Nhwehwɛmuɛ Ma Abrabɔ Ne Asɛnga Adesũa Nwomaa
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
MAY 6-12
NYAMEƐ DWIRƐ NANU ASUADEƐ EDWEIN 36-37
“Nnɛma Bɔnefoɛ Bɛ Nwo Adwenedwene Tɔ Wɔ So”
w17.04 10 ¶4
Sɛ Nyameɛ Ahennie Ne Ba A, Nzu Yeɛ Okofi Berɛ Ɔ?
Sɛɛ yeɛ abɔnefoɛ nemɔ teetee yɛ ɛnnɛ ɔ? Honhom hane Pɔɔlo maa ɔhworɔle kyɛ, “ayieleɛ mmerɛ ne, mmerɛ bɔ nu yɛ se ɔ kɔwa.” Afei, ɔmaa yenwu nikyee bɔ né ɔkɔmaa ewiase he anu kɔyɛ se ne. Ɔhane kyɛ: “Na amumuyɛɛfoɛ ne aminɛlilɛfoɛ bɛkɔhɔ so bɛkɔlɔ asukɔ wɔ bɔne nu.” (2 Tim. 3:1-5, 13) Enwu ye kyɛ sɔ dwirɛ ne awa nu anaa? Yenu pee nala yeɛ yenwu amaneɛ wɔ abɔnefoɛ sanu ɔ. Besisi mmenia, bɛyeye mmenia nu, na bedi nzɛmmɔne. Nahorɛ dwirɛ yeɛ ole kyɛ, bɛ tianu yɛ se pá. Benu biemɔ wɔ berɛ a, bɛyɛ bɔne maa ebiala nwu ye. Yeɛ ebiemɔ koso de, bɛyɛ bɛnwo kyɛ abɔfo, yeti sɛ enwu bɛ a, ɛngɔfa bɔne ngosusu bɛ. Bɔ yɛka ye, ebia bɛfalle bie belilli yɛ, nakoso sɛ yɛte kyɛ bɛfa bedi ebie a, ɛyɛ a né ɔhaw yɛ. Sɛ ɔba sɔ a, ɔkora yɛ yɛ yea alaa maa ɔyɛ kyɛbɔ bafa dadeɛ bawɔ y’ahone nu ne. Abɔnefoɛ bɔ yɛka bɛnwo dwirɛ ne de, bennwu ebiala anwumvoin. Ngwalaa, bɛbɔ bayɛ mbanyi, ɔne bɛbɔ belle bokafoɛ po ne, besisi bɛ. Sɛ ɛdwene bɛnwo a, ɛnde bɛ bo, ofikyɛ bɛyɛ bɛ nikyee kyɛ ngaka, ɔne sunzummɔne. (Yak. 3:15) Nakoso, ɔnate Bible ne bɔ yasua nati, sɛ yɛte bɔ bɛyɛ nanwo dwirɛ a, yɛmma ɔnha yɛ pee.
w22.06 10 ¶10
Bɛbɔ Bɛfa Bɔne Kyɛ Ne, Yehowa Yira Bɛ
Sɛ yɛfa ebie nwo dwirɛ yewura yenu a, né yepira yɛnwo. Sɛ ɔba sɔ a, né waayɛ kyɛbɔ adesoa bie so yɛ ne. Nakoso Yehowa de, onguro kyɛ sɔ adesoa ne kobu yɛ kome anu, na mmom ɔpena kyɛ yɛnwo tɔ yɛ. (Kenga Ɛfesofoɛ 4:31, 32.) Otu yɛ foɛ kyɛ, ‘yɛhwe yɛnwo yefi ɛyaafɛlɛ nwo, yeɛ nnɛmaa y’ahone hu.’ (Edw. 37:8) Sɛ yɛfa sɔ dwirɛ ne yɛyɛ adwuma a, ɔkɔboka yɛ paa. Sɛ yɛfa mmenia nwo dwirɛ yewura yenu a, ɔkɔhora kɔbɔ yɛ anwonyerɛ, na sɛ yannea yé po a, ɔkɔhora kɔfa yɛ tianu. (Any. 14:30) Sona bɔ yafa yenwo dwirɛ yawura yɛ tianu ne, ɔte ye nekaa bie ɔdwene yenwo, yeti yɛ bɔbɔ yeɛ yɛyɛ yɛnwo ɔ. Ɛhe maa yenwu kyɛ, sɛ yɛfa bɔne kyɛ a, ɔboka yɛ bɔbɔ deinn. (Any. 11:17) Ɔba sɔ a, ɔkɔmaa yɛ soanu kodwo yɛ, ná yahɔ so yaso Yehowa yé.
w03 12/1 13 ¶20
“Ma Wɔnye Gye Wɔ AWURADE Nu”
Bible ne ka kyɛ, “anwobrɛaseɛfoɛ bɛ sa kɔhã aseɛ ne.” (Edwein 37:11a) Yede, yɛbisa o, sɛ bɛka kyɛ “ebie brɛ yenwo ase” a, okyire sɛɛ? Okyire kyɛ ɔmbere yenwo. Sɛ ɔkɔba kyɛ “mmenia sisi ye, begua ye nyunu ase, anaa bɛhyɛ ye so po a, ɔto ye boase,” na ɔnwondɛ Yehowa. Ofikyɛ, ɔse kyɛ kyẽabie ɔkɔye sɔ nningyein ne amukoraa kofi berɛ. Sɛ ɔba sɔ a, ‘ɔnate asomdwee kandinga ne ati, yenye kɔgye.’ (Edwein 37:11b) Ɛnnɛ po, yenya asomdwee wɔ honhom nu paradise nanu, kyire kyɛ Kristofoɛ asafo nanu.
Bible Nu Dwirɛ Titire
it-2 445
Mmokaa
Sɛ yɛte bokaa nwo dwirɛ a, bɔ ɔba yɛ tianu yeɛ ole, nikyee bɔ ɔte piri, ɔte tendenn, otimu berɛ, na ɔwɔ berɛ afebɔɔ ɔ. (Yes 54:10; Hab 3:6; fa toto Edw 46:2 nanwo.) Yeti, mmerɛ bɔ dweintolɛniɛ ne hane kyɛ, Yehowa tenenee tekyɛ “Nyameɛ mmokaa” ne, ebia né ɔpena kyire kyɛ, Yehowa tenenee wɔ berɛ afebɔɔ. (Edw 36:6) Afei koso, ɔnate kyɛ bokaa te piri paa nati, ebia né ɔpena kyire kyɛ Yehowa te teneneeniɛ tra ebiala. Yeti, sɛ ɛfa sona toto yenwo a, ɔnyɛ yé. (Fa toto Yes 55:8, 9 nanwo.) Mmerɛ bɔ Bible ne ka Nyameɛ kyẽa nanwo dwirɛ ne, Nyekyire 16:20 hane kyɛ: “Bannwu mmokaa biala ko.” Ɛhe kyire kyɛ, sɛ odwu sɔ kyẽa ne a, nikyee bɔ ye piri tekyɛ bokaa po, ngɔhora ngogyina ye nyunu.—Fa toto Yer 4:23-26 nanwo.
MAY 13-19
NYAMEƐ DWIRƐ NANU ASUADEƐ EDWEIN 38-39
Nnɛdwene Bɔne Bɔ Ayɛ Apɛ Nu Nanwo Soma
w20.11 27 ¶12-13
“Nea Wɔ Nyunu Tee”
Kenga 1 Yohane 3:19, 20. Bɔne bɔ yayɛ yapɛ nu ne, ɛyɛ a né yenwo dwirɛ ha yɛ. Ebiemɔ wɔ berɛ a, bɛyɛle sɔ bɔne ne kora yeɛ besua Bible ne. Yeɛ ebiemɔ koso bɔle asu kora yeɛ bɛyɛ sɔ bɔne ne. Ɔwɔ nu alaa né bɛkae a, né bɛ tiboa bua bɛ fɔ. Ɛhe kora to yenu biala. (Rom. 3:23) Yenu biala pena kyɛ ɔyɛ nikyee bɔ ɔte pá ɔ. Nakoso, “yɛmukoraa yɛfõ wɔ atee pee so.” (Yak. 3:2; Rom. 7:21-23) Yenu biala nne berɛ bɔ okuro kyɛ ɔdwene bɔne bɔ wayɛ wapɛnu nanwo ɔ. Nakoso wɔ atee bie so ne, sɛ yenwo dwirɛ ha yɛ a, ɔboka yɛ. Nzuati ɔ? Ɔba sɔ a, ɔmaa yɛsesa yɛ subaen, na yɛbɔ mmɔden kyɛ yɛngɔyɛ bɔne bɔ ɔte sɔ ne ko.—Heb. 12:12, 13.
Nakoso bɔne bɔ yayɛ yapɛnu ne, ɔtɔ mmerɛ bie a, yenwo dwirɛ kora ha yɛ soma. Ɛhe kyire kyɛ, ebia yanu yɛnwo, na yele adanzeɛ bɔ okyire kyɛ Yehowa afa yɛ bɔne ahyɛ yɛ. Nakoso ɛkɔnea ne, né yenwo dwirɛ té ha yɛ. Ɛhe de, ɔyɛ suro paa. (Edw. 31:10; 38:3, 4) Nzuati ɔ? Má yɛnea aliemaa brasua bie bɔ sɔ dwirɛ he bie tole ye ɔ. Né wayɛ bɔne bie wapɛnu, nakoso né yenwo dwirɛ té ha ye. Ɔhane kyɛ: “Né mesusu kyɛ sɛ meyere menwo meso Yehowa sɛɛ po a, ɔtekyɛ bɔ mekɔ nzue megua songyi turoo nu ne. Ofikyɛ ɔyɛ sɛɛ alaa a, mengonya ngoa.” Ebia edwirɛ bɔ yeliema brasua ne hane ne, yenu pee nala anya sɔ adwene ne bie lle. Odikyɛ yɛnea yé, na yandwene bɔne bɔ yayɛ yapɛ nu nanwo soma. Sɛ yɛyɛ sɔ a, ɔkɔmaa yekonya adwene kyɛ Yehowa falle yɛ bɔne hyɛlle yɛ. Ɛhe kɔmaa Satan nye kɔgye paa.—Fa toto 2 Korintofoɛ 2:5-7, 11 nanwo.
w02 11/15 20 ¶1-2
Yɛ Ngyẽa Bɔ Yehowa Afa Ama Yɛ Ne, Yɛkɔyɛ Sɛɛ Né Yafa Yayɛ Bɔ Okuro Ɔ?
Ngyẽa bɔ yedi ye wɔ aseɛ he aso ne, ɔte tekaape. Yeti, yɛbɔ yɛnye prɛ nala, né yawu yahɔ. Dawide dwenene sɔ dwirɛ nanwo alaa ma ɔbɔle mbaeɛ kyɛ: “Ao AWURADE, maa nwu m’ayieleɛ, ɔne me ngyẽa bɔ apɛ ama me kyɛ nni ɔ; maa nwu kyɛbɔ me ngoa si te tikaa ɔ. Amba, ama me ngoa ayɛ tikaape bie, na m’afoɛ mɔ bɛtte huu wɔ wɔ nye so.” Bɔ ne ohia Dawide yeɛ ole kyɛ, ɔkɔmaa yenoa dwudwolɛ, ɔne ye abrabɔ kɔsɔ Nyameɛ nye ɔ. Afei osa hane kyɛ: “Wɔ yeɛ menye la wɔ so ɔ.” Bɔ né ɔpena kyire yeɛ ole kyɛ, Nyameɛ ngome twe yeɛ ɔkɔhora kɔboka ye ɔ. (Edwein 39:4, 5, 7) Yehowa tiele Dawide mbaeɛ ne. Yeti nningyein pá bɔ Dawide yɛle wɔ ye abrabɔ nu ne, oyirale ye.
Ewiase bɔ yɛte nu ne de, sona lle alagye koraa. Sɛ aleɛ kye a, ɛbɔ wɔnye nala, né aleɛ asa. Wɔde, nea kyɛ ele nningyein pee bɔ odikyɛ ɛyɛ ɔ, nakoso ɛkɔnea ne, né elle mmerɛ bɔ ɛkɔfa kɔyɛ ye mu ɔ. Ɔba sɔ a, ennwu bɔ ɛyɛ wɔnwo po ɔ. Né Dawide nye gye yenwo kyɛ ɔkɔfa ye mmerɛ kɔyɛ nningyein bɔ Yehowa kuro ɔ. Yɛ koso, yekuro kyɛ yɛyɛ sɔ anaa? Odikyɛ yɛkae kyɛ, yɛkɔ bɔ yɛba amukoraa, Yehowa nwu bɔ yɛyɛ ɔ. Yob bɔ né osuro Nyameɛ ne, né odé di kyɛ sɔ dwirɛ ne te nahorɛ. Yeti, kɔyɛ afoɛ 3,600 bɔ wapɛ nu ne, obisale edwirɛ bie bɔ odikyɛ yemu yɛto yɛ boase yesusu yenwo ɔ. Yeɛ ole kyɛ: “Sɛ ɔtena edwirɛ ne aso kyɛ odi a, ngɔye me noa sɛɛ?” (Yob 31:4-6, 14) Yede, ngyẽa bɔ Yehowa afa ama yɛ ne, yɛkɔyɛ sɛɛ ná yafa yayɛ adwuma yé? Odikyɛ yɛfa ye soen yedi moa, yedi ye mmraa so, na yɛfa yɛ mmerɛ yɛyɛ nningyein bɔ yenwo hia ɔ. Nningyein bɔ yabobɔ so wɔ wa ne, odikyɛ yɛmaa yenwo hia yɛ paa.
w21.10 15 ¶4
Siesie Ɛne Yehowa Afia
Bɔ Yehowa mbaeɛ daa. Sɛ Bɔne bɔ ayɛ apɛ nu nanwo adwenedwene ti, ɔyɛ se ma wɔ kyɛ ɛkɔbɔ mbaeɛ a, kae kyɛ, wɔ Baba bɔ ɔwɔ anwuro ne te wɔ bo. (Rom. 8:26) Yeti ‘kɔso bɔ mbaeɛ daa.’ Má Yehowa nwu kyɛ, ekuro paa kyɛ ɛfa ye adamvoa. (Rom. 12:12) Andrej hane kyɛ: “Sɛ né medwene bɔne bɔ mayɛ mapɛnu nanwo a, ɔmaa meyɛ basaa, na ɛyɛ a né mafɛre po. Nakoso, sɛ menya mebɔ mbaeɛ pɛ, né sɔ adwenedwene naso ate. Ɔba sɔ a, ɔmaa me soanu dwo me.” Sɛ ennwu edwirɛ bɔ ɛha ye wɔ wɔ mbaeɛ nu a, ɛkɔhora kɔnea mbaeɛ bɔ Ɔhene Dawide bɔle mmerɛ bɔ né wanu yenwo ne. Yenwo dwirɛ wɔ Edwein 51 ɔne 65.
Bible Nu Dwirɛ Titire
w22.09 13 ¶16
Maa Mmenia Bele Wɔ Beli
Sɛ yɛkora yɛhyɛ yɛnwo so a, ɔmaa mmenia dé yɛ di paa. Sɛ ebie ka ye dwirɛ kyire yɛ, na sɛ ebie bisa yenwo dwirɛ a, odikyɛ yɛka yɛnoa yɛto nu. Sɛ yɛyɛ sɔ a, okyire kyɛ yɛkora yɛhyɛ yɛnwo so. (Kenga Anyandera 10:19.) Sɛ yɛne mmenia bɔ ngɔmmɔ wɔ sohyia midia so a, ɔkɔhora kɔyɛ se kyɛ yɛkɔhyɛ yɛnwo so. Nzuati ɔ? Sɛ yannea yé a, edwirɛ bɔ yenguro kyɛ ofite ne, yɛnye kɔwa yɛnwo so ne, né yafa yato berɛ. Ɛberɛ koso de, sɛ ɛfa nikyee bie to berɛ a, mmeni pee yeɛ benwu ye ɔ. Sɛ ɛye fi berɛ po a, banwu ye bayie. Yeti, bɔ okofi nu kɔwa ne, ɛngɔhora ngɔyɛ yenwo hwee. Odwu mmerɛ bie a, bɛbɔ benguro yɛ dwirɛ ne, ɛyɛ a né bɛpena kyɛ bɛlakalaka yɛ maa yɛkeka aliemaamɔ nwo dwirɛ yekyire bɛ. Ɛhe taa kɔso wɔ nekaa bɔ babra yɛ soen ne. Ɛyɛ a, polisifoɛ bisabisa aliemaamɔ nwo dwirɛ. Ɔba sɔ a, odikyɛ yɛhyɛ yɛnwo so, na yɛyɛ dinn. Sɛ yɛyɛ sɔ a, ɔngɔmaa yeliemamɔ nwo ngɔhyere bɛ. Afei, Bible nu dwirɛ bɔ ɔka kyɛ, “yɛfa krado yɛto yɛnoa ne” koso, né yɛfa yɛyɛ adwuma. Nna sɔ mmerɛ ne angome, na mmom pee boka so. (Edw. 39:1) Odikyɛ yɛmaa y’abusuafoɛ, yɛ nnamvo, aliemaamɔ, ɔne ebiala kora dé yɛ di. Na sɛ bɛkole yɛ koli a, sana yɛhyɛ yɛnwo so.
MAY 20-26
NYAMEƐ DWIRƐ NANU ASUADEƐ EDWEIN 40-41
Nzuati Yeɛ Odikyɛ Ɛboka Mmenia Ɔ?
w18.08 22 ¶16-18
Bɛbɔ Befi B’ahone Nu Bɛkyɛ Nikyee Ne, Bɛnye Gye
Bɛbɔ befi b’ahone nu bɛkyɛ nikyee ne, bɛnnea atee kyɛ sona ne kɔyɛ bie kotua bɛ kerɛ. Né Yesu se sɔ dwirɛ he paa, yeti ɔhane kyɛ: “Sɛ ɛto poen a, to wɔ sa frɛ ehiafoɛ, mmubuafoɛ, abafaen mɔ ne anyesiniwaafoɛ, na ekonya saleɛ; ofikyɛ bɛ de, bɛngɔhora bie yɔ ma wɔ ngɔfa ngosi ye gya nu.” (Luka 14:13, 14) Nyameɛ fale ye honhom hane sona foforɛ maa ɔhane kyɛ: “Sona bɔ ofia ye kunu ɔkyɛ nikyee ne, onya saleɛ,” Yeɛ ebie koso hane kyɛ: “Sona bɔ ɔdwene anwumvoinniɛ nwo ne, onya saleɛ.” (Any. 22:9; Edw. 41:1) Ɛmɔma yɛhyɛ nikye, na sɛ yɛyɛ sɔ a, yɛnye kɔgye.
Somafoɛ Pɔɔlo hwene adwene siele Yesu dwirɛ bɔ yenwa: “Ɔte saleɛ pee kyɛ ɛkɔma tra kyɛ ekole” naso. Bɔ né ɔpena kyire yeɛ ole kyɛ, odikyɛ yɛkyɛ yeliemamɔ nikye. Nakoso nna ɛhene angome, na mmom, odikyɛ yɛhyɛ bɛ ngunaen, yetu bɛ foɛ, ná mmokalɛ biala bɔ behia ne, yɛfa yɛma bɛ. (Aso. 20:31-35) Pɔɔlo amva yenoa anga sɔ dwirɛ ne mbaen, na mmom, ɔbokale yɛ maa yenwuni kyɛbɔ yɛkɔfa yɛ mmerɛ, ɔne y’anwoserɛ yɛkɔboka yeliemamɔ ɔ. Odikyɛ yɛmaa benwu kyɛ yɛwɔ berɛ ma bɛ.
Bɛbɔ bɛyɛ mmenia asetena nu nhwehwɛmuɛ ne ka kyɛ, mmenia bɔ yeɛ bɛkyɛ nikyee ne, bɛnye gye. Amaneɛbɔ bie ka kyɛ, “nikyee ko bɔ ɔmaa mmenia nye gye paa yeɛ ole kyɛ bɛkɔhyɛ nikye ɔ.” Nhwehwɛmuɛ bie koso ka kyɛ, “sɛ yɛboka mmenia a, ɔmaa nningyein kɔyé wɔ b’abrabɔ nu, ofikyɛ, ɔmaa bɛsa ka nningyein bɔ behia ɔ.” Bɛbɔ basua ɛhe anwo dwirɛ bahɔ siɛ ne ka kyɛ, sɛ bɛfalle adwuma bie bewuralle yɛ sa, ná yefi y’ahone nu yɛyɛ yɛfa yɛboka mmenia a, ɔmaa yenyi yɛkyɛ, na yɛnye gye. Yɛbɔ yɛse kyɛ Bible ne te Nyameɛ dwirɛ ne de, yɛse sɔ dwirɛ ne, ofikyɛ Nyameɛ amaa bahworɔ ye wɔ nu dada.—2 Tim. 3:16, 17.
w15 12/15 24 ¶7
Yehowa Kɔnea Wɔ
Sɛ yɛnde apɔ a, yɛkɔhora yɛkɔsrɛ Nyameɛ kyɛ ɔma yɛ anwoserɛ, anaa ɔboka yɛ maa yegyina yenoa. Bɛbɔ né bedi nahorɛ bɛma Yehowa tete ne, sɔ yeɛ bɛyɛle ɔ. Ɔhene Dawide hworɔle kyɛ: “Sona bɔ ɔdwene anwumvoinniɛ nwo ne, onya saleɛ. AWURADE pepɛ de ye wɔ ye amaneɛnwunɛ mmerɛ nu. AWURADE bɔ ye nwo waen, na ɔmaa onya ngoa.” (Edw. 41:1, 2) Dawide anga kyɛ bɛbɔ benwu mmenia anwumvo ne, bengowu lle. Ofikyɛ, bɛbɔ bɛbokale mmenia bɔ né benwu amaneɛ wɔ Dawide aberɛ so ne, bemu bawu bahɔ. Yede, sɔ dwirɛ bɔ honhom hane ye maa ɔhworɔle ne, okyire sɛɛ? Yeɛ ole kyɛ, bɛbɔ befi b’ahone nu benwu mmenia anwumvo ne, Nyameɛ boka bɛ. Atee beni aso? Dawide hyirele nu kyɛ: “Anwonyerɛ kã ye to mba so a, AWURADE nea ye; sɛ anwonyerɛ bɔ ye a, ɛma ye nwo sande ye.” (Edw. 41:3) Ɛhe maa yenwu kyɛ, sɛ ebie nwu mmenia anwumvoin a, Nyameɛ nwu nikyee pá bɔ ɔyɛ namu. Kyɛbɔ Nyameɛ bɔle yɛ nipadua nati, ɔmaa ɔkora sa yenwo anwonyerɛ. Yeti sɛ anwonyerɛ ka sona ne to mba so po a, Yehowa le tumi bɔ ɔkɔfa kɔboka ye maa okodwɔ so ɔ.
w17.09 12 ¶17
Suesua Kyɛbɔ Yehowa Nwu Mmenia Anwumvoin Ne
Yɛpena kyɛ yesuesua Yehowa na yɛhyɛ ye animnyam. Ɛhene yeɛ odikyɛ ɔka yɛ maa yenwu mmenia anwumvoin ɔ, na nna mvasoɛ bɔ yekonya ti ɔ. Ofikyɛ, sɛ yɛka ebie bɔ ɔte ɔdɔ, na onwu mmenia anwumvoin paa a, Yehowa la nu komaapɛ. (Any. 14:31) Yehowa ahyire yɛ atee pá bɔ yɛkɔfa so yekonwu mmenia anwumvoin ɔ. Yeti, ɛmɔma yɛyɛ bɔ yɛkɔhora biala yesuesua ye. Sɛ yɛyɛ sɔ a, ɔkɔmaa aliemaamɔ konwu kyɛ yɛdwene bɛnwo, na bɛbɔ yɛne bɛ te ne koso, yɛne b’afia kɔyɛ kama.—Gal. 6:10; 1 Yoh. 4:16.
Bible Nu Dwirɛ Titire
it-2 16
Yehowa
Yehowa kɔmaa ebiala konwu kyɛ ye yeɛ ɔfata kyɛ odi sona so ɔ. Ɛhe kɔmaa ye dumaa nanwo kɔte. Atee bɔ Yehowa kɔfa so kɔyɛ sɔ ne, yeɛ Bible ne ka yenwo dwirɛ paa ɔ. Ɛhe yeɛ ɔte nikyee titire paa bɔ ogyi Yehowa nye so kyɛ ɔkɔyɛ ɔ. Sɛ Yehowa dumaa nanwo kɔhora kɔte a, sana edwirɛ bɔ mmenia aha bafa bagua yenwo fiɛ ne, ɔmaa ebiala nwu ye kyɛ ɔtte nahorɛ. Nakoso, sɛ abɔfo ne kuro sona di nahorɛ ma Yehowa a, ɛhene maa ye dumaa nanwo te paa. Bɛyɛ sɔ a, okyire kyɛ, bedé bɛto nu kyɛ Yehowa ngome twe yeɛ ɔfata kyɛ odi bɛ so ɔ. Afei, odikyɛ befi b’ahone nu bɛso ye, na bɛmaa onwu kyɛ ɔdɔ bɔ bele bɛma ye nati, yeɛ bɛso ye ɔ. Dawide dwirɛ bɔ ɔhane ye wɔ Edwein 40:5-10 ne, ɔmaa yenwu kyɛ, ɛhe te atee pá bɔ yɛfa so yɛte Yehowa dumaa nanwo ɔ.
MAY 27–JUNE 2
NYAMEƐ DWIRƐ NANU ASUADEƐ EDWEIN 42-44
Bɔ Yehowa Kyirekyire Yɛ Ne, Yɛkɔyɛ Sɛɛ Né Yanya So Mvasoɛ?
w06 6/1 9 ¶4
Edwein Nwomaa Nanu Dwirɛ Titire
42:4, 5, 11; 43:3-5. Sɛ nikyee bie bɔ yɛyɛ yenwo hwee a ɔnyɛ yé ti, yɛngora ne aliemaamɔ nyia nu ko a, nzu yeɛ ɔkɔboka yɛ ɔ? Sɛ yɛkaekae kyɛbɔ né yɛnye gye mmerɛ bɔ yɛne aliemaamɔ ayia nu ne a, ɔkɔmaa yɛ gyidie kɔyɛ se. Ebia ahyɛaseɛ ne de, y’adwene kɔyɛ yɛ kyɛ waha yɛ ngome, nakoso ɛhene kɔmaa yɛkɔfa yɛnwo yɛkɔto Nyameɛ so, na yekonya gyidie kyɛ ɔngɔyakyi yɛnu lle.
w12 1/15 15 ¶2
Sɛ Esua Nikyee A, Maa Ɔyɛ Anika, Na Nya So Mvasoɛ
DIMOA BƆ MBAEƐ. (Edw. 42:8) Nzuati yeɛ mbaeɛ nwo hia ɔ? Ofikyɛ, Nyameɛ Dwirɛ ne bɔ yɛkɔkenga ne, ɔte atee ko bɔ yɛfa so yɛso Yehowa ɔ. Yeti, odikyɛ yɛsrɛ Yehowa kyɛ ɔfa ye honhom ne boka yɛ, ná yɛfa y’adwene mukoraati yesie bɔ yesua naso. (Luka 11:13) Barbara bɔ wafa afoɛ pee wayɛ nzɛmbatrɛlɛ adwuma ne hane kyɛ: “Kora bɔ ngosua Bible ne, me dimoa mebɔ mbaeɛ. Sɛ meyɛ sɔ a, menwu ye kyɛ Yehowa boka me so, na bɔ meyɛ ne, yenye gye yenwo.” Sɛ yedimoa yɛbɔ mbaeɛ kora né yasua nikyee a, ɔboka maa yɛfa y’adwene yesie bɔ yɛbaasua naso.
w16.09 5 ¶11-12
“Nnɛmaa Wɔ Abasa Nu Yɛ Hodwoo”
Sɛ yɛkɔ adesua, manzin ne mandam nhyiamu a, ɔmaa yɛ gyidie yɛ se. Sɔ ala yeɛ yɛ sukuu ahoroɛ ne koso boka yɛ ɔ. Bɔ yesua ye wɔ berɛ ne, ɔtete yɛ maa yɛfa nningyein pá yesie yɛnye so. Ɛhene boka yɛ maa yɛyɛ adwuma bɔ owura yɛsa wɔ asafo nanu ne yé. (Edw. 119:32) Yede, nningyein bɔ yesua ye wɔ berɛ ne, ɛkɔyɛ sɛ né anya so mvasoɛ?
Yehowa bokale Yisraelfoɛ nemɔ maa belili Amalɛkefoɛ ne Yitiopiafoɛ nemɔ so ngunim. Afei koso, Nehemia ne bɛbɔ bɛboka ye so ne, ɔmane bɛ anwoserɛ maa bɛhora bɛtole fasue ne. Yɛ koso, sɛ yɛfa ɔhaw nu wɔ y’abrabɔ nu, mmenia di yɛnye, anaa bendie nzɛmba bɔ yɛka ne a, Nyameɛ kɔboka yɛ. (1 Pet. 5:10) Ɛhe ngyire kyɛ yɛkɔbobɔ yɛsa yekogua yɛnwo, ná yatena berɛ dinn kyɛ Yehowa yɛ nikyee bie faboka yɛ. Na mmom, odikyɛ yɛyɛ bɔ y’anwoserɛ kɔhora ɔ. Bɔ yɛkɔhora yɛkɔyɛ ne bie ɛhe: Odikyɛ yɛkenga Nyameɛ Dwirɛ ne daabiala, na yɛkɔ asafo nhyiamu. Kora bɔ yɛkɔhɔ ne, odikyɛ yedimoa yesiesie yɛnwo. Afei koso, odikyɛ yesua nikye, yɛyɛ abusua soen, ná yɛbɔ mbaeɛ. Sɛ yɛyɛ sɔ a, okyire kyɛ yɛfa yɛnwo yɛto Yehowa so. Mmerɛ bɔ yɛfa yɛyɛ sɔ nningyein nemɔ dwu a, ɔnzɛkyɛ yɛmaa nikyee biala twetwe y’adwene. Ofikyɛ, ɛhe te atee bɔ Yehowa faso boka yɛ maa yɛ gyidie yɛ se ɔ. Sɛ enwu ye kyɛ nningyein bɔ yabobɔ so ne, ɔyɛ se ma wɔ kyɛ ɛkɔyɛ nu bie a, srɛ Nyameɛ kyɛ ɔboka wɔ. Bible ne ka kyɛ, “Nyameɛ yeɛ ɔyɔ adwumaa wɔ ɛmɔ nu maa ɛmɔkuro kyɛ ɛmɔyɔ, ná ɛmɔyɔ nnwumaa kyɛbɔ ɔsɔ ye nye ɔ.” (Flp. 2:13)
Bible Nu Dwirɛ Titire
it-1 1242
Ɛserɛ So Ngyea
Wɔ Bible nu ne, bɛfa ɛserɛ so ngyea bɛtoto nningyein biemɔ nwo. Ebie yeɛ ole kyɛ, mmerɛ bɔ né Yob nwu amaneɛ ne, ɔfale aworabɔlɛ hane kyɛ, “mayɛ te kyɛ ɛserɛ so ngyea oliema.” (Yob 30:29) Mmerɛ bie, Yisraelfoɛ nemɔ pɔfoɛ lili bɛso ngunim, na behuhuni mmenia pee. Bɛbɔ bewuwuli ne, ɛserɛ so ngyea lili bɛ naen. (Fa toto Edw 68:23 nanwo) Mmerɛ bɔ dweintolɛniɛ ne ka bɔ osili nanwo dwirɛ ne, ɔfale aworabɔlɛ hane kyɛ: “Abubu yɛ pasaa wɔ nekaa bɔ ɛserɛ so ngyea bɛwɔ ɔ.” (Edw 44:19) Wɔ afoɛ 607 K.Y.B. nu ne, Babilɔnfoɛ pɛle Yerusalem kuro nanwo yiale. Ɛhe maa ɛhɔen pirikua bie wale. Ɔwale sɔ ne, mmrasua nemɔ pesale bɛ bɔbɔ bɛ kunu mmaa. Ɛmɔma yɛha, né mmrasua nemɔ tianu yɛ se pá. Mmerɛ bɔ Yeremia ka bɔ bɛyɛle nanwo dwirɛ ne, ɔmaa yenwuni kyɛ, ɛserɛ so ngyea po, bɛngɔyɛ bɔ sɔ mmrasua nemɔ yɛle ne.—Awu 4:3, 10.
JUNE 3-9
NYAMEƐ DWIRƐ NANU ASUADEƐ EDWEIN 45-47
Ɔhene Bie Atɔmvorɛ Nwo Dwein
w14 2/15 9-10 ¶8-9
Boaen Ba Ne Atɔmvorɛ Nati, Má Wɔnye Gye!
Kenga Edwein 45:13, 14a. Bible ne ka kyɛ, brasua ne asiesie yenwo kama kyɛ ebie bɔ “ɔwɔ ye animnyam nu,” na bɛfa ye bɛkɔma Ɔhene awa ne. Nyekyire 21:2 ne fa brasua ne toto kuro bie nwo. Sɔ kuro ne yeɛ ole Yerusalem foforɛ ne. Afei ɔmaa yenwu kyɛ “basiesie yenwo bama ohu.” Bible ne ka Yerusalem foforɛ nanwo dwirɛ kyɛ, “né ole Nyameɛ animnyam, na ye hyireinn ne ɔte kyɛ nyɔboɛ bɔ ye nyɔboɛ yɛ se paa bɔ bɛfrɛ ye yasepa, bɔ ye nye te kaenn kyɛ neanu ɔ.” (Nye. 21:10, 11) Nyekyire nwomaa ne maa yenwu kyɛ, bɛfale nningyein bɔ ye nyɔboɛ yɛ se yeɛ bɛhyehyɛle Yerusalem foforɛ ne, na ɛhe maa ɛberɛ yɛ nyemene paa. (Nye. 21:18-21) Yeti, sɛ edwein nwomaa ne ka kyɛ brasua ne “wɔ ye animnyam nu” a, ɔnnaka. Ye mia anwuro yeɛ atɔmvorɛ ne kɔhɔ so ɔ, yeti ɛhe nyɛ nwanwa.
Ebia, ebie kobisa kyɛ, brasua ne po, ohu yeɛ ole nwa? Yeɛ ole Mɛsaya ne. Bible ne maa yenwu kyɛ, ‘wafa nzue wabia ye maa yenwo ate’ kama. Yeti, brasua ne ayɛ ‘krongron bɔ bɔne biala nne yenwo ɔ.’ Ɛhe kyire kyɛ, Yesu boka ye maa ye abrabɔ yɛ sannwuu, “bɔ ngekalewaa biala ɔnne ye nwo” ɔ. (Ɛfe. 5:26, 27) Atɔmvorɛ bɔ ɔte sɔa de, odikyɛ brasua ne siesie yenwo kama, ennwu ye sɔ? Sɔ pɛpɛɛpɛ yeɛ Bible ne ka yenwo dwirɛ ɔ. Ɔka kyɛ, “owura ataadeɛ bɔ bafa esikaa kɔkorɛ batuatua nu ɔ.” Afei koso, “owura ataadeɛ bɔ bali adwiniɛ bagua nu ɔ,” na bɛfa ye bɛkɔ ɔhene ne berɛ. Wɔde, nea bɔ osa ha toale so ɔ. Ɔnwa, “na bɛfale nwera paa bɔ ɔte fufue, bɔ ye nwo te ɔ bɛmane braa ne kyɛ ɔfa hera. Na nwera paa ne ole anwoteefoɛ bɛ tenenee.”—Nye. 19:8.
w22.05 17 ¶10-12
Nyekyire—Bɔ Okyire Ma Wɔ Kyẽabie Ɔ
Sɛ yɛ pɔfoɛ nemɔ to wura yɛ so a, bekoli yɛnye paa. Sɛ ɔba sɔ a, nzu yeɛ Yehowa nwa ɔkɔyɛ ɔ? Ɔnwa nyoo: “Mahone kohu piri paa.” (Hes. 38:18, 21-23) Nyekyire 19 maa yenwu bɔ ɛhe si ne, ɔkɔhɔ so ɔ. Yehowa kɔsoma ɔwa ne maa ɔkɔho kɔma yɛ, ná wali yɛ pɔfoɛ nemɔ so ngunim. Nna Yesu ngome yɛ ɔkɔho ɔ, na mmom abɔfo bɔ bedi nahorɛ ne, ɔne mmenia 144,000 ne koso bokaso. Bɛ yeɛ Bible ne frɛ bɛ “ɛlɔen bɔ bɛwɔ Nyameɛ so ne.” (Nye. 17:14; 19:11-15) Yede, nzu yeɛ okofi sɔ koɛ nanu kɔwa ɔ? Ebiala bɔ ɔpɔ Yehowa ne, bɛkɔyera yebo so.—Kenga Nyekyire 19:19-21.
Wɔde, pɛ edwirɛ nanwo foto wɔ w’adwene nu nea. Sɛ Yehowa sɛkye ye pɔfoɛ nemɔ a, bɛbɔ bekonya ngoa ne, bɛnye kɔgye paa. Sɛ bɛsɛkye Babilɔn Pirikua ne a, anigye bɔ ɔkɔwa anwuro dɔ ne, ɔtte angorɛ. Nakoso nikyee foforɛ bie wɔ berɛ bɔ ɔkɔmaa bɛnye kɔgye kɔtra sɔ ɔ. (Nye. 19:1-3) Ɛhene yeɛ ole “Boaen Ba ne atɔmvorɛ ne.” Nyekyire nwomaa ne maa yenwu kyɛ, ɛhene te nikyee bɔ yenwo hia paa bɔ ɔkɔhɔ so sɔ mmerɛ ne.—Nye. 19:6-9.
Mmerɛ beni yeɛ bɛkɔyɛ atɔmvorɛ ne ɔ? Kora bɔ Amagedon koɛ ne kɔhyɛ yebo ne, mmenia 144,000 ne mukoraati kɔhɔ anwuro. Nakoso nna sɔ mmerɛ ne yeɛ Boaen Ba ne atɔmvorɛ ne kɔhɔ so ɔ. (Kenga Nyekyire 21:1, 2.) Sɛ Amagedon koɛ ne ba ayieleɛ, ná Nyameɛ sɛkye ye pɔfoɛ ne amukoraa a, sɔ mmerɛ ne yeɛ atɔmvorɛ ne kɔhɔ so ɔ.—Edw. 45:3, 4, 13-17.
it-2 1169
Koɛ
Sɛ Amagedon koɛ ne ba ayieleɛ a, asomdwee kɔwa aseɛ he aso mukoraati afoɛ ngokongoko apee ko. Wɔde, nea kyɛbɔ Edwein nwomaa ne ka bɔ ɔkɔhɔ so sɔ mmerɛ nanwo dwirɛ ɔ. “Ɔmaa koɛ bo ɔpɛ alaa kɔka aseɛ noa dɔ; obubu agyaen nu, na obubu pealɛɛ nu gɔsɔgɔsɔ, na ɔfa see yera teaseɛnam mɔ.” Sɔ dwirɛ he limoa wale nu wɔ Yisraelfoɛ nemɔ aberɛ so. Mmerɛ bɔ besa bɛwale b’aseɛ so ne, nningyein bɔ bɛ pɔfoɛ nemɔ fa kɔ koɛ ne, Nyameɛ sɛkyele ye mukoraati. Ɛhe maa asomdwee wale b’aseɛ naso. Mmenia bɔ bafa koɛ bayɛ kyɛ aleɛ bɔ bedi ne, sɛ Yesu sɛkye bɛ mukoraa wɔ Amagedon koɛ ne anu a, ɔkɔmaa asomdwee kɔwa aseɛ so nekaa biala. Ɛhene kɔmaa ebiala soanu kodwo ye. (Edw 46:8-10) Yede, ebia ekobisa kyɛ, nwamɔ yeɛ Nyameɛ kɔlo bɛ kɔma bɛ daa ngoa ɔ? Yeɛ ole bɛbɔ bekuro asomdwee ne. Nea kyɛbɔ Bible ne ka bɛnwo dwirɛ ɔ, “bɛkɔboro bɛ ngrandɛ bɛkɔfa bɛkɔbɔ kona, ná baboro bɛ pealɛɛ bafa babɔ asɔsɔaa.” Afei koso, “bengosua koɛhonɛ ko.” Atee biala so ne, sɔ dwirɛ he kɔwa nu. “Ofikyɛ Asafo AWURADE bɔbɔ yeɛ wate ye noa wahã ɔ.”—Yes 2:4; Mik 4:3, 4.
Bible Nu Dwirɛ Titire
w17.04 11 ¶9
Sɛ Nyameɛ Ahennie Ne Ba A, Nzu Yeɛ Okofi Berɛ Ɔ?
Nzu yeɛ ɔkɔto awaen ahoroɛ bɔ bɛnga nahorɛ ne? Amagedon koɛ ne si ne, awaen bie kɔha aseɛ he aso anaa? Bible ne ka kyɛ: “Kyɛbɔ ye bɔhyɛ te ne, yɛ nye la nyameɛso foforɛ ne aseɛ foforɛ bɔ tenenee te nu ɔ ate.” (2 Pet. 3:13) Yede, nzu yeɛ ole Nyameɛso dáa ne? Yeɛ ole awaen ahoroɛ bɔ bɛnga nahorɛ ne. Aseɛ dáa ne koso ɛ? Yeɛ ole mmenia bɔ sɔ awaen ne di bɛ so ne. Ɔngɔhyɛ, bɛ mukoraati kofi berɛ. Nzu yeɛ ookosie bɛ gya nu ɔ? Yeɛ ole “Nyameɛ so foforɛ ne.” Bɔ ɛhene kyire yeɛ ole kyɛ, yekonya awaen foforɛ bɔ okoli aseɛ he aso ɔ. Yeɛ “aseɛ foforɛ” ne koso gyi berɛ ma bɛbɔ sɔ awaen ne koli bɛ so ne. Nyameɛ de, ɔnyɛ ye nningyein basabasa, yeti ye Ahennie bɔ Yesu di so ne, nikyee biala kɔhɔ so kama. (1 Kor. 14:33) “Aseɛ foforɛ” naso de, nningyein ngɔyɛ nwonworaan wɔ berɛ. Ɔkɔpena mmenia bɔ bedi nahorɛ, ná banea maa nikyee biala ahɔso kama. (Edw. 45:16) Kristo ne mmenia 144,000 bɔ ɔne bɛ kobonu koli bia ne, yeɛ bɛkɔma sɔ mmenia nemɔ akwangyerɛ ɔ. Wɔde, pɛ ɛhe anwo foto wɔ w’adwene nu nea: Sɔ mmerɛ ne, awaen bɔ bɛnga nahorɛ ne mukoraati kofi berɛ. Awaen komaapɛ yeɛ okoli sona so ɔ. Ɛhe kɔmaa mmenia amukoraa kɔyɛ ko.
JUNE 10-16
NYAMEƐ DWIRƐ NANU ASUADEƐ EDWEIN 48-50
Awofoɛ—Ɛmɔ Boka Ɛmɔ Mmaamɔ Ma Bɛfa Yehowa Asafo Ne Bɛyɛ Bɛ Nikyee Biala
w22.03 22 ¶11
Nahorɛ Soen Kɔmaa Wɔnye Kɔgye Paa
Sɛ yesua Nyameɛ dwirɛ ne, na yekyirekyire yɛ mmaamɔ Yehowa nwo nikyee a, ɔte atee bɔ yɛfa so yɛso ye ɔ. Sɛ odwu Homeda a, né Yisraelfoɛ nemɔ nyɛ adwuma biala, na mmom, ne bɛfa sɔ mmerɛ ne bɛyɛ nningyein bɔ ɔkɔmaa bɛne Yehowa afia kɔyɛ kama ɔ. (Ɛks. 31:16, 17) Yisraelfoɛ bɔ né bedi nahorɛ ne, né bekyirekyire bɛ mmaamɔ, na né bɛmaa benwu nningyein pá bɔ Yehowa ayɛ ama bɛ ɔ. Yɛ koso, odikyɛ yedé mmerɛ yɛkenga Nyameɛ Dwirɛ ne, na yɛdwene yenwo. Ɛhe te atee ko bɔ yɛfa so yɛso Yehowa, na yɛyɛ sɔ a, ɔmaa yepingye ye. (Edw. 73:28) Sɛ yɛne yɛ mmaamɔ bonu sua Yehowa nwo nikyee a, ɔboka bɛ maa bɛfa yɛ Baba bɔ ɔwɔ anwuro ne adamvoa.—Kenga Edwein 48:13.
w11 3/15 19 ¶5-7
“Ɛ́mɔnate behyini Sion nwo bɛbra beyia, ɛmɔha ye abandenden nemɔ; ɛ́mɔgyene ɛmɔ nye bɛnea ye fasue nemɔ yé, ɛ́mɔneanea ye anwoserɛ afealeɛ nemɔ anu yé, amaa amɔahora bahã ye nwo dwirɛ bahyire aworɛ ndoatoasoɛ bɔ ɔkɔwa nziɛ ye ne.” (Edw. 48:12, 13) Né dweintolɛniɛ ne hyɛ Yisraelfoɛ nemɔ ngunaen kyɛ, bɛgyene bɛnye bɛnea Yerusalem kuro ne. Afoɛ biala, né mmusua bɔ bɛwɔ Yisrael ne, bɛpɛ atee bɛkɔ Yerusalem bekodi afahyɛ wɔ asɔre awuro berɛ. Wɔde, pɛ yenwo foto wɔ w’adwene nu nea kyɛ bawa awuro, ná bɛdwenedwene nningyein bɔ ɔyɛ nyemene bɔ beenwuni ye wɔ berɛ nanwo ɔ. Yedé yedi paa kyɛ, né bɛkɔha yenwo dwirɛ bekohyire “aworɛ ndoatoasoɛ bɔ ɔkɔwa nziɛ ye ne.”
Wɔde, susu Hyeba hemaa nanwo nea. Mmerɛ bɔ ɔtele Solomon nworɛ, ɔne ye ahennie bɔ ne nikyee biala kɔso kama wɔ nu nanwo dwirɛ ne, wanné wanni. Nakoso nziɛ ye, ɔyɛle sɛɛ yeɛ ole lili ɔ? Tie bɔ ye bɔbɔ ɔhane ɔ. “Manne edwirɛ bɔ ndele ne manni kɔpem kyɛ me bɔbɔ mvale me nye mma nwuni ye ɔ.” (2 Abe. 9:6) Edwirɛ bɔ ɔhane ne te nahorɛ. Bɔ ‘yɛnye nwu ye’ ne, yeɛ yedi yenwo adanzeɛ ɔ.
Nningyein bɔ ɔkɔso wɔ Yehowa asafo nanu ne, ɔyɛ nwanwa paa. Yede, ɛkɔyɛ sɛɛ né aboka wɔ mmaamɔ maa bafa ‘bɛnye banwu ye’? Sɛ nekaa bɔ ɛmɔ te ne, opingye Bɛtɛl a, ɛmɔyɛ nhyehyɛɛ bɛɛnea berɛ. Nekaa bɔ bɛtetele Mandy ne Bethany ne, sɛ efi berɛ kɔ Bɛtɛl a, ɔte kɔyɛ kwanzii 900, anaa kilomita 1,500. Nakoso, mmerɛ bɔ né bɛte ngwalaa ne, né b’awofoɛ taa fa bɛ kɔ berɛ. Bɛhane kyɛ, “kora bɔ yɛkɔ Bɛtɛl ne, sɛ yɛte Bɛtɛl dumaa a, bɔ ɔba yɛ tianu yeɛ ole nekaa bɔ bekuro mmraa-mmraa ɔ. Afei, né yɛse kyɛ mbanyi ngome yeɛ bɛyɛ adwuma wɔ berɛ ɔ. Nakoso, yɛhɔle berɛ ne, yenwuni mmrandeɛ ne ndaluwa bɔ benyinni pee ɔ. Ɛkora nwu kyɛ bɛyɛ adwuma serɛ, na bɛnye gye koso. Afei koso, yeenwuni kyɛ, nna nekaa bɔ yɛte ne ngome yeɛ Yehowa soen wɔ ɔ. Na mmerɛ biala bɔ yɛkɔhɔ berɛ ne, né ɔboka yɛ maa yɛyere yɛnwo yɛso Yehowa yé.” Mmerɛ bɔ benwuni kyɛbɔ nningyein kɔso wɔ Yehowa asafo nanu ne, ɔhane bɛ maa bɛhyɛle yebo kyɛ bɛyɛ atẽepakyelɛ adwuma ne bie. Na mmerɛ bie si ne, bɛfrɛle bɛ kyɛ bɛfa mmerɛ kaa bie bɛɛyɛ adwuma wɔ Bɛtɛl.
w12 8/15 12 ¶5
Ɛmɔbɔ Bɛ Bra Kyɛ Ahennie Ne Mmaamɔ
Sua abakɔsɛm. Sɛ ebie pena kyɛ ɔyɛ maen bie nuniɛ a, odikyɛ onwu sɔ maen nanwo dwirɛ kaa. Sɔ alaa yeɛ ebie bɔ ɔpena kyɛ ɔkɔ Nyameɛ Ahennie nanu bie ne, odikyɛ osua Ahennie nanwo dwirɛ ɔ. Kora mmaamɔ bɔ bɛtenane ase wɔ tete Yisrael ne, má yesusu bɛnwo kaa. Né bɛnye gye yenwo kyɛ bɛso wɔ Yerusalem ɔ, na né bɛka kuro nanwo abakɔsɛm bekyire mmenia. Nyɔboɛ yeɛ bɛfa bɛhyehyɛle kuro ne ɔ, yeti né ɛberɛ yɛ nyemene. Nakoso, nna ɛhene yeɛ né yenwo hia bɛ ɔ, na mmom, nahorɛ soen bɔ ne ɔkɔso wɔ berɛ ne. Né Yerusalem te Yehowa bɔ ɔte “Ɛhene piri ne, ye kuro,” na ɛberɛ yeɛ né bɛso Yehowa ɔ. Ɛberɛ ala koso yeɛ né bɛfa Yehowa Mmraa ne bɛkyirekyire mmenia nemɔ ɔ. Mmenia bɔ né Yerusalem Hene di bɛso ne, né Yehowa dɔ bɛ paa, na wanyakyi benu lle. (Kenga Edwein 48:1, 2, 9, 12, 13.) Kyɛbɔ Kora mma nemɔ yɛle ne, wɔ koso, wɔnye gye yenwo kyɛ ekosua Yehowa asafo nanwo nikye, na aha yenwo dwirɛ ahyire mmenia anaa? Sɛ ɛkɔso sua Yehowa asafo ne, ɔne kyɛbɔ ɔboka ye mmenia nanwo nikyee a, ɔkɔmaa ekonwu kyɛ Nyameɛ Ahennie ne te nikyee bɔ ɔwɔ berɛ amba. Sɛ ɛyɛ sɔ a, ɔkɔmaa ɛkɔha Nyameɛ Ahennie nanwo dwirɛ kohyire mmenia. Ye mia bɔ yɛse, ná yedé yedi ne, yeɛ yedi yenwo adanzeɛ ɔ.—Yer. 9:24; Luka 4:43.
Bible Nu Dwirɛ Titire
it-2 805
Anwonyadeɛ
Né Yehowa ayira Yisrael maen ne paa. Yeti, bɔ bekoli ne bɔ bɛkɔno de, né ɔnyɛ se mma bɛ. (1Ah 4:20; Nwd 5:18, 19) Ɛhene ati, yɛkɔhora yɛkɔha kyɛ né nningyein kɔyé ma bɛ. Ye mia Bible po ka kyɛ, esikaa bɔ sona nwo waen. (Any 10:15; Nwd 7:12) Né ɔtte bɔne kyɛ Yisraelfoɛ nemɔ anya bɛnwo ɔ. Bɔ ɔte yeɛ ole kyɛ, Yehowa bɔbɔ yeɛ ɔbokale bɛ ɔ. Yeɛ yenye gye yenwo koso kyɛ sona kodidi ye sa noa adwuma nwo. (Fa toto Any 6:6-11; 20:13; 24:33, 34 nanwo.) Nakoso mbanyi nwa, kuro sona ngyɛ né ye wora afi. Yeti, Yehowa maa bɛtele yebo kyɛ, odikyɛ bɛnea yé ná bɛ wora amvi ye. (Deu 8:7-17; Edw 49:6-9; Any 11:4; 18:10, 11; Yer 9:23, 24) Afei koso, ɔmaa benwuni kyɛ, esikaa le ndaa, yeti ɛbɔ wɔnye prɛ nala, né watu wamini. (Edw 23:4, 5) Yeɛ sɛ enya wɔnwo sɛɛ po a, ɛngɔhora ngɔtɔ ngoa. (Edw 49:6, 7) Sɛ ewu koso a, ɛkɔyakyi ye mu berɛ. (Edw 49:16, 17; Nwd 5:15) Yehowa tuli bɛ foɛ kyɛ nnɛmaa bɛnye boro esikaa. Ofikyɛ sɛ ebie nye boro esikaa a, ɛkɔnea ne, né osisi ye mango fa pena ye sikaa. Sɛ ebie yɛ sɔ a, né ɔngɔfa yenwo ngoli. (Any 28:20; fa toto Yer 5:26-28; 17:9-11 nanwo.) Bɔ ɔpɛ yebo ne, ɔhahyirele bɛ kyɛ bɛfa b’anwonyadeɛ ne bie bɛhyɛ ye “animnyam.”—Any 3:9.
JUNE 17-23
NYAMEƐ DWIRƐ NANU ASUADEƐ EDWEIN 51-53
Sɛ Enguro Kyɛ Ɛyɛ Bɔne Pirikua Bie A, Nzu Yeɛ Ɛkɔyɛ Ɔ
w19.01 15 ¶4-5
Ɛkɔyɛ Sɛɛ Né Abɔ W’ahone Nwo Waen?
Wɔ Anyandera 4:23 ne, edwirɛ bɔ Bible ngyerɛaseɛ bie hyirele ye bo kyɛ “ahone” ne, bɔ okyire yeɛ ole kyɛbɔ “ebie si te deinn ɔ.” Nna bɔ sona nye nwu ye ne, yeɛ yɛka yenwo dwirɛ ɔ, na mmom, ɔte nningyein bɔ sona ne dwenedwene yenwo, ɔne bɔ yenye gye yenwo ɔ. (Kenga Edwein 51:6) Sɛ yɛyɛ yɛnwo kyɛ abɔfo wɔ mmenia nye so, nakoso yɛdwene nningyein bɔ ɔttemaye nwo wɔ y’ahone nu a, mvasoɛ biala nne so.
Bɔ ɔkɔyɛ né yate sɔ dwirɛ ne abo ne, má yɛfa yɛ nipadua ne yehyirehyire nu. Bɔ olimoa ne, sɛ yɛpena kyɛ yenya anwoserɛ a, odikyɛ yedi aleɛ bɔ anwoserɛ wɔ nu, ná yɛtengyɛ-tengyɛ y’aporɛ nu. Sɔ ala yeɛ sɛ yɛ pena kyɛ yɛne Yehowa adamvoa nanu yɛ se a, odikyɛ daa yesua nikye, na yɛyɛ nningyein bɔ ɔkɔmaa yekonya Yehowa nu gyidie ɔ. Odikyɛ yɛfa bɔ yesua ne yɛbɔ yɛbra, ná yɛka yenwo dwirɛ yekyire mmenia. (Rom. 10:8-10; Yak. 2:26) Bɔ ɔtɔ so nyɔ, ebie wɔ berɛ a, enwu ye a, ɛkɔha kyɛ ye nekafee nyɛ ye yea. Nakoso ɛkɔnea ne, né ɔnate berɛ mbaen, anwonyerɛ ngome. Sɔ ala yeɛ ebie wɔ berɛ a, ɔnate kyɛ ɔyɛ nikyee biala kama wɔ asafo nanu nati, ɛkɔha kyɛ ye gyidie yɛ se. Nakoso, ebia né ɔdwene nningyein bɔ ɔttemaye nwo wɔ y’ahone nu. (1 Kor. 10:12; Yak. 1:14, 15) Kae kyɛ, adwene bɔ Satan le ye ne, onyane a, ahaa yɛ koso yanya bie. Yede, atee beni yeɛ ɔfaso yɛ sɔ ɔ? Na yɛkɔyɛ sɛɛ né yabɔ yɛnwo waen?
w15 6/15 14 ¶5-6
Y’abrabɔ Kɔhora Kɔyɛ Sannwuu
Sɛ yɛtaa yɛdwene nningyein bɔ ɔttemaye nwo a, odikyɛ yɛbɔ Yehowa mbaeɛ kyɛ ɔboka yɛ. Sɛ yɛyɛ sɔ a, okyire kyɛ yɛfa yɛnwo yɛto ye so. Sɛ yɛbɔ mbaeɛ a, ɔmaa yepingye Yehowa, na ye wora, ɔtwe pingye yɛ. Yehowa de, ye tianu nyɛ se. Yeti, sɛ yɛbɔ ye mbaeɛ a, ɔkɔfa ye honhom krongron ne kɔma yɛ. Ɛhe kɔboka yɛ maa yɛngɔdwene nningyein bɔ ɔttemaye nwo. Sɛ yɛyɛ sɔ a, ɔkɔmaa y’abrabɔ kɔyɛ sannwuu. Yeti, ɛmɔma yɛsrɛ Yehowa kyɛ, ɔboka yɛ má yɛdwene nningyein bɔ ɔsɔ yenye nwo. (Edw. 19:14) Afei koso, ɔneanea y’ahone nu, na sɛ ‘bra tɛɛ bie wɔ nu a,’ ɔboka yɛ ma yenwu ye. (Edw. 139:23, 24) Daabiala yɛsrɛ Yehowa kyɛ, sɛ yeyia nzɔhwɛ a, ɔboka yɛ ma yeli nahorɛ yɛma ye anaa?—Mat. 6:13.
Ɔtɔ mmerɛ bie a, ɛyɛ a né yɛnye gye nikyee bie nwo, nakoso ɛkɔnea ne, né Yehowa nguro. Ebia nekaa bɔ bɛtetele yɛ ne, yeɛ ɔmaa ɔba sɔ ɔ. Anaa ebia kora bɔ yesua Bible ne, né yɛyɛ sɔ nikyee tɛɛ ne. Sɛ sɔ yeɛ edwirɛ ne te po a, Yehowa kɔhora kɔboka yɛ maa yɛkɔsesa yɛ subaen, ná yaso ye wɔ atee bɔ okuro so. Né Ɔhene Dawide se kyɛ sɔ dwirɛ he te nahorɛ. Yeti, mmerɛ bɔ ɔne Bahyeba bɔle adwaman ne, ɔsrɛle Yehowa kyɛ: “Bɔ ahone bɔ nu te ɔ wura me nu, ná fa sunzum bɔ ɔtengyɛ ɔ wura me nu.” (Edw. 51:10, 12) Yɛte sona, yeti bɔne mba yɛnwo. Ɛhe ati, ɔyɛ sɛɛ alaa yɛnye kɔhora kɔgye nikyee bie bɔ Yehowa nguro nwo. Ebia akɔnnɔ bɔ ɔttemaye po kɔhora kole ndii wɔ yɛ nu, na ɔkɔyɛ se kyɛ yekotu yebo ɔ. Nakoso, Yehowa kɔhora kɔboka yɛ maa yekoli ye mmraa so, na ɔngɔmaa akɔnnɔ bɔ ɔttemaye ngɔfa yɛ ngɔyɛ akoaa.—Edw. 119:133.
Bible Nu Dwirɛ Titire
it-1 644
Dɔɔgye
Né Dɔɔgye te Edomniɛ, na bɛbɔ né bɛfa Ɔhene Sɔɔlo mmoaen bɛkɔ adidie ne, ye yeɛ né ɔla bɛ noa ɔ. Sɛ bɛfa sɔ adwuma ne bewura ebie sa a, né odikyɛ ɔnea kyɛ ɔkɔyɛ ye yé. (1Sa 21:7; 22:9) Né ɔte ebie bɔ waafa yenwo wabɔ Yisraelfoɛ nemɔ ɔ. Mmerɛ bie, “bɛhyɛle ye kyɛ ɔtena AWURADE nyunu wɔ Nɔbo.” Ebia né besusu kyɛ né wata ndaen, anaa ebia né kwata ayɛ ye, yeti ɔnzɛkyɛ ɔkɔ mmenia nu. Mmerɛ bɔ né Dɔɔgye wɔ Nɔbo ne, edwirɛ bie sili. Yeɛ ole kyɛ, onwuni kyɛ Dawide awa berɛ. Afei, paanoo bɔ né bɛfa begua afɔleɛ poen naso ne, Sɔfo Panyi Ahimɛlɛke fale bie mane Dawide. Nna ɛhene angome, na mmom, osa fale Goliate dadeɛ ne bokale ye so. Ɛhe si ne, nea bɔ osili ɔ. Sɔɔlo hahyirele ye mmrandeɛ nemɔ kyɛ onné bɛ nni, na benya ye a bekohu ye po. Ɔwale sɔ ne, né Dɔɔgye pena kyɛ ɔye yenwo fi nu. Yeti, bɔ onwuni ye wɔ Nɔbo ne, osangyele nu mukoraati guale berɛ. Ɛkora nwu kyɛ né ɔte ngɔngɔnzaaniɛ paa. Ɛhe ati, Sɔɔlo frɛfrɛle asɔfo nemɔ maa beeyiale, yeɛ obisale Ahimɛlɛke bɔ ɔtele nanwo dwirɛ ɔ. Ahimɛlɛke hane edwirɛ nanu nahorɛ mukoraati hyirele ye. Nakoso, ɛhe ambusu Sɔɔlo, na mmom, ɔhahyirele ye mmrandeɛ nemɔ kyɛ behuhu asɔfo nemɔ. Ye mmrandeɛ nemɔ andɛ ye so. Yeɛ ɔhahyirele Dɔɔgye kyɛ ye mmom ohuhu bɛ. Yenoa ambe po, yeɛ Dɔɔgye fale ye dadeɛ ɔ, na ohuhuni asɔfo ngokongoko 85. Ɛmɔma yɛha, akoaa baa tianu yɛ se! Ɛhe po de ennwuni bie. Osa hɔle Nɔbo kuro nanu, na oohuhuni mmenia bɔ né bɛwɔ nu namu; mmrienzua ne mmrasua. Ngwalaa mmaammaa bɔ betua nyɔfonɛ noa po, wannwu bɛ anwumvoin. Ngaka nemɔ koso, ohuhuni bemu.—1Sa 22:6-20.
Dawide hane Dɔɔgye nwo dwirɛ kyɛ: “Wɔ noa kekã musue dwirɛ, wɔ temverema te kyɛ dɛmaa nnaennaen. Wɔ nye gye bɔne nwo tra paa, yeɛ ekuro anoanupɛlɛ tra nahorɛhanɛ. Wɔ, nnakannaka sona, wɔ nye gye edwirɛ amukoraa bɔ ɔsɛkye sona dumaa nwo.” (Edw 52:2-4) Yɛyɛ sɛɛ yeɛ yenwu kyɛ edwirɛ he fa Dɔɔgye nwo ɔ? Edwirɛ bɔ bahworɔ bagua Edwein 52 anwuro berɛ ne, yeɛ ɔmaa yenwu ye sɔ ɔ.
JUNE 24-30
NYAMEƐ DWIRƐ NANU ASUADEƐ EDWEIN 54-56
Nyameɛ Gyi Wɔ Si
w06 8/1 22 ¶10-11
Sɛ Esuro Nyameɛ A, Ekonwu Nworɛ
Mmerɛ bie, né Sɔɔlo pena Dawide ku ye. Yeti, ɔnwati hɔle Filisti hene Akis bɔ ofi Gat ne berɛ. Sɔ kuro naso yeɛ né Goliat fi ɔ. (1 Samuel 21:10-15) Dawide mia né Filistifoɛ nemɔ pena ye beku ye. Yeti, mmerɛ bɔ ɔhene somvoɛ nemɔ nwuni ye ne, bɛɛbɔle ɔhene ne amaneɛ. Afei Dawide yeɛ yenwo ahyere ye ne. Nzu yeɛ ɔkɔyɛ ɔ? Dawide fili ye ahone nu bɔle Yehowa mbaeɛ. (Edwein 56:1-4, 11-13) Afei, Dawide yɛle yenwo kyɛ ebie bɔ wabɔ laen ɔ, yeti banngu ye. Wanga kyɛ ye bɔbɔ ye nworɛ yeɛ ɔfa yɛle sɔ ɔ, na mmom onwuni kyɛ Yehowa yeɛ ɔmaa onyane sɔ adwene ne ɔ. Dawide fale yenwo tole Yehowa so, na né ole gyidie kyɛ ɔkɔboka ye. Bɔ ɔmaa ɔhora yɛle sɔ yeɛ ole kyɛ, ne osuro Nyameɛ.—Edwein 34:4-6, 9-11.
Yehowa ahyɛ bɔ kyɛ ɔkɔboka yɛ maa yekogyina yɛ haw noa kyɛbɔ ɔbokale Dawide ne. Dawide hane kyɛ: “Fa wɔnwo ma AWURADE, fa wɔ wora wura ye nu, na okoli kɔma wɔ.” (Edwein 37:5) Ɛhe ngyire kyɛ, sɛ yɛka yɛ haw yekyire Yehowa a, ná yabobɔ yɛsa yagua yɛnwo. Nna sɔ koraa yeɛ Dawide yɛle ɔ. Anwoserɛ ne nworɛ bɔ Yehowa famane ye ne, ɔfa yɛle adwuma. Nakoso, né ɔse kyɛ sɛ nna Yehowa ahɔ a, ahaa bɔ ɔyɛle namu yɛle mbaen. Yɛ koso, sɔ ala yeɛ odikyɛ yɛyɛ ɔ. Sɛ yɛyɛ bɔ y’anwoserɛ kɔhora a, ná yayakyi ye ngaa ne yama Yehowa. Nahorɛ dwirɛ yeɛ ole kyɛ, ɔhaw ne bie wɔ berɛ a, sɛ yɛkɔ anwuro ba ase po a, yɛngɔhora yɛngɔyɛ yenwo hwee. Bɔ yɛkɔhora yɛkɔyɛ alaa yeɛ ole kyɛ, yɛkɔyakyi kɔma Yehowa. Sɛ yɛyɛ sɔ a, ɛhene yeɛ okyire kyɛ yesuro Nyameɛ ɔ. Dawide hane kyɛ: “AWURADE ne bɛ bɔ besuro ye ne yeɛ betu asure ɔ.”—Edwein 25:14.
cl 243 ¶9
Nikyefee “Ngɔhora Ngɔtete Yɛ Ngofi Nyameɛ Dɔ Nwo”
Sɛ yemia yɛnye yegyina ɔhaw nu a, ɔmaa Yehowa nye gye. (Mateo 24:13) Kae kyɛ, Satan de, bɔ okuro alaa yeɛ ole kyɛ yɛkɔyakyi Yehowa soen ɔ. Mmerɛ biala bɔ ekoli nahorɛ kɔma Yehowa ne, ɛmaa onya edwirɛ ka kyire Abɔnzam bɔ ɔbɔ ye alapaa ne. (Anyandera 27:11) Ɔhaw bɔ yɛfa nu ne, ɔtɔ mmerɛ bie a, ɔlla ase kyɛ yekogyina yenoa. Ebie yeɛ ole anwonyerɛ, ehiaa, ɔne bɔ ɔboka so ɔ. Ɛhe mukoraati kora maa sɛ yɛdwene po a onzi so. Sɛ wɔnye la nikyee bie so na ɔkyɛ a, ɔkora maa w’abanu bu. (Anyandera 13:12) Sɛ yɛkora yegyina ɔhaw hemɔ noa a, ɔmaa Yehowa nye gye. Ɛhene ati yeɛ Ɔhene Dawide hahyirele Yehowa kyɛ ɔfa “ye toaa ɔsɔ yenye moen ne.” Ɔfa toale so kyɛ: “Aso ɔnne wɔ ngrataa nu anaa?” (Edwein 56:8) Nahorɛ dwirɛ yeɛ ole kyɛ, sɛ yenwu amaneɛ, ná yesu yegua Yehowa so a, onwu ye mukoraati. Na sɛ yedi nahorɛ yɛma ye a, ɔmaa ye ahone tɔ ye kunu.
w22.06 18 ¶16-17
Kyɛbɔ Ɔdɔ Boka Yɛ Maa Yedi Esuroen So Ɔ
Satan se kyɛ yenguro kyɛ yekowu. Ɔnwa nyoo, sɛ odikyɛ yɛhwere nikyee biala bɔ yele ye po, kyɛbɔ ɔkɔyɛ a yekonya ngoa a, yekuro; na sɛ yɛne Yehowa afia kɔsɛkye po a, ɔmva yɛ nu. (Yob 2:4, 5) Nakoso Satan laka. Nea bɔ osa yɛ ɔ. Ɔnate kyɛ ole ‘ewue so tumi, anaa ɔkora fa ewue ba’ nati, ɔpena kyɛ ewue nwo suroen kyekye yɛ alaa maa yɛyakyi Yehowa soen. (Heb. 2:14, 15) Ɔtɔ mmerɛ bie a, bɛbɔ bɛta Satan si ne, bɛkora benwunanwuna bɛbɔ bɛso Yehowa ne kyɛ, sɛ banyakyi Yehowa soen a, bekohu bɛ. Sɛ anwonyerɛ bie bɔ enu yɛ se bɔ yɛ koso a, ɛyɛ a ne ɔpena kyɛ yɛyɛ nikyee bie bɔ ɔkɔmaa yɛkɔyakyi Yehowa soen ɔ. Sɛ ɔba sɔ a, dɔktafoɛ, ɔne y’abusuafoɛ bɔ bɛnzo Yehowa ne, ɛyɛ a né bɛpena kyɛ bɛhyɛ yɛ maa yɛdé mogya, kyɛbɔ ɔkɔyɛ a, yɛkɔto Yehowa mmraa ɔ. Ebie koso kɔhora kotu yɛ foɛ kyɛ, yɛfa atee bie bɔ Bible ne dwudwo tia so yɛsa yɛnwo anwonyerɛ.
Ɔwɔ nu, yenguro kyɛ yekowu, nakoso sɛ yewu po a, Yehowa té dɔ yɛ. (Kenga Romanfoɛ 8:37-39.) Yehowa nnamvo de sɛ bewu po a, ɔkae bɛ, na yenye so de, ɔte kyɛbɔ bɛte ase ne. (Luka 20:37, 38) Ye wora adɔ bɛ, yeti okotingye bɛ. (Yob 14:15) Yehowa bɔle yɛnwo kerɛ paa, kyɛbɔ ɔkɔyɛ a, ‘yekonya daa ngoa.’ (Yoh. 3:16) Yɛse paa kyɛ Yehowa dɔ yɛ, na ɔdwene yɛnwo. Yeti sɛ anwonyerɛ bɔ yɛ, anaa bɛka kyɛ bekohu yɛ po a, nnɛmaa yɛyakyi Yehowa soen. Na mmom, odikyɛ yɛsrɛ ye kyɛ ɔma yɛ nworɛ, ɔne anwoserɛ bɔ yɛkɔfa yekogyina yenoa ɔ.—Edw. 41:3.
Bible Nu Dwirɛ Titire
it-1 857-858
Bahyehyɛ Nikyee Biala Bɔ Okosi Kyẽabie Bato Berɛ Anaa?
Mmerɛ bɔ Yudase yele Yesu mane ne, ɔmaa Bible ngɔmhyɛ bie wale nu. Ɛhe maa yenwu kyɛ, Yehowa ne ɔwa Yesu le tumi bɔ ɔmaa benwu bɔ okosi kyẽabie ɔ. (Edw 41:9; 55:12, 13; 109:8; Aso 1:16-20) Nakoso, yɛngɔhora yɛngɔha kyɛ, né Nyameɛ ahyehyɛ ato berɛ dada kyɛ Yudase yeɛ ɔkɔye Yesu kɔma ɔ. Bɔ Bible ne hane alaa yeɛ ole kyɛ, ebie bɔ ɔne Yesu bɛbɔ kyiremvia bɛtafe ne, yeɛ ɔkɔye ye kɔma ɔ. Nakoso, kyɛ ɔte asomasi oo, kyɛ nwa oo, wammɔ ebiala dumaa. Afei koso, Nyameɛ fale akwangyerɛ bie mane asomafoɛ nemɔ kyɛ: “Nnɛpe ndɛen fa wɔ sa gua ebie so, yeɛ nnɛfa wɔ nwo dide ebiemɔ bɔne nu: Ma wɔ bra yɛ sannwuu!” (1Ti 5:22; fa toto 3:6 nanwo.) Sɛ né Nyameɛ aha ato berɛ kyɛ Yudase yeɛ ɔkɔye Yesu kɔma a, ahaa Yesu kɔfa yesa kogua ye so kyɛ ɔɔboka ye asomafoɛ nemɔ so anaa? Aleɛ baahye maa Yesu ye asomafoɛ 12 ne, ɔbɔle mbaeɛ kɔngɔen ne amukoraa. (Luk 6:12-16) Ɛhe maa yenwu kyɛ, ɔtole ye boase paa yeɛ ɔyele bɛ ɔ, na mmom wambepe yenwo. Afei koso, sɛ né Nyameɛ ahyehyɛ ato berɛ dada kyɛ Yudase yeɛ ɔkɔye Yesu kɔma a, ahaa ɛhene kohyire kyɛ Yudase bɔne bɔ ɔyɛle ne, Nyameɛ se yenwo bie. Ofikyɛ, ɔse kyɛ ɔkɔye Yesu kɔma, yeɛ ɔmaa ɔɔbokale asomafoɛ nemɔ aso ɔ.
Ɛhe maa yenwu kyɛ, mmerɛ bɔ bɛyele Yudase kyɛ ɔɔboka asomafoɛ nemɔ aso ne, né ye subaen te kama, na né ɔyɛlle nikyee biala bɔ okyire kyɛ ye yeɛ ɔkɔye Yesu kɔma ɔ. Nakoso odwuli nekaa bie ne, ɔmaa subaen bɔ ɔttemaye lɛle ndii wɔ ye ahone nu. Ɛhe maa ɔɔyɛle awueniɛ, na né ɔnga nahorɛ. Ɔmane yenwo atee maa Abɔnzam fale ye yɛle adwuma. (Heb 12:14, 15; Yoh 13:2; Aso 1:24, 25; Yak 1:14, 15; nea JUDAS No. 4) Yesu de, ɔse bɔ ɔwɔ sona ahone nu ɔ. Yeti, onwuni bɔ né Yudase yɛ namu. Ɛhene ati yeɛ odwuli nekaa bie ne, ɔhora hane kyɛ ye yeɛ ɔkɔye ye kɔma ne.—Yoh 13:10, 11.