Sɛ Ɛkɔ Asafo Foforɛ Nu A, Ɛkɔyɛ Sɛɛ Né Wɔnye Aha?
ATU ahɔ asafo foforɛ bie nu le? Sɛ sɔ a, yede, ebia ɛne Jean-Charles kɔyɛ adwene. Ɔhane kyɛ: “Asafo foforɛ bɔ ahɔ nu ne po, ennwu wɔnye so, bɔ esa boka w’abusua maa bɛne Yehowa afia yɛ kama ɔ; ɔlla ase koraa.” Ɔhaw ne bie yeɛ ole kyɛ, ebia ɔkɔyɛ se kɔma wɔ kyɛ ekonya adwuma, sua, ɔne sukuu bɔ wɔ mmaa nemɔ kɔhɔ ɔ. Nna ɛhene ngome, na mmom ebia nekaa bɔ né ɛwɔ ne, né ahuhuro wɔ berɛ, koso nekaa foforɛ bɔ ahɔ ne de, ɔtte sɔ. Ɛkɔnea po ne, né ɔsono ɛberɛ amammerɛ, na nekaa bɔ ɛkɔyɛ asɛnga adwuma ne koso, ɔte foforɛ koraa.
Nicolas ne Céline koso, né bɛ haw deɛ ne te sonongo. Yeɛ ole kyɛ, Bɛtɛl bɔ ɔwɔ France ne mane bɛ dwumadie bie, na ɛhene maa beefitele asafo foforɛ nu. Bɛhane kyɛ: “Yɛhɔle berɛ foforɛ ne de, né yɛnye agye. Nakoso wangyɛ anigye ne tu minini, ofikyɛ né yɛ wora adɔ yɛ damvomɔ. Ye mia bekye bɔ né yahɔ asafo nanu ɔ, yeti né yɛnze aliemaamɔ pá.”a Yede, sɔ haw he mukoraati si ne, sɛ etu kɔ asafo foforɛ nu a, nzu yeɛ ɔkɔboka wɔ maa wɔnye kɔha ɔ? Sɛɛ yeɛ ebiemɔ kɔhora kɔboka wɔ ɔ? Sɛ ɛyere wɔnwo boka mmenia wɔ asafo foforɛ nanu a, nhyiraa beni yeɛ ebia ekonya ye ɔ?
NNINGYEIN NNA BƆ ƆKƆBOKA WƆ MAA EKOGYINA ƆHAW NE NOA Ɔ
Fa wɔnwo to Yehowa so
1. Fa wɔnwo to Yehowa so. (Edw. 37:5) Kazumi fi Japan. Adwuma bɔ né ohu yɛ ne, bɛyele ye bɛhɔle kuro foforɛ so. Yeti asafo bɔ né batena nu afoɛ 20 ne, befili nu bɛhɔle foforɛ nu. Yede, sɛɛ yeɛ ‘ɔfale yenwo tole Yehowa so’ ɔ? Ɔhane kyɛ: “Né menwu ye kyɛ waha me ngome, na ɔkakyili me adwenedwene po. Yeti ngane bɔ ne mefa nu namu ngyirele Yehowa. Mmerɛ biala bɔ ngɔyɛ sɔ ne, menya anwoserɛ mefa megyina yenoa.”
Yede, yɛkɔyɛ sɛɛ né yanya gyidie bɔ nu yɛ se paa wɔ Yehowa nu? Sɛ bakaa bie konyi kama a, sana onya nzue, ɔne anwoserɛ bɔ ofi aseɛ nanu ɔ. Sɔ ala yeɛ yɛ gyidie te ɔ; sɛ okonyi a, sana yɛyɛ yenwo adwuma. Nicolas bɔ yalimoa yaha yenwo dwirɛ ne, ɔdwenedwenene bɔ Abraham, Yesu, ne Pɔɔlo yɛle nanwo, na ɔbokale ye maa gyidie bɔ ole ye wɔ Yehowa nu ne, ɔyɛle piri. Sɔ mmenia nemɔ fale nningyein bɔle afɔleɛ, kyɛbɔ ɔkɔyɛ a, bɛkɔyɛ bɔ Yehowa kuro ɔ. Sɛ esua Bible ne daa biala a, ɔkɔboka wɔ maa nzakrayɛɛ biala bɔ ɔkɔwa w’asetena nu ne, ɛkɔhora kogyina yenoa. Afei, ɔkɔmaa ekonya edwirɛ bie bɔ ɛkɔfa kɔhyɛ bɛbɔ bɛwɔ asafo foforɛ bɔ ahɔ nu ne ngunaen ɔ.
Nnɛfa asafo foforɛ ne toto daa deɛ nanwo
2. Nnɛfa asafo foforɛ ne toto daa deɛ nanwo. (Nwo. 7:10) Mmerɛ bɔ Jules tu fili Benin hɔle United States ne, né odikyɛ omia yenye, ofikyɛ né ɛberɛ amammerɛ te sonongo koraa. Ɔhane kyɛ: “Né ɔyɛ me kyɛ ebiala bɔ ngoyia ye ne, odikyɛ meka m’asetena nu dwirɛ mekyire ye.” Sɛ ɔfa ye asafo daa ne toto foforɛ nanwo a, né onwu ye kyɛ ɔte sonongo koraa. Yeti né ɔnga ngɔ aliemaamɔ nwo. Nziɛen, ɔbɔle mmɔden kyɛ okonwu aliemaamɔ ye, na ɛhene maa ɔsesane adwene bɔ né ole ye wɔ bɛnwo ne. Kesaalae de, ɔka kyɛ: “Maanwu ye kyɛ mmenia amukoraa te pɛ, na bedwudwolɛ ne bɛ amammerɛ yeɛ ɔmaa bɛyɛ sonongo ɔ. Yeti kyɛbɔ ebiala yɛ ye nikyee ne, odikyɛ ede tonu.” Ye dwirɛ ne maa yenwu ye kyɛ, ɔnzɛkyɛ ɛfa w’asafo daa ne toto foforɛ nanwo. Anne-Lise te ateepakyelɛniɛ. Sɔa yeɛ ye koso ɔhane ɔ: “Mamma wa kyɛ mebaafa m’asafo daa ne metoto foforɛ nanwo, na mmom mmale kyɛ mebaasua nikyee foforɛ.”
Edwirɛ bɔ yɛka ye, ɔfa asafo nu mbanyi nemɔ koso nwo. Asafo daa bɔ né bɛwɔ nu ne, odikyɛ bɛnea yé na bamva bandoto foforɛ nanwo. Kyɛbɔ aliemaamɔ yɛ bɛ nikyee wɔ asafo foforɛ nanu ne, sɛ ɔte sonongo po a, ongyire kyɛ nningyein ngɔ yé. Yeti, koraka ekohyire w’adwene wɔ nikyee bie nwo ne, dimoa nwu bɔ ɔmaa bɛyɛ sɔ ne. (Nwo. 3:1, 7b) Ɛyɛ a nnɛfa w’adwene hyehyɛ mmraa ma bɛ, na mmom yɛ nikyee bie ma besua.—2 Kor. 1:24.
Bɔ bɛyɛ biala, yɛ bie
3. Bɔ bɛyɛ biala, yɛ bie. (Flp. 1:27) Sɛ etu kɔ nekaa bie a, ɛfɛɛ wɔ nu paa. Nakoso sɛ ɔkɔyɛ yé a, ahyɛaseɛ nala, mia wɔnye kɔ adesua wɔ Ahennie Asa so. Wɔde nea o, sɛ aliemaamɔ ndaa nnwu wɔ a, ɔkɔyɛ sɛɛ né bahora baboka wɔ? Lucinda ne ye mma mmrasua nyɔ tu hɔle kuro pirikua bie nu wɔ South Africa. Ɔhane kyɛ: “Ebie tuli me foɛ kyɛ sɛ mekɔ a, bɔ asafo ne yɛ biala, nyɛ bie. Me ne aliemaamɔ bɔ nu hɔ asɛnga, na mekɔ adesua koso a, mma mmuayɛɛ. Ɛhene ati, né yɛmaa aliemaamɔ bayɛ asɛnga nhyiamu wɔ y’awuro.”
Sɛ ɛne asafo foforɛ nanu mmenia bonu yɛ nningyein a, okyire kyɛ “ɛmɔayɛ adwene ko bɛpere bɛma nzɛmba ne nwo gyidie” ne. Nna ɛkae Anne-Lise bɔ yalimoa yaha yenwo dwirɛ ne? Ye asafo nu mbanyi hyɛle ye ngunaen kyɛ, sɛ ɔkɔyɛ yé a, ɔne ebiala bɔ ɔwɔ asafo foforɛ bɔ wahɔ nu ne hɔ asɛnga. Ɔfa yɛle adwuma ne, oosili sɛɛ? Ɔhane kyɛ: “Manwu ye kyɛ sɛ anyɛ sɔ a, yede daa ɛkɔyɛ ɛwɔfoɛ.” Nikyee foforɛ koso ɛhe: Sɛ ɛne aliemaamɔ bonu siesie Ahennie Asa so a, ɔboka paa. Ɛyɛ sɔ a, ɔmaa enwu ye kyɛ wɔ koso ɛboka asafo naso. Sɛ ɛne bɛ bonu yɛ nningyein a, ɔngɔhyɛ biala, aliemaamɔ koso kɔfa wɔ adamvoa.
Pena nnamvoa
4. Pena nnamvoa. (2 Kor. 6:11-13) Sɛ ɛpena kyɛ enya nnamvoa a, nikyee ko bɔ ɔboka paa yeɛ ole kyɛ, ɛkɔmaa aliemaamɔ konwu kyɛ ɛdwene bɛnwo ɔ. Yeti ɛyɛ a kɔ adesua ndɛ, na ɛpɔno koso a, nnɛpere wɔnwo kɔ awuro. Ɛhe kɔmaa ɛne aliemaamɔ kɔbɔ ngɔmmɔ na anwu bɛ yé. Bɔ mmɔden kyɛ ekonwu bɛ dumaa. Sɛ ɛfa ebie dumaa frɛ ye na ɛte wɔ nyunu ma ye a, ɔmaa opingye wɔ, na ɔnyɛ se kyɛ ɔkɔfa w’adamvoa ɔ.
Nna kyɛ ɛpena kyɛ aliemaamɔ kuro wɔ dwirɛ nati, ɛkɔfa wɔ subaen kɔfea. Na mmom, ma benwu kyɛbɔ esi te ɔ. Lucinda hane kyɛ: “Ɛyɛ a mɛto mesa mefrɛ aliemaamɔ maa bɛba m’awuro. Yeti kesaalae benu pee te me damvo bɔ mvrama mva y’afia ɔ.” Ɛkɔhora kosuesua bɔ ɔyɛle ne.
“Ɛ́MƆLE ƐMƆ NWO ƐMƆ NWO BƐTO NU”
Wɔde, nea kyɛ ahɔ adesua na ɛnze ebiala wɔ berɛ ɔ. Ɔba sɔ a, ebia wɔnye ngɔha. Yede, sɛ ebie ba w’asafo nu foforɛ a, ɛkɔyɛ sɛɛ né amaa yenye aha? Pɔɔlo afutue bɔ oli so ye kɔhora kɔboka wɔ. Yeɛ ole kyɛ: “Ɛ́mɔle ɛmɔ nwo ɛmɔ nwo bɛto nu, kyɛbɔ Kristo ale ɛmɔ ato nu ne.” (Rom. 15:7) Sɛ asafo nu mbanyi suesua Kristo a, ɔkɔmaa bɛbɔ bawa asafo nanu foforɛ ne konwu ye kyɛ, bawa awuro. (Kenga edwirɛ bɔ ɔwɔ alaka nanu bɔ yenwa, “Bɔ Ɔkɔmaa Nningyein Kɔhɔ Yé Mmerɛ Bɔ Atu Ahɔ Nekaa Foforɛ Ne.”) Nna mbanyi nemɔ ngome yeɛ ɛhe te b’adwuma ɔ; ngwalaa ne ebiala bɔ ɔwɔ asafo nanu boka ye.
Ɔwɔ nu, sɛ ɛto asaa frɛ ebie ba w’awuro a, ɔmaa yenye ka de, nakoso, sɛ ɛyɛ nningyein mmaammaa bie ma ye a, ɔboka paa. Wɔde nea bɔ aliemaa brasua bie yɛle ɔ. Aliemaa bie bɔ né wawa b’asafo nanu ne, ɔfale ye hɔle kuro nu, yeɛ oohyirele ye nekaa bɔ bɛfa kar ɔ. Bɔ aliemaa brasua ne yɛle nati, wamma ɛwɔfoɛ ne nye so anda.
ENYA YENWO ATEE KƆ WƆ NYUNU
Mmerɛ bɔ abɛbɛ nyi ne, né ye ndaa ne yɛ mmerɛ. Yeti sana opuro yenwo kora, né wanya foforɛ bɔ ɔkɔfa kotu ɔ. Sɔ ala yeɛ sɛ etu kɔ asafo foforɛ nu a, ɔte hɔ ɛne. Sɛ yɛkɔha a, subaen biala bɔ ɔmma ɛngora ngɔ wɔ nyunu wɔ asafo nanu ne, sana epuro gua nekaa bie. Bɔ yɛka ye, Nicolas ne Céline de tonu sɔ. Bɛhane kyɛ, “Ndeteɛ biala nne berɛ bɔ ɔtra kyɛ ekotu kɔhɔ asafo foforɛ nu ɔ. Yeenwuni kyɛ sɛ yanzesa yɛ subaen a, adamvoa bɔ bɛfrɛ ye adamvoa paa de, yengonya bie lle.” Jean-Charles bɔ yaha yenwo dwirɛ dada ne maa yenwu kyɛ, mmerɛ bɔ b’abusua ne tu hɔle asafo foforɛ nu ne, ɔbokale bɛ paa. Ɔhane kyɛ: “Kesaalae kyɛbɔ yɛ mmaa nemɔ kɔ bɛ nyunu wɔ asafo nanu ne, ɔtte angorɛ. Yɛhɔle berɛ ne, bosome kaa bie si ne, yɛwa brasua ne hyɛle yebo yɛle asamɛnt wɔ dapɛen afia adesua nanu. Yɛwa brienzua ne koso, ɔɔyɛle dawurubɔniɛ bɔ ɔbɔlle asu ɔ.”
Ebia ɛngɔhora ngotu ngɔhɔ asafo foforɛ nu, anaa nekaa bɔ behia mmokalɛ ɔ. Sɛ sɔ a, nzu yeɛ ɛkɔhora kɔyɛ ɔ? Nningyein bɔ yabobɔ so ne, hyɛ yebo fa yɛ adwuma wɔ nekaa bɔ ɛwɔ ne. Fa wɔnwo to Yehowa so. Adwuma biala bɔ bɛyɛ ye wɔ asafo nanu ne, yere wɔnwo yɛ bie. Ɛne aliemaamɔ bonu hɔ asɛnga. Sɛ ele abiɛngoɛ a, yere wɔnwo ma ɛmɔ adamvoa nanu yɛ se, na pena foforɛ boka ye. Bɛbɔ bawa asafo nanu foforɛ, ɔne bɛbɔ wahia bɛ ne, ɛkɔhora kɔyɛ nikyee bie kɔboka bɛ anaa? Ɔdɔ yeɛ ɔmaa benwu nahorɛ Kristofoɛ ɔ, yeti sɛ ɛboka bɛ a, ɔkɔmaa ekopingye Yehowa. (Yoh. 13:35) Nya gyidie kyɛ “sɔ afɔleɛ nemɔ yeɛ ɔsɔ Nyameɛ nye ɔ.”—Heb. 13:16.
Ɔlla ase kyɛ ekotu kɔhɔ asafo foforɛ nu ɔ, nakoso ebiemɔ ahora ayɛ sɔ maa waboka bɛ. Yeti wɔ koso, ɛkɔhora kɔyɛ bie. Anne-Lise hane kyɛ: “Asafo foforɛ bɔ ngɔle nu ne, ɔmaa mmukyele m’ahone nu.” Kazumi koso hane kyɛ: “Manwu kyɛ sɛ etu kɔ asafo foforɛ nu a, kyɛbɔ Yehowa kɔboka wɔ ne, wɔ bɔbɔ po ɔkɔyɛ wɔ nwanwa.” Yɛngɔha yengoyakyi Jules. Ye koso ɔhane kyɛ: “Manya nnamvoa pee, na ɛhene amaa menye aha paa. Kesaalae, aliemaamɔ bɔ me ne bɛ wɔ asafo foforɛ nanu ne, mvrama mva y’afia koraa. Yeti, ɔkɔyɛ se kɔma me kyɛ ngotu ngofi wa ɔ.”
a Sɛ ɛpena ɛhe anwo afutue pee a, nea sɔ dwirɛ he: “Anigyina a Wogyina Ano wɔ Onyankopɔn Som Mu.” Ɔwɔ Ɔwɛn-Aban bɔ ɔwale May 15,1994 nanu.