Tufanyidin Kwikal Ishitwila
“Oyishany makas men! . . . ishitwishany michim yen.”—JAK. 4:8.
1. Mutapu ik ukatau antu avud kuman kwishitul?
KWISHITUL udi mwikadil uburedinau antu avud, nakash machuku minam. Mu mangand mavud, kusal masandj kwa amakundj ni amakundj ni kusal masandj pol pa uruw yimeken mudi yom yiwamp. Mashakamin mudi minam amakasikeshin kudi ma video, ma buku, miminy ni kwipuwangesh kukweta milong ya masandj. (Kus. 12:8) Mulong mwikadil winou wa masandj wapandakan kal kuyip nakash, ukutwish kwiyipul anch: ‘Ov, chitwishikin kwikal ni mwom wishitwila?’ Mwaning: mulong, nich ukwash wa Yehova, in kristu akin akutwish kwikal ishitwila.—Tang 1 Tesalonik 4:3-5.
2, 3. (a) Mulong wak chidi cha usey kurishikish maswir mayimp? (b) Yom ik tukushinshikina mu mutu wa mulong winou?
2 Chakusambish, tufanyidin kwijik anch ang twakimb kwikal nich mwom wishitwila, tufanyidin kulik maku mayimp. Mudi mukatau kusadin ridish mulong wa kukwat insh, chilik chimwing kand, yitongijok ni maku mayimp—anch twalik kuyidiosh kapamp kamwing mu yitongijok yetu—yikutwish kupwit ni kuyipish kwishitul kwa win Kristu. Yom yiney yikutwish kwikal ni usu pa mijimbu yetu yakad kuwanyin ni kutushikij ku yisal yiyimp. Mu chisu chinech mwikadil winou wa chitil ukutwish kujimb nakash ni maku minam makupandakan. Chawiy lel, anch kashalapol wa Yehova walik kubabel yisal mudi yiney ukutwish kuwa. Chidi chakin, mulong ‘maku . . . makat kuval chitil.’—Tang Jakobu 1:14, 15.
3 Maswir mayimp makutwish makul mu muchim wetu. Chawiy lel, tufanyidin kubabel nakash piur pa yom tutongina. Pakwez, chitukasikeshin mud ik pakwijik anch ang twilam ku yisal yiyimp chakwel yilika kwikun mu michim yetu, chid mulong tuswirikedinap kwiyandjik mu yisal yiyimp ni tumana mar! (Gal. 5:16) Komb tushinshikinany yom yisatu yikutwisha kutukwash kurish nich maswir mijondila minam: mulong wa urund wetu nend Yehova, chiyul cha Dizu diend ni ukwash wa anamakwetu in Kristu aswila.
“SEJANY PISWIMP KUDI NZAMB”
4. Mulong wak chidi cha usey kusej piswimp kudi Yehova?
4 Bibil uyilejin antu akimbina ‘kusej kudi Nzamb’ anch: “oyishany makas men! . . . ishitwishany michim yen!” (Jak. 4:8) Anch tukwatin nich usey urund wetu nend Yehova, tukusal usu wa kumusangaresh mu mitapu yin yawonsu mu mwom wetu ni mu manangu metu. Tuswirikedin kwikal nich “muchim wa zwang” anch twashinshikin manangu metu pa yom yishitwila, pa yom yiwamp ni pa yom ya usey. (Kus. 24:3, 4; 51:6; Fil. 4:8) Tumwitin Yehova chakwel atukwasha mulong wa mwikadil wetu wa kuburen kuwanyin. Mulong wijing anch tukweting maswir mayimp. Pakwez mulong tusotinap kumunenganesh Yehova, tufanyidin kulik mawonsu mayimp. (Dis. 6:5, 6) Anch twatong ni twasal mwamu tukutwish kukwat mupak wa kulam manangu metu mishitwila.
5, 6. Mutapu ik ukutwisha malembil kutukwash kurish nich maswir mayimp?
5 Chom cha usey chifanyidina kusal mulong wa kurish nich manangu mayimp chidi kumekeshin ruchingej retu mudiay Yehova kusutil mu malembil. Anch twamusejin Yehova mu malembil, niyend ukusej kudi etu. Ukutwinkish mwiku wend utumbila, akukasikesha mupak wetu wa kulik manangu mayimp ni kushal ishitwila. Mu malembil metu, tufanyidin kumulej Yehova anch tusotin kusal yom yikusangareshina. (Kus. 19:14) Tufanyidin kumwit nich kwikepish chakwel atushishikina anch tukwet “chom chiyimp”—maswir ap yitongijok yiyimp—yikutwisha kutushikij kusal chitil? (Kus. 139:23, 24) Ov, tukat kumulembil chisu chawonsu chakwel atukwasha kulam kujijaman chisu turishina nich yoziu?—Mat. 6:13.
6 Anch twilaminap ap anch twakudish kand mwikadil wetu wa pakur chikutwish kutushikij kand ku kusal yom yijidikinay Yehova. Ap mwamu, ukutwish kutukwash kuswimp yom kanang chakwel tudandamena kusal yom yikatinay. Mwant David wijika chom chinech. Kupwa kwa kusal masandj ni Bat-sheba, David walembila wamulej Yehova anch: “Ntanga muchim usu, . . . wingedisha muchim wam wikala wakad kushemunik.” (Kus. 51:10, 12) Mwikadil wa chitil ukutwish wikal nich usu pa mujimb wetu uziyila, pakwez Yehova ukutwish kutukwash chakwel tumuziyila. Ap anch maswir mayimp mijikin kal nakash ni anch makimbin kuyikel manangu metu mishitwila, Yehova ukutwish kukwash chakwel tuziyila yijil yend ni kuyilam. Ukutwish kutukwash chakwel tuyikela yitongijok yetu.—Kus. 119:133.
“IKALANY IN KUSADIL DIZU”
7. Mutapu ik ukutwisha Dizu dia Nzamb kutukwash kwichidij ku manangu mayimp?
7 Yehova ukutwish kwakul malembil metu chakwel atukwasha kusutil mu Dizu diend Bibil. Mulong manangu madia mu Dizu dia Nzamb “madi zwang.” (Jak. 3:17) Kutang Bibil dichuku diawonsu ni kutongijokin pa yom tutangina kukutwish kutukwash kuchidij manangu metu ku yisalijok yiyimp. (Kus. 19:7, 11; 119:9, 11) Chikwau kand, mu Bibil mudi yilakej ni yiyul ya pa kampwil yikutwisha kutukwash kwiyep ni kulik kuwil mu maswir mayimp.
8, 9. (a) Ov, chom ik chamushikija mwan nsand umwing kusal masandj ni mband wa kusochik? (b) Yom ik yidiaku nlel yikutwisha kutukwash kusadin kubabesh kudia mu Jinswir shapitre 7?
8 Jinswir 5:8, ulondin anch: “Muchinany mband ou palemp, kangal wasej piswimp ni ku chis cha chikumbu chend.” Ubaj wa kupipej chiyul chinech aulejen mu Jinswir mu shapitre wa 7, mututangina piur pa nsand winou wadinga nich chaku cha kusutin piswimp ni chikumbu cha mband wa kusochik. Pakwajala, wimana pa dikonk dia njil, waya kudi nsand winou, ni wading udjit nayimp mulong kupwit nich amakundj. Wamubwikata ni wamususu. Mazu mend ma rilemb malangwisha maku ma nsand winou ni katwishap kumuchin. Wasala nend masandj. Chimeken anch, mwan nsand winou katongap anch ukutwish wawil mu mulong ya masandj. Wading uburedin manangu ni wading uburedin yitongijok. Ap chidi mwamu, wamana amwinend yibudikin yiyimp ya yisal yend. Chela kwikal chiwamp mudi ik anch wamuchina mband winou!—Jinsw. 7:6-27.
9 Mudi nsand winou, tukutwish niyetu kukwat mipak yiyimp anch tujinguninap nawamp ubaj udiaku. Chilakej, uchuku, ma program mamwing ma matelevizion makat kumekesh yom yiyimp, mwamu chikutwish kwikal cha ubaj anch tuswimpinap kapamp kamwing yom yitutadina. Chiyipin kand kwandam pa kapend ka Internet pakad kwijik yidiamu, mudi tupend tulejena yom ya pornografi ap yom yikwau ya masandj. Mu yom mudi yiney, yom tukata kutal yikutwish kulangwish maku ma masandj, ni yikutwish kutushikij ku kumubwambwil Yehova.
10. Ov, mulong wak chiyipin kusal maswimbu mayimp pakach pa mband ap ikundj? (Tal chipich cha kwinsambishil.)
10 Mutapu ukwau utukwashinay Bibil udi kusutil ku kutwinkish yiyul piur pa mutapu ufanyidinau amakundj ni amband kusalijadin. (Tang 1 Timote 5:2.) Chiyul chinech chikutwish kutukangesh kusal maswimbu mayimp pakach pa mband ap ikundj. Antu amwing kameningap anch chiding chiyimp kusadin mazu ma rukat, ma jest ma yid ya mujimb, ap kutal mes ma rilemb. Pakwez anch antu aad akat kusal maswimbu mayimp pakach pa mband ni ikundj, akutwish kusambish kwikal ni yitongijok yiyimp, yikutwisha kuyishikij ku kusal masandj. Chikutwish chashiken kapamp ka kusambish—ni chikutwish kand kushiken kapamp kakwau.
11. Ov, chilakej ik chiwamp chatushilau kudi Josef?
11 Josef udi chilakej chiwamp kudi etu. Chisu chasambishay mband wa mwant wend Potifar kumwoz, Josef walika kwitiy. Pakwez mband winou wadandamena. Wamulejang dichuku diawonsu anch alala nend. (Dis. 39:7, 8, 10) Kulondwish mwin kwilej milong ya Bibil umwing, mband wa Potifar watonga anch ang ashal ayinau, Josef ukutwish witiy. Josef wakwata mupak wa kulik kwitiy kusal maswimbu mayimp ni kwipep kwa mband winou. Chawiy lel, kalikap anch maswir mayimp makula mu muchim wend. Mband winou pamukwatay Josef mu maswin anch alala nend ku usu, “Josef wamushila chidjal mu makas mend, wabudika mau pol, wachin” kapamp kamwing.—Dis. 39:12.
12. Ov, mutapu ik twija anch yom tutadina yikutwish kwikal ni usu mu michim yetu?
12 Bibil utubabeshin kand ku ubaj udiaku anch twalik mes metu mashinshikina pa yitongijok yiyimp yadia mu muchim wetu. Kutal kwa kushinshik kukutwish kulangwish ap kukasikesh maku ma masandj. Yesu walonda anch “muntu mwawonsu ukumutala mband wamwovil ris ra kulal nend, muntu mwinou wasal kal chitil cha kulal nend mu muchim wend.” (Mat. 5:28) Vurik chamushikena Mwant David. “[David] Wamumana mband ukat kwoyil.” (2 Sam. 11:2) Wakanganya kutal mes kwindjing ni kapamp kamwing watwala manangu kwinikwa. Chinech chamubachika kumwovil mband wayen ris ni washikena ku kusal nend masandj.
13. Ov, mulong wak tufanyidin ‘kuchip machip ni mes metu,’ ni mutapu ik tukutwisha kusal mwamu?
13 Anch tusotin kulik yitongijok yiyimp, tufanyidin ‘kuchip machip ni mes metu,’ mudi mwasalay Job. (Job 31:1, 7, 9) Tufanyidin kukwat mupak wa kuyikel mes metu ni kulik kutal yom yiyimp ap kulik kumutal muntu ni mes ma rilemb. Anch twatal yipich yimekeshina milong ya masandj mu ordinater wetu, yom yiyimp yilondinau mu ma jurnal ap ndond yin yawonsu, tukutwish kusal chitil.
14. Ov, mutapu ik tukutwisha kutaninamu mu chiyul chitwitina kushal ishitwila?
14 Anch watongin pa yom twashinshikina kal ey, ukuman anch ufanyidin kusal kand yom yikwau mulong wa kurish maswir mayimp minam. Anch ukwet kuswir kwa kuswimp, swimp kamu kapamp kamwing. Kuziyil ku Dizu dia Nzamb kukukukwash kwipuk kusal yom yiyimp ni kushal wishitwila.—Tang Jakobu 1:21-25.
‘YITAZUKA AMAKURUMP’
15. Ov, mulong wak chidi cha usey kwit ukwash anch urishin ni maswir mayimp?
15 Anch umen ang chikasiken kurishikish ni maswir mayimp, ambamb ni muntu wa mu chikumangen wasadina kal mivu yivud mu mudimu wa Yehova chakwel akwinkisha yiyul yiwamp yidiokila mu Bibil. Chiswapelingap kuyilej antu akwau milong yiukweta, pakwez chidi cha usey kwit ukwash. (Jinsw. 18:1; Heb. 3:12, 13) Kwambamb piur pa milong yetu ni muntu uswila, mwin Kristu waswila kal ukutwish kutukwash chakwel twijika chifanyidina kusal. Chinech chikutwish kutukwash chakwel tushala mu urund ni Yehova.
16, 17. (a) Ov, mutapu ik ukutwishau amukurump kuyikwash antu arishina ni maswir mayimp? Pan chilakej. (b) Mulong wak chidi cha usey kudi antu akata kutal pornografi kwit ukwash pakad kulab?
16 Amakurump in Kristu awiy awanyidina kamu pakampwil kutukwash. (Tang Jakobu 5:13-15.) Nsand umwing wa mu Brezil warisha ni yitongijok yiyimp mu mivu yivud. Ulondin anch: “Nading nij anch yitongijok yam yadingap yimusangareshina Yehova, pakwez nova usany wa kuyilej akwetu yovil yam.” Mukurump umwing wajingunina anch mwan nsand winou ukwet kuswir kwa ukwash. Nsand winou ulondin anch: “Nakashimuka mutapu wambanginau amakurump, muchim uwamp wamekeshinau ni mutapu wanteshau yansangaresha nakash. Atesha nawamp milong yam. Asadina Bibil mulong wa kukasikesh kand rukat ram mudiay Yehova, ni alembila pamwing ni yamam. Chinech chankwasha kwitiy chiyul cha Bibil changinkishau.” Kwinyim kwa mivu kupwa kwa kukasikesh urund wend ni Yehova, walonda anch: “Namana chad mutapu uchidia cha usey kukimb ukwash kudi antu akwau kulik kwitongin ayinetu.”
17 Anch tukwet chaku cha kutal pornografi, tufanyidin kukimb ukwash pakad kulab. Anch walabish kukimb ukwash kukwikal ubaj wa kukudish maswir mayimp makutwisha ‘kwimish ni kuval chitil’ chikutwisha kuyovish antu akwau nayimp ni kusadikish dijin dia Nzamb. Kuswir kwa kumusangaresh Yehova ni kushal ashinshamena mu chikumangan cha win Kristu kwayibachika atushalapol avud a Yehova kwitiy ukwash wa rukat wayinkishau.—Jak. 1:15; Kus. 141:5; Heb. 12:5, 6.
DANDAMEN KWIKAL WISHITWILA!
18. Ov, chom ik utongina kusal?
18 Mutapu udandamedina mangand ma Satan kuya kurutu mu kuyip, atushalapol a Yehova afanyidin kusal usu wa kulam manangu mau mishitwila. Yehova ukat kwibaz mulong wa in Kristu inay. El tusejany amboku piswimp nend Yehova ni tulondulany yiyul yidiokila mu Dizu diend ni mu chikumangan cha win Kristu. Anch twasal mwamu, tukwikal ni musangar ni kom kishitwila. (Kus. 119:5, 6) Mu machuku ma kurutu, kupwa kwa kumujiyish Satan, tukushakam chikupu mu ngand yisu yishitwila.