Octobre

Eskê mo bâ so na ambeni ngoi a yeke ngangu na mo ti mä yanga? Gbia David abâ lani tongaso, ni la lo sambela Nzapa, lo tene: “Zia na yâ ti mbi nzara ti duti nduru ti mä yanga ti mo.” (Ps. 51:12). David aye lani Jéhovah. Me, na ambeni ngoi a yeke lani ngangu na lo ti mä yanga, na e nga kue. Ngbanga ti nyen? Kozo ni, a dü e dungo na bibe ti kengo yanga. Use ni, Satan ayeke gi lakue ti pusu e ti sara kpengba-li tongana ti so lo sara lani (2 aCor. 11:3). Ota ni, e yeke vivre na popo ti azo ti dunia so ayeke na bibe ti kpengba-li, “yingo so ayeke sara kua fadeso na yâ ti amolenge ti kengo yanga.” (aÉph. 2:2). E doit ti sara ngangu ti tiri na nzara ti bê ti e so ayeke pusu e ti sara siokpari nga ti dö sese na Satan nga na dunia ti lo so ayeke pusu e ti ke yanga. E doit nga ti sara effort ti mä yanga ti Jéhovah nga na azo so lo mû na ala komandema. w23.10 6 par. 1

Nyen la e peut ti manda na lege ti miracle ti Jésus so lo sara si ngu aga vin? E manda so lo sara terê ti lo kete. Jésus apika lani kate ape na ndö ti miracle ni, ti vrai ni, lo pika kate lâ oko ape na ndö ti aye so lo sara. Me lo sara terê ti lo kete nga fani mingi lo mû gloire ni kue na Babâ ti lo (Jean 5:​19, 30; 8:28). Tongana e mû tapande ti Jésus na lege so e sara terê ti e kete, e yeke pika kate ape na ndö ti aye so e sara. Zia e pika kate na ndö ti e wani ape me zia e pika kate ndali ti pendere pasa so Nzapa amû na e ti sara na lo (Jér. 9:​23, 24). Zia e mû na lo gonda so lo lingbi na ni. E peut lâ oko ape ti sara mbeni nzoni ye sân mungo maboko ti Jéhovah (1 aCor. 1:​26-31). Tongana e sara terê ti e kete, e yeke gi ti wara gloire ape ndali ti anzoni ye so e sara ndali ti amba ti e. E yeke na ngia ndali ti so e hinga so Jéhovah ahinga aye so e sara nga lo bâ ni na nene ni (Bâ Matthieu 6:​2-4; aHéb. 13:16). Kite ayeke dä ape so tongana e sara terê ti e kete tongana Jésus ayeke nzere na Jéhovah.—1 Pi. 5:6. w23.04 4 par. 9; 5 par. 11-12

Yingo apusu bazengele Paul ti wa aChrétien ti zia lê ti ala na ndö ti aye so agbu bê ti amba ti ala. Tongana nyen la e peut ti sara ye alingbi na wango so na ngoi ti abungbi? Tongana e girisa ape so, legeoko tongana e, amba ti e aye ti kiri tënë. Gbu li na ndö ti ye so. Tongana mo na akamarade ti mo ayeke sara lisoro, eskê mo yeke sara tënë mingi na mo zia lege na ala ti sara tënë gï kete? Ên-ën! Mo ye ti tene ala kue amû mbage na lisoro ni. Legeoko nga, na ngoi ti abungbi e ye ti zia lege na azo mingi ti mû commentaire. Tongaso, mbeni nzoni lege ti kpengba aita ti e ayeke ti zia lege na ala ti fa tënë ti mabe ti ala (1 aCor. 10:24). Tongaso, e mû nduru commentaire tongaso si e zia lege na azo mingi ti kiri tënë. Même tongana mo yeke mû nduru commentaire, sara tënë na ndö ti gbâ ti aye ape. Tongana mo sara tënë na ndö ti aye kue so ayeke na yâ ti mbeni paragraphe, aye ayeke ngbâ mingi ape ti tene ambeni zo asara tënë na ndö ni. w23.04 22-23 par. 11-13

E doit ti girisa ape so a yeke kota ye mingi ti ngbâ ti aidé azo, mbilimbili na lege ti kua ti fango tënë. Na fango tënë, e bezoin ti changé akode ti e. E yeke tingbi ka na azo so aye so ala mä na bê na ni nga na bango ndo ti ala ayeke nde nde, nga ndo so ala londo dä nga na angobo ti ala ayeke nde nde. Bazengele Paul ayeke fa lani tënë alingbi na azo so lo wara ala na e peut ti manda ye na lege ti tapande ti lo. Jésus azia Paul tongana “mbeni bazengele ti amara”. (aRom. 11:13). Tongaso, Paul afa lani tënë na aJuif, aGrec, azo so ahinga mbeti, azo ti akete kodro, akota zo ti kodro nga na agbia. Ti tene Paul andu bê ti azo so kue, lo ga “ye kue ndali ti mara ti azo nde nde kue”. (1 aCor. 9:​19-22). Lo gi lani ti hinga ngobo ti azo so lo yeke fa tënë na ala, ndo so ala londo dä nga na aye so ala mä na bê na ni tongaso si lo changé atënë ti lo alingbi na dutingo ti ala. E nga kue e peut ti fa tënë nzoni mingi tongana e changé atënë ti e alingbi na dutingo ti azo so e yeke fa tënë na ala, nga e gi ti pensé na nzoni fason so e peut ti aidé ala. w23.07 23 par. 11-12

Azo so asara ye na ngangu ape ayeke na ngangu, me ala yeke awokongo zo ape. Zo adoit ti duti na ngangu si lo duti kpô na yâ ti mbeni ye so ayeke ngangu. Sarango ye na ngangu ape ayeke mbeni mbage ti “lengo ti yingo”. (aGal. 5:​22, 23). Tënë ti Grec so a kiri peko ni na “sarango ye na ngangu pëpe” aye ti sara tënë ti mbeni mbarata ti ngonda so a fa na lo ti sara ye na ngangu ape. Imaginé mbeni mbarata ti ngonda so ayeke sara ye na ngangu encore ape. Atâa so mbarata ni ayeke sara ye na ngangu encore ape, lo ngbâ lakue na ngangu. Ti e azo, tongana nyen la e peut ti sara ye na ngangu ape nga na oko ngoi ni e yeke na ngangu? E peut ti sara ni na ngangu ti e wani ape. E bezoin ti sambela ti hunda yingo ti Nzapa ti aidé e ti duti na pendere sarango ye so. Gbâ ti azo amanda ti sara ye na ngangu ape. A-Témoin mingi asara ye na ngangu ape na ngoi so azo agi ti papa na ala, na a aidé ambeni zo ti duti na nzoni bango ndo na ndö ti aTémoin.—2 Tim. 2:​24, 25. w23.09 15 par. 3

Na yâ ti mbeni vision so apika bê mingi, bazengele Jean abâ a-ancien 24 so ayeke voro Jéhovah na yayu. Ala sepela Nzapa ala tene so lo lingbi ti wara “gloire, nengo nga na ngangu”. (Apoc. 4:​10, 11). A-ange so ayeke be-ta-zo ayeke nga na gbâ ti araison ti sepela Jéhovah. Ala na lo ayeke na yayu na ala hinga lo nzoni. Ala bâ apendere sarango ye ti lo na lege ti aye so lo sara. So ala bâ tongana nyen la Jéhovah ayeke sara aye, bê ti ala apusu ala ti sepela lo (Job 38:​4-7). A yeke nzoni e nga e sepela Jéhovah na yâ ti asambela ti e, e peut ti sara ni na lege so e tene na lo ndani so e ye lo nga e ne lo. Na ngoi so mo yeke diko Bible nga mo yeke manda ni gi ti bâ asarango ye ti Jéhovah so anzere na mo mingi (Job 37:23; aRom. 11:33). Na pekoni, fa na Jéhovah atene ti bê ti mo na ndö ti asarango ye ni so. E peut nga ti sepela Jéhovah ndali ti so lo aidé e nga na aita ti e kue.—1 Sam. 1:27; 2:​1, 2. w23.05 3-4 par. 6-7

Na ngu 1919, Babylone, Ngangu gbata, ayeke na komandema na ndö ti awakua ti Nzapa encore ape. Na ngu ni so, “ngbâa be-ta-zo so ayeke sara ye na ndara” akomanse ti sara kua ti aidé azo so aye ti hinga Nzapa ti komanse ti tambela na ndö ti “Lege-so-ayeke-nzoni-kue” so a suru ni fini fini (Mat. 24:​45-47; És. 35:8). Kua so ambeni zo asara ândö ti leke lege so a-aidé azo so akomanse ti tambela na ndö ti kota lege so ti manda ye mingi na ndö ti Jéhovah nga na aye so lo leke na bê ti lo ti sara (aProv. 4:18). Ala peut nga ti sara ye alingbi na aye so Jéhovah ahunda. Jéhovah ahunda pëpe na awakua ti lo ti sara achangement kue so ala doit ti sara na oko ngoi. Me, lo yeke leke awakua ti lo yeke yeke. E kue e yeke duti ande na ngia mingi na ngoi so ye kue so e sara azia ngia na bê ti Nzapa. Ti tene mbeni lege angbâ nzoni, a bezoin ti bâ lege ni lakue. Ngbene ye na ngu 1919, a ngbâ ti sara kua ti leke “Lege-so-ayeke-nzoni-kue”, tongaso si azo mingi apeut ti quitté Babylone, Ngangu gbata. w23.05 17 par. 15; 19 par. 16

Amembre ti Bebungbi ayeke fa ye na aita so ayeke mû maboko na yâ ti akomite nde nde ti Bebungbi. Laso, aita so ayeke bâ lege ti kota kua so a mû na ala nzoni. A leke ala nzoni awe ti ngbâ ti bâ lege ti ataba ti Christ. Na ngoi so andangba Chrétien so a soro ala ti gue na yayu ague kâ nduru na hunzingo ti kota ye ti vundu, awakua ti Jéhovah ayeke ngbâ ti voro lo be-ta-zo na sese ge. Grâce na fango lege ti Jésus Christ, awakua ti Nzapa ayeke ngbâ ti voro Lo. E hinga so na ngoi ni so, mbeni bungbi ti amara, so Bible airi ni Gog ti Magog, ayeke ga ti sara bira na awakua ti Nzapa (Ézéch. 38:​18-20). Me bira so, so ayeke ninga ape, ayeke kanga lege ape na awakua ti Jéhovah ti voro lo. Kite ayeke dä ape so lo yeke sö ala. Na yâ ti mbeni vision, bazengele Jean abâ “azo mingi mingi” so ayeke ti ambeni taba ti Christ. A tene na Jean so “azo mingi mingi” so asigi “na yâ ti kota ye ti vundu”. (Apoc. 7:​9, 14). Tongaso, e hinga biani so Jéhovah ayeke sö ala. w24.02 5-6 par. 13-14

Nyen la e peut ti sara ti wara yingo vulu? E peut ti sambela ti wara ni, e manda Bible so a sû ni na gbe ti yingo ti Nzapa nga e sara kua legeoko na bungbi ti lo so yingo ti lo afa lege na ni. Sarango tongaso ayeke aidé e ti gi ti duti na “lengo ti yingo”. (aGal. 5:​22, 23). Nzapa ayeke mû yingo ti lo gï na azo so ayeke na anzoni pensé nga na anzoni sarango ye. Lo yeke mû na e yingo vulu ti lo ape tongana e ngbâ ti pensé na asioni ye nga ti sara ni (1 aThes. 4:​7, 8). Ti ngbâ ti wara yingo vulu, e doit nga ti “bâ tenengo aprophétie tongana buba ye pëpe.” (1 aThes. 5:20). Na yâ ti versê so, “aprophétie” aye ti sara tënë ti atënë so Jéhovah atene na e na lege ti yingo vulu ti lo. A ndu nga tënë ti lâ ti Jéhovah nga na ngoi ti e so e doit ti sara ye hio. E yeke pensé ape so lâ ti Jéhovah, wala Harmaguédon, ayeke si na ngoi ti e ape. Me, e ngbâ ti bata ni na li ti e, na lege so e ngbâ ti sara ye na lege ni nga e ngbâ ti duti na aye mingi ti sara na yâ ti “akusala so afa so [e] voro Nzapa na bê ti [e] kue”.—2 Pi. 3:​11, 12. w23.06 12 par. 13-14

Nyen la a yeke nzoni e aChrétien e sara tongana gï hio tongaso mbeni image ti porno asigi na yâ ti téléphone, tablette wala ordinateur ti e? Hio e yeke ke ti bâ ni. Tongana e dabe ti e so tâ kota ye so e yeke na ni ayeke songo ti e na Jéhovah, a peut ti aidé e ti ke ti bâ ni. Même a-image so ayeke ti porno ape apeut ti zingo nzara ti bungbingo koli na wali. Ngbanga ti nyen la a yeke nzoni e ke ti bâ ni? Ndali ti so e ye même ape ti pensé ti sara mbeni ye so ayeke gue na e ti sara lango-sioni na yâ ti bê ti e (Mat. 5:​28, 29). Mbeni ancien na Thaïlande, so iri ti lo David, atene: “Mbi hunda terê ti mbi: ‘Même tongana mbeni image apeut ti duti ti porno ape, eskê a yeke nzere na Jéhovah tongana mbi ngbâ ti bâ ni?’ Mara ti gbungo li tongaso a-aidé mbi ti sara ye na ndara.” Tongana e sara mbeto ti sara mbeni ye so ayeke son bê ti Jéhovah, a yeke aidé e ti sara ye na ndara. Kpengo mbeto ti Nzapa ayeke “tongo nda”, wala gunda, “ti ndara”. w23.06 23 par. 12-13

‘Achambre so ayeke na yâ ni kâ’ apeut ti duti acongrégation ti e. Na ngoi ti kota ye ti vundu, Jéhovah atene lo yeke bata e tongana e ngbâ ti sara na lo legeoko na aita ti e. Tongaso, e doit ti sara ngangu laso ti kanga bê na aita ti e nga ti ye ala mingi. Ni la ayeke sara ande si e sö kuâ. “Kota lâ ti Jéhovah” ayeke duti ande mbeni ngoi ti ngangu ndali ti azo kue (Soph. 1:​14, 15). Awakua ti Jéhovah nga kue ayeke wara ande akpale. Me tongana e leke terê ti e laso, e yeke gi ande bê ti e ape nga e yeke aidé amba ti e. E yeke gbu ngangu na yâ ti akpale kue so e yeke wara ande. Na ngoi so aita ti e abâ pasi, e yeke sara ande ye kue so e peut ti sara ti aidé ala na lege so e bâ mawa ti ala nga e mû na ala aye so ala bezoin ni. Tongana e manda ti ndoye aita ti e laso, e yeke fa ande so e ndoye ala na yâ ti angoi so ayeke ga. Na pekoni, Jéhovah ayeke futa ande e na lege so lo yeke mû na e fini ti lakue lakue na yâ ti dunia so akota kpale nga na aye ti vundu ayeke duti dä encore ape.—És. 65:17. w23.07 7 par. 16-17

Bible atene fani mingi so akoli so ayeke be-ta-zo ayeke azo so ayeke na ngangu. Me a yeke pëpe lakue la ala bâ so ala yeke na ngangu. Na tapande, na ambeni ngoi Gbia David abâ so lo “kpengba tongana hoto”, me na ambeni ngoi “mbeto ahon ndö ti [lo].” (Ps. 30:7). Yingo ti Nzapa amû lani na Samson kota ngangu. Me Samson ahinga so sân ngangu so alondo na Nzapa, lo yeke “woko nga [lo] yeke ga tongana tanga ti azo kue.” (aJu. 14:​5, 6; 16:17). Akoli be-ta-zo so ayeke lani na ngangu gï ndali ti so Jéhovah la amû ni na ala. Bazengele Paul ahinga lani so lo nga kue lo bezoin ngangu ti Jéhovah (2 aCor. 12:​9, 10). Lo yeke lani na akpale ti seni (aGal. 4:​13, 14). Na ambeni ngoi, a yeke nga lani ngangu na lo ti sara ye so ayeke na lege ni (aRom. 7:​18, 19). Na ambeni ngoi, lo gi nga bê ti lo nga mbeto ti ye so apeut ti si na lo asara lo (2 aCor. 1:​8, 9). Me, na ngoi so Paul awoko, a yeke na ngoi ni so la lo wara ngangu. Na lege wa? Jéhovah amû lani na Paul ngangu so lo bezoin ni ti gbu ngangu na yâ ti akpale so lo wara. w23.10 12 par. 1-2

Tongana, na ambeni ngoi, e bâ so e yeke ye oko ape, e peut ti dabe ti e so Jéhovah wani la agboto e na mbage ti lo (Jean 6:44). Lo bâ anzoni sarango ye ti e so peut-être e bâ ni ape, nga lo hinga ye so ayeke na bê ti e (2 Chron. 6:30). Tongaso, e peut ti sara confiance na lo tongana lo tene so e yeke ye ti ngangu ngere na lê ti lo (1 Jean 3:​19, 20). Kozo ti manda tâ tënë, ambeni na popo ti e asara aye so asara si juska laso ala bâ so tënë ayeke na li ti ala (1 Pi. 4:3). Même aChrétien so ayeke be-ta-zo ayeke tiri na awokongo. Eskê bê ti mo afâ ngbanga na ndö ti mo? Tongana a yeke tongaso, bê ti mo ayeke dë ti hinga so ambeni wakua ti Jéhovah so ayeke be-ta-zo atiri na mara bibe ni so. Na tapande, bazengele Paul asara lani mawa na ngoi so lo gbu li na ndö ti awokongo ti lo (aRom. 7:24). Tâ tënë, Paul achangé lani bê ti lo nga lo wara batême. Me lo tene lo yeke “zo so ayeke kete mingi na popo ti abazengele ni kue” nga lo yeke “kota” wasiokpari na popo ti awasiokpari kue.—1 aCor. 15:9; 1 Tim. 1:15. w24.03 27 par. 5-6

Mbeni ye so e peut ti manda na lege ti sioni desizion so Gbia Joas amû ayeke so: e doit ti soro akamarade so ayeke pusu e ti sara anzoni ye, akamarade so aye Jéhovah nga aye ti zia ngia na bê ti lo. Akamarade ti e apeut ti duti azo so ngu ti ala ayeke nde nde. Girisa ape so Joas ayeke lani maseka mingi na kamarade ti lo Jéhoïada. Hunda terê ti mo na atënë so na ndö ti akamarade ti mo: ‘Eskê ala yeke aidé mbi ti kpengba mabe ti mbi na Jéhovah? Eskê ala yeke wa mbi ti sara ye alingbi na aye so Nzapa ahunda? Eskê ala yeke sara tënë na ndö ti Jéhovah nga na atâ tënë ti lo so ayeke ye ti ngangu ngere? Eskê ala yeke bâ aye so Nzapa ahunda na e na nene ni? Eskê ala yeke tene na mbi gï ye so mbi ye ti mä, wala, na mbeto ape, ala yeke kiri na mbi na nzoni lege tongana mbi ye ti hon nde?’ (aProv. 27:​5, 6, 17). Ti tâ tënë ni, tongana akamarade ti mo aye Jéhovah ape, mo bezoin ala ape. Me tongana mo yeke na akamarade so aye Jéhovah, ala yeke aidé mo lakue.—aProv. 13:20. w23.09 9-10 par. 6-7

Alpha ayeke kozo lettre ti agere-mbeti ti Grec, na oméga ayeke ndangba ni. So Jéhovah asara kua na tënë “Alpha na Oméga,” a fa so tongana lo komanse mbeni ye lo yeke gue na ni juska lo hunzi ni nzoni. Na peko ti so Jéhovah acréé Adam na Ève, lo tene na ala, lo tene: “Ala dü, ala ga gbani, ala si ndö ti sese na ala sara si sese ni aga na gbe ti ala.” (Gen. 1:28). Na ngoi ni so, e peut ti tene so Jéhovah atene lani “Alpha”. Lo fa polele ye so lo leke na bê ti lo ti sara: A si na mbeni ngoi, ahale ti Adam na Ève so ayeke mbilimbili-kue so amä yanga ayeke si ndö ti sese na ala yeke sara si sese aga Paradis. Tongana ngoi ni so asi ande, e peut ti tene so Jéhovah ayeke tene “Oméga”. Na peko ti so Jéhovah ahunzi ti créé “yayu na sese nga na aye kue so ayeke na yâ ni”, lo fa so ye so leke na bê ti lo ti sara ayeke ga biani tâ tënë. Lo fa so nyen na nyen lo yeke sara ye so lo leke na bê ti lo ti sara ndali ti azo nga na sese. Na hunzingo ti lango mbasambala ni, lo yeke sara ye kue so lo leke na bê ti lo ti sara.—Gen. 2:​1-3. w23.11 5 par. 13-14

Ngangu voyage ti londo na Babylone ti kiri na Israël so apeut ti sara nze osio, me Jéhovah atene lo yeke zi akpale kue so apeut ti kanga lege na ala ti kiri. A-Juif so ayeke be-ta-zo ahinga lani so anzoni ye so ala yeke wara tongana ala kiri na Israël ayeke mingi ahon asacrifice kue so ala yeke sara. Nzoni ye so ahon atanga ni kue ayeke vorongo Nzapa. Mbeni gbalaka so azo ti Israël apeut ti mû asandaga na ndö ni tongana ti so Ndia ti Moïse ahunda ayeke lani na Babylone ape, nga aprêtre so a leke yâ ti kua ti ala ti zö asandaga ni ayeke dä ape. Na ndö ni, wungo ti apaïen, akoli na awali, ayeke lani mingi ahon wungo ti azo so ane Jéhovah wala andia ti lo. Tongaso, aJuif saki mingi so aye Jéhovah ayeke ku lani kungo ti kiri na kodro ti ala tongaso si ala peut ti kiri ti voro Jéhovah na lege ni. w23.05 14-15 par. 3-4

E bezoin mungo maboko ti yingo vulu ti Nzapa tongaso si e peut ti ngbâ ti sara ye “tongana amolenge ti lumière”. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so a yeke kete ye ape ti ngbâ ti duti na sioni oko ape na yâ ti sioni dunia so (1 aThes. 4:​3-5, 7, 8). Yingo vulu apeut ti aidé e ti tiri na bibe ti dunia so, na tapande atënë ti ndara nga na abango ndo so ague nde na apensé ti Nzapa. Yingo vulu apeut nga ti aidé e ti duti na “mara ti alege nde nde kue ti nzoni bê, alege nde nde kue ti mbilimbili”. (aÉph. 5:9). Mbeni lege so e peut ti wara yingo vulu ayeke ti sambela ndali ni. Jésus atene so Jéhovah ayeke “mû yingo vulu na ala so ahunda ni na lo”. (Luc 11:13). E yeke wara nga yingo vulu tongana e yeke sepela Jéhovah legeoko na aita ti e na ngoi ti abungbi (aÉph. 5:​19, 20). Ngangu so yingo vulu ti Nzapa ayeke sara na ndö ti e ayeke aidé e ti sara aye so anzere na Nzapa. w24.03 23-24 par. 13-15

Mo bezoin ti kanga bê mingi? Tongana a yeke tongaso, sambela ndali ni. Kangango bê ti ku ayeke mbeni mbage ti lengo ti yingo (aGal. 5:​22, 23). Tongaso, e lingbi ti sambela ti wara yingo vulu nga ti hunda Jéhovah ti aidé e ti lë lengo so. Tongana e yeke na yâ ti mbeni ye so asara si a yeke ngangu na e ti kanga bê, e yeke “ngbâ ti hunda” Jéhovah ti wara yingo vulu ti aidé e ti ngbâ ti kanga bê (Luc 11:13). E peut nga ti hunda Jéhovah ti aidé e ti bâ aye tongana ti so lo yeke bâ na ni. Na peko ti so e sambela, e doit ti sara kue ti ngbâ ti kanga bê lango oko oko. Tongana e ngbâ ti sambela ti kanga bê nga e sara kue ti kanga bê, Jéhovah ayeke aidé e ti kanga bê mingi même tongana kozo e hinga ti kanga bê ape. Ti gbu li na ndö ti atapande ti Bible ayeke aidé nga e. Na yâ ti Bible, e yeke na gbâ ti atapande ti azo so akanga bê. Tongana e gbu li na ndö ti ambaï so, e peut ti manda tongana nyen ti kanga bê. w23.08 22 par. 10-11

Jésus adë bê ti bazengele Pierre so Jéhovah ayeke mû maboko na lo. Jésus so a zingo lo na kuâ akiri asara mbeni miracle so asara si Pierre na amba ti lo abazengele agbu asusu (Jean 21:​4-6). Kite ayeke dä ape so miracle so asara si Pierre ahinga so a yeke ngangu ape na Jéhovah ti mû na lo aye so lo bezoin ni. Peut-être bazengele ni adabe ti lo na tënë ti Jésus so lo tene Jéhovah ayeke mû na azo so ayeke “gi kozoni Royaume” aye so ala bezoin ni (Mat. 6:33). Aye so kue a-aidé Pierre ti zia kua ti fango tënë kozo na kua ti gingo susu. Na lango ti Pentecôte ti ngu 33, lo fa tënë sân mbeto, lo aidé azo saki mingi ti yeda na nzoni tënë (Kus. 2:​14, 37-41). Na pekoni, lo aidé azo ti Samarie nga na azo so ayeke aJuif ape ti yeda na Christ (Kus. 8:​14-17; 10:​44-48). Biani, Jéhovah asara kua na Pierre na mbeni lege so ayeke nde mingi ti ga na mara ti azo kue na yâ ti congrégation. w23.09 20 par. 1; 23 par. 11

Ngu use tongaso na peko ti so azo ti Babylone afuti Jérusalem, Nébucadnezzar, gbia ti Babylone, abâ li ti lo, na yâ ni, lo bâ mbeni kota statue so asara si lo gi bê ti lo mingi. Lo tene lo yeke fâ awandara ti lo kue, so Daniel ayeke na popo ni, tongana ala fa na lo pëpe bango li ni nga na ndani (Dan. 2:​3-5). Daniel adoit lani ti sara ye hio; tongaso ape, gbâ ti azo ayeke kui. Lo ‘gue na ndo ti gbia, na lo hunda gbia ti mû na lo ngoi ti fa na lo nda ti bango li ni.’ (Dan. 2:16). Ye so afa so Daniel asara ye na mbeto ape nga lo yeke na mabe. Ye oko afa ape so Daniel afa nda ti mbeni bango li kozo. Lo hunda na amba ti lo ‘ti sambela Nzapa ti yayu ti sara nzoni bê na ala, si lo fa na ala nda ti tënë so a honde ndani so’. (Dan. 2:18). Jéhovah akiri lani tënë na asambela so. Nzapa a-aidé Daniel ti fa nda ti bango li ti Nébucadnezzar. Ye so asara si Daniel na amba ti lo asö fini ti ala. w23.08 3 par. 4

Bâ anzoni ye so aga na peko ti kangango bê ti ku. Tongana e kanga bê, e yeke na ngia nga e yeke gi bê ti e ape. Tongaso, kangango bê ti ku apeut ti sara si li ti e ayeke kpô nga seni ti e apeut ti ga nzoni ahon ti kozo. Tongana e kanga bê na amba ti e, e yeke duti na nzoni songo na ala. Aita ti congrégation ayeke mä terê nzoni. Tongana mbeni zo ason bê ti e na e sara ngonzo hio hio ape, a yeke ga kota tënë ape (Ps. 37:​8, kete tënë na gbe ni; aProv. 14:29). Me kota ye ni ayeke so, e yeke mû tapande ti Babâ ti e ti yayu nga e yeke ga nduru mingi na lo. Kangango bê ti ku ayeke tâ mbeni pendere sarango ye so ayeke sara nzoni na azo kue. A yeke lakue kete ye ape ti kanga bê, me grâce na mungo maboko ti Jéhovah, e peut ti ngbâ ti maï sarango ye so. Nga so e ngbâ ti kanga bê ti ku fini dunia, e peut ti duti sûr so “lê ti Jéhovah ayeke na ndö ti azo so ayeke kpe mbeto ti lo, azo so ayeke ku ti tene lo fa tâ ndoye na ala”. (Ps. 33:18). Zia e kue e leke na bê ti e ti ngbâ ti yü kangango bê ti ku. w23.08 22 par. 7; 25 par. 16-17

Jacques afa so zo apeut ti tene so lo yeke na mabe, me akusala ti lo afa so lo yeke na mabe ape (Jacq. 2:​1-5, 9). Jacques asara nga tënë ti mbeni zo so abâ ‘mbeni ita-koli wala ita-wali so ayeke na bongo wala kobe pëpe’, me lo mû maboko na lo ape. Même tongana zo so atene ni yeke na mabe, akusala ti lo afa so lo yeke na mabe ape (Jacq. 2:​14-17). Jacques afa so Rahab ayeke tapande ti zo so akusala ti lo afa so lo yeke na mabe (Jacq. 2:​25, 26). Lo mä tënë na ndö ti Jéhovah na lo hinga so lo yeke mû lani maboko na azo ti Israël (Jos. 2:​9-11). Akusala ti lo afa so lo yeke na mabe, lo bata azo ti Israël use so aga ti bembe ndo na ngoi so fini ti ala ayeke na yâ ti kpale. A sara si a diko wali so ayeke mbilimbili-kue ape so, so ayeke zo ti Israël ape, zo ti mbilimbili tongana ti Abraham. Tapande ti Rahab afa na e so a yeke kota ye mingi ti fa mabe ti e na lege ti akusala. w23.12 5-6 par. 12-13

So e yeke aChrétien, e ye ti mä yâ ti akozo fango ye ti Bible, me e ye ti ngbâ gï ge ape. Grâce na mungo maboko ti yingo vulu ti Nzapa, e yeke na nzara mingi ti hinga “même aye ti Nzapa so ndani alï mingi.” (1 aCor. 2:​9, 10). Mo peut ti sara recherche na ndö ti mbeni tënë so ayeke sara si mo ga nduru mingi na Jéhovah. Na tapande, mo peut ti gi ti hinga tongana nyen la lo fa so lo ye awakua ti lo ti ândö nga tongana nyen la a fa so lo ye mo nga. Mo peut nga ti gi ti bâ tongana nyen la Jéhovah aye ti tene azo ti Israël avoro lo lani nga ti haka ni na fason so lo ye ti tene e voro na lo laso. Wala peut-être mo peut ti manda anzene nzene ye na ndö ti aprophétie so Jésus asara si aga tâ tënë na ngoi so lo yeke na sese nga na ngoi ti kua ti lo ti fango tënë. Tongana mo sara kua na Index des publications des Témoins de Jéhovah wala Mbeti ti sarango na recherche ndali ti aTémoin ti Jéhovah na ngoi so mo yeke manda ye, mandango ye ni apeut ti nzere na mo mingi. Ti manda atënë ti Bible so ndani alï mingi apeut ti kpengba mabe ti mo nga ti aidé mo ti “wara hingango ye na ndö ti Nzapa”.—aProv. 2:​4, 5. w23.10 18-19 par. 3-5

Tënë “ngangu” so bazengele Pierre asara kua na ni ayeke mbeni tënë ti Grec so aye ti tene “ti gboto yâ ti mbeni ye.” Use mbage ti versê ni asara tënë ti ye so e yeke sara tongana e ndoye terê ngangu. Tongana e ndoye terê ngangu ayeke aidé e ti kanga ndö ti asiokpari ti aita ti e. Zia e mû mbeni tapande ti fa ni: Imaginé mbeni table so adû ayeke na ndö ni. Mo peut ti bi mbeni bongo na ndö ni ti kanga ndö ni kue, me pëpe gï mbeni mbage ni. Legeoko nga, tongana e ndoye aita ti e ngangu, e peut ti kanga ndö ti, wala ti pardonné, gï siokpari ti ala oko wala use ape, me “asiokpari mingi” so ala sara. Ndoye ti e ndali ti azo adoit ti duti ngangu mingi tongaso si e peut ti pardonné awokongo ti amba ti e aChrétien, même tongana a yeke ngangu mingi na e ti sara ni (aCol. 3:13). Tongana e pardonné amba ti e, e yeke fa so e ye ala ngangu nga e ye ti zia ngia na bê ti Jéhovah. w23.11 11-12 par. 13-15

Na ngoi so Gbia Josias ayeke na ngu 26, lo komanse ti leke temple so abuba lani. Na ngoi ti kua so, a wara “mbeti ti Ndia ti Jéhovah, Ndia so lo mû ândö na lege ti Moïse.” Na ngoi so a diko ni si gbia ni amä, hio lo sara achangement ti sara ye alingbi na ye so a diko (2 Chron. 34:​14, 19-21). Mo ye ti diko Bible lakue? Peut-être mo komanse ti diko ni lâ oko oko awe, eskê a nzere na mo? Eskê mo yeke bata aversê so apeut ti aidé mo? Na ngoi so Josias ayeke na ngu 39 tongaso, lo sara mbeni faute so asara si lo wara kuâ. Lo sara confiance na lo wani ahon ti hunda Jéhovah ti fa lege na lo (2 Chron. 35:​20-25). E manda mbeni ye na lege ni. Atâa ngu ti e ayeke oke, wala e manda Bible asara ngu oke, e doit ti ngbâ ti gi Jéhovah. Ye so aye ti tene e doit ti sambela lo lakue ti fa lege na e, e manda Bible nga e mä wango ti aChrétien so akpengba. Ye so ayeke sara si peut-être e yeke sara akota faute ape nga e yeke duti na ngia mingi.—Jacq. 1:25. w23.09 12 par. 15-16

Bible asara tënë ti gbâ ti awali so ayeke na apendere sarango ye, so aye Jéhovah nga asara na lo. Lani “sarango ye ti terê ti ala ayeke lakue nzoni” nga “ala yeke be-ta-zo na yâ ti aye kue.” (1 Tim. 3:11). Na ndö ni, ala peut ti wara na yâ ti congrégation ti ala aita-wali so akpengba so ala peut ti mû tapande ti ala. Aita-wali so ade maseka, ala gbu li na ndö ti aita-wali so ala hinga ala so ayeke na anzoni sarango ye, so ala peut ti mû tapande ti ala. Bâ apendere sarango ye ti ala, na pekoni bâ tongana nyen la mo peut ti mû tapande ni. Mbeni kota sarango ye so Chrétien so akpengba adoit ti duti na ni. Tongana mbeni ita-wali asara terê ti lo kete, lo yeke duti na nzoni songo na Jéhovah nga na azo. Na tapande, mbeni wali so aye Jéhovah ayeke sara terê ti lo kete lo mä yanga ti azo so Babâ ti lo ti yayu amû na ala komandema (1 aCor. 11:3). Jéhovah amû komandema na ambeni zo na yâ ti congrégation nga na yâ ti sewa. w23.12 18-19 par. 3-5

Jéhovah aku na mbage ti koli ti ye wali ti lo, ti mû na lo aye so lo bezoin ni, ti duti nzoni kamarade ti lo nga ti aidé lo ti ngbâ nduru na Jéhovah. Kode ti gbungo li nzoni, nengo awali nga dutingo zo ti confiance, ayeke aidé mo ti duti nzoni koli ti wali. Na peko ti so mo sara mariage, mo peut ti ga babâ. Nyen la mo peut ti manda na mbage ti Jéhovah na ndö ti dutingo nzoni babâ? (aÉph. 6:4). Jéhovah atene polele na Molenge ti lo Jésus so lo ndoye lo mingi nga so bê ti lo anzere na lo mingi (Mat. 3:17). Tongana mo ga babâ, sara kue ti tene lakue amolenge ti mo ahinga so mo ye ala. Gonda ala fani mingi ndali ti anzoni ye so ala sara. Ababâ so amû tapande ti Jéhovah ayeke aidé amolenge ti ala ti ga aChrétien so akpengba. Mo peut ti leke terê ti mo laso ti sara kua so tongana na ndoye mo bâ lege ti azo ti sewa ti mo nga na aita ti congrégation nga tongana mo fa na ala so mo ye ala nga mo bâ ala na nene ni.—Jean 15:9. w23.12 28-29 par. 17-18

Atâa so e yeke sara na Jéhovah be-ta-zo, e yeke wara akpale nga terê ti e ayeke son tongana tanga ti azo kue. Azo so ake awakua ti Nzapa apeut nga ti kanga lege na e wala ti sara ye ti ngangu na e. Atâa so Jéhovah ayeke kanga lege na aye so ti si na e ape, lo tene lo yeke aidé e (És. 41:10). Grâce na mungo maboko ti lo, e peut ti ngbâ ti duti na ngia, ti mû anzoni desizion nga ti duti be-ta-zo na lo atâa e wara akpale so ayeke ngangu mingi. Jéhovah atene lo yeke mû na e ye so Bible airi ni “siriri ti Nzapa”. (aPhil. 4:​6, 7). Siriri so aye ti sara tënë ti bê ti e so adë nga e yeke kpô ndali ti so e yeke na nzoni songo na Jéhovah. Siriri so, so “ahon ndö ti bibe kue”, ayeke pendere mingi ahon ti so e peut ti imaginé. Na tapande, a si na mo awe so mo sambela Jéhovah na bê ti mo kue na pekoni li ti mo akpe ti bâ so bê ti mo adë siriri? A si tongaso ndali ti so mo yeke na “siriri ti Nzapa”. w24.01 20 par. 2; 21 par. 4

Azo so aye Jéhovah aye ti sepela iri ti lo na bê ti ala kue. David ahinga lani so tongana zo asepela iri ti Jéhovah, lo yeke sepela Jéhovah la. Tongana e mä iri ti Jéhovah, e yeke pensé na mara ti zo so lo yeke ni, e yeke pensé nga na anzoni sarango ye ti lo kue nga na aye so lo sara so apika bê mingi. David aye lani ti sara si iri ti Babâ ti lo aga nzoni-kue nga ti sepela ni. Lo ye lani ti sara ni na “ye kue so ayeke na yâ ti” lo, so ti tene na bê ti lo kue. Legeoko nga, azo ti mara ti Lévi amû lani li ni ti sepela Jéhovah. Ala sara terê ti ala kete ala yeda so ala lingbi pëpe ti tene atënë ti sepela so iri ti Jéhovah, so ayeke nzoni-kue, alingbi tâ na ni (Néh. 9:5). Kite ayeke dä ape so, so ala sara terê ti ala kete ala sepela Jéhovah na bê ti ala kue, a zia ngia na bê ti lo. w24.02 9 par. 6

Jéhovah ayeke tene ande ape so ye so mo leke ti sara akara mo (2 aCor. 8:12). Manda ye na lege ti aye so akanga lege na mo ti si na ye so mo leke ti sara. Girisa ape aye so mo sara awe. Bible atene: “Nzapa ayeke kirikiri pëpe si lo girisa kusala ti ala.” (aHéb. 6:10). Tongaso, a yeke nzoni mo girisa ape aye so mo sara awe. Gbu li na ndö ti aye so mo leke ti sara so mo si dä awe, na tapande gango kamarade ti Jéhovah, fango tënë ti lo na azo wala warango batême. So ândö mo leke ti sara ambeni ye na yâ ti kua ti Jéhovah na mo sara ni, mo peut ti sara aye so mo leke ti sara na ndembe so. Grâce na mungo maboko ti Jéhovah, mo peut ti sara ye so mo leke ti sara. Na ngoi so mo yeke gi ti sara ye so mo leke ti sara na yâ ti kua ti Jéhovah, girisa ape ti bâ tongana nyen la Jéhovah a-aidé mo nga lo sara tufa na ndö ti mo, ye so ayeke sara si mo duti na ngia (2 aCor. 4:7). Tongana mo découragé ape mo yeke wara ande gbâ ti atufa.—aGal. 6:9. w23.05 31 par. 16-18

Jéhovah ayeke gi alege ti fa na awakua ti lo so lo ye ala nga ala zia ngia na bê ti lo. Bible asara tënë ti angoi use so lo tene na Jésus so lo yeke Molenge ti lo so lo ye lo mingi nga so lo zia ngia na bê ti lo (Mat. 3:17; 17:5). Eskê mo ye ti mä Jéhovah atene na mo so mo zia ngia na bê ti lo? Jéhovah angbâ na yayu kâ ayeke sara tënë na e ape, me lo yeke sara tënë na e na lege ti Bible. E peut ti “mä” Jéhovah atene so e zia ngia na bê ti lo tongana e diko atënë so Jésus atene na yâ ti aÉvangile. Jésus asara ye lani tâ gï tongana Babâ ti lo. Tongaso, tongana e diko atënë so Jésus atene na adisciple ti lo, so ayeke mbilimbili-kue ape me so ayeke be-ta-zo, ti fa so ala zia ngia na bê ti lo, e peut ti imaginé Jéhovah na tenengo atënë so na e (Jean 15:​9, 15). Tongana e wara akpale, a ye ti tene ape so e zia ngia na bê ti Jéhovah encore ape. Me akpale azi lege na e ti fa so e ye Nzapa mingi nga e sara confiance na lo.—Jacq. 1:12. w24.03 28 par. 10-11