ADESŨA 51
DWEIN 3 Yɛn Ahoɔden, Yɛn Anidaso ne Yɛn Ahotoso
Yehowa Nwu Moen Bɔ Ɛte Ne
“Fa wɔ towaa ne sɔ me nye moen. Aso ɔnne wɔ ngrataa nu anaa?”—EDW. 56:8.
BƆ ADESŨA NE KƆHÃ YENWO DWIRƐ Ɔ
Yehowa se aworabɔlɛ bɔ yedi ne mukoraati, yeti yekonwu kyɛbɔ ɔboka yɛ maa y’ahone tɔ ye kunu ɔ.
1-2. Nningyein benimɔ yeɛ ɔkora maa yesũ ɔ?
YENU biala nne berɛ bɔ osunni lle ɔ. Sɛ yɛnye gye po a, yɛkora yɛte moen. Ebiaa edwirɛ titire bie bɔ osili w’abrabɔ nu yeɛ ɔmaa esũni ɔ. Ebie yeɛ ole kyɛ ebiaa ɛwole baa, ɛkaele wɔ dwirɛ bie bɔ ɔmaa wɔnye gyele paa, anaa eeyiale wɔ damvo bie bɔ watu atee afoɛ pee ɛhe bɔ wɔ wora adɔ ye paa ne.
2 Nakoso mmerɛ pee nala de, ɛyealɛ bɔ yedi nati yeɛ ɔmaa yesũ ɔ. Ebie yeɛ ole mmerɛ bɔ ebie bɔ yedé ye yedi paa ali yɛ hwamɔ ne. Ebie koso te mmerɛ bɔ yɛ dɔfo bie awu, anaa anwonyerɛ yeayea bie atena yɛso ahyɛ ne. Sɛ ɔba sɔ a, ɔkora maa yɛ wora bɔ paa tekyɛ diyifoɛ Yeremia. Mmerɛ bɔ Babilɔnfoɛ sɛkyele Yerusalem kuro ne, ɔhane kyɛ: “Me nye poro moen kyɛ asue nu nzue. . . Me nye moen poro, ɔnyakyi porolɛ, na ye bo mbɛ.”—Awu. 3:48, 49.
3. Bɛbɔ bɛ́sõ Yehowa ne, sɛ onwu ye kyɛ bedi yealɛ a, ɔkã ye sɛ? (Yesaya 63:9)
3 Moen bɔ ɔnate ɛyealɛ ti yate ye wɔ y’asetena nu mukoraati ne, Yehowa se. Bible ne maa yenwu ye kyɛ ɛyealɛ biala bɔ yɛfa nu ne, Yehowa nwu ye, na sɛ yesũ yɛfrɛ ye kyɛ ɔboka yɛ koso a, ɔte. (Edw. 34:15) Nakoso, ɔndenatena yenwo, na mmom tekyɛ awofoɛ bɔ okuro ye mmaamɔ dwirɛ ne, sɛ onwu ye kyɛ besũ a, ɔyɛ ndɛ boka bɛ.—Kenga Yesaya 63:9.
4. Nwamɔ yeɛ yɛbaasusu bɛnwo ɔ, na ɔkɔmaa yekonwu nzu yɛkɔfa Yehowa nwo?
4 Kyɛbɔ Yehowa si te nga wɔ ye asomvoɛ bɔ bedi aworabolɛ nanwo ne, ɔmaa yenwu yenwo dwirɛ wɔ Bible nanu. Ebie yeɛ ole bɔ ɔtole Hana, Dawide, ɔne Ɔhene Hesekia ne. Nzuati yeɛ né besũ ɔ? Nzu yeɛ Yehowa yɛ fabokale bɛ ɔ? Sɛɛ yeɛ bɛ dwirɛ ne kɔkyekye yɛ wora mmerɛ bɔ yɛ wora abɔ, bali yɛ hwamɔ, anaa y’anyelasoɛ ayie ne?
MMERƐ BƆ YƐ WORA ABƆ AMAA YESŨ NE
5. Bɔ né Hana fa nu ne, ɔmaa ɔtele nga sɛ?
5 Hana fale ɔhaw pee nu, na né ɛhene maa osũ di aworabɔlɛ. Sɔ haw nanu kõ yeɛ ole kyɛ, ne ohũ gya braa foforɛ bie bɔ bɛfrɛ ye Penina, na né ɔmma Hana nnya nzue po nza nno. Yɛkã ye koso, ne Hana lle ba, nakoso Penina de, ne ole mmaa pee. (1 Sam. 1:1, 2) Ɔnate ɛhe ati, né Penina taa kã ye anyinga paa. Sɛ wɔ ahɔ a, ahaa ɛkɔte nga sɛ? Né edwirɛ ne yɛ Hana yea paa, ‘yiti ɛyɛ a ne osũ, na onnidi,’ na ne ye “wora abɔ paa.”—1 Sam. 1:6, 7, 10.
6. Nzu yeɛ Hana yɛle bɔ ɔkyekyele ye wora ɔ?
6 Nzu yeɛ Hana yɛle bɔ ɔkyekyele ye wora ɔ? Nikyee kõ bɔ ɔbokale yeɛ ole kyɛ, ɔhɔle ɛtena sua bɔ né bɛsõ Nyameɛ wɔ nu nanu. Odwuli ye nyunu berɛ nekaabie ne, “ole esuɛ hahii fale ye mbaeɛ tole AWURADE nyunu.” Ɔsrɛle Yehowa kyɛ: ‘Pɛ wɔnye banea w’afaneɛ aworabɔlɛ, ná kaye me.’ (1 Sam. 1:10b, 11) Bɔ né ɔha Hana ne, ɔhane ye mukoraati nwo dwirɛ hyirele Yehowa wɔ mbaeɛ nu. Mmerɛ bɔ Yehowa nwuni kyɛ ɔwa brasua bɔ okuro ye dwirɛ ne di aworabɔlɛ bɔ ɔte sɔ ne, ɔyɛle ye yea paa.
7. Mmerɛ bɔ Hana hane ye ahone nu dwirɛ mukoraati hyirele Yehowa ne, sɛɛ yeɛ ɛhene bokale ye ɔ?
7 Mmerɛ bɔ Hana hane ye ahone nu dwirɛ mukoraati hyirele Yehowa, na Sɔfo Panyi Eli koso hyɛle ye ngunaen yiele ne, ɔtele nga sɛ? Bible ne kã kyɛ: ‘Afei Hana fili berɛ hɔle, odidili, na wanni aworabɔlɛ ko.’ (1 Sam. 1:17, 18) Ɔwɔ nu, ne ye haw ne té wɔ berɛ de, nakoso onwuni kyɛ ye ahone atɔ ye kunu. Hana fale ɔhaw bɔ né ɔfa nu ne mukoraati guale Yehowa so. Yehowa nwuni ye haw ne, otiele ye sufrɛ, na yesi ye oyirale ye maa ɔwole mmaa.—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.
8-9. Kyɛbɔ Hebrifoɛ 10:24, 25 kã ne, nzuati yeɛ odikyɛ yɛbɔ mmɔden kyɛ yɛkɔhɔ adesua ɔ? (Nea foto ne koso.)
8 Bɔ yesua yefi nu ɔ. Aso ɛfa ɔhaw bie nu bɔ ɔmaa esũ di aworabɔlɛ hɔ ɔ? Ebiaa ne w’abusuaniɛ anaa wɔ damvo bie awu maa edi yenwo yealɛ. Sɛ ɔba ye sɔ, na enya adwene kyɛ ɛte wɔnwo kowura nekaabie sũ a, ɔtte mvomsoɛ. Nakoso, kae bɔ Hana yɛle ne. Ɔhɔle Nyameɛ tenasua nanu na onyane awerɛkyekyerɛ. Wɔ koso, sɛ emia wɔnye kɔ adesua sɔ mmerɛ nanu a, ekonya awerɛkyekyerɛ. (Kenga Hebrifoɛ 10:24, 25.) Sɛ yɛwɔ adesua bo a, Bible nu dwirɛ bɔ yetie ne, ɔhyɛ yɛ ngunaen. Yehowa nate ɛhene aso boka yɛ maa yɛfa y’adwene yesie nningyein pá so tra kyɛ yekoli aworabɔlɛ ɔ. Ɔba sɔ a, y’ahone tɔ yɛ kunu, ɔmva yenwo kyɛ yɛ haw ne té wɔ berɛ ne.
9 Sɛ yɛkɔ adesua koso a, yeliemamɔ bɔ bekuro yɛ dwirɛ ne, bɛnate bɛnoa dwudwolɛ so bɛhyɛ yɛ ngunaen, na ɛhene maa y’ahone tɔ yekunu fɔnwoo. (1 Tɛs. 5:11, 14) Ɛmɔma yɛnea bɔ ɔtole aliemaa bie bɔ ɔte ateepakyelɛniɛ titire mmerɛ bɔ ɔye wuli ne. Ɔhane kyɛ: “Sɛ me ngome mewɔ berɛ a, ɛyɛ a ne me wora adɔ meye paa. Ɔba sɔ a, mekowura nekaabie mesũ. Nakoso sɛ mekɔ adesua a, ne me wora akyekye. Aliemaamɔ nate bɛnoa dwudwolɛ ne bɛ mmuayɛɛ bɔ bɛma naso bɛhyɛ me ngunaen. Sɛ me wora abɔ sɛɛ po a, ngɔhɔ adesua ngɔwa ne, ne menwo ayɛ me fɔnwoo.” Yehowa kɔhora kɔfa yeliemamɔ so kɔboka yɛ mmerɛ bɔ yahɔ adesua ne.
Aliemaamɔ kɔhora kɔkyekye yɛ wora (Nea ngyekyɛmuɛ 8-9)
10. Sɛ yɛ wora bɔ paa a, yɛkɔyɛ sɛɛ ne yasuesua bɔ Hana yɛle ne?
10 Hana sa bɔle Yehowa mbaeɛ, na ɛhene kyekyele ye wora paa. Wɔ koso fa ‘wɔ dadwene amukoraa gua Yehowa so,’ na nya gyidie kyɛ ɔkɔboka wɔ. (1 Pet. 5:7) Aliemaa brasua bie bɔ amrɔbɛs huni ohũ hane kyɛ: “Ndele nga tekyɛ bɔ ebie afa dadeɛ asunzua m’ahone nu, bɔ menwo ngɔtɔ me llé ɔ. Nakoso, mmerɛ biala bɔ ngɔbɔ Yehowa, me Baba bɔ okuro me dwirɛ ne mbaeɛ ne, né menwo atɔ me. Sɛ me wora bɔ, na mennwu bɔ nyɛ a, mebɔ mbaeɛ kyɛ Yehowa ma me asomdwee. Odwu mmere bie po a, ɛyɛ a ne mennwu bɔ nga ɔ, nakoso ngoyie ne, ne menwo ayɛ me sɔ ala fɔnwoo, ofikyɛ Yehowa de, ɔte me haw nabo.” Sɛ ɔhaw bɔ ɛfa nu nati, ɔmaa esũ di aworabɔlɛ a, kã yenwo dwirɛ kyire Yehowa, na ye koso ɔkɔboka wɔ, ofikyɛ ɔse bɔ ɛfa nu ɔ. Sɛ ɔhaw bɔ ɛfa nu ne té wɔ berɛ po a, Yehowa kɔma wɔ anwoserɛ bɔ ɛkɔfa kogyina yenoa, na wamaa anya asomdwee. (Edw. 94:19; Flp. 4:6, 7) Mmɔden bɔ ɛbɔ kyɛ ekoli nahorɛ kɔma Yehowa ne, onwu ye mukoraati, na okoyira wɔ.—Heb. 11:6.
MMERƐ BƆ BALI YƐ HWAMƆ MAA YƐ WORA ABƆ NE
11. Edwirɛ yeayea bɔ mmenia falili Dawide ne, ɔmaa ɔtele nga sɛ?
11 Né odikyɛ Dawide mia yenye gyina ɔhaw pee noa wɔ ye asetena nu, na ɛhene maa ɔtele moen. Né mmeni pee nguro ye dwirɛ, na bɛbɔ ne odé bɛ di ne koso, belili ye hwamɔ. (1 Sam. 19:10, 11; 2 Sam. 15:10-14, 30) Odwuli mmerɛ bie po ne, ɔhane kyɛ: “Ɛpenenɛ amaa mayɛ hodwoo; kɔngɔen biala, ɛmoen ma me bɛen doa fotii, na me suɛ ma me mba doa.” Nzu yeɛ ɔmaa Dawide hane sɔ ɔ? Ohyirele nu kyɛ: “Ɔnate me pɔfoɛ amukoraa bɛ ti.” (Edw. 6:6, 7) Edwirɛ bɔ mmenia fale lili Dawide ne, ɔyɛle ye yea maa osuni hahii.
12. Kyɛbɔ Edwein 56:8 ne kã ne, gyidie beni yeɛ né Dawide le ye ɔ?
12 Ɔhaw ahoroɛ bɔ ɔtole Dawide ne mukoraati si ne, ne ole gyidie kyɛ Yehowa kuro ye dwirɛ. Ɔhworɔle kyɛ: “AWURADE ate me suɛ ne.” (Edw. 6:8) Mmerɛ foforɛ koso, ɔhane edwirɛ bɔ ɔkã ahone bɔ ɔwɔ Edwein 56:8 ne. (Kenga.) Ɛberɛ dwirɛ ne maa yenwu kyɛ, Yehowa kuro yɛ dwirɛ paa, na ɔdwene yɛnwo. Dawide hane kyɛ, ɔtekyɛ bɔ Yehowa fa towaa sɔ yenye moen, anaa ɔtworɔ yenwo dwirɛ wɔ nwomaa bie nu ne. Ɛhe maa Dawide nwuni ye paa kyɛ, Yehowa ye anwuro Baba bɔ okuro ye dwirɛ ne, ɔkae ɔhaw bɔ ɔfale nu ne mukoraati, na osa se kyɛbɔ sɔ haw ne ahã ye asetena ɔ.
13. Sɛ mmenia di yɛ hwamɔ a, nzu yeɛ odikyɛ yɛkae ɔ? (Nea foto ne koso.)
13 Bɔ yesua yefi nu ɔ. Aso ebie bɔ ede ye di ali wɔ hwamɔ, na ɛhene amaa wɔ wora abɔ paa anaa? Ebiaa ebie bɔ ɛne ye ayɛ agyaa nhyehyɛɛ, ehũ anaa ɛye ayakyi wɔ nu yeayea maa yeti ede wɔnwo onne. Anaa ebie bɔ ekuro ye dwirɛ ayakyi Yehowa soen. Aliemaa bie aye bɔle adwaman na osa yakyili yenu hɔle. Ɔhane kyɛ: “Manna mandwene yenwo lle kyɛ sɔ dwirɛ he kɔhora kɔto me. Me wora bɔle, nyane adwene kyɛ mvasoɛ biala nne meso, na mvɛle yaa po.” Sɛ sɔ dwirɛ he bie ato wɔ a, kã w’ahone to wɔ kunu, ofikyɛ Yehowa de ɔngɔyakyi wɔ nu lle. Aliemaa ne toale ye dwirɛ naso kyɛ: “Bɔ maanwu ye yeɛ ole kyɛ, kuro sona kɔhora koli yɛ hwamɔ, nakoso Yehowa de ɔngɔyɛ sɔ lle. Bɛbɔ bedi nahorɛ bɛma ye ne, ɔmva yenwo ne bɔ ɔkɔto bɛ biala ne, ɔngɔpo bɛ lle.” (Edw. 37:28) Kae kyɛ, kyɛbɔ Yehowa si kuro yɛ dwirɛ ne, sona biala nne berɛ bɔ okohuro yɛ dwirɛ sɔ ɔ. Ɔwɔ nu, sɛ ebie di wɔ hwamɔ a ɔyɛ yea paa, nakoso ɛhene mma kyɛbɔ Yehowa si dwene wɔnwo ne, ɛso nde. (Rom. 8:38, 39) Edwirɛ ne yeɛ ole kyɛ, ɔmva yenwo ne bɔ sona afa ayɛ wɔ biala ne, wɔ Baba bɔ ɔwɔ anwuro ne kuro wɔ dwirɛ.
Edwein nwomaa ne maa yenwu kyɛ, Yehowa pingye bɛbɔ bɛ wora abɔ ne (Nea ngyekyɛmuɛ 13)
14. Sɛɛ yeɛ Edwein 34:18 kyekye yɛ wora ɔ?
14 Sɛ ebie ali wɔ hwamɔ a, edwirɛ bɔ Dawide hane ye wɔ Edwein 34:18 ne, ɔkɔhora kɔkyekye wɔ wora. (Kenga.) Nwomaa bie hane kyɛ, bɛbɔ “bɛ kra aboto” ne, ɔkora koso kyire “bɛbɔ b’anyelasoɛ ayie ɔ.” Yede, sɛ ebie kɔ ɔhaw bɔ ɔte sɔ nu a, sɛɛ yeɛ Yehowa boka ye ɔ? Sɛ brataen bie nwu ye kyɛ ɔwa apira bɔ osũ a, ɔkorɔkorɔ ye. Sɔ ala yeɛ Yehowa koso te ɔ. Sɛ ebie di yɛ hwamɔ maa yɛ wora bɔ a, ‘opingye yɛ,’ na ɔpena kyɛ ɔboka yɛ na ɔkã y’ahone to yɛ kunu. Yenye gye yenwo paa kyɛ ɔkɔkyekye yɛ wora, mmerɛ bɔ y’adwene yɛ yɛ́ kyɛ mvasoɛ biala nne yɛ so ne. Afei koso wama yɛ anyelasoɛ, na ɛhene boka yɛ maa yɛkora yegyina ɔhaw ahoroɛ bɔ yɛfa nu ne noa.—Yes. 65:17.
MMERƐ BƆ YƐTE MOEN ƆNATE KYƐ Y’ANYELASOƐ AYIE NE
15. Nzu yeɛ ɔtole Hesekia bɔ ɔmaa ɔtele moen ɔ?
15 Mmerɛ bɔ Yuda hene Hesekia lili afoɛ 39 ne, anwonyerɛ bɔ ɔyɛ suro bie bɔle ye. Yehowa maa ye diyifoɛ Yesaya ɔɔhã hyirele ye kyɛ, sɔ anwonyerɛ bɔ wabɔ ye ne, yenwo ngɔtɔ ye, na mmom okowu. (2 Ahe. 20:1) Ɔwale sɔ ne, ne wayɛ kyɛ Hesekia anyelasoɛ mukoraati ayie ne. Ɛhene maa ye wora bɔle, na ɔtele moen paa. Yeti ɔsrɛle Yehowa kyɛ ɔboka ye.—2 Ahe. 20:2, 3.
16. Nzu yeɛ Yehowa yɛ mane Hesekia ɔ?
16 Mbaeɛ bɔ Hesekia bɔle ne, ɔhane Yehowa ahone paa, yeti ɔhahyirele ye kyɛ: “Matie wɔ mbaeɛ ne, na manwu ɛmoen bɔ ɛte ne. Nahorɛ nu, ngɔsa wɔ anwonyerɛ.” Ɔnate Yesaya so hahyirele Hesekia kyɛ, okonwu ye anwumvoin, ɔkɔto ye ngoa nu, na ɔkɔpepɛ kole Yerusalem kuro ne kofi Asiriafoɛ nemɔ sa nu.—2 Ahe. 20:4-6.
17. Sɛ anwonyerɛ pirikua bie bɔ yɛ a, nzu yeɛ Yehowa yɛ faboka yɛ ɔ? (Edwein 41:3) (Nea foto ne koso.)
17 Bɔ yesua yefi nu ɔ. Aso anwonyerɛ bie abɔ wɔ, na ayɛ alaa, ennya yenoa ayire hɔ ɔ? Sɛ ɛhene ati, ɛte moen po a, wɔ de kã yenwo dwirɛ kyire Yehowa. Bible ne hyɛ yɛ ngunaen kyɛ, “anwumvoinnwunɛ Baba ne aworakyekyerɛ mukoraa Nyameɛ ne,” ɔkɔkyekye yɛ wora wɔ yɛ haw mukoraati nu. (2 Kor. 1:3, 4) Ɔwɔ nu, yɛnnea atee kyɛ ɛnnɛ, Yehowa kɔye yɛ haw mukoraati kofi berɛ. Nakoso, yele gyidie kyɛ ɔkɔboka yɛ. (Kenga Edwein 41:3.) Ɔnate ye honhom krongron naso ma yɛ anwoserɛ, nworɛ, ɔne asomdwee bɔ yɛkɔfa yekogyina yɛ haw ne noa ɔ. (Any. 18:14; Flp. 4:13) Afei koso, ɔnate Bible naso maa yenya anyelasoɛ kyɛ, ɔkɔye anwonyerɛ mukoraati kofi berɛ maa yɛnwo kɔtɔ yɛ.—Yes. 33:24.
Yehowa kɔma yɛ anwoserɛ, nworɛ, ɔne asomdwee kɔfa kohyire kyɛ watie yɛ mbaeɛ (Nea ngyekyɛmuɛ 17)
18. Tworɔnzɛm beni yeɛ ɔkyekye wɔ wora, mmerɛ bɔ ɛfa ɔhaw bie bɔ nu yɛ se paa nu ne? (Kenga edwirɛ bɔ ɔwɔ alaka nanu bɔ yenwa: “Edwirɛ Biemɔ Bɔ Ɔkɔkyekye Yɛ Wora Mmerɛ Bɔ Yɛte Moen Ne.”)
18 Edwirɛ bɔ Yehowa hahyirele Hesekia ne, ɔkyekyele ye wora paa. Yɛ koso, yɛkɔhora yekonya sɔ awerɛkyekyerɛ dwirɛ ne bie wɔ Bible nanu. Yehowa amaa bahworɔ sɔ dwirɛ nemɔ kyɛbɔ ɔkɔyɛ a, ɔkɔhã y’ahone kɔtɔ ye kunu mmerɛ bɔ yɛ wora abɔ ne. (Rom. 15:4) Aliemaa brasua bie wɔ West Africa. Mmerɛ bɔ ɔtele kyɛ wanya kansa ne, ne ɔtaa sũ paa. Ɔhane kyɛ: “Tworɔnzɛm ko bɔ ɔkyekyele me wora paa yeɛ ole Yesaya 26:3 ne. Ɔwɔ nu, nna yɛ haw mukoraati yeɛ yɛkora yɛsɔ yenoa ɔ, nakoso sɔ tworɔnzɛm ne maa nwuni ye kyɛ, Yehowa kɔhora kɔma yɛ asomdwee maa yekogyina yenoa.” Sɛ ɛfa ɔhaw bɔ nu yɛ se paa nu, bɔ enwu ye kyɛ w’anyelasoɛ mukoraati ayie a, tworɔnzɛm beni yeɛ ɔkyekye wɔ wora ɔ?
19. Nzu yeɛ Yehowa ahyɛ bɔ ɔkɔyɛ kɔma yɛ ɔ?
19 Ewiase he adwu ye ayieleɛ pɛɛ, yeti odikyɛ yɛnea atee kyɛ ɔhaw ahoroɛ bɔ ɔkɔmaa yɛkɔte moen ne, pee kɔto yɛ. Nakoso Hana, Dawide, ɔne Ɔhene Hesekia dwirɛ ne amaa yanwu kyɛ, moen biala bɔ yɛte ne Yehowa nwu ye, na ɔyɛ ye yea. Yenye ngye yenwo koraa kyɛ yɛfa ɔhaw bɔ ɔte sɔ nu ɔ. Yeti ɔhaw biala bɔ ɔkɔto yɛ ne, ɛmɔma yɛbɔ mmɔden kyɛ yɛkɔhã yenwo dwirɛ yekohyire Yehowa. Nnɛmɔma yɛte yɛnwo yefi aliemaamɔ nwo lle. Afei koso, edwirɛ bɔ ɔkã ahone bɔ ɔwɔ Bible nanu ne, ɛmɔma ɔhɔso kyekye yɛ wora. Odikyɛ yenya gyidie kyɛ, sɛ yɛkɔ so yedi nahorɛ yɛma Yehowa a, okoyira yɛ. Wahyɛ yɛ bɔ kyɛ mmerɛ bie kɔwa bɔ yengoli aworaborɛ, ebiala ngoli yɛ hwamɔ, na y’anyelasoɛ koso ngoyie lle, ofikyɛ okokyikyi yɛnye moen mukoraati. (Nye. 21:4) Sɔ mmerɛ ne de sɛ yekosu a, né yɛnye yeɛ wagye ɔ.
DWEIN 4 “Yehowa Ne Me Hwɛfo”