ADESŨA 13
DWEIN 4 “Yehowa Ne Me Hwɛfo”
Nya Gyidie Kyɛ Yehowa Le Tumi Bɔ Ɔkɔfa Kɔboka Wɔ Ɔ
“AWURADE tumi ne, aso nikyee bie wɔ berɛ bɔ ɔngora ye yɔ ɔ?”—NUM. 11:23.
BƆ ADESŨA NE KƆHÃ YENWO DWIRƐ Ɔ
Gyidie bɔ yele ye kyɛ Yehowa kɔboka yɛ maa yɛsa kɔhã bɔ yehia ye wɔ y’asetena nu ne, adesua he kɔboka yɛ maa nu kɔyɛ se.
1. Mmerɛ bɔ né Mose ye Yisraelfoɛ nemɔ fi Egypt ne, sɛɛ yeɛ ohyirele kyɛ ole Yehowa nu gyidie ɔ?
MMENIA bɔ Hebrifoɛ nwomaa ne kã bɛnwo dwirɛ kyɛ bele gyidie paa ne, Mose te benu kõ. (Heb. 3:2-5; 11:23-25) Ohyirele kyɛ ole gyidie mmerɛ bɔ né ɔye Yisraelfoɛ nemɔ fi Egypt ne. Wamma Faro ne ye sogyafoɛ nemɔ nwo suronyi andɔ ye so. Mmerɛ bɔ olili Yisraelfoɛ nemɔ nyunu fale bɛ pɛle Ɛpo Kɔkorɛ ne, ɔne siɛ ye bɔ né bɛwɔ ɛserɛ so ne mukoraati, ɔfale yenwo tole Yehowa so. (Heb. 11:27-29) Odwuli nekaa bie ne, né Yisraelfoɛ nanu pee aba nu abu, na né benné benni kyɛ Yehowa kɔhɔso kɔnea bɛ. Nakoso Mose de, ɔhɔle so fale yenwo tole Nyameɛ so. Yehowa koso amma yesa anzi ase, ofikyɛ ɔmva yenwo kyɛ né bɛwɔ ɛserɛ so ne, Yehowa maa bɛsa hane aleɛ ne nzue, kyɛbɔ ɔkɔyɛ a bɛkɔtena ngoa nu ɔ.a—Ɛks. 15:22-25; Edw. 78:23-25.
2. Nzuati yeɛ Yehowa bisale Mose kyɛ: “AWURADE tumi ne, aso nikyee bie wɔ berɛ bɔ ɔngora ye yɔ ɔ”? (Numeri 11:21-23)
2 Ɔwɔ nu kyɛ né Mose gyidie yɛ se de, nakoso mmerɛ bɔ Yisraelfoɛ nemɔ fili Egypt kɔyɛ afoɛ kõ si bɔ Yehowa hane kyɛ ɔkɔma bɛ naen maa bekoli ne, né ɔyɛ ye nwanwa. Ebiaa né ɔdwene yenwo kyɛ, mmenia nworanwora he de, ɔkɔyɛ sɛɛ né Yehowa ahora ama bɛ mukoraati naen maa wasõ bɛ wɔ sɔ ɛserɛ he aso? Yehowa koso mane ye mmuayɛɛ kyɛ: “AWURADE tumi ne, aso nikyee bie wɔ berɛ bɔ ɔngora ye yɔ ɔ?” (Kenga Numeri 11:21-23.) Edwirɛ “AWURADE tumi” bɔ ɔwɔ sɔ tworɔnzɛm nanu ne, ɔkora koso kyire Yehowa sa, anaa ye tumi bɔ ɔfa yɛ nningyein ne. Yeti atee bie aso ne, né ɔte kyɛbɔ Yehowa bisa Mose kyɛ, ‘Enne nni kyɛ nikyee biala bɔ ngɔbɔ me tianu kyɛ ngɔyɛ ne, ngɔhora ngɔyɛ anaa?’
3. Nzu yeɛ yɛbaasusu yenwo wɔ adesua he anu ɔ?
3 Odwu mmerɛ bie a, ɛyɛ a w’adwene kora yɛ wɔ kyɛ Yehowa ngɔhora ngɔma ɛne w’abusua ngonya asetena nu nningyein bɔ ɛmɔhia anaa? Sɛ anya sɔ adwene ne bie le oo, sɛ enyanne bie lle oo, bɔ yeti yeɛ né Mose ne Yisraelfoɛ nemɔ susu kyɛ Yehowa ngɔhora ngɔma bɛsa ngɔhã bɔ behia ne, yɛbaasusu yenwo. Afei koso yɛkɔnea bɔ yeti yeɛ yɛkɔhora yekonya gyidie kyɛ Yehowa kɔmaa yɛsa kɔhã bɔ yehia ɔ.
SUA NIKYEE FI MOSE NE YISRAELFOƐ DWIRƐ NANU
4. Nzu yeɛ ɔmaa Yisraelfoɛ ne biemɔ nyane adwene kyɛ Yehowa ngɔhora ngɔma bɛsa ngɔhã bɔ behia ɔ?
4 Wɔde ma yɛnea bɔ ɔhɔle so ɔ. Mmerɛ bɔ Yisraelfoɛ nemɔ fili Egypt bɔ bɛnate ɛserɛ so bɛkɔ Bɔhyɛ Aseɛ naso ne, “mmenia mvrafra” anaa bɛbɔ né bɛtte Yisraelfoɛ pee ne bɛ hɔle. (Ɛks. 12:38; Deut. 8:15) Sɔ mmenia mvrafra ne, odwuli mmerɛ bie ne, bɛhane kyɛ mana bɔ Yehowa fa ma bɛ ne, bali dée ma wabɔ bɛ, na Yisraelfoɛ nanu biemɔ koso hane sɔ. (Num. 11:4-6) Aleɛ bɔ né benya ye bedi ye wɔ Egypt ne, ɛhene alaa yeɛ né b’adwene wɔ so ɔ. Ɔnate kyɛ né bɛfa sɔ dwirɛ ne bedwane Mose nwo nati, ye adwene yɛle ye kyɛ, ye yeɛ odikyɛ ɔpena naen ma bɛ maa bedi ɔ.—Num. 11:13, 14.
5-6. Yisraelfoɛ nanu biemɔ suesuane mmenia mvrafra nemɔ subaen ne bie. Nzu yeɛ yɛkɔhora yekosua yekofi nu ɔ?
5 Bɔ Yehowa yɛle ne mukoraati ne, mmenia mvrafra nemɔ ne Yisraelfoɛ nanu biemɔ nye anzɔ. Ɛhe bie kɔhora kɔto yɛ. Sɛ yɛfa yɛnwo yɛbɔ mmenia bɔ bengyire nningyein nwo anisɔ a, ɔkɔmaa yɛnye ngɔsɔ nningyein bɔ Yehowa yɛ ma yɛ ne. Bɔ ɔkɔmaa ɔkɔwa sɔ yeɛ ole kyɛ, yɛkɔfa y’adwene yekosie nningyein bɔ mmerɛ bie ne yele ye naso, anaa yɛkɔmaa yɛnye kɔboro mmenia. Nakoso bɔ yele ye biala ne, sɛ yɛmaa yɛnye sɔ a, ɔkɔmaa yɛnye kɔgye.
6 Né odikyɛ ahaa Yisraelfoɛ nemɔ kae kyɛ, Nyameɛ ahyɛ bɛ bɔ kyɛ sɛ bedwu aseɛ bɔ yenwa ɔkɔfa kɔma bɛ naso a, bekonya nikyeebiala bɔ behia ɔ. Nakoso né odikyɛ benwu ye kyɛ ɛserɛ naso de, nna nikyeebiala yeɛ bɛsa kɔhã ye ɔ. Yɛkoso, kyɛ ahaa yɛkɔfa y’adwene yekosie bɔ yenyane a ahaa yanya ye kesaalae naso ne, ɛmɔma yɛfa yesie nningyein bɔ Yehowa nwa ɔkɔfa kɔma yɛ wɔ ewiase foforɛ nanu naso mmom. Afei koso, tworɔnzɛm ahoroɛ bɔ ɔkɔmaa yekonya Yehowa nu gyidie ne, yɛkɔhora yɛkɔdwenedwene yenwo.
7. Nzuati yeɛ yɛkɔhora yekonya gyidie kyɛ Yehowa kɔboka yɛ mmerɛ biala ɔ?
7 Ebiaa eté dwene yenwo kyɛ, nzuati yeɛ Nyameɛ bisale Mose kyɛ: “AWURADE tumi ne, aso nikyee bie wɔ berɛ bɔ ɔngora ye yɔ” ne? Né Yehowa pena kyɛ ɔboka Mose maa onwu ye kyɛ ye tumi ne, ɔkora faboka ye mmenia ɔmva yenwo ne nekaa biala bɔ bɛwɔ ɔ. Yeti né Nyameɛ kɔhora kɔma Yisraelfoɛ nemɔ naen maa bekoli, ɔmva yenwo kyɛ né bɛwɔ ɛserɛ pralaa naso ne. Yehowa hyirele ye tumi wɔ ɛserɛ naso maa Yisraelfoɛ nemɔ nwuni kyɛ “ole tumi piri ne tumi asaa.” (Edw. 136:11, 12) Yeti sɛ yɛkɔ ɔhaw bie nu a, ɔnzɛkyɛ yenya adwene kyɛ Yehowa ngɔhora ngɔboka yɛ.—Edw. 138:6, 7.
8. Yɛkɔyɛ sɛɛ né yanni mvomsoɛ bɔ Yisraelfoɛ nemɔ lili ye wɔ ɛserɛ naso ne bie? (Nea foto ne koso.)
8 Yehowa lili edwirɛ bɔ ɔhane naso, na ɔmane mmenia nemɔ nyane awoko pee belili. Nakoso Yisraelfoɛ nemɔ nye anzɔ sɔ anwanwadeɛ bɔ Yehowa yɛ mane bɛ ne, ofikyɛ né bɛnye boro nikye. Yeti eyia ne kɔngɔen mukoraati bɛboaboale awoko pee noa. Mmenia bɔ ‘benyane sɔ akɔnnɔ tɛɛ’ ne, Yehowa fɛle bɛso yaa paa, na ɔhwene bɛ so. (Num. 11:31-34) Yɛkɔhora yekosua nikyeebie yekofi sɔ dwirɛ nanu. Yeɛ ole kyɛ, odikyɛ yɛnea yé paa ná yamma yɛnye ammoro nikye. Sɛ yɛte asikafoɛ oo, sɛ wahia yɛ oo, odikyɛ yɛbɔ mmɔden kyɛ ‘yɛkɔboaboa yɛ agyapadeɛ noa wɔ anwuro.’ Sɛ yɛkɔhora yɛkɔyɛ sɔ a, sana yɛne Yehowa ne Yesu fa adamvoa bɔ nu yɛ se ɔ. (Mat. 6:19, 20; Luka 16:9) Yɛyɛ sɔ a, yedé yedi paa kyɛ Yehowa kɔmaa yɛsa kɔhã bɔ yehia ɔ.
Subaen beni yeɛ Yisraelfoɛ nanu pee lale ye ali wɔ ɛserɛ naso ɔ, na nzu yeɛ yɛkɔhora yekosua yekofi sɔ dwirɛ nanu ɔ? (Nea ngyekyɛmuɛ 8)
9. Nzu yeɛ yedé yedi paa kyɛ Nyameɛ kɔhɔso kɔyɛ kɔma yɛ ɔ?
9 Ɛnnɛ koso, bɛbɔ bɛsõ Yehowa ne, ɔkɔhɔ so kɔboka bɛ. Aso ɛhene kyire kyɛ yɛnwo ngɔhyere yɛ wɔ y’asetena nu lle anaa? Daabi ɔtte sɔ.b Nakoso yedé yedi kyɛ Yehowa kɔhɔso kɔboka yɛ, na ɔkɔma yɛ anwoserɛ bɔ yɛkɔfa yekogyina yɛ haw mukoraati noa ɔ. Yede, ɛmɔma yɛnea edwirɛ nyɔ bie bɔ okohyire kyɛ yele gyidie kyɛ Yehowa kɔnea yɛ amba ɔ: (1) mmerɛ bɔ esikaa nwo ayɛ se ama yɛ, ɔne (2) mmerɛ bɔ yɛdwene kyɛbɔ sɛ yɛbɔ aworowaa a, yɛkɔnea yɛnwo ɔ.
MMERƐ BƆ ESIKAA NWO AYƐ SE AMA YƐ NE
10. Sikasɛm nu haw beni yeɛ yɛkɔhora yɛkɔhɔ nu ɔ?
10 Mmerɛ bɔ yépingye ewiase ne ayieleɛ pɛɛ ne, odikyɛ yɛnea atee kyɛ nningyein nu kɔhora kɔyɛ se paa. Ebiaa bɔ ɔkɔmaa ɔkɔwa sɔ yeɛ ole awaen bɔ bɛsesa ye, kõɛ, atorɛngyɛm, ɔne anwonyerɛ bɔ osa ɔ. Ɔba sɔ a, ebiaa yɛ agyapadeɛ ne y’adwuma kofi yɛ sa maa yɛ sikasɛm kɔyɛ basaa. Anaa yenwo kohia kyɛ yɛne y’abusua tu kɔ nekaa foforɛ, anaa yɛkɔpena adwuma foforɛ yɛyɛ, na wamaa yahora yanea yɛnwo ne y’abusua. Edwirɛ bɔ ɔte sɔ nu ne, yɛkɔyɛ sɛɛ né yahora yasi gyinayɛɛ bɔ okyire kyɛ yɛfa yɛnwo yɛto Yehowa so ɔ?
11. Nzu yeɛ ɔkɔboka wɔ maa ekogyina sikasɛm nu ahokyere noa ɔ? (Luka 12:29-31)
11 Nikyee kõ bɔ yenwo hia paa yeɛ ole kyɛ, ɛkɔhã wɔ haw nanwo dwirɛ kohyire Yehowa wɔ mbaeɛ nu. (Any. 16:3) Srɛ ye kyɛ ɔma wɔ nworɛ bɔ ɛkɔfa kosi gyinayɛɛ pá, kyɛbɔ ɔkɔyɛ a w’ahone kɔtɔ wɔ kunu na ‘andwenedwene’ bɔ ahɔ nu nanwo soma. (Kenga Luka 12:29-31.) Kɔso srɛ ye kyɛ ɔboka wɔ ma wɔnye sɔ asetena nu nningyein kãa bɔ ele ye ne. (1 Tim. 6:7, 8) Asafo nwomaa ahoroɛ bɔ ɔkã kyɛbɔ sɛ yɛ sikasɛm yɛ basaa a, yɛkɔhora yekogyina yenoa ne, yɛ bie nu nhwehwɛmuɛ. Mmeni pee kã kyɛ, edwirɛ ahoroɛ bɔ ɔwɔ jw.org so bɔ ɔfa kyɛbɔ ekogyina sikasɛm nu ahokyere noa nanwo ne, waboka bɛ paa.
12. Sɛ Kristoniɛ bie kɔhora kosi gyinayɛɛ bɔ ɔkɔboka ye abusua a, edwirɛ benimɔ yeɛ odikyɛ obisa yenwo ɔ?
12 Ebiemɔ asi gyinayɛɛ kyɛ bɛkɔɔyɛ adwuma wɔ nekaa bɔ b’abusua mbingye bɛ ɔ. Nakoso siɛ ye, beenwuni ye kyɛ nyanza nne bɔ bɛyɛle nanu. Yeti koraka ɛkɔfa wɔ ti kowura adwuma bie nu ne, nna sikaa bɔ ekonya ne ngome yeɛ odikyɛ esusu yenwo ɔ, na mmom susu kyɛbɔ ɔkɔhã soen bɔ ɛfa ma Yehowa ne koso nwo. (Luka 14:28) Bisa wɔnwo kyɛ: ‘Sɛ adwuma ne kɔmaa ngɔyakyi mehũ anaa meye berɛ ngoowura nu ngɔhyɛ a, sɛɛ yeɛ ɔkɔhã y’agyaa ne ɔ? Aso adwuma ne kɔmaa ngɔtoto adesua ne asɛnga nu bɔ mengonya yenwo atee mene aliemaamɔ ngɔbɔ anaa?’ Sɛ ele mmaa koso a, yenwo hia kyɛ ekobisa wɔnwo kyɛ: ‘Sɛ meyakyi me mmaa nemɔ berɛ sɔ a, ngɔyɛ sɛɛ né matete bɛ wɔ “Awurade ndeteyɛɛ ne foɛtulɛ nu?”’ (Ɛfe. 6:4) Sɛ ési gyinayɛɛ bie a, nya Yehowa adwene, na mmom nna bɔ w’abusuafoɛ ne wɔ damvomɔ kɔhã yeɛ odikyɛ ɛfa w’adwene sie so ɔ.c Tony wɔ Western Asia, na onyane yenwo atee pee bɔ ahaa ɔkɔmaa ɔkɔɔyɛ adwuma wɔ maen foforɛ so ɔ. Nakoso mmerɛ bɔ Tony bɔle edwirɛ nanwo mbaeɛ, na ɔne ɔye susuli yenwo ne, osili gyinayɛɛ kyɛ ɔngɔhɔ. Yeti bɛpepɛle nningyein so kyɛbɔ ɔkɔyɛ a, b’asetena kɔyɛ korokoro ɔ. Tony hãne kyɛ: “Ɔnate sɔ gyinayɛɛ bɔ nzili nati, mahora maboka mmeni pee maa basua Yehowa nwo nikye, na yɛ mmaa nemɔ koso, bɛbɔ bɛnwo mmɔden wɔ asafo nanu. Mene m’abusua anwu ye kyɛ sɛ yɛfa edwirɛ bɔ ɔwɔ Mateo 6:33 ne yɛyɛ adwuma a, Yehowa koso kɔnea yɛ.”
MMERƐ BƆ YƐDWENE KYƐBƆ SƐ YƐBƆ AWOROWAA A, YƐKƆNEA YƐNWO NANWO Ɔ
13. Nzu yeɛ yɛkɔhora yɛkɔyɛ ye kesaalae yɛkɔfa yɛkɔboa yɛnwo yɛkɔma mmerɛ bɔ yabɔ aworowaa ne ɔ?
13 Kyɛbɔ yɛboa yɛnwo kesaalae yɛma mmerɛ bɔ yɛkɔbɔ aworowaa ne, ɛhene yeɛ okohyire gyidie bɔ yele ye wɔ Yehowa nu ɔ. Bible ne tu yɛ foɛ kyɛ yɛyere yɛnwo yɛyɛ adwuma, kyɛbɔ ɔkɔyɛ a yɛkɔhora yɛkɔnea yɛnwo kyẽabie ɔ. (Any. 6:6-11) Sɛ ɔkɔyɛ yé a, yɛkɔhora yɛkɔpena esikaa bie yɛkɔto berɛ bɔ yɛkɔfa yɛkɔnea yɛnwo kyẽabie ɔ. Ɔwɔ nu, esikaa kɔhora kɔboka yɛ mmerɛ bɔ yɛnwo ahyere yɛ ne. (Nwo. 7:12) Nakoso ɔnzɛkyɛ yenya adwene kyɛ esikaa bɔ yekonya ye ne yeɛ yenwo hia tra nikyeebiala ɔ.
14. Sɛ yɛ́pena esikaa bie yɛto berɛ bɔ yɛkɔfa yɛkɔnea yɛnwo kyẽabie a, nzuati yeɛ odikyɛ yɛmaa Hebrifoɛ 13:5 ne tena y’adwene nu ɔ?
14 Wɔ Yesu mvandoho bie bɔ ɔyɛle nanu ne, ɔhane kyɛ ndeaseɛ biala nne nu kyɛ ebie kɔboa esikaa pee noa, mmerɛ bɔ ‘olle anwonyadeɛ wɔ Nyameɛ nu ɔ.’ (Luka 12:16-21) Bɔ ɔte yeɛ ole kyɛ, ebiala nze ɛhema dwirɛ. (Any. 23:4, 5; Yak. 4:13-15) Ɔnate kyɛ yɛte Yesu asuafoɛ nati, ɔhaw kɔhora kɔto yɛnu biala. Yesu hane kyɛ sɛ yɛkɔhora yɛkɔyɛ ye suaniɛ a, odikyɛ yɛyakyi bɔ ‘yele ye amukoraa berɛ.’ (Luka 14:33) Kristofoɛ bɔ né bɛwɔ Yudea ne sɔa, sɔ dwirɛ ne bie tole bɛ, nakoso né ɔnha bɛ kyɛ bɛ nningyein kofi bɛ sa ɔ. (Heb. 10:34) Ɛnnɛ koso, ɔnate kyɛ yeliemamɔ pee mva bɛnwo benwura amanyɔnzɛm nu nati, b’agyapadeɛ ne b’adwuma po afi bɛ sa. (Nye. 13:16, 17) Yede nzu yeɛ waboka bɛ ɔ? Yehowa bɔhyɛ bɔ yenwa: “Mengoli wɔ ngasi, yeɛ mengɔye me sa wɔ wɔ bo le” ne, bele nu gyidie. (Kenga Hebrifoɛ 13:5.) Yɛbɔ yɛnwo mmɔden kyɛ yɛkɔpena nikyeebie yɛkɔto yɛsi, na sɛ yɛbɔ aworowaa a yafa yanea yɛnwo. Nakoso sɛ edwirɛ bie bɔ yɛnnea atee to yɛ maa bɔ yele ye ne fi yɛ sa a, yele gyidie kyɛ Yehowa kɔnea yɛ.
15. Awofoɛ bɔ bɛte Kristofoɛ ne, adwene beni yeɛ odikyɛ benya ye wɔ bɛ mmaamɔ nwo ɔ? (Nea foto ne koso.)
15 Sɛ ɛkɔ maen bie so a, bɔ yeti yeɛ ebiemɔ wo mmaa yeɛ ole kyɛ sɛ bɛbɔ nworowaa a, bɛ mmaa nemɔ kɔnea bɛ. Atee bie aso ne, bafa bɛmma nemɔ bayɛ b’agyapadeɛ bɔ bekodidi yenwo kyẽabie ɔ. Nakoso bɔ Bible ne kã yeɛ ole kyɛ, awofoɛ yeɛ odikyɛ bɛpena agyapadeɛ bɛyakyi bɛmmamɔ ɔ. (2 Kor. 12:14) Ɔwɔ nu, sɛ awofoɛ yɛ mbanyi a, ebiaa bekohia mmokalɛ bekofi bɛmmamɔ berɛ, na ngwalaa pee koso nye gye yenwo kyɛ bɛkɔboka b’awofoɛ. (1 Tim. 5:4) Nakoso, awofoɛ bɔ bɛte Kristofoɛ ne de, bɛse kyɛ bɔ ɔkɔmaa bɛnye kɔgye paa yeɛ ole kyɛ bɛkɔboka bɛ mmaamɔ maa bɛkɔsõ Yehowa, na mmom nna kyɛ bɛbɔ bɛnwo kerɛ, amaa bɛkoso kyẽabie baanea bɛ maa bali yé.—3 Yoh. 4.
Bɛbɔ bagya bɔ bɛfa bɛnwo bɛto Yehowa so ne, sɛ bési gyinayɛɛ a, bɛfa Bible akwangyerɛ bɛyɛ adwuma (Nea ngyekyɛmuɛ 15)d
16. Sɛɛ yeɛ awofoɛ kɔhora kɔboka bɛ mmaamɔ maa bekonwu kyɛbɔ bɛkɔnea bɛnwo kyẽabie ɔ? (Ɛfesofoɛ 4:28)
16 Mmerɛ bɔ ɛboka wɔ mmaamɔ maa benwu bɔ bɛkɔyɛ na bahora banea bɛnwo kyẽabie ne, ma benwu ye kyɛ ɛfa wɔnwo to Yehowa so. Bɛ ngwalaa nu nala, ma benwu ye kyɛ mvasoɛ wɔ so kyɛ bɛkɔyere bɛnwo bɛkɔyɛ adwuma. (Any. 29:21; kenga Ɛfesofoɛ 4:28.) Afei koso, ma benwu ye kyɛ odikyɛ bɛyere bɛnwo besua nikyee wɔ sukuu nu. Awofoɛ bɔ bɛte Kristofoɛ ne, odikyɛ bɛfa Bible ne bɛyɛ nhwehwɛmuɛ. Ɛhene kɔboka bɛ mmaa nemɔ maa bekonwu sukuu bɔ sɛ bɛkɔ a, ɔkɔmaa bɛkɔhora bɛkɔnea bɛnwo kyẽabie, na banya mmerɛ pee bayɛ asɛnga adwuma ne ɔ.
17. Nzu yeɛ yedé yedi ɔ?
17 Bɛbɔ bedi nahorɛ bɛma Yehowa ne, bele gyidie kyɛ ɔkɔboka bɛ maa bɛsa kɔhã bɔ behia ɔ. Mmerɛ bɔ yepingye ewiase he ayieleɛ ne, odikyɛ yemia yɛnye paa kora né yahora yanya Yehowa nu gyidie. Ɔmva yenwo ne bɔ okosi biala ne, yele gyidie kyɛ Yehowa le tumi kyɛ ɔkɔboka yɛ maa yɛsa kɔhã bɔ yehia ɔ. Nahorɛ dwirɛ yeɛ ole kyɛ nekaa biala bɔ yewura ne, Nyameɛ sa bɔ tumi wɔ nu ne, ɔkɔhora kɔsõ yɛ so.
DWEIN 150 Hwehwɛ Nyankopɔn na Nya Nkwa
a Kenga “Edwirɛ Bɔ Ebiemɔ Bisa Ɔ” bɔ ɔwɔ October 2023 Ɛwɛnelɛ Waen nanu ne.
b Kenga “Nsɛmmisa A Efi Akenkanfo Hɔ” bɔ ɔwɔ September 15, 2014 Ɔwɛn-Aban nanu ne.
c Kenga edwirɛ bɔ yenwa, “Obiara Ntumi Nsom Awuranom Baanu” bɔ ɔwɔ April 15, 2014 Ɔwɛn-Aban nanu ne.
d BƆ FOTO NE KÃ YENWO DWIRƐ Ɔ: Aliemaa bie ne ɔye afrɛ bɛwa brasua bɔ ɔne ohũ bɛboka maa besi Ahennie Asa bie ne wɔ vidio kɔɔl so.