Yahova Asatsogolera Basa Yathu Yakupfundzisa Pa Dziko Yonsene
“Ine ndine Yahova Mulungu wanu, Ule anakupfundzisani toera kubulusa maphindu, Ule anakucitisani kufamba munjira inafunika imwe kufamba.”—IZA. 48:17, Tradução do Novo Mundo.
MUNAKWANISA KUFOKOTOZA?
Ndi basa ipi idacita atumiki a Yahova toera kuthumburuza Bhibhlya?
Kodi tisaphatisira tani ndzidzi wa ntendere na pyombo pyakufamba napyo?
Ndi pinthu pipi pya tekinolojiya pidaphatisira ife toera kumwaza mphangwa zadidi?
1. Ndi mipingizo ipi inathimbana na Akristu mu ndzidzi uno m’basa yakumwaza mphangwa?
MUDATOMA Anyakupfundza Bhibhlyaa kumwaza mphangwa zadidi mu pyaka 130 nduli, athimbana na mipingizo mizinji. Ninga Akristu a pyaka dzana yakutoma, iwo akhamwaza mphangwa zakuti azinji nee akhakomerwa nazo. Iwo akhali akucepa, pontho akhaoniwa ninga anthu akukhonda pfundza kakamwe. Kusiyapo pyenepi, iwo mbadathimbana na ‘ukali ukulu’ wa Sathani Dyabo. (Apok. 12:12) Pontho, basa yawo yakumwaza mphangwa mbidatoma mu ‘ntsiku zakumalisa’ zakuti mbizidapangiza ‘midzidzi yakugopswa.’—2 Tim. 3:1.
2. Kodi Yahova asacitanji toera kuendesa kutsogolo basa yakumwaza mphangwa mu ndzidzi wathu?
2 Mbwenye Yahova asafuna kuti atumiki ace amwaze mphangwa zadidi mwakuthimizirika kakamwe mu ntsiku zathu kupiringana kale, pontho nkhabe cinthu cinafuna kupingiza kukwanirisika kwa cifuniro cace. Ninga mudaombola iye Aisraele akale ku Babilonya, Yahova asudzula atumiki ace a ntsiku zino mu “Babilonya Wankulu,” utongi wa dziko yonsene wa uphemberi waunthawatawa. (Apok. 18:1-4) Iye asatipfundzisa toera kuphindula, asatipasa ntendere, pontho asatiphedza toera kupfundzisa anango pya iye. (Lerini Izaiya 48:16-18.) Mbwenye Yahova nee asaphatisira luso yace yakudziwa pinthu mwanyapantsi toera kucitisa pinthu kufamba munjira inafunira iye pa dziko yapantsi mbaendesa kutsogolo basa yakumwaza mphangwa za Umambo. Mbwenye makhaliro anango aphedzera basa yathu yakupereka umboni. Na ciphedzo ca Yahova tisapirira makhaliro akunentsa ninga kutcingwa na pinentso pinango pyakuti pisapingiza basa yathu mu dziko ino yakuti iri m’manja mwa Sathani.—Iza. 41:13; 1 Jwau 5:19.
3. Kodi “cidziwiso candimomwene” cadzanjipa tani?
3 Yahova apumira mprofeta Dhanyeli toera kulonga mwanyapantsi kuti “cidziwiso candimomwene” cinadzanjipa mu ntsiku zakumalisa. (Lerini Danyele 12:4, NM.) Yahova aphedza Anyakupfundza Bhibhlya toera kubvesesa undimomwene wa Bhibhlya wakuti mu pyaka pizinji, ukhaphimbirwa na pipfundziso pya Cikristu Caunthawatawa. Yahova asaphatisira atumiki ace toera kupfundzisa cidziwiso candimomwene pa dziko yonsene. Lero tisaona kukwanirisika kwa profesiya ya Dhanyeli. Anthu cifupi na 8.000.000 atawira undimomwene wa Bhibhlya, pontho asaumwaza pa dziko yonsene. Mphapo ninji pinaphedza kuti basa yakumwazwa mphangwa icitwe pa dziko yonsene?
KUTHUMBURUZWA KWA BHIBHLYA KWATIPHEDZA
4. Kodi Bhibhlya ikhadathumburuzwa mpaka papi mu pyaka 1900?
4 Cinthu cibodzi cidatiphedza m’basa yathu yakumwaza mphangwa zadidi ndi kumwazika kwa Bhibhlya mu mbuto zizinji. Mu pyaka pizinji, atsogoleri a Uphemberi Waunthawatawa akhakhondesa anthu kuleri Bhibhlya, ngakhale kupha ale adaithumburuza. Mbwenye nkati mwa pyaka 1900, misoka yakuthumburuza Bhibhlya, yacitisa kuti Bhibhlya igumanike yonsene peno khundu ibodzi mu pilongero pyakukwana 400. Kunkhomo kwa pyaka pyenepi, anthu azinji akhali na Bhibhlya, mbwenye nee akhali na cidziwiso candimomwene ca Malemba.
5. Ninji pidacita Mboni za Yahova m’basa yakuthumburuza Bhibhlya?
5 Anyakupfundza Bhibhlya akhadziwa kuti akhafunika kumwaza mphangwa, natenepa iwo afokotoza mwaphinga pipfundziso pya Bhibhlya. Atumiki a Mulungu aphatisira na kugawira mitundu yakusiyana-siyana ya Bhibhlya. Kutomera mu caka 1950, iwo asabulusa Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo das Escrituras Sagradas yonsene peno khundu ibodzi mu pilongero pyakupiringana 120. Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo idabuluswa n’Cingerezi mu caka 2013, ndi yakukhonda nentsa kubvesesa, pontho inadzaphedza toera kuthumburuzwa mu pilongero pinango mwakukhonda nentsa. Kuphatisira Bhibhlya yakubveka mwadidi, pinatiphedza toera kupfundzisa anthu undimomwene munjira yakukhonda nentsa.
MIDZIDZI YA NTENDERE
6, 7. (a) Ndi nkhondo zingasi zidacitika mu ndzidzi wathu? b) Kodi ntendere udaoneka m’madziko anango watiphedza tani toera kumwaza mphangwa?
6 Panango munasaka kudziwa, ‘Ndi ndzidzi ungasi wa ntendere udaoneka pa dziko?’ Mwacitsandzo, mu pyaka madzana 20, pikwi na pikwi pya anthu afa mu nkhondo, makamaka mu nkhondo yakutoma na yaciwiri ya dziko yonsene. Mbwenye mu caka 1942 nkati mwa Nkhondo Yaciwiri Ya Dziko Yonsene, Nathan Knorr wakuti akhatsogolera basa ya Mboni za Yahova, acita nkhani ya nsolo wakuti “Paz—Pode Durar?” Nkhani ineyi yafokotoza profesiya ya Apokalipse kapitulu 17 mbipangiza kuti nkhondo ikhamenywa mu ndzidzi unoyu nee mbidatsogolera ku Harmagedoni, mbwenye mbudadzaoneka ndzidzi wantendere.—Apok. 17:3, 11.
7 Kumala kwa Nkhondo Yaciwiri Ya Dziko Yonsene nee kwabweresa ntendere m’mbuto zonsene. Kubulukira mu caka 1946 mpaka caka 2013 kwaoneka mikutubvu ya nkhondo yakukwana 331, pikwi na pikwi pya anthu afa. Mbwenye mu pyaka pyenepi, madziko mazinji akhali mu ntendere pang’ono, natenepa Mboni za Yahova abandza mwai unoyu toera kumwaza mphangwa zadidi. Ndi maphindu api adakhala na iwo? Mu caka 1944 akhalipo amwazi mphangwa akukwana 110.000 pa dziko yonsene. Lero alipo amwazi mphangwa cifupi na 8.000.000! (Lerini Izaiya 60:22.) Mwandimomwene tisapereka takhuta thangwi yakumwaza mphangwa zadidi m’makhaliro antendere.
KUTHAMBARUKA KWA PYOMBO PYAKUFAMBA NAPYO
8, 9. Ndi kuthambaruka kupi kudaoneka mu pyombo pyakufamba napyo, mphapo pisatiphedza tani m’basa yathu?
8 Kuthambaruka kwa pyombo pyakufamba napyo kwaphedzera basa yakumwaza mphangwa. Mu pyaka 1900, mudapita pyaka 21 pakumala kubuluswa kwa revista yakutoma ya Ncenjezi, ku Estados Unidos kukhali miotokala yakukwana 8.000 basi. Pontho miseu yadidi ikhali yakucepa kakamwe. Mbwenye lero, pa dziko yonsene iripo miotokala yakupiringana hafu ya biliyau ibodzi, pontho pana miseu yadidi m’mbuto zizinji. Miotokala na miseu isatiphedza toera kumwaza mphangwa zadidi kwa anthu anakhala kutali na mizinda. Mbwenye ngakhale kuti panango ife nkhabe pyombo pyakufamba napyo, peno tisafunika kufamba misindzo yakulapha na miyendo, ife tisawangisira toera kucita anyakupfundza.—Mat. 28:18, 19.
9 Mitundu inango ya pyombo pyakufamba napyo pisatiphedzambo m’basa yathu. Miotokala, mabote, na maxitima pisatiphedza toera kutumiza mabukhu akubuluswa m’Bhibhlya m’mbuto zakutali m’masumana akucepa. Ndeka zisaphedza ayang’aniri a cisa, abale a Komiti ya Filiali, amisionaryo, na anango toera kuenda katumikira m’misonkhano ya gawo na kucita mabasa anango Acikristu. Kusiyapo pyenepi, Mathubo Akutonga na abale anango anabuluka ku ofesi ikulu ya dziko yonsene, asaphatisira ndeka toera kuenda m’madziko mazinji toera kupfundzisa na kuwangisa abale na alongo. Kuthambaruka kwa pyombo pyakufamba napyo kusaphedza atumiki a Yahova toera kukhala akuphatana.—Sal. 133:1-3.
KODI CILONGERO CISATIPHEDZA TANI?
10. Thangwi yanji tinakwanisa kulonga kuti Cingerezi ndi cilongero cinaphatisirwa pa dziko yonsene?
10 Nkati mwa pyaka dzana yakutoma, anthu azinji mu Utongi Waciroma akhalonga Cigerego. Kodi ciripombo cilongero cinaphatisirwa na anthu azinji lero? Anthu azinji mbadatawira kuti Cingerezi cisalongwa na anthu azinji. Bukhu yakuti English as a Global Language isalonga: “M’bodzi mwa anthu anai pa dziko yonsene asalonga Cingerezi peno asacibvesesa mwadidi.” Cingerezi ndi cilongero cakunja cinapfundzwa na anthu azinji thangwi ndico cinaphatisirwa kakamwe pakucita malonda, mu pinthu pyandale, mu siyensiya, na mu tekinolojiya.
11. Ndi munjira ipi Cingerezi cisaphedzera kuthambaruka kwa ulambiri wakucena?
11 Kuphatisirwa kwa Cingerezi m’madziko mazinji kusaphedzera kumwazika kwa ulambiri wakucena. Mu pyaka pizinji, revista ya Ncenjezi na mabukhu anango akubuluswa m’Bhibhlya, pakutoma akhadhindwa n’Cingerezi. Ceneci ndi cilongero cinaphatisirwa ku ofesi ikulu ya Mboni za Yahova. Cingerezi cisaphatisirwambo pa Xikola yathu ya Centro Educacional da Torre de Vigia, ku Patterson, Nova York, Estados Unidos.
12. Kodi atumiki a Yahova athumburuza mabukhu akubuluswa m’Bhibhlya mpaka papi? Kodi tekinolojiya isaphedzera tani basa ineyi?
12 Nakuti tiri na mwai wakumwaza mphangwa zadidi za Umambo kwa anthu a madziko onsene, ife tisathumburuza mabukhu athu mu pilongero pyakukwana 700. Kuthambaruka kwa tekinolojiya ya mitcini ya ndzeru, kuphatanizambo kuthambaruka kwa MEPS (Sistema de Editoração Eletrônica Multilíngue), kusatiphedza toera kucita basa yakuthumburuza. Pyenepi pisatiphedza toera kumwaza mphangwa za Umambo na kuticitisa kukhala akuphatana pa dziko yonsene. Mbwenye ife tisakhala akuphatana kakamwe thangwi yakulonga cilongero cakufunika kakamwe—‘cilongero cakucena’ ca undimomwene wa Bhibhlya.—Lerini Sofoniya 3:9, NM.
KODI MITEMO ISAPHEDZA TANI?
13, 14. Kodi Akristu asaphedzeka tani na mitemo pabodzi na kutonga kwa mathando akutonga miseru?
13 Ninga pidaona ife mu nsolo udamala, Akristu akutoma aphindula na ntemo Waciroma, wakuti ukhaphatisirwa m’madziko onsene akhatongwa na Roma. Munjira ibodzi ene, Akristu a ntsiku zino asaphindula na mitemo yakutawirika. Mwacitsandzo, ku Estados Unidos, mbuto inagumanika ofesi yathu ikulu—Utongi usatawirisa anthu kusankhula ulambiri unafuna iwo, kulonga pinakhulupira iwo, na kusonkhana pabodzi. Pyenepi pisapasa ufulu abale a ku Estados Unidos toera kusonkhana na kudinga Bhibhlya pakweca, na kudziwisa anango pinthu pinapfundza iwo. Mbwenye m’madziko anango, toera kukhala na ufulu wakucita mabasa anango, tisafunika kutawiriswa na utongi. (Afil. 1:7) Anyakutonga miseru mudayesera iwo kubulusa ufulu wa Mboni za Yahova ku Estados Unidos, mwakubwerezera-bwereza, aenda ku mathando makulu akutonga miseru toera kutsidzikiza ufulu wawo wakumwaza mphangwa za Umambo.
14 Mathando akutonga miseru a madziko anango asatsidzikiza ufulu wathu wakulambira na wakumwaza mphangwa mwapakweca. M’madziko anango, ife taluza ufulu wathu, mbwenye ife taendesa miseru ineyi ku mathando makulu. Mwacitsandzo, mpaka mu nthanda ya Khoni ya 2014, ife tikhadawina miseru yakukwana 57 ku Thando Ikulu Inatsalakana pya Udidi wa Anthu ku Europa. Mathangwi a kuwina kweneku asafunika kuphatisirwa m’madziko onsene a Europa. Ngakhale kuti ‘tisatcingwa na madzindza onsene,’ mathando anango akutonga miseru a madziko mazinji asatsidzikiza kuti ife tiri na ufulu wakucita ulambiri wandimomwene.—Mat. 24:9.
MATHANGWI ANANGO ADAKHUYA BASA YATHU YAKUPFUNDZISA
15. Kodi mitcini yakudhinda mabukhu yathambaruka mpaka papi, mphapo pyenepi pisatiphedza tani?
15 Kuthambaruka kwa mitcini ya kudhinda kusaphedzerambo basa yakumwaza mphangwa zadidi pa dziko yonsene. Mu pyaka pizinji, ntcini wakudhinda udasasanya Johannes Gutenberg mu pyaka 1450 wacinja pang’ono. Mbwenye mu pyaka 200 pidapita, mitcini yakudhinda mabukhu yathambaruka kakamwe. Kwacitwa ntcini wakudhinda munjira ya Offset, natenepa, kudhinda kwadzakhala kwakucimbiza, kwakukhonda nentsa na kwa ntundu wadidi kakamwe. Kucita matsamba na kugumanya matsamba a mabukhu nee kusaphembabve kobiri izinji kakamwe. Kodi kuthambaruka kweneku kusakhuya tani basa yathu yakumwaza mphangwa? Nyerezerani: Revista yakutoma ya Ncenjezi (ya Maluwa ya caka 1879) yadhindwa makopya akukwana 6.000, iyo nee ikhali na pithundzithundzi. Revista ineyi yabuluswa n’Cingerezi basi. Lero, mudapita pyaka 136, makopya akupiringana 50.000.000 a revista ibodzi na ibodzi ya Ncenjezi asadhindwa na kugawirwa. Iyo iri na pithundzithundzi pyakubalika, pontho isabuluswa mu pilongero pyakupiringana 200.
16. Ndi pinthu pipi pidatiphedza toera kumwaza mphangwa pa dziko yonsene? (Onani cithundzithundzi cakutoma.)
16 Onani pinthu pingasi pidacitwa mu pyaka 200 nduli pyakuti atumiki a Mulungu apiphatisira toera kumwaza mphangwa zadidi. Ife talonga pya maxitima, miotokala, na zindeka, mbwenye mu ndzidzi unoyu kwasasanywambo njinga, thapulesi, mitcini yakulemba Cibraile, telegrama, mitokodzi, mitcini yakubulusa mafoto, audyo na mavidyu, radyo, Televizau, sinema, mitcini ya ndzeru na Interneti. Pinthu pyenepi pyatiphedza munjira zakusiyana-siyana toera kucita basa yathu yakucita anyakupfundza. Kuphatisira mwadidi kunacita ife mpfuma ya madzindza ninga matekinolojiya a ntsiku zino toera kudhinda Bhibhlya na mabukhu akubuluswa m’Bhibhlya mu pilongero pizinji kusapangiza kukwanirisika kwa profesiya yakuti atumiki a Yahova ‘mbadamwa nkaka wa madzindza.’—Lerini Izaiya 60:16.
17. (a) Kodi pyakucitika pisapangizanji? (b) Thangwi yanji Yahova asatipasa mwai wakukhala “anyakuphedza” ace?
17 Mwandimomwene, pisaoneka pakweca kuti Yahova asatsogolera basa yathu yakumwaza mphangwa pa dziko yonsene. Ndimomwene kuti Yahova nkhabe kunyindira ciphedzo cathu toera kukwanirisa cifuniro cace. Ngakhale tenepo, Babathu waufuni asatipasa mwai wakukhala “anyakuphedza” ace, pyenepi pisatiphedza toera kupangiza ufuni wathu kwa iye na kwa anyakuendekana athu. (1 Akor. 3:9; Marko 12:28-31) Tendeni tipase ntengo mwai wathu wakumwaza mphangwa za Umambo, ineyi ndi basa yakufunika kakamwe pa dziko yapantsi. Mwa pyonsene, tendeni tipangize kupereka kwathu takhuta kuna Yahova wakuti asatitsogolera na kupasa nkhombo basa yathu yakupfundzisa pya Yahova na Umambo wace pa dziko yonsene yapantsi!
[Cidzindikiro capantsi]
a Anyakupfundza Bhibhlya atoma kuphatisira dzina ya Mboni za Yahova mu caka 1931.—Iza. 43:10.
[Bokosi pa matsamba 26, 27]
A Harpa de Deus
MAKOPYA AKUKWANA 5.800.000
[Mu pilongero pyakukwana 36]
“Seja Deus Verdadeiro”
MAKOPYA AKUKWANA 18.400.000
[Mu pilongero 56]
A Verdade Que Conduz à Vida Eterna
MAKOPYA AKUKWANA 107.300.000
[Mu pilongero 120]
Kodi Mwandimomwene Biblya Isapfunzisanji?
MAKOPYA AKUKWANA 237.600.000
[Mu pilongero 272]