Tama U Nyonxa Nambiloko U Duhwalile

1-2. Xana Yehovha a ma vonisa kuyini malandzra yake ya ku dumbeka lawa ma duhwaliki? (Amapsalma 92:12-14; tlhela u vona ni mufoto ka kapa.)

VHANU a misaveni hinkwayu va yangula hi tindlela ta ku hambanahambana loko va duhwala. Hi xikombiso, yanakanya hi mhaka leyi: Wa ha dzrimuka siku dzra ku sungula ledzri u voniki nsisi wa ku basa a nhlokweni yaku? Swi nga yentxeka u dzringise ku wu susa na van’wana va nge si na wu vona. Kambe u vone leswaku ku susa nsisi wa ku basa a swi nge siveli kuva yin’wana yi nga ha mili. Leswo swi kombisa leswaku vhanu a va swi djuli ku duhwala.

² Nambitanu, Papayi wezru wa le matilweni a vona malandzra yake lawa ma duhwaliki hi ndlela leyi hambaniki. (Amapr. 16:31) Yene a va fanisa ni minsinya leyi bekaka mihandzru. (Dondzra Amapsalma 92:12-14.) Ha yini xifaniso lexo xi faneleka? A minsinya leyi nga ni makamba ni swiluva swa ku nun’hwela, hi ntolovelo yi ni malembe manyingi. Hi xikombiso, ku ni nsinya wa kukazri lowu kumekaka a Japão lowu hanyaka malembe manyingi. Yin’wana ya ku xonga ngopfu swinene yi ni ku tlula 1.000 wa malembe. Ku fana ni minsinya leyo ya ku xonga, a vakriste va ku dumbeka lava duhwaliki va xongile, ngopfungopfu a matihlweni ya Xikwembu Nkulukumba. Yehovha a vona leswi tlulaka misisi ya ku basa ntsena. Yene a vona matsrhamela ya ku xonga ya lava duhwaliki ya ku fana ni ku tiyisela, ku dumbeka nakone a tlhela a nyonxisiwa hi malembe manyingi ya lava mu tizrelaka hi ku dumbeka.

3. Nyikela xikombiso xa ndlela leyi Yehovha a tizrisaka lava duhwaliki akuva a hetisisa nkongometo wake ha yone.

³ Ku va mhunu a kulile hi ntanga a swi susi lisima dzrake ka Yehovha.a Nakunene minkama yinyingi Yehovha a tizrisa vhanu lava duhwaliki akuva a hetisisa nkongometo wake. Hi xikombiso, Sara a a kulile hi ntanga loko Yehovha a mu tivise leswaku a a ta va mamana wa tiko dzra ntamu tlhelo vhovho wa Mesiya. (Gen. 17:15-19) Moxe a a kulile hi ntanga loko Yehovha a mu beke akuva a zrangela Vaisrayele leswaku va suka a Egipta. (Eks. 7:6, 7) Nakone mupostola Yohane a a duhwalile loko Yehovha a mu huhutele kuva a tsrala ntlhanu wa mabuku ya Bibele.

4. Hi ku ya hi Amaproverbia 15:15, i yini leswi nga pfunaka lava duhwaliki leswaku va tiyiselela swikazratu leswi va kumanaka na swone? (Tlhela u vona ni mufoto.)

⁴ Lava duhwaliki va kumana ni swikazratu swinyingi leswi tisiwaka hi kola ka ku duhwala. Makwezru wa kukazri wa xisati a hlaye leswi: “Ku duhwala a hi matlangwana, swi djula ku tiyimisela.”b Kambe ku va ni ku nyonxa swi nga pfuna lava duhwaliki akuva va tiyiselela mindzringo leyi tisiwaka hi kola ka ku duhwala. (Dondzra Amaproverbia 15:15.) Ka nhlokomhaka leyi, hi ta vona mintxhumu leyi tizraka leyi nga pfunaka lava duhwaliki akuva va tama va nyonxa. Hi ta tlhela hi vona ndlela leyi ha yone van’wana va nga pfunaka vamakwezru lava duhwaliki a mabandleni yavu. Ku sungula hi ta vona leswaku ha yini swi kazrata ku tama hi nyonxa nkama lowu hi yaka hi duhwala.

HA YINI SWI KAZRATA KU TAMA HI NYONXA NKAMA LOWU HI YAKA HI DUHWALA?

5. I yini leswi nga ha hetaka ntamu lava duhwaliki?

⁵ I yini leswi nga ku yentxaka u hela ntamu? Swi nga yentxeka u hela ntamu hi kola ka leswi u hlulekaka ku yentxa leswi a u swi yentxa khale. U nga ha dzrimuka masiku lawa awa ha li mumpshwa na u ni lihanyu ledzrinene. (Ekles. 7:10) Hi xikombiso, makwezru wa kukazri wa xisati lweyi a vitaniwaka Ruby, a li: “Minkama yinyingi swa ni kazratela ku yambala mpahla hikusa a na ha swi koti ku tizrisa swizro swa mizri wanga ha hombe hi lani a ni swi kota ha kone khale nakone minkama yinyingi ni twa ku vavisa. Ntxhumu wa ku nabyala wa ku fana ni ku yambala mimeya, swa ni kazratela. Mavoko yanga ma vavisa ma tlhela ma va ni wukhandlu, leswi yentxaka swi ni kazratela ku yentxa nambi mintizro leyitsrongo.” Harold lweyi a tizriki a Betele, a li: “Minkama yimbeni ni hlundzruka ngopfu swinene hikusa a na ha swi koti ku yentxa mintxhumu leyi a ni zrandzra ku yi yentxa. A ni yi zrandzra mintlangu ya ku tiyisa mizri. A ni swi zrandzra ngopfu ku bela bola. Van’wana a va ku: ‘Nyiketa bola Harold hikusa a nge ti hoxa.’ Kambe swoswi, nambi ku khava bola ni nge he swi koti.”

6. a) He swini swivangelo swin’wana leswi nga yentxaka lava duhwaliki va hela ntamu? b) I yini leswi nga pfunaka lava duhwaliki leswaku va teka xiboho xa leswaku va nga fambisa kumbe va nga ha fambisi movha? (Vona nhlokomhaka leyi liki: “Xana Ni Fanela Ku Yima Ku Fambisa Movha?”, ka Xihondzro lexi.)

⁶ U nga ha titwa na u hela ntamu hi kola ka leswi u kalaka u nga ha swi koti ku yentxa leswi a u kotisa ku swi yentxa na u li wuswaku. Swi nga ha yentxeka u djula mpfunu akuva u yentxa mintxhumu ya kukazri, lani swi nga djulaka kuva mhunu a ya kaya kwaku kumbe ku va u tsrhama ni mun’we ka vanaku. Swi nga yentxeka u nga ha swi koti ku fambisa movha kumbe kuva u huma u ya ka mbangu wa kukazri na u li wuswaku hi leswi u kalaka u nge he na ntamu kumbe hi leswi u hlulekaka ku vona ha hombe. A hi ku vavisa ka swone! Swi nga yentxeka u nga swi koti ku yentxa mintxhumu leyi a u talisa ku yi yentxa kambe dzrimuka leswaku wene u wa lisima ngopfu swinene ka Yehovha ni ka van’wana. Nakone hi nga tiyiseka leswaku Yehovha awa ma twisisa matitwela yezru. Yehovha awa yi tiva ndlela leyi hi mu zrandzraka ha yone ni ndlela leyi hi zrandzraka vamakwezru ha yone. Leswo hi swone swi hi yentxaka hi va va lisima kwake.—1 Sam. 16:7.

7. I yini lexi nga pfunaka lava helaka ntamu hi ku pimisa leswaku xiyimu lexi xi nge ti helisiwa na va ha hanya?

⁷ Swi nga ha yentxeka u vaviseka hi leswi u pimisaka leswaku u ta fa na Yehovha a nge si na helisa misava leyi. I yini lexi nga ku pfunaka loko u titwa hi ndlela leyo? Dzrimuka leswaku hi ku lehisa mbilu, Yehovha a yimela ku helisa misava leyi ya ku biha. (Eza. 30:18) Kambe ku lehisa mbilu kwake a hi ka mahala. Hi kuva a lehisa mbilu, a pfumelela leswaku vhanu vanyingi va va ni nkama wa kuva va mu tiva va tlhela va mu tizrela. (2 Pet. 3:9) Xileswo loko u hela ntamu, pimisa hi vhanu lava pfunekaka hi ku lehisa mbilu ka Yehovha na wugamu byi nga si na tlhasa nakone swi nga yentxeka van’we ka vhanu lavo va li maxaka yaku.

8. I yini leswi lava duhwaliki va nga ha swi yentxaka loko va vabya?

⁸ Swi nge na mhaka ni leswaku hi ni malembe mangani, loko hi nga titwi ha hombe swi nga yentxeka hi hlaya kumbe ku yentxa ntxhumu lowu hi taka tisola ha wone. (Ekles. 7:7; Yak. 3:2) Hi xikombiso, nkama lowu Yobe a a li ku xanisekeni, leswi a a swi vulavula a swi hume ndleleni. (Yb. 6:1-3) Swi hi lani ku fanaka ni lava duhwaliki, hi ntolovelo va nga ha hlaya kumbe ku yentxa ntxhumu lowu a va nge ti wu hlaya kumbe ku wu yentxa loko a vo kala va nge na mavabyi lawa va nga na wone kumbe hi kola ka mimizri leyi va yi nwaka. Nambiloko hi duhwalile kumbe hi vabya, swi nge vi swinene ku tizrisa mahlundzru kumbe ku yimela leswaku van’wana va hi yentxela mintizro leyi hine hi kotaka ku yi yentxa. Loko hi xiya leswaku hi byele mhunu wa kukazri ntxhumu lowu kalaka wu nga li wunene, hi fanela ku kombela lidzrivalelo hi ku kahlula.—Mat. 5:23, 24.

NDLELA YA KU TSRHAMA NA U NYONXILE

9. Ha yini u fanela ku pfumela mpfunu wa van’wana? (Tlhela u vona ni mifoto.)

⁹ Pfumela ku pfuniwa hi vhanu van’wana. (Gal. 6:2) A ku sunguleni, swi nga ha ku kazratela ku yentxa leswo. Makwezru wa kukazri lweyi a vitaniwaka Gretl, a li: “Minkama yin’wana swa ni kazratela ku yamukela mpfunu hikusa ni titwa na no va kazrata. Swi teke nkama akuva ni txintxa mapimisela yanga ni kuva ni pfumela hi ku titsrongohata leswaku ni vilela mpfunu.” Loko u pfumela mpfunu wa vhanu van’wana, u yentxa leswaku va kuma ku nyonxa loku tisiwaka hi ku hanana. (Mint. 20:35) Handle ka ku ganaganeka, u ta nyonxa hi ku vona ndlela leyi van’wana va ku zrandzraka ha yone ni ndlela leyi va zron’wekaka ha yone ha wene.

10. Ha yini u fanela ku dzrimuka ku tlangela? (Tlhela u vona ni mifoto.)

¹⁰ Kombisa ku tlangela. (Kol. 3:15; 1 Tes. 5:18) Ha nyonxa loko van’wana va hi yentxela mintxhumu leyinene, kambe hi nga ha dzrivala ku va tlangela. Nambitanu, loko hi n’wayitela ni ku tlangela hi ta yentxa leswaku vanghanu vezru va titwa na va li va lisima. Makwezru Leah lweyi a hlayisaka swiduhwati a Betele, a li: “Mun’we ka vamakwezru va xisati lava ni va hlayisaka a ni tsralela mapapela ya ku ni tlangela. I mazritu matsrongo kambe ya ku nandzrika. Ni swi zrandzra ngopfu ku ma yamukela nakone ni nyonxa ngopfu hi ku tiva leswaku a wu nyika lisima mpfunu wanga.”

11. Xana u nga va pfunisa kuyini van’wana? (Tlhela u vona ni mifoto.)

¹¹ Tikazrateli ku pfuna van’wana. Loko u pimisa hi van’wana u va u tikazratela ku va pfuna, swi ta yentxa leswaku u nga pimisi ngopfu hi swikazratu swaku. Hi nga fananisa lava duhwaliki ni mabuku lawa ma nga ni tidondzro ta lisima. Kambe loko vhanu va nga ma dondzri mabuku lawo, ma nge va pfuni hi ntxhumu. Hi ndlela leyi fanaka, lavampshwa va nge dondzri ntxhumu kwaku loko u nga va buleli leswi u swi tivaka. Va hambi swivutiso u tlhela u va yingiseta. Va dondzrisi leswaku i swa lisima ku hanya hi ku fambisana ni minsinya ya milawu ya Yehovha ya mahanyela nakone swi ta va nyika ku nyonxa. Handle ka ku ganaganeka, u ta nyonxa loko u kutxa ni ku tiyisa vanghanu vaku lava ha liki vampshwa.—Amaps. 71:18.

12. Hi ku ya hi Ezaya 46:4, xana Yehovha a dumbisa ku va yentxela yini lava duhwaliki? (Tlhela u vona ni mifoto.)

¹² Khongota ka Yehovha u kombela ntamu. Nambileswi kumbexana u nga ha titwaka na u kazralile hi le mizrini ni le miyanakanywini, Yehovha ‘a nga kazrali, a nga heli ntamu’. (Eza. 40:28) Xana Yehovha a u tizrisa hi ndlela yini ntamu wake wa ku kala wu nga heli? Yin’we ya tindlela i ku tiyisa malandzra yake lawa ma duhwaliki. (Eza. 40:29-31) Ku hlaya ntiyiso, Yehovha a dumbisa ku va pfuna. (Dondzra Ezaya 46:4.) Nakone minkama hinkwayu, Yehovha a hetisisa swidumbiso swake. (Yoxu. 23:14; Eza. 55:10, 11) Loko u khongota, Yehovha a ta ku nyika mpfunu lowu u wu vilelaka, u ta vona ndlela leyi a ku zrandzraka ha yone nakone swi ta ku yentxa u nyonxa ngopfu swinene.

13. Hi ku ya hi 2 Vakorinte 4:16-18, i yini leswi hi fanelaka ku swi dzrimuka? (Tlhela u vona ni mifoto.)

¹³ Dzrimuka leswaku u ta tlhela u va mumpshwa ni ku va ni lihanyu ledzrinene. Loko hi dzrimuka leswaku xiyimu xa ku kazrata lexi hi kumanaka na xone i xa nkamanyana, hi nga xi tiyiselela hi ku nabyala. A Bibele dzri hi tiyisekisa leswaku a ku duhwala ni mavabyi i swa nkamanyana. (Yb. 33:25; Eza. 33:24) Hi ndlela leyo, u ta nyonxa hi ku tiva leswaku u ta va ni lihanyu ledzrinene, ntamu u tlhela u xonga lakakuvoo! (Dondzra 2 Vakorinte 4:16-18.) Kambe i yini leswi van’wana va nga swi yentxaka akuva va ku pfuna?

NDLELA LEYI VAN’WANA VA NGA KU PFUNAKA HA YONE

14. Ha yini swi li swa lisima ku pfuxela ni ku fonela vamakwezru lava duhwaliki?

¹⁴ Minkama hinkwayu fonela vamakwezru lava duhwaliki u tlhela u va pfuxela. (Heb. 13:16) Lava duhwaliki va nga ha xukuvala hi kuva va heta nkama wa ku leha na va li wuswavu. Makwezru lweyi a vitaniwaka Camille, lweyi swi kalaka swi nga koteki kuva a huma a kaya, a li: “Ni sindzriseka ku tsrhama kaya siku hinkwadzru. Leswo swa ni kazralisa nakone minkama yin’wana ni titwa na ni li djele. Ni hlundzruka ku tlhela ku tlhanya ni nhloko.” Loko hi pfuxela lava duhwaliki hi va tiyisekisa leswaku i va lisima kwezru nakone ha va zrandzra. Swi nga yentxeka hi dzrimuka khambi dzra kukazri lani hi kunguhatiki ku pfuxela makwezru lweyi a duhwaliki wa le bandleni dzrezru kambe hi hlulekiki ku ya mu pfuxela. Hinkwezru hi tsrhama na hi ni swa ku swi yentxa, kutani i yini leswi nga hi pfunaka kuva ‘hi tiva leswi nga swa lisima ngopfu’ ku patsra ni ku pfuxela lava duhwaliki? (Filp. 1:10) Kumbexana swi nga pfuna kuva u tsrala mavito ya vamakwezru lava duhwaliki va bandla dzraku ni siku ledzri u taka va tsralela mensaji ha dzrone kumbe ku va pfuxela. U nga ha tlhela u hlawula ni nkama lowu u taka va pfuxela ha wone.

15. I yini leswi lava kuliki hi ntanga ni lava va ha liki vampswha va nga swi yentxaka xikan’we?

¹⁵ Loko u li mumpshwa, pimisa hi leswi u taka swi byela ni ku swi yentxela lava duhwaliki kambe u nga kazrateki ku tlula mpimu. Ntsena vana munghanu lwenene. (Amapr. 17:17) Tinyiki nkama wa ku bula ni lava duhwaliki na mintlhanganu yi nga si na sungula ni loko yi helile. Kumbexana u nga ha va kombela leswaku va ku byela ndzrimana leyi va yi zrandzraka kumbe va ku byela mfambu wa ku nyonxisa lowu va viki na wone a wutsrongwanini. U nga ha va zramba leswaku va hlalela na wene a Wuhaxi Bya JW. U nga ha tlhela u pfuna vamakwezru lava duhwaliki hi tindlela tin’wana. Hi xikombiso, u nga ha va pfuna hi ku tiyiseka leswaku a matelefoni yavu ma tizra ha hombe, ku va pfuna ku xixa mabuku kumbe mavhidiyu lawa ma haka ku humexiwa. Makwezru wa kukazri lweyi a vitaniwaka Carol, a hlaya leswi: “Zramba lava duhwaliki akuva u yentxa na vone mintxhumu leyi u zrandzraka ku yi yentxa. Nambileswi kutani ni duhwaliki, na ha swi zrandzra ku tikholisa hi wutomi, ku ya tixavela mintxhumu, ku tidela a rextawuranti ni ku hlalela ntumbuluku.” Kasi makwezru lweyi a vitaniwaka Maira, a hlaya leswi: “Mun’we ka vanghanu vanga, a ni 90 wa malembe. Yene a ni siya hi 57 wa malembe kambe minkama yinyingi na swi dzrivala leswo hikusa hi talisa ku va ni mabulu lawa ma hi yentxaka hi hlekelela ni ku hlalela minongonoko ya televhizawu xikan’we nakone loko hi kumana ni swikazratu ha pfunana.”

16. Ha yini swi nga ha pfunaka ku heketa lava duhwaliki a xipiritana?

¹⁶ Va heketi a xipiritana. Handle ka ku pfuna lava duhwaliki hi ku va nyika boleya, u nga ha tlhela u djula ku tiyiseka leswaku a vadokodela va va tendera ha hombe. (Eza. 1:17) Handle ka leswo, u nga ha tsrala leswi dokodela a swi hlayaka. Makwezru wa kukazri lweyi a duhwaliki lweyi a vitaniwaka Rute, a hlaya leswi: “Hakanyingi loko ni ya a xipiritana na ni li wuswanga a vadokodela va ni dzrela. Vadokodela va nga ha hlaya swa ku fana ni leswi: ‘Wo tiyentxisa wene, a u vabyi.’ Kambe loko ni famba ni mhunu mun’wana va ni tendera ha hombe. Ni va khensa ngopfu vamakwezru hi leswi va tinyikaka nkama wa kuva va ni heketa a xipiritana.”

17. He tini tindlela leti u nga zrezraka ha tone ni vamakwezru lava duhwaliki?

¹⁷ Huma nsimu na vone. Vamakwezru van’wana lava duhwaliki a ve he na wone ntamu wa ku zrezra hi muti ni muti, xileswo u nga ha va zramba akuva mi tizra xikan’we ka xikarinyana nambi ku va bekela xitsrhamu akuva va va kusuhi ni xikarinyana. Kumbexana u nga ha zramba makwezru lweyi a duhwaliki akuva a ku heketa ka xidondzro xaku kumbe ku kombela xidondzro xaku akuva mi ya dondzra a kaya ka makwezru lweyo. A vakulu va bandla va nga ha kunguhata kuva a mintlhanganu ya nsimu yi hambeliwa a kaya ka vamakwezru lavo leswaku swi va nabyalela ku patsreka ka yone. Yehovha a nyonxa ngopfu swinene loko a hi vona na hi yentxa hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka akuva hi kombisa xihlonipho ni lizrandzru ka vamakwezru lavo va ku zrandzreka.—Amapr. 3:27; Rom. 12:10.

18. Xana hi ta kambisisa yini ka nhlokomhaka leyi landzrelaka?

¹⁸ Hi dzrimuxiwe leswaku Yehovha awa va zrandzra nakone a va nyika lisima vamakwezru lava duhwaliki. Na hine hi titwa hi ndlela leyo! A ku duhwala a swi nabyali kambe Yehovha a nga ku pfuna kuva u tama u nyonxa. (Amaps. 37:25) A hi ku nyonxisa ka swone ku tiva leswaku a masiku lawa ma taka hi wone ma taka va manene ku nga li masiku lawa u ma khalutaka! O va ku vamakwezru van’wana va kumana ni swikazratu leswi hambaniki, van’we kwavu va hlayisa maxaka lawa ma duhwaliki, n’wana kumbe munghanu lweyi a vabyaka. Loko a li leswaku u le ka xiyimu lexo, u nga yentxa yini leswaku u tama u nyonxa? Hi ta kambisisa nhlamulo ya xivutiso lexo ka nhlokomhaka leyi landzrelaka.