ICEGERANYO C'IBITABU CO KURI INTERNET ca Watchtower
Watchtower
ICEGERANYO C'IBITABU CO KURI INTERNET
Ikirundi
  • BIBILIYA
  • IVYASOHOWE
  • AMAKORANIRO
  • w01 1/11 rup. 27-32
  • ‘Mwambare Ukwihangana’

Nta videwo ihari.

Uradutunga, ividewo yanse kuvuga.

  • ‘Mwambare Ukwihangana’
  • Umunara w’Inderetsi Utangaza Ubwami bwa Yehova—2001
  • Udutwe
  • Ivyo bijanye
  • Akarorero ka Kirisitu k’Ukwihangana
  • Ni Icamwa c’Impwemu
  • “Urukundo Rurihangana”
  • Kwihangana Kuradufasha Kurindirako
  • Twambare Ukwihangana
  • “Mwihanganire Bose”
  • Yehova Ni Imana Ifise Ukwihangana
    Umunara w’Inderetsi Utangaza Ubwami bwa Yehova—2001
  • Twigane ukwiyumanganya kwa Yehova
    Turirimbire Yehova
  • Woba ‘uzoguma ugenda wisunga impwemu’?
    Umunara w’Inderetsi Utangaza Ubwami bwa Yehova—2007
  • Woba ureka impwemu y’Imana ikakuyobora?
    Umunara w’Inderetsi Utangaza Ubwami bwa Yehova—2011
Ibindi
Umunara w’Inderetsi Utangaza Ubwami bwa Yehova—2001
w01 1/11 rup. 27-32

‘Mwambare Ukwihangana’

“Mwambare umutima w’ikigongwe . . . n’ukwihangana.”​—AB’I KOLOSAYI 3:12.

1. Niwigane akarorero keza k’ukwihangana.

RÉGIS, aba mu bumanuko bushira uburengero bw’Ubufaransa, yacitse Icabona ca Yehova yabatijwe mu 1952. Umukenyezi wiwe nta co atakoze mu myaka n’iyindi kugira ngo aburabuze utwigoro twiwe two gusukurira Yehova. Yaragerageza gutobora amapine y’umuduga wiwe kugira ngo amubuze kwitaba amakoraniro, mbere igihe kimwe yaramukurikiye ariko aramamaza ubutumwa bwa Bibiliya inzu ku nzu, amushinyaguriza igihe yaba ariko arayaga n’abo asanze ku mihana ivyerekeye inkuru nziza y’Ubwami. Naho yaguma arwanywa gutyo, Régis yarabandanije kwihangana. Gutyo, Régis ni akarorero keza ku Bakirisu bose, kubera yuko Yehova asaba abamusenga bose kuba abihangana mu vyo bakorana n’abandi.

2. Ijambo ry’Ikigiriki ryahinduwe ngo “ukwihangana,” ijambo ku rindi risobanura iki, kandi iryo jambo ririmwo ikihe ciyumviro?

2 Ijambo ry’Ikigiriki ryahinduwe ngo “ukwihangana” ijambo ku rindi risobanura ngo “kugira agatima karekare.” Bibiliya Yera y’Ikirundi iryo jambo irihindura incuro cumi na zibiri ngo “ukwihangana, incuro zibiri na zo ngo “kutarambirwa.” Haba mu Giheburayo canke mu Kigiriki, iyo mvugo yahinduwemwo “ukwihangana” irimwo iciyumviro co kutarambirwa, kwigumya, no guteba kuraka.

3. Uburyo Abakirisu babona ivy’ukwihangana, bwari butandukanye gute n’uburyo Abagiriki bo mu kinjana ca mbere babibona?

3 Kwihangana Abagiriki bo mu kinjana ca mbere ntibakubona nk’inyifato ibereye. Iryo jambo ubwaryo ntiryigeze rikoreshwa n’abafilozofe b’Abasitoyiko. Nk’uko incabwenge imwe mu vya Bibiliya William Barclay abivuga, ukwihangana “ku Bagiriki ni ikintu gihushanye cane n’inyifato ibereye,” bakaba mu bintu bashemagiza harimwo “kwanka kwirengagiza igitutsi ico ari co cose n’ukugirirwa nabi ukwo ari kwo kwose.” Avuga ati: “Ku Mugiriki, umugabo nya mugabo yari wa wundi yashobora gukora ico ari co cose kugira yihore. Ku Mukirisu, umugabo nya mugabo ni wa wundi, naho yoba ashoboye kwihora, yanka kubigira.” Abagiriki bashobora kuba babona ukwihangana ko ari ikimenyetso c’ubugoyagoye, mugabo hano, co kimwe no mu bindi bintu, “ubupfu bg’Imana burusha abantu ubgenge; kandi n’intege nke z’Imana zirusha abantu inkomezi.”​—1 Ab’i Korinto 1:25.

Akarorero ka Kirisitu k’Ukwihangana

4, 5. Yezu yatanze akahe karorero k’igitangaza mu vy’ukwihangana?

4 Yezu Kirisitu, uwuri icegera ca Yehova, yaratanze akarorero keza mu vy’ukwihangana. Igihe yari mu mukazo ukomeye, Yezu yaragaragaje ukwigumya gutangaje. Ubuhanuzi bwari bwavuze ku bimwerekeye buti: “Yaracuranguzwa, yamar’akarendeka, ntiyakūrak’umunwa; nk’umwagazi w’intama ujanwa mw ibāgiro, canke nk’ukw intama itekerereza imbere y’abayikemura, ni kw atākūyek’umunwa.”​—Yesaya 53:7.

5 Ese ukuntu Yezu yagaragaje ukwihangana mu buryo bwibonekeje mu gihe cose c’ubusuku yaranguye ngaha kw’isi! Yarihanganiye ibibazo vyaranga ubuguranyi vy’abansi biwe be n’ibitutsi vy’abamurwanya. (Matayo 22:15-46; 1 Petero 2:23) Yarihanganiye abigishwa biwe, n’igihe nyene baza nantaryo batongana bapfa ivyo kumenya umukuru muri bo uwo ari we. (Mariko 9:33-37; 10:35-45; Luka 22:24-27) Kandi ese ukuntu Yezu yagaragaje ukwigumya mu buryo bw’akaroruhore mw’ijoro yaguzwemwo, igihe Petero na Yohani batwarwa n’agatiro kandi bamaze kubwirwa ngo “mub[e] maso”!​—Matayo 26:36-41.

6. Paulo yungukiye gute ku kwihangana kwa Yezu, kandi ni igiki twigira kuri ivyo?

6 Inyuma y’urupfu rwiwe n’izuka ryiwe, Yezu yarabandanije kwihangana. Intumwa Paulo ivyo canecane yari abifise ku mutima, kubera yuko yari yahoze ahama Abakirisu. Paulo yanditse ati: “Iri jambo n’iryo kwizerwa, rikwiye kwemerwa rwose, yuko Kristo Yesu yazanywe mw isi no gukiza abanyavyaha: muri bo jewe nd’agahebuza. Ariko, icatumye ngiriwa ikigongwe n’ukugira ngo Yesu Kristo yerekanire muri jewe gahebuza, ukwihangana kwiwe kwose, mbe icitegererezo c’abazomwizera bakaronka ubugingo budashira.” (1 Timoteyo 1:15, 16) Uko kahise kacu koba kari kameze kwose, mu gihe twizeye Yezu, azotwihanganira​—ariko ntiwumve, yitega yuko dukora “ibikorwa bikwiranye n’ukwihana.” (Ivyakozwe 26:20; Abaroma 2:4) Ubutumwa Kirisitu yarungikiye ya mashengero ndwi yo muri Aziya Ntoya burerekana yuko naho yihangana, yitega ko ibintu bishobora kumera neza.​—Ivyahishuriwe, ikigabane ca 2 n’ica 3.

Ni Icamwa c’Impwemu

7. Ukwihangana n’impwemu yera bifitaniye isano irihe?

7 Mu kigabane kigira gatanu c’ikete Paulo yandikiye Abagalatiya, yarerekanye itandukaniro riri hagati y’ibikorwa vy’umubiri n’ivyamwa vy’impwemu. (Ab’i Galatiya 5:19-23) Kubera yuko kwihangana ari imwe muri kamere za Yehova, iyo kamere ituruka kuri we kandi ni icamwa c’impwemu yiwe. (Kuvayo 34:6, 7) Kukaba nkako, kwihangana kugira kane mu vyamwa vy’impwemu Paulo yadondoye, kuri kumwe n’“urukundo, umunezero, amahoro . . . kugira neza, ingeso nziza, kuba umwizigirwa, ubugwaneza, ukwirinda.” (Ab’i Galatiya 5:22, 23) Igihe abasavyi b’Imana rero bagaragaje ukutarambirwa canke ukwihangana kuranga ukuyibanga, ivyo baba babigize bohejwe n’impwemu yera.

8. Ni ibiki bizotuma dushobora gutsimbataza ivyamwa vy’impwemu tutibagiye n’ukwihangana?

8 Ariko rero, ivyo ntibisobanura yuko Yehova ahatira impwemu yiwe ku muntu kanaka. Dutegerezwa kureka n’umutima ukunze ikatwosha. (2 Ab’i Korinto 3:17; Abanyefeso 4:30) Duha impwemu akaryo ko gukora mu buzima bwacu mu gutsimbataza ivyama vyayo, mu vyo tugira vyose. Paulo amaze kudondagura ibikorwa vy’umubiri be n’ivyamwa vy’impwemu, yongeyeko ati: “Namba tubeshwaho n’[im]pwemu, tuyoborwe n’[im]pwemu. Ntimuzimire: Imana yo nticokorwa; kukw ic’umuntu abiba cose ari co azokwimbura. Ūbiba mu buryo bg’umubiri azokwimbura ukubora mu mubiri; arik’ūbiba m[u m]pwemu azokwimbura m[u m]pwemu ubu[zima] budashira.” (Ab’i Galatiya 5:25; 6:7, 8) Niba dushaka kwererwa mu vy’ugutsimbataza ukwihangana, dutegerezwa kandi gutsimbataza ibindi vyamwa impwemu yera yama mu Bakirisu.

“Urukundo Rurihangana”

9. Bishoboka ko Paulo yoba yatumwe n’iki kubwira Abanyakorinto ko “urukundo [rw]ihangana”?

9 Paulo yarerekanye yuko hari isano ridasanzwe hagati y’urukundo n’ukwihangana igihe yavuga ati: “Urukundo rurihangana.” (1 Ab’i Korinto 13:4) Incabwenge imwe mu vya Bibiliya, Albert Barnes avuga yuko Paulo yashimitse kuri ivyo kubera indyane n’intambara vyari mw’ishengero rya gikirisu ry’i Korinto. (1 Ab’i Korinto 1:11, 12) Barnes adoma urutoke kuri ivyo ati: “Ijambo rikoreshwa ngaha [ryahinduwemwo kwihangana] riranyuranye no kwihutagiza: n’imvugo be n’ivyiyumviro birimwo ishavu, be no kuba inkomwahato. Risobanura imero y’umuzirikanyi ushobora KURINDIRAKO IGIHE KIREKIRE igihe umuntu acinyizwa, canke asomborokejwe.” Urukundo n’ukwihangana biracaterera cane ku mahoro y’ishengero rya gikirisu.

10. (a) Ni mu buryo ki urukundo rudufasha kuba abihangana, kandi ni impanuro iyihe intumwa Paulo atanga muri ivyo? (b) Ni ayahe majambo incabwenge imwe mu vya Bibiliya yavuze ku biraba ukwihangana kw’Imana n’ukugira neza kwayo? (Raba akajambo k’epfo.)

10 “Urukundo rurihangana, rugira neza, urukundo . . . ntirurondera ivyarwo, ntirwiciraho.” Ni co gituma urukundo rudufasha mu buryo bwinshi kuba abihangana.a (1 Ab’i Korinto 13:4, 5) Urukundo ruradufasha guheberanira tubigiranye ukwihangana no kwibuka yuko twese turi abanyagasembwa kandi dukora amakosa. Ruradufasha kwubahiriza abandi no kubaharira. Intumwa Paulo aturemesha kugenda ‘twiyoroheje rwose, dufise ubugwaneza, twihangana, tubabariranira turi mu rukundo, dushishikaye kuzigamisha ubumwe buva ku mpwemu umugozi w’amahoro.’​—Abanyefeso 4:1-3.

11. Ni kuki bihambaye mu buryo budasanzwe kwihangana mu Bakirisu baba bahurikiye hamwe?

11 Ukwihangana Abakirisu bahurikiye hamwe bagaragaza, kuri mu bituma bagira amahoro n’agahimbare, haba mu mashengero, mu mazu ya Beteli, mu mazu y’abamisiyonari, no mu migwi y’abubatsi canke mu mashure. Kubera yuko batandukanye muri kamere, mu two bikundira, mu kuntu barezwe, mu vyerekeye urupfasoni, eka no mu vy’isuku, ibintu bibabaza birashobora kwaduka rimwe na rimwe. Ivyo birashika no mu miryango. Guteba kuraka ni ngirakamaro cane. (Imigani 14:29; 15:18; 19:11) Kwihangana, ni ukuvuga ukurindirako umuntu abigiranye ukwigumya, yizigiye ko ibintu bizohinduka bikaba vyiza, kurakenewe kuri bose.​—Abaroma 15:1-6.

Kwihangana Kuradufasha Kurindirako

12. Ni kuki ukwihangana guhambaye mu bintu bigerageza?

12 Kwihangana kuradufasha kurindirako mu bintu bitugerageza bisa n’ibidahera canke ngo bitorerwe umuti mu maguru masha. Ukwo ni ko vyari vyifashe kuri Régis twavuze mu ntango. Mu myaka n’iyindi, umukenyezi wiwe yararwanije utwigoro yagira kugira ngo asukurire Yehova. Ariko rero, umusi uri izina yaraje kuri we yiyuha iryosozi maze avuga ati: “Ndazi yuko ari ukuri. Nimumfashe. Nipfuza kugirirwa inyigisho ya Bibiliya. Amaherezo yarabatijwe aba Icabona. Régis avuga ati: “Ivyo vyarerekanye yuko Yehova yahezagiye iyo myaka y’intambara, y’ukwihangana no kurindirako.” Yararonse impera bivuye ku kwihangana kwiwe.

13. Ni igiki catumye Paulo ashobora kwigumya, kandi akarorero kiwe gashobora gute kudufasha kwigumya?

13 Mu kinjana ca mbere G.C., intumwa Paulo yari akarorero keza k’ukwihangana. (2 Ab’i Korinto 6:3-10; 1 Timoteyo 1:16) Ubuzima bwiwe bugiye kurangira, igihe yariko arahanura mugenziwe akiri muto Timoteyo, Paulo yaramuburiye yuko Abakirisu bose bohanganye n’ibigeragezo. Paulo yaritanzeko akarorero, maze amusaba kugira kamere nyamukuru za gikirisu zikenewe kugira ngo umuntu yigumye. Yanditse ati: “Wakurikiye neza ukwigisha kwanje, n’ingeso, n’imigabo, n’ukwizera, n’ukutarambirwa, n’urukundo, n’ukwihangana, no guhamwa, n’imibabaro, nk’ivyambereyeko muri Antiyokiya no muri Ikoniyo n’i Lusitira; ivyo nihanganiye vyose mpamwa, kandi vyose Umwami wacu arabinkiza. Mber’abagomba bose kugenda bubaha Imana bari muri Kristo Yesu, bazohamwa.” (2 Timoteyo 3:10-12; Ivyakozwe 13:49-51; 14:19-22) Kugira ngo twigumye, twese dukeneye ukwizera, urukundo no kwihangana.

Twambare Ukwihangana

14. Kamere zishimwa n’Imana nk’ukwihangana, Paulo yazisanishije n’iki, kandi ni impanuro iyihe yahaye Abakirisu b’Abakolosayi?

14 Intumwa Paulo, ukwihangana be n’izindi kamere zishimwa n’Imana, yabisanishije n’imyambaro Umukirisu akwiye kwambara amaze kwiyambura ingeso ziranga “umuntu wa kera.” (Ab’i Kolosayi 3:5-10) Yanditse ati: “Nk’uko bibereye abātoranijwe n’Imana bera bakundwa na yo, mwambare umutima w’ikigongwe, n’ineza, n’ukwicisha bugufi, n’ugutekereza, n’ukwihangana, mwihanganirana, muharirana, iy’umuntu agize ico apfa n’uwundi. Nk’uk’ Umwami wacu yabahariye, namwe abe ari ko muharirana. Ikigeretse kur’ivyo vyose mwambare urukundo, ni rwo mugozi uzana gutungana.”​—Ab’i Kolosayi 3:12-14.

15. Bivamwo iki igihe Abakirisu ‘bambaye ukwihangana’ be n’izindi kamere zishimwa n’Imana?

15 Igihe abagize ishengero ‘bambaye’ umutima w’ikigongwe, ineza, ukwicisha bugufi, ugutekereza, ukwihangana be n’urukundo, barashobora gutorera umuti ingorane maze bagatera imbere basenyera ku mugozi umwe mu murimo wa Yehova. Abacungezi b’Abakirisu ni bo canecane bakeneye kwihangana. Harashobora gushika ibihe bakenera gukangira uwundi Mukirisu, mugabo hariho uburyo butandukanye bwo kubigira. Paulo yaradondoye inyifato irushirije kuba nziza igihe yandikira Timoteyo ati: “Uhane, wihanize, uhanūre, mu kwihangana kwose no mu kwigisha.” (2 Timoteyo 4:2) Egome, intama za Yehova zikwiye nantaryo gufatanwa ukwihangana, icubahiro n’ikibabarwe.​—Matayo 7:12; 11:28; Ivyakozwe 20:28, 29; Abaroma 12:10.

“Mwihanganire Bose”

16. Igihe ‘twihanganira bose’ bishobora kuvamwo iki?

16 Turavye ukuntu Yehova yihanganiye umuryango w’abantu, bituma twumva dutegerezwa “[k]wihanganir[a] bose.” (1 Ab’i Tesalonike 5:14) Ivyo bisobanura kwihanganira abo mu bagize umuryango wacu batari Ivyabona, ababanyi, abo dukorana n’abo twigana. Ivyabona vyinshi vyarashoboye kubeshuza ibintu vyinshi batwikekako, rimwe na rimwe Ivyo vyabona bikaba bimaze imyaka myinshi vyihanganira amajambo y’agacokoro canke uruhamo rweruye biterwa n’abantu bikorana ku kazi canke bigana kw’ishure. (Ab’i Kolosayi 4:5, 6) Intumwa Petero yanditse ati: “Mugire ingeso nziza mu mahanga, kugira ngo, no ku vyo babavuga nabi nk’inkozi z’ibibi, ibikorwa vyanyu vyiza babona bize bitume bahimbaza Imana ku musi ibagendeye.”​—1 Petero 2:12.

17. Dushobora gute kwigana urukundo rwa Yehova n’ukwihangana kwiwe, kandi ni kuki dukwiye kubigira?

17 Ukwihangana kwa Yehova kuzotuma abantu amamiliyoni baronka ubukiriro. (2 Petero 3:9, 15) Niba twigana urukundo rwa Yehova be n’ukwihangana kwiwe, tuzobandanya kwamamaza tutarambirwa inkuru nziza y’Ubwami bw’Imana no kwigisha abandi kworohera ubutegetsi bwa cami bwa Kirisitu. (Matayo 28:18-20; Mariko 13:10) Mu gihe twohagarika kwamamaza, ni nkaho twoba dushaka kugabanya ukwihangana kwa Yehova kandi ni nk’aho twoba tunaniwe gutahura intumbero yakwo, na yo akaba ari iyo gutuma abantu bigaya.​—Abaroma 2:4.

18. Ni ibiki Paulo yasabiye Abakolosayi mw’isengesho?

18 Mw’ikete ryiwe Paulo yandikiye Abakirisu b’i Kolosayi, aho akaba ari muri Aziya Ntoyi, yanditse ati: “Ni co gituma natwe, uhereye igihe twavyumviye, tudahengeshanya kubasengera, no kubasabira ngo mwuzuzwe ukumenya ivy’igomba n’ubgenge bgose no kumenya ivy’impwemu, kugira ngo mugende nk’uko bibereye ab’Umwami wacu, mumunezereza muri vyose, mwama imbuto mu bikorwa vyiza vyose, mugwizwa no kumenya Imana, mushobozwa n’ubushobozi bgose, nk’ukw inkomezi z’ubgiza bgayo ziri, ngo mwihangane rwose, ntimurambirwe, mubigiranye umunezero.”​—Ab’i Kolosayi 1:9-11.

19, 20. (a) Dushobora gute kwirinda kubona ko ari ikigeragezo kuba Yehova abandanya kwihangana? (b) Ni izihe nyungu tuzokura ku kuba twihangana?

19 Ukuba Yehova abandanya kwihangana canke kwigumya, ntibizoba ikigeragezo kuri twebwe niba “[twujujwe] ukumenya ivy[o a]gomba,” na vyo bikaba ari uko “abantu b’uburyo bwose bakwiye gukizwa kandi bagashika ku kugira ubumenyi ntagakosa bw’ukuri.” (1 Timoteyo 2:4, NW) “[Tuzokwama] imbuto mu bikorwa vyiza vyose,” canecane ivyo kwamamaza “ubu butumwa bgiza bg’ubgami.” (Matayo 24:14) Turamutse tubandanije gukora ivyo tudahemuka, Yehova azotuma “[d]ushobozwa n’ubushobozi bgose,” kugira ngo dushobore “[kuta]rambirw[a], [t]ubigiranye umunezero.” Nitwabigenza dutyo, ‘tuzogenda nk’uko bibereye Yehova,’ kandi tuzogira amahoro ava ku kumenya yuko “[t]umunezereza muri vyose.”

20 Ese twojijuka mu buryo bushitse yuko ukwihangana kwa Yehova kuranga ubukerebutsi. Gutuma turonka ubukiriro, n’abumviriza ukwamamaza n’ukwigisha kwacu na bo nyene bakaburonka. (1 Timoteyo 4:16) Mu gutsimbataza ivyamwa vy’impwemu, nk’urukundo, ubuntu, umutima mwiza, ubwitonzi n’ukwigumya bizotuma dushobora kwihangana tubigiranye umunezero. Tuzoshobora kurushiriza kubana mu mahoro n’abagize umuryango wacu, tutibagiye n’abavukanyi be n’abavukanyikazi bacu mw’ishengero. Bizodufasha kandi kwihanganira abo dukorana canke abo twigana. Maze, ukwihangana kwacu kuzogira intumbero yinaka, na yo akaba ari iyo gukiza inkozi z’ikibi no kuninahaza ya Mana yuzuye ukwihangana, Yehova.

[Akajambo k’epfo]

a Mu gutanga insasanuro ku majambo Paulo yavuze y’uko “urukundo [rwi]hangana, rugira neza,” incabwenge imwe mu vya Bibiliya Gordon D. Fee yandika ati: “Mu nyigisho ya Paulo, izo kamere [kwihangana no kugira neza] zerekana ya mice ibiri iranga ukuntu Imana ifata abantu (Raba Rom. 2:4). Ku ruhande rumwe, ukwihangana kuranga urukundo kw’Imana kugaragarira ku kuntu yigumije ntishitse uburake yagiriye abantu ku bw’ubugarariji bwabo; ku rundi ruhande, ukugira neza kwayo tugusanga mu buryo yaseruye ikigongwe cayo incuro ibihumbi n’ibihumbi. Ni co gituma uburyo Paulo adondora urukundo buhera ku kuntu Imana yarugaragaje mu buryo bubiri. Ikagaragaza ibicishije kuri Kirisitu yuko yihanganira abantu yari ikwiriye gucirako iteka, ikongera ikabagirira neza.”

Woba Ushobora Kubisigura?

• Ni mu buryo ubuhe butandukanye Kirisitu ari akarorero k’akaroruhore mu vy’ukwihangana?

• Ni ibiki bizodufasha gutsimbataza ukwihangana?

• Ukwihangana gufasha gute imiryango, Abakirisu bahurikiye hamwe be n’abakurambere?

• Ukuba turi abihangana, bizotwungura gute, kandi bizokwungura gute abandi?

[Ifoto ku rup. 29]

N’igihe nyene yari mu mukazo ukomeye, Yezu yarihanganiye abigishwa biwe

[Ifoto ku rup. 30]

Abacungezi b’Abakirisu bahimirizwa gutanga akarorero keza ko kwihangana mu vyo bakorana n’abavukanyi babo

[Ifoto ku rup. 31]

Niba twigana urukundo rwa Yehova n’ukwihangana kwiwe, tuzobandanya kwamamaza inkuru nziza

[Ifoto ku rup. 32]

Paulo yasabiye Abakirisu ‘kwihangana babigiranye umunezero’

    Ibitabu vy’ikirundi (1983-2025)
    Sohoka
    Injira
    • Ikirundi
    • Rungika
    • Uko vyoza bimeze
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Amasezerano agenga ikoreshwa
    • Ibijanye no kugumya ibanga
    • Gutunganya ibijanye no kugumya ibanga
    • JW.ORG
    • Injira
    Rungika