BIBLIOTEK Udia pa Kapend
BIBLIOTEK
UDIA PA KAPEND
Uruund
  • BIBIL
  • MIKAND
  • YIKUMANGAN
  • w12 1/10 map. 4 ​-​ 7
  • Ov, Chakin Kamu Nzamb Ukat Kuyanaken Amband?

Kwikil video ukimbina

Video winou umukimbinap amboku nawamp.

  • Ov, Chakin Kamu Nzamb Ukat Kuyanaken Amband?
  • Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova—2012
  • Tumitu twa milong
  • Yom Yifanakena
  • Chijil Chimekeshina Chitongijok cha Nzamb Piur pa Amband
  • Ayipishin Chitongijok cha Nzamb Piur pa Amband
  • Kalimish ni Katumb mu Ranaken ra Nzamb
    Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova—2012
Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova—2012
w12 1/10 map. 4 ​-​ 7

Ov, Chakin Kamu Nzamb Ukat Kuyanaken Amband?

“Amband awiy asambisha chitil ni chawiy lel mulong wa awiy tufanyidina etwawonsu kufa.”—ECCLÉSIASTIQUE, PA CHITOT CHA KAAD CHA MIVU K.K.C.

“Udiany chis cha djabul: yen wadianya ku mabuj ma mutond wajidikau, udiany akusambish ku kubwambwil ku chijil cha Nzamb . . . Yen washeshanya mu mutapu uswapela ikundj udia chifu cha Nzamb.”—TERTULLIEN, PIUR PA UFUN WA AMBAND, MU CHITOT CHA KAAD CHA MIVU C.C.

MA VERSE minam makur madiokilap mu Bibil. Amasadila mu yitot ya mivu, mulong wa kukasikesh kuyifish nich amband. Ap nlel, antu amwing antombuj adandamedin kujimbul mifund ya chirelijon mulong wa kwitiyish anch afanyidin kuyikel, ni kulond anch amband chifanyidin kuyifish nich mulong wa mar mamenau antu. Ov, Nzamb ukwet chakin kamu rutong ra kuyimesh mar amband ni kuyizengol kudi amakundj? Chom ik chilondilay Bibil? Tutalany bil.

◼ Ov, Nzamb wayishingila amband?

Bwat. Chinyim ni chinech “nnak mukuru upidilau anch Djabul ni Satan,” ndiy ‘washingilau’ kudi Nzamb. (Kujingunik 12:9; Disambishil 3:14) Palonday Nzamb anch Adam ukez ‘kumuyikel’ mukajend, kalejanap anch witiyijin chakwel amakundj ayiyikela amband. (Disambishil 3:16) Ndiy wasambela kusu kulejan yibudikin ya chitil yaleta ushon kudi ambay a uruw akusambish.

Chawiy lel, kuyimesh amband mar kudiokil ku chitil chasalau antu, kudiokilap ku rusot ra Nzamb bwat. Bibil kitiyijinap chitongijok chakwel anch amband afanyidin kuyiyikel kudi amakundj chakwel afuta mulong wa chitil cha kusambish.—Rom 5:12.

◼ Ov, Nzamb wamutanga mband chakwel ikala mwinshin mwa ikundj?

Bwat kwau. Disambishil 1:27 dilejen anch: “Nzamb wamutanga muntu mu chifu chend amwinend, mu chifu cha Nzamb mwawiy mwamutangilau. Ndiy wamutanga ikundj ni mband.” Chawiy lel pa kusambish, antu—awonsu, ikundj ni mband—ayitanga nich ukaliweny wa kumekesh ngikadil ya Nzamb. Ap anch Adam ni Ev ading ni yovil yau ayinau ni mujimbu ushalijadina umwing ni mukwau awonsu aad atambula yany ya chilik chimwing ni asangera yisend ya chilik chimwing kurutu kwa Sakatang wau.—Disambishil 1:28-31.

Kurutu kwa kumutang Ev, Nzamb walonda anch: “Chinfanyidin nimutangil [Adam] mwin kumukwash ukutwishay kushakam nend.” (Disambishil 2:18) Ov, dizu “mwin kumukwash” dirumburikin anch ikundj wading umupandikenamu mband? Bwat, mulong dizu dined dia Hebereu dikutwish kand kurumburik “kwisikan” ap “ukwash wisikena ni” ikundj. Tongijokin bil piur pa mudimu wa kukwashijan usadilay dokter mwin kupampan anestezi pakatay kubarilan. Ov, umwing ukutwish kusal pakad mukwau? Chikasiken nakash! Ap anch dokter ndiy umubarila chakin kamu muntu, ov, ndiy ukwet usey upandakenamu nakash? Chikasiken kulond mwamu. Chilik chimwing, Nzamb wamutanga ikundj ni mband chakwel akwashijan pamwing, kangal mulong wa kupwitijan muntu ni mukwau.—Disambishil 2:24.

◼ Chom ik chimekeshina anch Nzamb uyanakedin amband?

Patakelay kuman yikeza kushiken, ni yikezau kusal akayitil, Nzamb watakela kulejan rusot rend ra kuyilam amband. Pisambinay piur pa Chijil cha Moses, chatekau mu chitot cha 16 cha mivu K.K.C., mwin kufund Laure Aynard, mu buku wend La Bible au féminin, ulejen anch: “Mu jindond jivud, anch Chijil cha manswik chalonda piur pa mband, chalonda mulong wa kumuchidij.”

Chilakej, Chijil chading chitin kuyilimish awonsu aad, tatuku ni maku. (Kubudik 20:12; 21:15, 17) Chalejana kand anch chifanyidin kumulimish mband ukweta madikaj. (Kubudik 21:22) Ap nlel, diking didiokidila ku yijil yiney ya Nzamb yishalijadin patok ni mbil yiburedin kutentam ya amband amena mar mu jindond jivud ja mangand. Pakwel kudi yom yivud yimekeshin Nzamb ukat kuyanaken amband.

Chijil Chimekeshina Chitongijok cha Nzamb Piur pa Amband

Chijil chapanay Yehova Nzamb ku muchid wa in Isarel chayikwasha nakash—amakundj ni amband—kutaninamu ku mujimbu, kwikal ishitwila mu manangu, ni kushal piswimp ni Yehova. Padingau ni kutesh ni kuziyil, muchid wading “piur pa michid yawonsu ya pansh.” (Kuvurik Yijil 28:1, 2) Mband wadinga ni ndond ik mu Chijil? Shinshikin yilondwila ey.

1. Want ipau wa muntu. Chinyim ni amband a michid yikwau yivud ya pasak, mband mwin Isarel wading ukwet yany yivud yadinga yimwinkishin want ipau. Chawiy lel, ikundj wading mutu wa dijuku, ni wa mband, nich kumuchingejin sens nfumwend, watwishanga ‘kutongijokin [piur pa] chir ni kuchiland, ni kudim mitond ya nviny.’ Ading atwishina kwisak anch akwet ukaliweny wa kuchim masun ma ndand. (Jinswir 31:11, 16-19) Amband mu Chijil cha Moses ading ayimen mudi antu akweta mbil yau ayinau.

Mu Isarel wa pasak, amband adinga ni want ipau wa kuta urund ni Nzamb. Bibil ulejen piur pa Ana, wamulembila Nzamb piur pa milong yimutadila ni wachipa machip kwa amwinend. (1 Samwel 1:11, 24-28) Mband umwing wadiokala ku musumb wa Sunem chakwel kwambamb ni muprofet pa dichuku dia Sabat. (2 Ant 4:22-25) Amband, mudi Deborah ni Huldah, ayisadila kudi Nzamb mudi antimesh end. Cha pakampwil, antu a usey ni in kupesh ading ni kusotang chiyul chidiokila kudi awiy.—Ankalansambu 4:4-8; 2 Ant 22:14-16, 20.

2. Kwilej. Mu chikunku cha manswik ma chijil, amband ayita chakwel atesha patanginau Chijil, chawiy chayikwasha niyawiy kwilej. (Kuvurik Yijil 31:12; Nehemiy 8:2, 8) Ayinkisha kand yisend yikwau ya kuyijidish akwau mu milad kanang ya difukwil dia antu awonsu. Chilakej, amband amwing chakin kamu ading “ni kusalang mudimu” ku chis cha mwinkand, akwau ading akat kuwang pamwing ni amakundj.—Kubudik 38:8; 1 Jinsangu 25:5, 6.

Amband avud ading nich ukaliweny ufanyidina chakwel kwisak nawamp. (Jinswir 31:24) Chinyim ni yishankur ya mu michid yikwau pa chirung chinicha—mwadingay tatuku amwinend kuyilej anend—amaku in Isarel ading ni kusadil pamwing mu kuyilej anau amakundj ni pikalau amakurump. (Jinswir 31:1) Chimeken patok, anch chadinga chikasikena kudi amband mu Isarel wa pasak kwikal akad kwilej.

3. Atumbishinau ni kulimish. Yijil Dikum yalejana patok anch: “Limish tatukwey ni makwey.” (Kubudik 20:12) Mu jinswir ja Mwant mwin manangu Salomon wafunda anch: “Mwanam ikundj, tesh ku malejan ma tatukwey, kangal walik malejan ma makwey.”—Jinswir 1:8.

Mu Chijil mwading yany yimedina piur pa yisal ya antu akad kwatan, yilejena mutapu wa kuyilimish amband. (In Levi 18:6, 9; Kuvurik Yijil 22:25, 26) Ikundj muwamp wafanyidina kwijik nawamp mipak ya ku mujimbu ya mukajend.—In Levi 18:19.

4. Afanyidina kuyichidij. Mu Dizu diend, Yehova wimekeshin mudi “tatuku wa an anshon ni murumburish wa adia-afu.” Mu mazu makwau, ndiy wading mwi Kuyiking antu adinga akad diking dia tatuku ap dia mbay wa uruw. (Kuseng 68:5; Kuvurik Yijil 10:17, 18) Chawiy lel, chilakej pa chisu chamusadinau nayimp mwadia mufu pa chisu cha muprofet umwing kudi mwin kumwinkish chikal, Yehova wasala chilay chakwel kumukwash adandamena kwikal mwom ni kulam kalimish kend.—2 Ant 4:1-7.

Kurutu kwa in Isarel kwandam mwi Ngand ya Kushilamu, mutu wa dijuku Selofekad wafa pakad kusha mwan ikundj. Chawiy lel, anend ayangadim atan amwita Moses chakwel ayinkisha “uswan” mwi Ngand ya Kushilamu. Yehova wayinkisha yom yivud kupandakanamu yadingau ni kwit. Wamuleja Moses anch: Ukez “kuyinkish chibar cha uswan pakach pa anamakwau atatukwau. Kudi awiy kwawiy kuukeza kupanyin uswan wa tatukwau.” Kudiosh pa chisu chinech, amband in Isarel ading ni kutwish kutambul usu udiokila kudi tatukwau ni kuwikishau anau.—Kuchind Michid 27:1-8.

Ayipishin Chitongijok cha Nzamb Piur pa Amband

Mwinshin mwa Chijil cha Moses, amband ading ni ndond ya kalimish, ni mbil yau ading ayilimishin. Pakwez, kusambish pa chitot cha kanying cha mivu K.K.C. Malejan ma in Yuda masambisha kusadil yaku ya in Grek, yading yilejena anch mband udi panch.—Tal mushet “Kuyiman Amband Mudi Ayipadikenamu Kudi Amakundj mu Yom Yafundau Pasak.”

Chilakej, mwin kufund Hésiode mwin Grek (mu chitot cha chinan cha mivu K.K.C.) ulondin anch amband awiy aleta uyimp wawonsu uyikwatina antu. Mu Théogonie wend, wisambidin piur pa “muchid ukata kujipan ni chisak cha amband ashicha pakach pa amakundj akata kufang ku kanvundangesh kau kakash.” Chitongijok chinech chapalangana kwawonsu kudiau in Yuda mu kwinsambishil kwa chitot cha kaad cha mivu K.K.C. Talmud, wafundau kudiosh mu chitot cha kaad C.C., upanin kubabesh oku kudi amakundj: “Kangal wambamb nakash ni amband, mulong awiy akez kukushikij kwinsudiel ching ku masandj.”

Mu yitot ya mivu, kulik kuchingejin kwinoku kwading nich usu ukash pa mudimu wa amband mu chisak cha in Yuda. Pa chirungu cha Yesu, kwandam kwau mwi ndond ya tempel kwading kusudiedila mu Dibur dia Amband. Kwilej malejan ma relijon kwading ching kusu mulong wa amakundj, amband chitwishikin ading iyauril ni amakundj mu sinagog. Talmud ulejen palondinay Mulej umwing anch: “Ap anch uyilejin anend Torah [Chijil] uyilejin yom yend ya masandj.” Kusutil ku kumekesh mutapu uyimp chitongijok cha Nzamb, antakel a relijon wa in Yuda ayifundisha amakundj avud kulik kuyilimish amband.

Padingay pa divu, Yesu wijika nawamp uyimp winou, wading wandamin kal nakash mu yaku ya chisak. (Mateu 15:6, 9; 26:7-11) Ov, malejan mudi minam mikala nich usu pa mutapu wend wa kuyisadil amband? Chom ik tukutwisha kwilejin ku chisal chend ni mutapu wend wa kuman yom? Ov, win Kristu wakin uyikamunin amband? Mutu wa mulong ulondwila ukwakul ku yipul yiney.

[Kamushet kadia pa paj wa 7]

Kuyiman Amband Mudi Ayipadikenamu Kudi Amakundj mu Yom Yafundau Pasak

Kudiosh pa chitot cha mivu yakusambish C.C. ni kuya kurutu, in kufund mudi Philon d’Alexandrie asambisha kusadil filozofi wa in Grek chakwel kurumburil rusangu ra Disambishil. Kudiay Philon, Ev wasala chitil cha masandj ni amufisha nich mwom chakwel “amupwita want ipau wend ni kumutek mwinshin mwa wiyikel wa nfumwend.” Kuburen kuyilimish amband kwinoku kwandama mu malejan ma in Yuda, ni mu mifund ya Atatuku a Egliz.

Mu Midrash Rabba, wa mu chitot cha kaad cha mivu mukand wa in Yuda, mulej wa chijil umwing ulejen mulong wak watonga anch amband afanyidin kudjal chitambal anch: “Udi mudi muntu urumbukina ni uyovila antu usany.” Mwin kwilej Teoloji Tertullien, wafunda mikand yadinga ya usey kwinsambishil mu chitot cha kaad cha mivu C.C., walejana anch amband afanyidin kwend piswimp “mudi Ev kunenganan ni kwit dilikishin.” Malejan ma makasu ma mutapu winou, chisu chivud mamenau mudi madiokila mu Bibil, masala chakwel ayimana amband mudi ayipandakenamu kudi amakundj.

[Chipich chidia pa paj wa 5]

Ev amutanga mudi nkwash wa Adam

[Chipich chidia pa paj wa 6]

Amband mu Isarel wa pasak adinga ni kwisak

    Mikand ya Uruund (1999-2025)
    Budik
    Andam
    • Uruund
    • Kwangan
    • Yom ukatina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mbil ja Kusadin
    • Mbil ja Ujindj
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Andam
    Kwangan