A Mabandla “Ma Ve Ni Ku Zrula”

1, 2. I yini leswi Sawulo a djulaka ku ya swi yentxa a Damaska?

VAVANUNA va timbilu ta ku biha va ya Damaska, na va ni kongometo wa ku ya hetisisa kungu dzra ku biha. A vadondzrisiwa va Yesu lava nyenyiwaka va ta hlongoliwa makaya kwavu, va tsrimbiwa, va danisiwa ni ku kokoviseliwa va yisiwa a Yerusalema akuva va ya lavisana ni Huvo ya Sanedri leyi pfuzraka hi mahlundzru.

² Muzrangeli wa ntlawa lowu wa va xanisi i Sawulo lweyi kutani a a tiviwa swanga mudlayi.a A swi nga na masiku mangani na a seketele vanghanu vake a ku dlayiweni ka Stefanu, mudondzrisiwa wa ku dumbeka wa Yesu. (Mint. 7:57–8:1) Ka Sawulo a swi dzringananga ku xanisa valandzreli va Yesu lava va tsrhamaka Yerusalema, a djula ni ku xanisa valandzreli lava tsrhamaka mimbangwini yin’wana. A djula ku helisa ntlawa lowu nyenyiwaka ngopfu lowu tiviwaka swanga “ndlela”.—Mint. 9:1, 2; vona bokisi ledzri liki “Wulawuli Bya Sawulo A Damaska”, ka pajina 69.

3, 4. a) Sawulo a humeleliwe hi yini? b) He swini swivutiso leswi hi taka swi kambisisa?

³ Na a nga swi yimelanga, Sawulo a tlunyiwa hi ku vaninga lokukulu. Loko vanghanu vake lava a yendzraka na vone va vona ku vaninga koloko, va tsremeka nhlana, va pfumala ni xa ku xi hlaya. Sawulo a fa matihlo a va a wa hansi. Na kutani a nga ha voni, a yingela zritu ledzri pfaka tilweni dzri ku: “Sawulo, Sawulo, u ni xanisela yini?” Na a pfilunganyeki ngopfu, Sawulo a vutisa a ku: “Hi wene mani, Hosi?” A nhlamulo leyi Sawulo a yi yingelaka yi ya yi mu tsrema nhlana: “Hi mine Yesu, lweyi u mu xanisaka.”—Mint. 9:3-5; 22:9.

⁴ Xana hi dondzra yini ka mazritu ya ku sungula lawa Yesu a ma byeliki Sawulo? Xana hi nga dondzra yini loko hi kambisisa swiyentxakalu mayelanu ni ku ndzruluka ka wanuna lweyi, lweyi khale a a li muxanisi? Nakone hi dondzra yini ka ndlela leyi mabandla ma wu londzrovotiki ha yone nkama wa ku zrula lowu viki kone ntsrhaku ka ku ndzruluka ka Sawulo?

Xana “U Ni Xanisela Yini?” (Mintizro 9:1-5)

5, 6. Hi dondzra yini ka mazritu lawa Yesu a ma byeliki Sawulo?

⁵ Loko Yesu a vulavula na Sawulo a ndleleni leyi yaka Damaska, a nga mu vutisanga leswaku: “Ha yini u xanisa vadondzrisiwa vanga?” Kambe a mu vutise a ku:“U ni xanisela yini?” (Mint. 9:4) Leswo swi kombisa leswaku Yesu hi ntshima a wa ku twa ku xaniseka loku vadondzrisiwa vake va kumanaka nakone.—Mat. 25:34-40, 45.

⁶ Loko a li leswaku u kumana ni swikazratu swa kukazri hi leswi u nga ni lipfumelo ka Kriste, tiyiseka leswaku Yehovha na Yesu va ku vona ku xaniseka kwaku. (Mat. 10:22, 28-31) Swi nga yentxeka ndzringo waku wu nga tekeli ku helisiwa. Dzrimuka leswaku Yesu a ku vonile ku hlengela ka Sawulo a ku dlayiweni ka Stefanu nakone a mu vonile Sawulo loko a kokovisela ni ku susa vadondzrisiwa vake va ku dumbeka makaya kwavu a Yerusalema. (Mint. 8:3) Nambitanu, Yesu a nga yentxanga ntxhumu ka swiyimu leswo. Kambe, Yehovha hi ku tizrisa Kriste, a nyike Stefanu kun’we ni vadondzrisiwa lavan’wana ntamu lowu a va wu vilela akuva va tama va dumbeka.

7. I yini leswi u fanelaka ku swi yentxa akuva u tiyisela loko u kumana ni nxanisa?

⁷ Na wene u nga swi kota ku tiyisela loko u kumana ni tinxanisa. Hi ndlela yini? 1)  Tiyimiseli ku tama u dumbeka nambi ku ngo yentxeka yini na yini. 2) Kombela mpfunu wa Yehovha. (Filp. 4:6, 7) 3) U nga tidzrihiseli, kambe swi tsrhikele Yehovha. (Rom. 12:17-21) 4) Dumba leswaku Yehovha a ta ku nyika ntamu wa ku tiyisela ku ya tlhasa loko a susa ndzringo lowo.—Filp. 4:12, 13.

‘Sawulo, Makwezru . . . A Hosi Yi Ni Zrumile’ (Mintizro 9:6-17)

8, 9. Xana Ananiya a nga ha va a titwe hi ndlela yini mayelanu ni xiyavelo xake?

⁸ Ntsrhaku ka loko a hlamule xivutiso xa Sawulo lexi liki: “Hosi, hi wene mani?” Yesu a game a mu byela a ku: “Sekeleka u nghena doropeni, u ta byeliwa leswi u fanelaka ku swi yentxa.” (Mint. 9:6) Na a nga voni, Sawulo a khungisiwe a yisiwa ka muti wa kukazri a Damaska, lani a tlhasiki a titsrona swakuda ni ku khongota ku dzringana masiku mazrazru. Hi nkamanyana lowo, Yesu a vulavule ha Sawulo loko a bula na Ananiya, mudondzrisiwa wake lweyi a a tsrhama ka doropa ledzriyani, lweyi “Vayuda hinkwavu lava a va hanya kohala a va vulavula ha hombe hi yene”.—Mint. 22:12.

⁹ Yanakanya hi ku pfilunganyeka loku Ananiya a nga ha vaka a ve nakone. Phela a a vulavula ni nhloko ya bandla hi ku kongoma, Yesu Kriste lweyi a pfuxiwiki, na a mu hlawula akuva a hetisisa xiyavelo xa ku hlawuleka. A a li tovoko; Kambe a swi nge ti nabyala ku hetisisa xiyavelo lexi! Loko Ananiya a twe leswaku a a fanela ku ya vulavula na Sawulo, a hlamule a ku: “Hosi, ni yingele vhanu vanyingi va khanela hi wanuna lweyi, mayelanu ni mintxhumu hinkwayu ya ku biha leyi a yi yentxiki vaxwengi vaku a Yerusalema. Nakone yene a lani hi mpfumelelo wa vaprista lavakulu akuva a ta khomelela hinkwavu lava vitanaka vito dzraku.”—Mint. 9:13, 14.

10. Hi dondzra yini hi ku kambisisa ndlela leyi Yesu a mu khomiki ha yone Ananiya?

¹⁰ Yesu a nga mu kawukanga Ananiya hi kuva a hlaye matitwela yake. Ku hambana ni leswo, e mu nyika minkongomiso. A tlhele a kombisa leswaku a a mu yanakanyela hi ku mu tlhamuxela leswaku ha yini a a fanela ku hetisisa xiyavelo lexo xa ku kazrata. Yesu a hlaye leswi mayelanu na Sawulo: “Wanuna lweyi i xibya lexi ni xi hlawuliki akuva a twalisa vito dzranga ka matiko, ka tihosi ni ka vana va Israyele. Hikusa ni ta mu komba ha hombe mahlomulo hinkwawu lawa a taka kumana na wone hi kola ka vito dzranga.” (Mint. 9:15, 16) Ananiya a nga ha danga nkama, a yingisete Yesu. A ye kumana na Sawulo lweyi wa muxanisi, a va a mu byela leswi: “Sawulo, makwezru, Hosi Yesu lweyi a humeleliki kwaku a ndleleni na wa ha buya halenu, a ni zrume akuva u ta tlhela u vona ni kuva u tala hi moya wa ku xwenga.”—Mint. 9:17.

11, 12. Hi dondzra yini ka swiyentxakalu leswi khumbaka Yesu, Ananiya na Sawulo?

¹¹ Hi nga dondzra swinyingi mayelanu ni swiyentxakalu leswi khumbaka Yesu, Ananiya na Sawulo. Hi xikombiso, hi dondzra leswaku Yesu a kongomisa ntizro wa ku zrezra hi lani a dumbisiki ha kone. (Mat. 28:20) Nambileswi Yesu a kalaka a nga khaneli ni vhanu hi ku kongoma namunhla, a kongomisa ntizro wa ku zrezra hi ku tizrisa nandzra wa ku dumbeka ni ku tlhazriha, lweyi a mu yimisiki akuva a hlayisa malandzra yake. (Mat. 24:45-47) Hansi ka nkongomiso wa Huvo leyi Zrangelaka, a vazrezri ni maphayona va zrumeliwa akuva va kuma lava djulaka ku tiva leswi yengeselekiki ha Kriste. Hi lani swi hlayiwiki ha kone ka ndzrima leyi khalutiki, vanyingi ka vhanu volavo va timbilu letinene va khongota ka Xikwembu Nkulukumba va kombela nkongomiso va va va gama va yendzreliwa hi Timboni ta Yehovha.—Mint. 9:11.

¹² Ananiya a yingisetile a va a yamukela xiyavelo, hi wugamu, a tovokisiwa. Wene ke, xana wa yingiseta xileleto xa ku nyikela wumboni hi ku helela nambiloko xiyavelo xaku xi ku yentxa u kazrateka? Vhanu van’wana swa va txhavisa ku zrezra hi muti ni muti kumbe ku bula ni vhanu lava kalaka va nga va tivi. Kasi van’wana swa va kazratela ku zrezra mabazara, a tindleleni, hi telefoni kumbe hi ku tizrisa mapapela.b Ananiya a hlule ku txhava kwake a va a kuma tovoko dzra ku pfuna Sawulo ku yamukela moya wa ku xwenga. Ananiya a kote ku humelela hi leswi a dumbiki Yesu ni ku tlhela a vona Sawulo swanga mhunu lweyi a nga ndzrulukaka makwavu. Ku fana na Ananiya, hi nga hlula ku txhava kwezru hi ku dumba leswaku Yesu a kongomisa ntizro wa ku zrezra. Leswo hi nga swi yentxa hi ku va hi tibeka mbangwini wa lava hi va zrezrelaka na hi dzrimuka leswaku nambi lava va hi txhavisaka va nga ndzruluka vamakwezru.—Mat. 9:36.

Sawulo “A Sungula Ku Zrezra . . . Mayelanu Na Yesu” (Mintizro 9:18-30)

13, 14. U nga dondzra yini ka xikombiso xa Sawulo loko a li leswaku u fambiseliwa xidondzro xa Bibele nakone a wu si na babatisiwa?

¹³ Sawulo a tekele ku yentxa leswi a swi dondzriki. Ntsrhaku ka loko a dahiwile, a babatisiwile, a va a sungula ku titlhanganisa ni vadondzrisiwa va le Damaska. Kambe a yentxe swa ku tlula leswo. Sawulo “hi nkama wolowo a sungula ku zrezra a masinagogeni mayelanu na Yesu, leswaku Yesu i N’wana wa Xikwembu Nkulukumba”.—Mint. 9:20.

¹⁴ Loko a li leswaku wa ha dondzreliwa Bibele kambe a wu si na babatisiwa, xana u ta yetisela xikombiso xa Sawulo hi ku tekela ku tizrisa leswi u swi dondzraka? I ntiyiso leswaku Sawulo a vone hlolana ledzri yentxiwiki ha Yesu hi ku kongoma, nakone handle ka ku ganaganeka, leswo swi mu kutxe kuva a yentxa xa kukazri. Kambe ku ni van’wana lava voniki Yesu na a yentxa mahlolana. Hi xikombiso, ntlawa wa kukazri wa Vafarisi wu vone Yesu na a daha wanuna wa kukazri lweyi a a limalile, nakone Vayuda vanyingi a va swi tiva leswaku Yesu a pfuxe Lazaru. Kambe vanyingi a va swi tekelanga nhlokweni nakone va mu kanetile Yesu. (Mar. 3:1-6; Yoh. 12:9, 10) Ku hambana ni leswo, Sawulo a txintxe hi ku helela. Ha yini Sawulo a yangule hi ndlela leyinene ku hambana ni vhanu lavan’wana? Hikusa a a txhava ngopfu Xikwembu Nkulukumba ku tlula vhanu nakone a a tlangela timpswalu leti Kriste a mu kombiki tone. (Filp. 3:8) Loko na wene u yetisela xikombiso xa Sawulo, a ku na ntxhumu lexi ta ka ku sivelaka ku hlengela ni kuva u faneleka kuva u babatisiwa.

15, 16. I yini leswi Sawulo a a swi yentxa masinagogeni nakone vayuda va le Damaska va yangulise kuyini?

¹⁵ Xana wa yi yanakanya ndlela leyi vhanu vanyingi va hlamaliki ni ku hlundzruka ha yone loko va vona Sawulo a sungula ku zrezra masinagogeni mayelanu na Yesu? Va vutise va ku: “A hi yene wanuna lweyi a a xanisa lava a va khanela hi vito ledzri a Yerusalema?” (Mint. 9:21) Loko Sawulo a tlhamuxela leswaku ha yini a txintxe mayanakanyela yake ha Kriste, a a nyikela wumboni hi ndlela ya ku khanya bya leswaku Yesu i Kriste. (Mint. 9:22) Kambe nambiloko mhaka yo khanya ku ya tlhasa kwini, loko vhanu va womelela ka swihena swavu ni ka ku tikulisa, nambi va swi yingela a swi va zron’wi. Nambitanu, Sawulo a nga helanga ntamu.

¹⁶ Nambiloko ku khalute malembe mazrazru a Vayuda va le Damaska a va ha holovisa Pawulo. Hi wugamu, va zame ku mu dlaya. (Mint. 9:23; 2 Kor. 11:32, 33; Gal. 1:13-18) Loko Sawulo a twe leswaku va djula ku mu dlaya, a teke xiboho xa ku tsrutsruma, hi ku pfumela leswaku va mu humesa ka muru wa doropa na a li ndzreni ka ntsrhava. Lava pfuniki Sawulo ku tsrutsruma, Luka a va vitana “vadondzrisiwa vake [Sawulo]”. (Mint. 9:25) Mazritu lawa ma kombisa leswaku van’we ka lava Pawulo a a va zrezrela va yangule hi ndlela leyinene ka madzrungula lamanene va va va ndzruluka valandzreli va Kriste.

17. a) Xana vhanu va yangula hi ndlela yini loko va yingela ntiyiso wa Bibele? b) I yini leswi hi fanelaka ku tama hi swi yentxa, nakone ha yini?

¹⁷ Swi nga yentxeka loko u sungule ku dondzra Bibele u yanakanye leswaku vanghanu ni maxaka yaku na vone a va ta wu yamukela ntiyiso lowu khanyaka wa le Bibeleni. Swi nga yentxeka van’we kwavu va wu yamukelile, kambe ntalu wavu va swi be hi makatla leswi u nga va byela. Nakone swi nga yentxeka swizro swa ndangu waku swi sungule ku ku vona swanga nala. (Mat. 10:32-38) Kambe, loko u tama u yampswisa wuswikoti byaku bya ku yanakanyisisa hi matsralwa ni ku tama u va ni mahanyela ya wukriste, nambi lava ku kanetaka va nga ha txintxa mavonela yavu hi ku vona mahanyela yaku.—Mint. 17:2; 1 Pet. 2:12; 3:1, 2, 7.

18, 19. a) Ma ve wani mabindzru ya kuva Barnaba a yimelele Sawulo? b) Xana hi nga va yetisela hi ndlela yini Barnaba na Sawulo?

¹⁸ Swa twala loko vadondzrisiwa va ganaganekile loko Sawulo a tlhase Yerusalema a va byela leswaku kutani a a li mudondzrisiwa. Kambe loko Barnaba a mu yimelelile, vapostola va mu yamukelile. Nakone Sawulo a tsrhame na vone ku dzringana nkama wa kukazri. (Mint. 9:26-28) Pawulo a a nga li mhunu wa ku vulavula ngopfu nambitanu a a nga daniseki hi madzrungula lamanene. (Rom. 1:16) Hi xixixi a zrezre Yerusalema, mbangu lowu masiku ntsrhaku a a xanise vadondzrisiwa va Kriste ka wone. A Vayuda va Yerusalema va tsrumbule leswaku a nhenha yavu swoswi a yi txintxe mabela, a yi yima ni valala vavu, xileswo va djuletele tindlela ta ku dlaya Sawulo. A dzrungula dzri li: “Loko vamakwezru va swi gungula, va fulamela na yene va ya Khezariya lani va gamiki va mu zrumela a Tarso.” (Mint. 9:30) Sawulo a landzre nkongomiso lowu Yesu a wu nyikeliki hi ku tizrisa bandla, nakone yene kun’we ni bandla hinkwadzru va pfunekile hi ku yentxa leswo.

¹⁹ Vona leswaku Barnaba a yentxe xa kukazri akuva a pfuna Pawulo. A swi ganaganekisi leswaku xiyentxo lexo xa wunene xi yentxe leswaku wunghanu bya malandzra lamabidzri ya Yehovha lawa ma hisekaka, byi ya byi kula. Wene ke, xana wa mu yetisela Barnaba hi ku pfuna lava ha liki vampshwa bandleni hikuva u tizra na vone a ntizrweni wa ku zrezra ni ku va pfuna ku yentxa nhluvuku hi tlhelo dzra moya? Loko u tikazratela ku yentxa leswo u ta tovokisiwa ngopfu swinene! Loko a li leswaku wo sungula kuva muzrezri, xana wa mu yetisela Sawulo hi ku yamukela pfunu lowu u nyikiwaka wone? Loko u tizra ni vazrezri lava nga ni mfambu u taya u yampswisa a wuswikoti byaku a ntizrweni wa ku zrezra, u ya u nyonxa ni ku ya u yaka wuxaka bya hi la ku nga helikiki na vone.

“Vanyingi Va Pfumela” (Mintizro 9:31-43)

20, 21. Malandzra ya Xikwembu Nkulukumba ya le nkameni lowu khalutiki, ma wu londzrovote hi ndlela yini ‘nkama wa ku zrula’? Nakone ya namunhla ke, wone ma wu londzrovota hi ndlela yini?

²⁰ Ntsrhaku ka kuva Sawulo a ndzruluki mulandzreli wa Kriste ni kuva a kote ku baleka hi ku sizreleleka, “a mabandla hinkwawu ya le Yudeya, Galileya ni le Samariya ma ve ni ku zrula”. (Mint. 9:31) Xana vadondzrisiwa va wu londzrovote hi ndlela yini ‘nkama lowunene’? (2 Tim. 4:2) A dzrungula dzri hlaya leswaku a va ya va yakiwa hi tlhelo dzra moya. A vapostola ni vakriste van’wana lava a va zrangela, va tiyise lipfumelo dzra vadondzrisiwa ni ku zrangela bandla nkama lowu a va ya va tikazratela ku “hanya hi ku txhava Yehovha ni hi ku tiyisiwa hi moya wa ku xwenga”. Hi xikombiso, Petro a londzrovote mukhandlu lowu a a li na wone akuva a tiyisa vadondzrisiwa va doropa dzra Lida ni dzra Sarona. Ku tikazrata kwake ku yentxe leswaku vanyingi ku lava a va tsrhama Lida ni kusuhi nakone “va pfumela ka Hosi”. (Mint. 9:32-35) A vadondzrisiwa a va pfumelelanga ntxhumu wu va hingeleta, kambe va tame va zron’wekela van’wana ni ku zrezra madzrungula lamanene. Hi kola ka leswo, a nhlayu ya vadondzrisiwa ‘yi ye yi yengeseleka’.

²¹ A ku heleni ka dzana dzra wu 20, hi ndlela leyi fanaka Timboni ta Yehovha a matikweni manyingi ti ve ni ku “zrula”. Mimfumu leyi hi malembe manyingi a yi xanisa vhanu va Xikwembu Nkulukumba yi helisiwile, nakone milawu leyi a yi tsimbisa ntizro wa ku zrezra yi nabyalisiwile kumbe ku helisiwa. Ntalo wa Timboni ta Yehovha wu londzrovote mukhandlu wolowo akuva wu zrezra madzrungula lamanene a livaleni hi ndlela leyi bindzrulaka.

22. Xana u nga wu londzrovota hi ndlela yini ntsrhunxeko lowu u nga na wone swoswi?

²² Xana u wu londzrovota ha hombe ntsrhunxeko lowu u nga na wone? Loko a li leswaku u tsrhama tikweni ledzri nga ni ntsrhunxeko wa swa wukhongoti, Sathana a swi navela ngopfu ku ku kutxetela ku hlongolisa mintxhumu leyi vonekaka a matsrhan’wini ya ku zrangisa Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba. (Mat. 13:22) U nga mu pfumeleli a ku hambukisa. Wu tizrise ha hombe nkama wa ntsrhunxeko lowu wa ha liki na wone. Wu voni swanga mukhandlu wa ku nyikela wumboni lebyi heleliki ni wa ku tiyisa bandla. Dzrimuka leswaku swiyimu swi nga ha txintxa swa kola ni kola.

23, 24. a) He yini mintxhumu yibidzri leyi hi yi dondzraka mayelanu na Tabita? b) Nakone wene u tiyimisele ku yentxa yini?

²³ Vona leswi humeleliki mudondzrisiwa wa kukazri lweyi a vitaniwaka Tabita, kumbe Dorka. A a tsrhama Yopa, ku nga doropa ledzri kumekaka kusuhi ni Lida. Mudondzrisiwa lweyi a a wu tizrisa ha hombe nkama ni wuswikoti byake akuva “a yentxa mintxhumu yinyingi leyinene nakone a tlhela a swi pfuna ngopfu swinene swisiwana”. Kambe, e suketana a vabya a va a fa.c A vadondzrisiwa va le Yopa va tlhaveke ngopfu hi lifu dzrake, ngopfungopfu vafelwa lava a va buyeliwa hi wunene byake. Loko Petro a tlhase ka muti lowu a ntsrumbu wa Tabita a wu lulamiseliwa kone akuva wu lahliwa, a yentxe hlolana ledzri ni mun’we ka vadondzrisiwa va Yesu Kriste a a same a dzri yentxa. Petro a khongotile a va a pfuxa Tabita! Xana wa ku yanakanya ku nyonxa loku vadondzrisiwa kun’we ni vafelwa va viki nakone loko Petro a va vitana akuva va nghena kwartu kutani va vona leswaku a a pfuxe Tabita? Nakunene xiyentxakalo lexi xi va tiyise ngopfu akuva va langusana ni mindzringo leyi a yi li ku teni. Swa twala kuva mhaka leyi yi “tiviwe a doropeni hinkwadzru dzra Yopa, va va vhanu vanyingi va pfumela ka Hosi”.—Mint. 9:36-42.

²⁴ Hi dondzra mintxhumu yibidzri ya lisima ka dzrungula ledzri txhavelelanaka mayelanu na Tabita. 1) A wutomi i ku byavuta ka tihlo. Kutani a hi byi londzrovoteni hi ndlela leyinene akuva hi ti yentxela vito dzrinene a mahlweni ka Xikwembu Nkulukumba! (Ekles. 7:1) 2) A dumbo dzra ku pfuka ka vafi dzri tiyile. Yehovha a yi vonile mintizro yinyingi ya wunene leyi yentxiwiki ha Tabita, kutani a mu hakelile hi kola ka leswo. Xileswo, na hine hi nga tiyiseka leswaku Yehovha awa ku vona ku tikazrata hinkwaku loku hi ku yentxaka, nakone nambiloko ho fa na Armagedoni dzri nga si na tlhasa, Yehovha a ta hi pfuxa. (Heb. 6:10) Kutani, swi nge na mhaka leswaku hi le “minkameni leyi kazrataka” kumbe hi tikholisa hi ku “zrula”, a hi tiyiseleni ka ku tama hi nyikela wumboni lebyi heleliki mayelanu na Kriste.—2 Tim. 4:2.