MWBR18.09 Mareferance mulong wa Mudimu ni Mashakamin ma in Kristu Mukand wa Chikamangan
NGOND WA 9 RUBING RA 3-9
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | YOHAN 1-2
“Yesu Usadin Chilay Chend Chakusambish”
w15 1/6 paj 8-9 par. 3
Kristu—Ukash wa Nzamb
3 Yesu wasala chilay chakusambish ku musambu wa uruw wa mu Kana wa ku Galalia. Kwading angendj avud nakash. Pakwez, ap anch chading mwamu, maar mapwa. Pakach pa angendj inay pading kand Mariy, makwend a Yesu. Wading wij nawamp uprofet wawonsu wading ulondina piur pa mwanend, mulong wading wij anch ading afanyidin kumutazuk anch ‘Mwanenday Udia Piur.’ (Luka 1:30-32; 2:52) Ov, Mariy wading wij anch mwanend wading ukwet usu wa kusalmwamu? Chidi chakin anch, ku musambu winiwa, Mariy ni Yesu ayovila angatan riy ni asota kuyikwash. Yesu wading wij anch chading chifanyidin kuyikwash mulong wa kwak angendj. Chawiy chakarumunay Yesu alitre a mem mudi 380 kwikal “maar mawamp nakash.” (Tang Yohan 2:3, 6-11.) Amushindila Yesu chakwel asal chilay chinech? Bwat. Wasala mwamu mulong wading uyibangidin antu ni mulong wading kumwimburij Tatukwend pa kumekesh muchim wa kupan.
Yesu Usadin Chilay Chend Chakusambish
Chinech chawiy chilay cha kusambish chasalay Yesu. Pamanau in kwilej end asu chilay chinech, ritiy rau mudiay Yesu rakasikana. Kupwa kwa winou, Yesu, makwend nau anamakwend aya ku musumb wa Kapernaum kwinkaj kwa ushad wa Karung wa Galalia.
Kukimbijol Mapit ma mu Spiritu
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Yh 1:1
Dizu: Ap “Logos.” Mu Greek, ho loʹgos. Pinap adisadidin mudi chijiken, adidisadin kand mu Yh 1:14 ni mu Kuj 19:13. Yohan umujingunin muntu ukweta chijiken chinech, muntu winou ndiy Yesu. Chijiken chinech achisadina padiay Yesu padingay chitang cha mu spiritu, mu mudimu wend wa kulejan pa divu mudi muntu uwanyidina, ni pamwikishau maz mwiur. Yesus wading Dizu diasadinay Nzamb mulong wa kwambamb, ap Kulond nau antu, mulong wa kulejan yom ni kupan mbil kudi Yitang yikwau ya mu spiritu nau antu. Chawiy chiyipinap kwau kutong anch yawiy yom yezinay pa divu, Yehova wambambang nau antu kusutin Dizu, katum Wend wa mu spiritu.—Dis 16:7-11; 22:11; 31:11; Kub 3:2-5; Jsng 2:1-4; 6:11, 12; 13:3.
nend: “kuya kudi.” Pinap, kulond kwinoku kwa Greek pros kwikal piswimp nakash ap urund. Mamekeshin kand antu ashalijadina, adia, Dizu ni Nzamb wakin.
Dizu diading nzamb: Ap “Dizu diading dia winzamb [ap, “didia mudi nzamb”].” Mazu minam ma Yohan mamekeshin mwikadil ap yaku ya “Dizu” (mu Greek, ho loʹgos; tal yom ya kwilej piur pa Dizu mu verse winou), dizu dined ndiy, Yesu Kristu. Ndond yend yijim yikwetay mudi Mwan wa kusambish wa Nzamb mwatanginau yom yikwau yawonsu didi diyingishin dia kumutazuk mudi “nzamb; udia mudi nzamb; nzamb; ukweta winzamb.” In kurumun avud akat kukasikeshin anch “Dizu diading Nzamb,” pa kudisikesh ni Nzamb mwin Dikand Diawonsu. Pakwez, kudi mayingishin mawamp ma kulond anch Yehon kakimbap kulond anch “Dizu” diading Nzamb mwin Dikand Diawonsu. Chakusambish, mazu madia kwinsambishin ni kwinsudien malejen patok anch “Dizu” diading “ni Nzamb.” Chikwau kand, mu Greek dizu the·osʹ didiamu tupamp tusatu mu verse 1 ni 2. Kapamp ka kusambish ni ka kasatu, the·osʹ kurutu kwend kudi artikl difini mu dizu dia Greek; kapamp ka kaad, kwikil artikl. In kukimbijol avud itiyin anch kuburen kwa artikl defini kurutu kwa kapamp ka kaad kajimbwilau dizu the·osʹ kukwet usey. Chisu chisadidinau artikl, the·osʹ umusadidin mulong wa Nzamb mwin Dikand Diawonsu. Ku mutambu ukwau, kuburen kwa artikl mu kulond kwinoku kusadin anch the·osʹ ikala ni kurumburik kukwau ni kukat kuletish kovikesh kukwau kwa chijiken “Dizu.” Pakwez, makarumun mavud ma Bibil mu Inglish, Français, ni Allemand masadidin dizu dined mudi mudisadidinau mu Traduction du monde nouveau, musadidinau chitongijok chinech anch “Dizu” diading “nzamb; nzamb; ukweta winzamb; ufanakena ni nzamb; udia mudi nzamb.” Mulong wa kulimish chitongijok chinech, makarumun ma pakur ma Evenjil wa Yohan makarumunau mu dizu dia Sahidiques ni dia Bohairiques, mabudishau pamwing ap mu mivu yitot yisatu ap yinying C.C., dizu the·osʹ didia mu Yh 1:1 adisadidin kapamp ka kusambish kushalijan ni kapamp ka kaad. Kusadin kwinoku kukasikeshidin mwikadil wa “Dizu,” anch diading difanaken ni Nzamb, pakwez kadisikeshinap ni Tatukwed, Nzamb mwin dikand diawonsu. Kukwatijan ni verse winou, Kol 2:9 umukeshin Kristu mudi ukweta ‘mikadil yawonsu ya winzamb.’ Ni kukwatijan ni 2Pi 1:4, ap answan pamwing ni Kristu afanyidin ‘kwikal niyau ni mikadil winzamb.’ Chikwau kand, mu dikarumun dia Septante, mu Greek dizu the·osʹ didi piswimp ni kutazuk kwa dizu dia Hebereu disadidinau “Nzamb,” ʼel ni ʼelo·himʹ, masadidinau mulong wa kurumburil “Mwin Dikand; Mukash.” Kulond kwinoku kwa Hebereu akusadidin mulong wa kumumekesh Nzamb mwin dikand diawonsu, anzamb akwau, ni antu. (Tal yom ya kwilej yidia mu Yh 10:34.) Patazukinau Dizu anch “nzamb,” ap “mwin dikand,” chikwatijadin ni uprofet udia mu Is 9:6, wasambela kulejan anch Mesia akumutazuk anch “Nzamb mwin Dikand” (kulik “Nzamb mwin Dikand Diawonsu”) ni ukwikal “Tatuku wa Chikupu” wa antu awonsu akwikal mu winyikel wend. Mushiku mulong wa Tatukwend, ‘Yehova wa yisak ya amasalay,’ ukusal chom chinech.—Is 9:7.
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Yh 1:29
Mwan a Mukoku: Kupwa kwa Yesu kutambu dibatish ni kuchirik mulong wa kumupak kudi Djabul, Yohan mubatish umumekeshin mudi “Mwan a Mukoku wa Nzamb.” Mazu minam madi kwau ching mu Yh 1:36. (Tal App. A7.) Kumufanakesh Yesu ni mwan a mukoku kuwanyidin. Ap mu Bibil, apanang mukoku mulong wa kwitiyin chitil ni kumushejin Nzamb. Chinech chading chimekeshin yom yikusalay Yesu chisu chikupanay mwom wend uwanyidina mulong wa antu. Kulond anch “Mwan a Mukoku wa Nzamb” kwafanyina kumekesh uvud wa mikand ya Mifund yapepilau. Kukwatijan ni mutapu wading wijay Yohan mubatish Mifund ya Hebereu, mazu mend makutwish kulondin pa chom chimwing ap yivud yilondwilaku ey: mukoku ikwal walambulay Aburaham pa ndond ya mwanend Isak (Dis 22:13), mwan a mukoku wa kusut kwa Yehova wajipau mu Idjibit mulong wa kuyikwol in Isarel ading mu uswik (Kub 12:1-13), ap ikwal a mukoku walambulangau pa chintamb cha Nzamb mu Yerusalem pamanch ni urel wawonsu (Kub 29:38-42). Yohan wavurika kand uprofet wa Isay, mutazukinay Yehova muntu anch “kashalapol wam” walonda anch “Wading mudi mwan a mukoku utwadilau ni kumujip.” (Is 52:13; 53:5, 7, 11) Chisu chafunday kambuy Paul mukand wend wakusambish kudi in Korint, wamufanakesha Yesu mudi “Mwan a Mukoku wa Pasak.” (1Ko 5:7) Kambuy Pita walonda anch “nich mash ma Kristu makweta usey ukash. Ndiy wading mudi mwan a mukoku wa kupesh wakad kapad ap chitaj.” (1Pi 1:19) Piswimp yisu 25 ni kusutu mu buku wa Kujingunik, Yesu watumbishau ulondin kwa chifanikesh mudi “Mwan a Mukoku.”—Yilakej yikwau yidi mu: Kuj 5:8; 6:1; 7:9; 12:11; 13:8; 14:1; 15:3; 17:14; 19:7; 21:9; 22:1.
NGOND WA 9 RUBING RA 10-16
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | YOHAN 3-4
“Yesu Ukat Kupan Uman Kudi Mband Mwin Samaria”
nwtsty yom ya kwilej yudia mu Yh 4:6
waziya: Yawiy kusu ndond yimwing yilejenau mu Mifund anch Yesu walonda anch “waziya.” Yading pamwing ap saa ya 12:00, ni pamanch pinipa chimeken anch Yesu wading wasalang kal weny wa kudiokal ku Mukand wa Yordan mu Yudeya ni kuya ku Sikar mu Samaria, kukananik mu chintampu cha ametre 900 ap kusut.—Yh 4:3-5; tal App. A7.
Kukimbijol Mapit ma mu Spiritu
nwtsty yom ya kwilej yudia mu Yh 3:29
murund wa ngatan: Mu chisu cha pakur, murund nend a ngatan wasalang mudi mwin kumwimen wijikena ni wading ni chisend chijim mu kurijek musambu wa uruw. Amumanang mudi muntu wamusankeshang ngatan ni ngachik. Pa dichuku dia uruw, antu amutwadinaku ngatan ayangang ku chikumbu cha ngatan ap cha tatukwend, kwafanyinau kusadin musambu wa uruw. Chisu cha musambu winou, murund wa ngatan wading ni musangar anch watesh dizu dia ngatan pambambinay ni ngachik wend, mwamu murund wijikang anch walang mudimu wend nawamp. Yohan Mubatish wifanikesha ‘murund wa ngatan.’ Pa chinech, Yesu ndiy wading ngatan ni in kwilejend mudi chisak cha chifanikesh cha ngachik. Pading parijekinay njil mulong wa Mesia, Yohan Mubatish wamekesha chisak cha kusambish cha “ngachik” kudi Yesu Kristu. (Yh 1:29, 35; 2Ko 11:2; Ef 5:22-27; Kuj 21:2, 9) “Murund wa ngatan” wawanyishang chisend chend kusutin kusal yom nawamp; kupwa kakwikalap kand ni chisend cha pakampwil. Chilik chimwing, Yohan walonda piur pa urund wend ni Yesu anch: “Chifanyidin ndiy ikala muntu mujim, am nikala muntu mukemp.”—Yh 3:30.
nwtsty yom ya kwilej yudia mu Yh 4:10
mem ma mwom: Dizu dined dia Grek adisadinang mulong wa kulejan mem ma mukwaku, ma ku musul, matuntamena madiokila ku musul. Chinech chishalijadin ni mem ma mu dijiy madia ndond yimwing. Mu Lev 14:5, mu Hebereu dizu “mem ma mukwaku” mamekeshin “mem ma mwom.” Mu Jer 2:13 ni 17:13, amumekeshin Yehova mudi “musul [ap, “nsambishil”] ya mem ma mwom,” charumburik anch, mem ma chifanikesh makata kupan mwom. Chisu chading chambambinay ni mband mwin Samaria, Yesu wasadina dizu “mem ma mwom” mu chifanikesh, pakwez chimeken anch mband winou wavita mazu ma Yesu mu kutesh.—Yh 4:11; tal yom ya kwilej yidia mu Yh 4:14.
NGONG WA 7 RUBING RA 17-23
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | YOHAN 5-6
“Mulondula Yesu ni Chitongijok Chiwamp”
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Yh 6:10
Chawiy antu awonsu ashakama pansh, kwading mudi amakundj tunan tutan: Ching rusangu ra Mateu rawiy rilondina anch ‘pakad kuchindilaku amband ni an’ palejenay chilay chinech. (Mt 14:21) Chimeken anch uvud wa antu awonsu adia mu chilay ading pamwing ap 15 000.
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Yh 6:14
Muprofet: In Yuda avud a mu mivu chitot yakusambish C.C. achingeja anch muprofet mudi Moses, ufundinau mu Kuv 18:15, 18, wafanyina kwikal Mesia. Pinap, dizu kwez mu mangand dimeken mudi adifanakeshin ni kuchingel kwez kwa Mesia. Ching kusu Yohan ndiy ufundina yinship yidia mu verse winou.
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Yh 6:27, 54
yakudia yikata kuvund . . . yakudia yikata kulet mwom wa chikupu: Pamwing ap, amulondula Yesu ni chitongijok cha choy. Ibomba nend Yesu mulong wa kwisakinamu yom ya kumujimbu. Pakwez yakudia ya kumujimbu yikat kuyikwash antu dichuku ni dichuku, “yakudia” yidiokila mu Dizu dia Nzamb yikutwish kusal anch antu mwom wa chikupu. Yesu wayileja chisak cha antu kusal mudimu . . . Mulong wa “yakudia yikata kulet mwom wa chikupu,” chinechchitin kusal usu mulong wa kuwanyish maswir mau ma mu spiritu ni kutek ritiy mu yom yilejinau.—Mt 4:4; 5:3; Yh 6:28-39.
muntu ukudia mujimbu jam ni kuna mash mam: Mu mazu minam mamekeshin anch antu akudia ni kuna ukusal mwamu mu chifanikesh kusutil kutek ritiy mudiay Yesu Kristu. (Yh 6:35, 40) Yesu wasala mu muvu wa 32 C.C., chawiy kisambinap piur pa Yakudia ya Urel ya Mwant, yasalay kupwa kwa muvu umwing. Walonda mwamu chisu cha ‘musambu wa in Yuda wa Kusut kwa Yehova’ (Yh 6:4), chawiy in kumutesh afanyina kuvurik kurumburik kwa musambu wa mash ma mwan a mukoku wapandisha mwom ya in Isarel uchuku wadiokalau mu Idjibit (Kub 12:24-27). Yesu walonda patok anch mash mafanyina kwikal nich usey nakash ni kusal anch in kwilejend ikal ni mwom wa chikupu.
w05 1/9 paj 31 par. 13-14
Etu Tukez Kwendin Mu Dijin Dia Yehova Nzamb Wetu
13 Pakwez, runtu rakwata mupak wa kumulondul Yesu ni amutana, mud mulondilay Yohan, “ushad ukwau wa karung.” Ov, mulong wak wamulondulau kupwa kwendendiy kulik want welau kumudish? Avud pakach pau amekesha kuman kwa mujimbu, isambina yakudia ya ku mujimbu yapanay Yehova mwi mpay pa machuku ma Moses. Ading atongidin anch Yesu ukudandamen kuyinkish yakudia ya ku mujimbu. Yesu wajingunina yitongijok yau yi- yimp, chawiy wasambisha kuyilej uyakin wa muspiritu wadinga ufanyidina kuyikwash kutenchik yitongijok yau. (Yohan 6:17, 24, 25, 30, 31, 35-40) Pakwez, amwing anunganijana mulong wendendiy, nakash kamu paletay chilakej chinech: “Chakin chakin nakulejany anch, ching en wadiany kamu mbij ja Mwan a muntu ni kuna mash mend, chamwamu kupand kwikil mu en. Ukudia mbij jam ni kuna mash mam ukwet mwom wa chikupu; am nikez kamulangwish pa dichuku dia kwisudiel.” —Yohan 6:53, 54.
14 Chisu ni chisu yilakej ya Yesu yayibachika antu kumekesh anch chakin kamu asotin kwend pamwing ni Nzamb. Chilakej chinech ni chawiy chadinga nich rutong rawiy rimwing. Chaleta mpwich nakash. Tutangin anch: “Chawiy in kwilej end avud chateshau yom yiney alond anch: ‘Mazu minam makasiken; nany ukutwisha kumwov?’ “ Yesu warumburila anch ading afanyidin kutesh kurumburik kwa muspiritu kwa mazu mend. Ndiy walonda anch: “Chidi spiritu ukata kupan mwom; mbij kijifanyidinip kwau chom; ni mazu minalondang kudi en madi [s]piritu ni mwom.” Pakwez, antu avud kasotap kutesh, ni rusangu rilondil anch: “Pa dizu dined in kwilej avud achirika panyim, kendap kand nend.”—Yohan 6:60, 63, 66.
Kukimbijol mapit ma mu Spiritu
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Yh 6:44
wamulet: Mu Grek dizu “kulet” adisadinang mulong wa kufanikesh ni kupwit wand wa ansh (Yh 21:6, 11), chirumburikinap anch Nzamb ukat kuyipwit antu pakad ayinau kukat. Dizu dined dikutwish kurumburik kand “kukak,” ni kulond kwa Yesu kufaniken ni Jer 31:3, mwalonday Yehova nau antu end a pakur anch: ‘chawiy nakuleta kudi am ni kukumekekshin rukat ram rudimukina.’ (Septuagint usadidin dizu dia Greek diawiy dimwing.) Yh 12:32 umekeshin mu mutapu wawiy umwing, Yesu wayileta antu a mitapu yawonsu kudi ndiy. Mifund yimekeshin anch Yehova wayinkisha antu want ipau. Muntu ni muntu ukutwish kutond anch ukumusadin ndiy. (Dis 30:19, 20) Nzamb wayileta kudi ndiy antu ading ni muchim wa kumutesh. (Kus 11:5; Jnsw 21:2; Mid 13:48) Yehova ukat kusadin uruu wa Bibil ni spiritu wend utumbila. Uprofet udia mu Is 54:13, ujimbwilau mu Yh 6:45, uyitadin antu atazukau kudi Tatuku.—Ilakej ni Yh 6:65.
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Yh 6:64
Yesu wading umwij . . . Muntu wafanyina kumutungun matungu: Yesu walonda piur pa Yudas Isakariot. Yesu wsutisha uchuku wakabuj mu kumulembil Tatukwend kurutu atonda atwimbuy 12. (Lk 6:12-16) Chawiy kwinsambishin, Yudas wading ushinshamena kudi Nzamb. Pakwez, Yesu wading wij Uprofet udiokila mu Mifund ya Hebereu anch akumupan kudi muntu wa piswimp (Kus 41:9; 109:8; Yh 13:18, 19) Mulong Yesu wamanang yom yidia mu muchim ni yitongijok ya muntu, chisu chasambishay Yudas kwikal ni chitongijok chiyimp, wamana kuswimp kwinoku. (Mt 9:4) Kusutin kwijik yom ya kurutu, Nzamb wijika anch murund umwing wa kuchingejin wa Yesu wafanyina kumupan. Pakwez yitanijadinap ni mikadil ya Nzamb ni kutong anch Nzamb warikeka kudiokal pasak anch Yudas wafanyina kukangany kushal ushinshamena, mudi anch kukangany kwinoku Nzamb wad wakurijeka kal.
kudiosh kwisambishin: Kulond kwinoku kutadinap kuvadik kwa Yuda ap chisu chamutondau mudi kambuy, yiney yasadika kupwa kwa Yesu kulembil uchuku wakabuj. (Lk 6:12-16) Pakwez, yitadin nsambishin ya yisal ya matung ya Yudas, yajinguninay Yesu pakad kulab. (Yh 2:24, 25; Kuj 1:1; 2:23; tal yom ya kwilej yidia mu Yh 6:70; 13:11.) Chinech chimekeshin kand yisal ya Yudas yakurijek nawamp kurutu, kwading kuswimp ka kapamp kamwing kwa muchim wend. Kurumburik kwa dizu “kwisambishin” (Greek, ar·kheʹ) mu Mifund ya Grek ya win Kristu yidi mutapu umwing, kukwatijan ni kurumburil. Chilakej, mu 2Pi 3:4, “kwisambishin” kumekeshin nsambishin ya kutang kwa yom. Mu yisu yivud, akat kudisadin ching mulong wa chom kanang. Chilalej, Pita walonda anch spirutu utumbila wayishirikina Akamichid “mudi kand mwatushirikinay etu pakusambish.” (Mid 11:15) Pita kalondap piur pa chisu cha kuvadik kwend ap chisu chamutondau kwikal kambuy. Pakwez, wading ulondin piur pa dichuku dia Pantekot wa 33 C.C., diading, “nsambishin” ya kushirik kwa spiritu utumbila mulong wa chisend cha pakampwil. (Mid 2:1-4) Yilakej yikwau ya mutapu ukweta usu wa kurumburik kwa dizu “kwinsambishin” tukutwish kuyitan mu Lk 1:2; Yh 15:27; ni 1Yh 2:7.
NGOND WA 9 RUBING RA 24-30
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | YOHAN 7-8
“Yesu Wamutumbisha Tatukwend”
cf-F p. 100-101 par. 5-6
“Mukand wa Nzamb ulondil anch”
5 Yesu wakata anch antu ijik kwisu kudiokila uruu wend. Walonda anch: “Malejan minilejena kimadiap mamam amwinam, pakwez madiokil kudi Nzamb wantuma.” (Yohan 7:16) Chisu chikwau, walonda kand anch: “kinikat kusalap chom ku ulabu wam amwinam, pakwez nikat kulond kusu ching yom yanlejay Tatukwam kulond.” (Yohan 8:28) Pakwez, walonda anch: ‘Yom nikulejinanya yidiokilap kudi am amwinam; pakwez Tatuku udia mu umwing ni yamam, ndiy usadina midimu yend.’ (Yohan 14:10) Mutapu umwing wamekeshay Yesu uyakin winou udi kusitin kuchirokin tupamp tuvud Dizu dia Nzamb diafundau.
6 Kwilej kukurikina kwa mazu ma Yesu madia mu ma Evanjil kumekeshin anch wajimbulang kapamp kamwing ap kulejan mareferans ma mikand ya Mifund ya Hebereu yitiyinau. Cha kusambish, yidi kwau mudi yikweta usey. Ukutwish kushimwok anch mu mivu yisatu ni chikunku ya mudimu wa kulejan ni kufundish Yesu kajimbulap mikand yawonsu yapepilau yadingaku chisu chinicha. Mu win yakin, chimeken anch wiyijimbula. Kangal wavuramen anch, yom yikemp kwau pakach pa yom yasalay ni yalonday yawiy yafundau. (Yohan 21:25) Pakwez, ukutwish kutang ni dizu dia piur mazu mawonsu ma Yesu madia mu ma Evanhil mu asaa akemp kwu. Katat, tong anch ukimbin kulond piur pa Nzamb ni Want wend, ni ufanyidin kujimbul chikunku cha mikand ya Mifund ya Hebereu mu asaa akemp! Chikwau kand, yisu yivud Yesu kandingap ni mivungur chisu chawonsu. Chisu chafundishau ku Mukand, wajimbula makum ma Mifund ya Hebereu kapamp kamwing ap kulejan mareferans—mawonsu pakad kutang!
w11 1/3 paj 13 par. 19
Tambulany [Spiritu] wa Nzamb, Kangal wa Mangand
19 Muziyilany Yehova nich muchim wawonsu. Yesu wadandamena kusal yisu yawonsu yom yimusangareshina Tatukwend. Chisu chimwing, chitongijok cha Yesu piur pa kupwish mulong umwing chashalijana nich yadinga yisotinay Tatukwend. Pakwez, nich ruchingej ndiy wamuleja Tatukwend anch: “Kangal chikala mudi mu nisotila am, pakwez chikal mudi muusotila ey.” (Luka 22:42) Iyipula amwiney, ‘Ov, nikat kumuziyil Nzamb ap anch chiswapelap kusal mwamu?’ Kumuziyil Nzamb kudi kwa usey mulong wa kwikal nich mwom. Tufanyidin kumuziyil mudi Sakatang wetu, Musul ni Mwin Kulam mwom wetu. (Kus. 95:6, 7) Kwikil chom chikutwisha kuswinkan pa ndond pa kuziyil. Tukutwishap kutambul kwitiyik pakad kuziyil.
Kukimbijol Mapit ma mu Spiritu
w07 1/2 paj 4-5 par. 7
Mulong wak Kulond Uyakin?
Ov, chilakej ik chaletay Yesu Kristu pa mulong winou? Dichuku dimwing, Yesu wadinga ni kwisamb ni antu amwing akad kwikal in kwilej end asangera chitongijok chend cha kuya mu weny. Amuleja anch: “Diokal kunoku uya ku Yudea.” Ov, Yesu wayakula nchik? Ndiy wayakula anch: “En kaninikany yangany kwen ku musambu [ku Yerusalem], mulong muten wam kiushikedilip kal.” Kupwa kwa chisu chikemp, Yesu waya ku Yerusalem mulong wa musambu. Ov, mulong wak wayakulay mwamu? Mulong kadingap ni mbil ja kwijik tuyom tukemp-tukemp piur pa ndond yelay kuya. Chawiy lel, mulong Yesu kalondap ya makasu, ndiy wapana chakul chakad kuwanyin mulong wa kukangesh yom yiyimp yelau kumusal ndiy ni in kwilej end. Yesu kalondap ya makasu mulong kambuy Pitawafunda mulongwa Kristu anch: “Ndiy kasalap chitil, ap katanap cha kumufish nich mukan mwend.”—Yohan 7:1-13; 1 Pita 2:22.
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Yh 8:58
am nading kwaku: Akankuny in Yuda akimba kumwas Yesu mayal mulong walonda anch “wamumana Aburaham,” chawiy alondang anch Yesu “kandikal ikal ni mivu 50.” (Yh 8:57) Chakul cha Yesu chading cha kuyilej piur pa kwikalaku kwend mudi muntu wa muspiritu mwiur kurutu kwa Aburaham kuvadik. Amwing akat kutong anch verse winou umwilakejin Yesu ni Nzamb. Atongining anch dizu dia Grek disadidinau pinap, e·goʹ ei·miʹ (dirumburikin anch “Nidi” mu ma Bibil mamwing), kukwatijan ni Septante, achirishin mu Kub 3:14 maverse minam maad ni afanyidin kumakarumun mu mutapu wawiy umwing. (Tal yom ya kwilej yidia mu Yh 4:26.) Chawiy, pinap, kulond kusadidinau mu dizu dia Grek verb ei·miʹ wasambisha “kurutu Aburaham avadik” ni wadandamena kwikalaku. Chimeken anch akarumuna anch “am nading kwaku” pa ndond pa “Nidi,” ni makarumun mavud ma pakur ni ma nlel masadidin mutapu wawiy umwing wa “Am nading kwaku.” Pakwez, mu Yh 14:9, mutapu wawiy umwing wa verb ei·miʹ mu Grek ausadidina mulong wa kutek mazu ma Yesu am: ‘Chisu chinech chawonsu nidia ni yenen, komb ey Filip kandikal kwey ushiken ku kwingijik am?’ Makurumun mavud malondin mutapu wawiy umwing, mulong wa kumekesh anch kukwatijan ni mutapu udia yom, kwikil chikangeshina kumutek verb ei·miʹ anch “wadingaku.” (Yilakej yikwau ya Grek yisadidina verb winou chisu chasadika yom ni chisadikina yom tukutwish kuyitan mu Lk 2:48; 13:7; 15:29; Yh 1:9; 5:6; 15:27; Mid 15:21; 2Ko 12:19; 1Yh 3:8.) Chikwau kand, yitongijok ya Yesu yilejenau mu Yh 8:54, 55 yimekeshin anch Yesu kimekeshap kwend mudi udi muntu umwing ni Tatukwend.