Kodi Ndisafunika Kufiyari Kobiri?
“Kufiyari ndi ninga kumanga banja; kubwezera ndi ninga ciriro.”—Nsangani wa Cisuaili.
NSANGANI unoyu ndi wakudziwika kakamwe kwa anthu anakhala Kumabulukiro a Dzuwa ku Afrika, mwakukhonda penula iwo usapangiza mabvero a anthu a madziko mazinji. Kodi imwe muli na mabvero ninga anewa thangwi ya kufiyari kobiri kuna xamwali wanu peno m’mbuto zinango? Ngakhale kuti midzidzi inango pisaphemba kufiyari, kodi mphyandzeru kucita pyenepi? Ndi ipi misampha na ngozwi zakufiyari?
Nsangani unango wa Cisuaili usabvekesa mwadidi nkhani ineyi. Iwo usalonga: “Kufiyari na kubwerekesa kusamalisa uxamwali.” Indedi, mangawa anakwanisa kumalisa peno kuikha uxamwali pangozwi. Ngakhale kuti tacita masasanyiro adidi, peno tiri na cifuno cadidi, pinthu nkhabe kufamba mwadidi ndzidzi onsene ninga munadikhira ife. Mwacitsandzo, ntsiku yakubwezera mangawa ingapita, ule adabwerekesa anakwanisa kuipirwa mbatoma kunyerezera pyakuipa. Natenepa uxamwali wa ule adabwerekesa na ule adafiyari—kuphatanizambo acibale awo, panango unakhala pangozwi. Nakuti mangawa kazinji kene asabweresa kukhonda bverana, tisafunika kuaona ninga cisankhulo cakumalisa tayu cakutoma toera kumalisa nyatwa zakusowa kobiri.
Kufiyari kobiri kunakwanisa kuikha pangozwi uxamwali wa munthu na Mulungu. Munjira yanji? Bhibhlya isalonga kuti munthu wakuipa angafiyari, mwacakhomo iye asakhonda kulipa mangawa ace. (Masalmo 37:21) Bhibhlya isalongambo pakweca kuti ‘nyamangawa asakhala ninga bitcu wa nyakufiyarisi.’ (Misangani 22:7) Munthu adafiyari asafunika kudziwa kuti mpaka kubwezera kobiri, iye asatongwa na ule adafiyari iye. Nsangani unango wa ku Afrika usalonga mwakubveka: “Ungabwereka miyendo ya munthu, iwe unadzaenda kule kunafuna iye.” Nsangani unoyu usabveka kuti munthu wakuti ali na mangawa makulu nee ali mu ufulu wakucita pinafuna iye.
Natenepa, kubwezera pidafiyarwi kusafunika kuoniwa ninga cinthu cakutoma. Tingakhonda kucita pyenepi, mwakukhonda penula makhaliro anadzanentsa. Kukhala na mangawa kunakwanisa kubweresa nyatwa zizinji, ninga kukhonda phatwa na citulo, kuphata basa mwakuwanga, kulongezana nkazi na mamuna, ngakhale kumalisa ubale, kuphatanizambo kuenda katongwa peno kuikhwa nkaidi. Pa lemba ya Aroma 13:8 pana udziwisi wadidi kakamwe: ‘Lekani kukhala anyamangawa, nee na munthu m’bodzi, mbwenye mufunane unango na ndzace.’
KODI KUFIYARI NKHWAKUFUNIKA?
Mwakubverana na pidadinga ife, mphyadidi kakamwe kucita gaxugaxu pa nkhani yakufiyari. Mphyadidi kubvundzika: Pana thangwi yadidi toera kufiyari? Ndi thangwi yakufuna kukoya pinthu pyakufunika toera kutsalakana banja yanu? Peno ndi cipangizo ca kufuna pizinji, panango kufuna kukhala maso mwakukhonda bverana na pina imwe? M’midzidzi inango, mphyadidi kukomerwa na pinthu pyakucepa, kusiyapo kukakamizika toera kufiyari.
Mwandimomwene, midzidzi inango pasaoneka makhaliro akunentsa ninga pangacitika cinthu mwakukhonda dikhira. Panango tinaona kuti nkhabebve njira inango. Ngakhale tenepo, munthu angasankhula kufiyari asafunika kukhala wakuona ntima. Tinacita tani pyenepi?
Pakutoma, cipo lekani kudyera munthu thangwi asaoneka ninga ali na kobiri izinji peno pinthu pizinji kupiringana anango. Nee tisafunika kunyerezera kuti munthu angaoneka ninga ali na pinthu pizinji, pinthu pyenepi ndi toera kuphedza nyatwa yathu yakusowa kobiri. Pontho nee tisafunikambo kunyerezera kuti nee tisatongwa kukhala akuona ntima kwa munthu unoyu. Lekani kukhala na nyongo na munthu anaoneka ninga ali na kobiri yakunjipa.—Misangani 28:22.
Buluka penepo, citani pyonsene toera kulipa pidafiyari imwe mwakukhonda dembuka. Khala munthu adafiyari imwe nee akupangani ntsiku inafunika imwe kubwezera, khazikisani ndimwe ntsiku yakubwezera, pontho citani pyenepi pa ntsiku ineyi. Mphyadidi kulemba patsamba pinthu pidabverana imwe toera kucalira kuphonyana maonero pakati panu. (Yeremiya 32:9, 10) Pingakwanisika, musafunika kubwezera mwekhene pidafiyari imwe toera mukwanise kupereka takhuta kuna iye. Kucita pyonsene toera kubwezera pidafiyari imwe pisaphedza toera kukoya uxamwali wanu wadidi. Yezu alonga pa Nkhani yace ya Paphiri: “Mafala anu mualonge mphapo; ande, ande, nkhabe, nkhabe.” (Mateo 5:37) Kusiyapo pyenepi, ndzidzi onsene kumbukani N’dida wa Ndalama: ‘Pyonsene pinafuna imwe kuti anthu akucitireni, muacitirembo andzanu.’—Mateo 7:12.
UPHUNGU WADIDI WA BHIBHLYA
Bhibhlya isapereka uphungu wakubveka mwadidi toera kucalira cikulumizo ca kufiyari kobiri. Iyo isalonga: ‘Ande, kulemedza Mulungu ndi cinthu cakupasa upfumi kwa ale anakwanirwa na pinthu piri na iwo.’ (1 Timoti 6:6) M’mafala anango, kukomerwa na pinthu piri na ife ndi njira yadidi kakamwe toera kucalira nyatwa yakutsukwalisa inabwereswa na kufiyari. Kulonga undimomwene, pisanentsa kukomerwa na piri na ife mu dziko ino yakuti anthu asafuna kukhala na pizinji mu ndzidzi wakucepa. Ndi na thangwi ineyi kuti “kugopa Mulungu” ndi kwakufunika kakamwe. Munjira yanji?
Mwacitsandzo, onani banja ibodzi Yacikristu inakhala ku Azya. Pidamala iwo kumanga banja, iwo akhasirira ale akuti ali na nyumba yawo ene. Natenepa, iwo atonga kugula nyumba mukuphatisira kobiri ikhakoya iwo na inango idafiyari iwo kubanko na kwa acibale awo. Mbwenye mwakukhonda dembuka, iwo atoma kulemerwa na ntolo wa mangawa makulu akhafunika iwo kulipa pa nthanda. Iwo atoma kuphata basa mu ndzidzi uzinji, natenepa nee akhali na ndzidzi uzinji toera kukhala pabodzi na anawo. Mamuna alonga: “Kuneta, kutsukwala, na kukhonda gona pikhali ninga mwala wakulemera kakamwe pa nsolo panga. Pikhali pyakunentsa kakamwe.”
Mukupita kwa ndzidzi, iwo akumbuka mafala a pa 1 Timoti 6:6, natenepa, aona kuti njira ibodzi basi ikhali kugulisa nyumba ineyi. Iwo amala pyaka piwiri toera kumalisa mangawa onsene. Kodi banja ineyi yapfundzanji na cakucitika ceneci? Iwo alonga: “Kuona pinthu pyampfuma mukuphatisira maonero auzimu, ndi citsidzikizo.”
Nsangani wa Cisuaili udalonga ife pakutoma kwa nsolo uno ndi wakudziwika mwadidi kwa anthu azinji. Mbwenye anthu adzati kusiya kufiyari. Mwakubverana na midida ya Bhibhlya idadinga ife, kodi si pyandzeru tayu kunyerezera mwadidi thangwi ya mbvundzo uyu: Kodi ndisafunika kufiyari kobiri?
[Ntsonga ikulu pa tsamba 29]
“Kuona pinthu pyampfuma mukuphatisira maonero auzimu, ndi citsidzikizo”