NHLOKOMHAKA YA XIDONDZRO 7
‘Yingela Mazritu Ya Tintlhazri’
‘Zreya ndleve, u yingela mazritu ya tintlhazri.’—PR 22:17.
LISIMU 123 Titsrongahate Ka Nawu Wa Yehovha
NKATSRAKANYU WA LESWI TAKA DONDZRIWAa
1. Ha yini hi nyikiwa swilayu, nakone ha yini hinkwezru hi swi vilela?
HINKWEZRU hi vilela ku layiwa minkama yimbeni. Minkama yimbeni hi nga ha kombela xilayu ka mhunu lweyi hi mu hloniphaka. Makwezru wa kukazri a nga ha hi tsrhindzrekelela hikuva kusuhi ni ku teka xiboho lexi hi taka gama hi tisola ha xone. (Ga 6:1) Kumbe hi nga nyikiwa swilayu akuva hi lulekiwa hi leswi hi dohiki. Swi nge na mhaka leswaku hi nyikiwa xilayu hi mhaka muni, hi fanela ku xi yamukela. Ku yentxa leswo swi ta va swinene kwezru nakone swi nga huluxa wutomi byezru!—Pr 6:23.
2. Hi ku ya hi Amaproverbia 12:15, ha yini hi fanela ku yingela swilayu?
2 Tsralwa dzrezru dzra nhlokomhaka dzri hi kutxa ku ‘yingela mazritu ya tintlhazri’. (Pr 22:17) A ku na mhunu lweyi a tivaka hinkwaswu. Minkama hinkwayu ku ni mhunu lweyi a nga ni wutlhazri ni mfambu ku hi tlula. (Dondzra Amaproverbia 12:15.) Ku yamukela swilayu swi komba leswaku ha titsrongahata swi tlhela swi kombisa leswaku ha pfumela leswaku a hi koti ku yentxa hinkwaswu. Ha swi tiva leswaku hi vilela mpfunu akuva hi kota ku tlhaselela makungu yezru. Yehovha a huhutele hosi leyi tlhazrihiki, ku nga Solomoni akuva a tsrala leswi: ‘A makungu . . . ma tiyisiwa hi ku tala ka vatlhavukanyisi.’—Pr 15:22.
Xana he wini muxaka wa xilayu lowu swi ku kazratelaka ku xi yamukela? (Vona mayava 3-4)
3. He tini tindlela tibidzri ta ku nyikiwa swilayu?
3 Hi nga ha yamukela swilayu leswi kongomiki kumbe leswi kalaka swi nga kongomanga. I yini xilayu lexi kalaka xi nga kongomanga? Hi nga ha dondzra ntxhumu wa kukazri a Bibeleni kumbe a mabukwini yezru, lowu hi pfunaka ku yanakanyisisa hi leswi hi swi yentxaka ni ku hi susumetela ku va hi txintxa. (Hb 4:12) Leswi hi swone a nga xilayu lexi kalaka xi nga kongomanga. Kambe i yini xilayu lexi kongomiki? Nkulu wa bandla kumbe makwezru lweyi a fanelekaka a nga ha hi byela yinhla ya kukazri leyi hi fanelaka ku tizrela ka yone. Leswi hi swone a nga xilayu lexi kongomiki. Loko mhunu lweyi a hi zrandzraka a hi nyika xilayu lexi sukelaka a Bibele hi fanela ku yingela leswi a swi hlayaka ni ku swi landzra.
4. Hi ku ya Eklesiasta 7:9, i yini leswi hi fanelaka ku swi tingawula loko hi nyikiwa xilayu?
4 Ku hlaya ntiyiso, swi nga hi kazratela ku yamukela xilayu lexi kongomiki. Hi nga patsra ni ku khunguvanyeka. Ha yini? Nambi leswi hi pfumelaka leswaku a hi hetisekaka, swi nga hi kazratela ku yamukela xilayu loko mhunu a hi byela leswaku hi lulamisa ntxhumu wa kukazri lowu hi phazamaka ka wone. (Dondzra Eklesiasta 7:9.) Hi nga ha tiyimelela hi ku hlaya leswaku mhunu lweyo a nga hi nyikanga xilayu hi nkongometo lowunene. Kumbe hi khunguvanyeka hi mhaka ya ndlela leyi a hi layiki ha yone. Hi nga ha sungula ku djuletela swihoxo swa mhunu lweyi a hi layiki, na hi pimisa leswi: ‘Ha yini a laya mine, kuve na yene wa hoxa?’ Hi wugamu, loko xilayu lexi hi nyikiwiki xone hi nga xi nyonxelanga hi nga ha yala ku xi tizrisa kumbe hi djuletela mhunu mumbeni lweyi a taka hi byela leswi hi djulaka ku swi twa.
5. Hi ta bula hi yini ka xidondzro lexi?
5 Ka xidondzro lexi hi ta bula hi swikombiso swa le Bibeleni swa vhanu lava yamukeliki swilayu ni swa vhanu lava yaliki ku swi yamukela. Hi ta tlhela hi bula hi leswi nga hi pfunaka ku yamukela swilayu ni ndlela leyi hi nga pfunekaka ha yone hi ku yentxa leswo.
VA YALE SWILAYU
6. Xana hi dondzra yini ka ndlela leyi Robowamu a yanguliki ha yone loko a nyikiwa swilayu?
6 Vona xikombiso xa Robowamu. Loko a sungule ku fuma, vhanu lava a a va fuma va kombele swa kukazri. Va kombele leswaku a va pumbela ntsrhwalu lowu papayi wake, Solomoni, a a va zrwexe wone. A ku sunguleni Robowamu a yentxe ntxhumu lowunene ku nga ku kombela mpfunu ka vavanuna lava kuliki va Israyele akuva a vona ndlela leyi a a ta hlamula ha yone xikombelo xa vhanu lavayani. Vavanuna lava kuliki va mu byele leswaku a a fanela ku yentxa leswi vhanu va mu kombeliki swone nakone a va ta mu seketela minkama hinkwayu. (1Th 12:3-7) Swi tikomba Robowamu a nga xi nyonxelanga xilayu lexo. Kutani a fambe a ya kombela mpfunu ka madjaha lawa a kuliki na wone. Vavanuna volavo a va ni kolomu ka 40 wa malembe kutani swi nga yentxaka a va ni mfambu wa kukazri a wuton’wini. (2Mk 12:13) Kambe hi nkama wolowo va nyikele xilayu lexi nga liki xinene. Va mu kutxe ku va a yengesela vhanu ntsrhwalu. (1Th 12:8-11) Ntsrhaku ka loko a yingele swilayu leswibidzri, Robowamu a a ta tsrhindzrekela ka Yehovha kutani a vutisa leswaku he xini lexi a a fanela ku xi landzra. A matsrhan’wini ya leswo, a hlawule ku yingela xilayu lexi a xi nyonxeliki ku nga lexi a xi yingeliki ka vavanuna lavampshwa. Leswo swi tise mabindzru ya ku vavisa ka Robowamu ni ka vhanu hinkwavu a Israyele. Minkama yimbeni swilayu leswi hi nyikiwaka swone a hi leswi hi navelaka ku swi yingela. Kambe loko xilayu xi seketeliwe a Zritwini dzra Xikwembu Nkulukumba, hi fanela ku xi yamukela.
7. Xana xikombiso xa Uziya xi hi dondzrisa yini?
7 Hosi Uziya a yale xilayu. A nghene mbangwini wa kukazri a tempeleni lowu a ku nghena vaprista ntsena nakone a dzringise ku hisa muzri wa ku nun’hwela. Vaprista va Yehovha va mu byele leswi: ‘A hi ntizro waku Uziya ku hisela Yehovha a mizri ya ku nun’hwela, kambe i wa vaprista.’ Xana Uziya a yangulise kuyini? Loko a e titsrongahata a pfumela xilayu, a va a huma hi ku kahlula a tempeleni, kumbexana Yehovha ina a mu dzrivalelile. A matsrhan’wini ya leswo, ‘Uziya a hlundzruka’. Ha yini Uziya a yale xilayu? Swi nga yentxeka a a tibyela leswaku leswi a a li hosi a a ni mfanelo ya ku yentxa xin’wana ni xin’wana lexi a a xi djula. Kambe Yehovha a a nga swi voni hi ndlela leyo. Leswi a a tikulisa, Uziya a biwe hi nhlokonho nakone a ve ‘wa nhlokonho ku ya tlhasa siku ledzri a fiki ha dzrone’. (2Mk 26:16-21) Xikombiso xa Uziya xi hi dondzrisa leswaku swi nge na mhaka leswaku hi vamani, loko hi nga landzri swilayu swa Bibele, Yehovha a nge ti hi yamukela.
VA PFUMELE XILAYU
8. Xana Yobe a xi vonise kuyini xilayu?
8 A matsrhan’wini ya ku va ni swikombiso swa ku biha ntsena, Bibele dzri tlhela dzri va ni swikombiso leswinene swa vhanu lava tovokisiwiki hi kola ka ku yingiseta. Vona xikombiso xa Yobe. Nambi leswi a a txhava Xikwembu Nkulukumba a a nga hetisekanga. Nkama lowu a nga xaniseka ngopfu a hlaye mintxhumu leyi nga liki yinene. Bindzru dzra kone, a yamukele swilayu leswi kongomiki swa Elihu ni swa Yehovha. Xana Yobe a yangule hi ndlela yini? Hi ku titsrongahata a yamukele xilayu. A te: ‘Hikusa ndzri vulavule leswi ndzri nga swi yingelisisikiki . . . Ndzra tisola, na ndzri ntsrhuzrini.’ Yehovha a tovokise Yobe hi kola ka ku titsrongahata kwake.—Yb 42:3-6, 12-17.
9. Xana Moxe a yangulise kuyini loko a nyikiwa xilayu, nakone ha yini a li xikombiso lexinene?
9 Moxe i xikombiso lexinene xa mhunu lweyi a yamukeliki xilayu ntsrhaku ka loko a dohile. Hi khambi dzrin’wana a hele mbilu nakone a nga dzrumisanga Yehovha. Hi mhaka ya leswo, Moxe a luzekeliwe hi ndjombo ya ku nghena a tikweni dzra xidumbiso. (Tin 20:1-13) Loko Moxe a kombise leswaku a nga nyonxanga hi xiboho lexo, Yehovha a te: ‘Swi dzringanile, u nga ha yengete u khanela na mine a mhakeni leyi.’ (Dt 3:23-27) Moxe a nga kwatanga. A matsrhan’wini ya leswo, a yingisete xiboho xa Yehovha nakone Yehovha a tame a mu tizrisa akuva a kongomisa vhanu vake. Yobe na Moxe i swikombiso leswinene swa vhanu lava a va yamukela swilayu. Yobe a nga zanga a tiyimelela kambe e txintxa vonela dzrake. Moxe a kombise leswaku a yamukele xilayu xa Yehovha hi ku va a tama a dumbeka nambi ntsrhaku ka loko a luzekeliwe hi tovoko ledzri a a dzri yimeli hi manyawu.
10. a) I yini leswi buku dzra Amaproverbia 4:10-13 dzri swi kombisaka mayelanu ni mabindzru ya ku yamukela xilayu? b) Xana vhanu vambeni va yangulisa kuyini loko va nyikiwa swilayu?
10 Hi pfuneka swinene loko hi yetisela swikombiso swa vhanu va ku dumbeka va ku fana na Yobe na Moxe. (Dondzra Amaproverbia 4:10-13.) Vamakwezru vanyingi va swi yentxile leswo. Xiya leswi makwezru Emmanuel, lweyi a tsrhamaka Congo a swi hlayiki mayelanu ni xilayu lexi a xi yamukeliki, a li: “Vamakwezru va xiye leswaku wuxaka byanga na Yehovha a byi ya byi hola nakone va ni pfunile. Ni tizrise swilayu leswi va ni nyikiki nakone leswo swi ni pfune ku tingawula swikazratu swinyingi.”b Phayona dzra le Canadá ledzri vitaniwaka Megan dzri hlaye leswi mayelanu ni swilayu: “A hi minkama hinkwayu ni nyikiwaka xilayu xa ku nabyala, kambe hi leswi ni swi vilelaka.” Nakone makwezru wa le Croácia, lweyi a vitaniwaka Marko, a li: “Ni luzekeliwe hi wutiyanguleli lebyi a ni li na byone. Kambe loko ni dzrimuka, ni vona leswaku xilayu lexi ni xi yamukeliki xi ni pfuna ku va mhunu lweyi a dzringaniselaka.”
11. Xana i yini leswi makwezru Klein a swi xiyiki mayelanu ni ku yamukela xilayu?
11 Xikombiso ximbeni xa mhunu lweyi a pfunekiki hi ku yamukela xilayu i xa makwezru Karl Klein. Yene a tizre swanga xizro xa Huvo leyi Zrangelaka. Ka mfambu wake wa wutomi, makwezru Klein a khanele hi nkama lowu a yamukeliki swilayu leswi kongomiki swa makwezru Joseph F. Rutherford, lweyi a a li munghanu wake. Makwezru Klein awa pfumela leswaku a ku sunguleni a nga xi yamukelanga hi ndlela leyinene xilayu. A li: “Ka khambi ledzri landzreliki ledzri makwezru Rutherford a ni voniki ha dzrone, a ni lose na a nyonxile a ku: ‘Xawani Karl.’ Kambe leswi a na ha kwatile a ni mu hlamulanga ha hombe. Hiloko a ku: ‘Karl, tivonele! Sathana xi le makatleni yaku!’ Na ni dane swinene ni mu hlamule ni ku: ‘Haaa, nada makwezru Rutherford.’ Kambe a a swi tiva, nakone a tlhele a phindha a ku: ‘Hi swone, tivonele, Sathana xi le makatleni yaku.’ A a tiyisile! Loko hi bekela xiviti makwezru mumbeni ngopfungopfu hi mhaka ntxhumu wa kukazri lowu a wu hlayiki . . . , swi ta nabyala ku va Diyavulosi a hi phasa.”c (Ef 4:25-27) Makwezru Klein a xi yamukelile xilayu xa makwezru Rutherford nakone va tame va va vanghanu lavakulu.
I YINI LEXI XI NGA HI PFUNAKA KU YAMUKELA XILAYU?
12. Ha yini ku titsrongahata ku pfuna? (Amapsalma 141:5)
12 I yini lexi xi nga hi pfunaka ku yamukela xilayu? Hi fanela ku titsrongahata hi tlhela hi pfumela leswaku a hi hetisekanga ni leswaku minkama yimbeni ha phazama. Hi lani hi swi voniki ha kone Yobe a a ni mavonela lama hoxekiki kambe hi ku famba ka nkama a txintxe mapimisela yake nakone Yehovha a mu tovokisile hi kola ka leswo. Ha yini? Hikusa Yobe a a titsrongahata. A kombise leswaku a a titsrongahata hi ku yingela xilayu xa Elihu, lweyi a a li ntsrongo kwake. (Yb 32:6, 7) Ku titsrongahata ku nga tlhela ku hi pfuna ku tizrisa swilayu loko hi vona ingiki a swi hi faneli kumbe loko lweyi a hi nyikaka swilayu a li ntsrongo kwezru. Makwezru wa kukazri wa le Canadá a te: “Leswi vambeni va hi vonaka hi ndlela leyi hambaniki ni leyi hi tivonaka ha yone, a hi nge swi koti ku hluvuka loko hi nga layiwanga.” Hinkwezru hi djula ku txutxela mhandzru wa moya akuva hi va vazrezri ni vadondzrisi lavanene.—Dondzra Amapsalma 141:5.
13. Xana hi fanela ku xi vonisa kuyini xilayu?
13 Vona xilayu swanga xikombiso xa lizrandzru dzra Yehovha. Yehovha a hi navelela leswinene. (Pr 4:20-22) A djula ku hi komba leswaku awa hi zrandzra hi ku hi nyika swilayu hi ku tizrisa Bibele, mabuku lama seketeliwiki a Bibeleni ni vamakwezru lava wupfiki. Buku dzra Ba-Heberu 12:9, 10 dzri li: ‘A hi khata akuva hi pfuneka.’
14. I yini leswi hi fanelaka ku beka miyanakanyu yezru ka swone loko hi nyikiwa swilayu?
14 Beka miyanakanyu yaku ka xilayu ku nge ka ndlela leyi xi nyikeliwiki ha yone. Minkama yimbeni hi nga ha vona ingiki ndlela leyi hi nyikiwiki ha yone xilayu a hi yinene. Ku hlaya ntiyiso mhunu lweyi a nyikelaka xilayu a fanela ku xi nyikela hi ndlela leyi swi taka nabyala ku xi yamukela.d (Ga 6:1) Kambe loko a li hine hi nyikiwaka xilayu, hi fanela ku beka miyanakanyu ka xilayu xa kone nambi loko hi vona ingiki ndlela leyi hi nyikiwiki ha yone xilayu a hi yinene. Hi nga ha tivutisa leswi: ‘Nambi loko ni nga yi nyonxelanga ndlela leyi ni nyikiwiki ha yone xilayu, xana ku ni ntxhumu wa kukazri lowu ni nga wu dondzraka? Xana ni nga tsrhika ku lavisa swihoxo ni va ni tizrisa xilayu xake?’ I wutlhazri ku kuma ndlela ya ku tizrisa xilayu xin’wana ni xin’wana lexi hi nyikiwaka xone.—Pr 15:31.
KOMBELA SWILAYU KUTANI U TA PFUNEKA
15. Ha yini swi li swa lisima ku kombela swilayu?
15 Bibele dzri hi kutxa ku kombela swilayu. A buku dzra Amaproverbia 13:10, dzri li: ‘A wutlhazri byi le ka lava djulaka ku dzrimuxiwa.’ Mazritu lawa i ntiyiso. Lava kombelaka swilayu, handle ka ku va mhunu a va nyika swilayu ntsena, hi ntolovelo va hamba nhluvuku wa moya hi ku kahlula ku tlula lava kalaka va nga djuleteli swilayu. Kutani kombela swilayu.
Ha yini makwezru wa xisati lweyi a ha liki mumpshwa a fanela ku kombela swilayu ka makwezru wa xisati lweyi a kuliki? (Vona yava 16)
16. I ka swiyimu muni lani hi nga kombelaka swilayu?
16 Swi li yini loko hi kombela swilayu ka vakriste kulozri? Vona swiyimu leswi. 1) Makwezru wa kukazri wa xisati a kombela leswaku muzrezri lweyi a nga ni wuswikoti a fambisa na yene xidondzro nakone ntsrhaku a kombela swilayu mayelanu ni ndlela leyi a nga yampswisaka madondzrisela yake ha yone. 2) Makwezru lweyi a kalaka a nga txhatanga a djula ku xava mpahla kutani a kombela makwezru wa kukazri wa xisati lweyi a wupfiki akuva a mu nyika mavonela. 3) Makwezru lweyi a nga ni wukaneli bya le livaleni hi khambi dzra ku sungula a kombela mpfunu ka xikaneli lexi nga ni wuswikoti akuva xi yingiseta ha hombe ni ku mu nyika swilayu leswi taka mu pfuna kuva a yampswisa. Nambi makwezru lweyi a bekaka wukaneli hi malembe manyingi a nga kombela mpfunu ka vazrezri lava nga ni wuswikoti a tlhela a landzra swilayu leswo.
17. Xana hi nga pfuneka hi ndlela yini hi swilayu?
17 Hinkwezru hi ta yamukela swilayu leswi kongomiki kumbe leswi kalaka swi nga kongomanga. Loko leswo swi yentxeka, dzrimuka mintxhumu leyi hi buliki ha yone. Tama u titsrongahata. Beka miyanakanyu ka xilayu ku nge ka ndlela leyi u layiwaka ha yone. Handle ka leswo, tizrisa swilayu leswi u swi yamukeliki. A ku na mhunu lweyi a pswaliwaka na a tlhazrihile, kambe loko hi ‘yingiseta ntlhavukanyo’, Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba dzri dumbisa leswaku hi ta ‘tlhazriha’.—Pr 19:20.
LISIMU 124 Hi Ta Dumbeka Nkama Hinkwawu
a Vhanu va Yehovha va swi nyika lisima swilayu leswi va swi kumaka a Bibeleni. Kambe a hi minkama hinkwayu swi nabyalaka ku yamukela swilayu. Ha yini? Nakone ku yamukela swilayu swi nga hi pfuna hi ndlela yini?
b Mavito man’wana ma txintxiwile.
d Ka xidondzro lexi landzrelaka hi ta vona leswaku hi nga xi nyikelisa kuyini xilayu hi ndlela leyinene.