Atene so Azo Ahunda

Tongana nyen a lingbi atâ Chrétien aba kangbingo na popo ti azo senge senge aprogramme ti ordinateur so ndia ahunda ti kä ni kango, so ayeke mbeni salango ye so amu ndo mingi?

Ambeni alingbi ti tara na lege ni pepe ti yeda na salango ye tongaso na bingo bê na atene ti Jésus: “A mu ye na i senge senge, i mu ye na azo senge senge.” Biani, Jésus abi bê ti lo la ni pepe na mungo senge senge na azo ambeti wala aprogramme ti ordinateur so ndia abata ni, so a lingbi salango kusala na ni ague legeoko na ye so ndia ahunda. Lo ye la ni ti tene mungo ye tongana mbeni mbage ti kusala ti fango tene. Jésus atene na abazengele so ayeke gue na yâ agbata nga na yâ akete kodoro nde nde so a yeke ti ala ti fa tene ti Royaume, ti sava azo ti kobela, na ti tomba ayingo sioni. Ahon ti hunda mbeni ye ndali ni, a lingbi abazengele ‘amu ye senge senge na azo.’​—Matthieu 10:7, 8.

Ndali ti kota guengo na li ni ti wungo ti a-ordinateur teti zo mveni wala teti dengo buze, azo mingi ahunda ti wara aprogramme ti ordinateur. Ye so mingi ni a lingbi ala vo ni vongo. Biani, ambeni zo aleke aprogramme si azo alingbi ti wara ni senge senge, na ala tene so a lingbi ti sala copie ni na ti mu même na ambeni zo nde na pekoni. Ye oko, a yeke kä mingi ti aprogramme ti ordinateur kango. Atä a yeke teti kusala ti ala mveni na da wala teti dengo buze, a ku ti tene azo so asala kusala na aprogramme ti ordinateur avo ni, afuta nginza ndali ni. Tongana mbeni zo akamata wala asala copie ti mbeni bungbi ti aprogramme ni san ti tene lo futa nginza ndali ni ayeke kengo ndia. A yeke legeoko tongaso tongana asala gbâ ti photocopie ti abuku, atä tongana a kangbi ni na ambeni zo senge senge.

Aprogramme ti ordinateur mingi (so andu nga aye ti ngia) ayeke na mbeni license. Mbeti so ahunda na wa ni wala na zo so asala kusala na programme ni ti sala ye alingbi na aye kue so a hunda nga na yâ akatikati ni. Mingi ti a-license tongaso afa so gi zo oko si alingbi ti zia programme ni na yâ ti mbeni ordinateur na ti sala kusala na ni. Mingi ni, a hunda ti zia ni gi na yâ ti ordinateur oko, atä a yeke ordinateur so ayeke na da ti zo wala ti dengo buze wala ti da-mbeti. Ambeni license ni atene so zo so asala kusala na ni alingbi ti sala mbeni copie ti programme ni ti bata batango teti lo mveni, me a lingbi lo sala a-copie teti ambeni zo nde oko pepe. Tongana wa ni aye ti mu programme ni kue na mbeni zo (so andu nga license na mbeti ti fa lege ti sala kusala na ni), lo lingbi ti sala tongaso. Ye oko, lo mveni lo yeke mbeni pepe na droit ti sala kusala na ni. Yâ ti a-license ni ayeke nde nde, tongaso a lingbi zo so avo mbeni programme wala awara mbeni oko agi ti hinga ye so license ni aye mbilimbili ti tene.

Akodoro mingi amu tele ti ala na yâ mbeni mango tele so abata “ye ti ndara so zo aleke,” tongana aprogramme ti ordinateur, na ala tara ti tene a sala ye alingbi na ye so ndia atene ti bata aye tongaso. Na tapande, New York Times ti 14 janvier 2000 atene so “azo ti lapolisi ti Zamani na ti Danemark agbu azo so afa ala tongana azo ti yâ ti mbeni kota bungbi so ayeke nzi aprogramme ti ordinateur,” na so ayeke sala gbâ ti copie ni na ayeke kangbi na azo aprogramme ni nga na aye ti ngia ti ordinateur, na même ayeke kä ambeni na lege ti Internet.

Kongrégation ti aChrétien aluti na ndo wa na yâ ye so? Biani, Jésus atene: “I mu na César ye so ayeke ti César, na i mu na Nzapa ye so ayeke ti Nzapa.” (Marc 12:17) Ye so ahunda na aChrétien ti bata andia ti kodoro so ague nde na ndia ti Nzapa pepe. Na ndo angorogbia, bazengele Paul atene: “Zia âme oko oko aduti na gbe ti azo ti komande ti kota ahon . . . Zo so ake yanga-ti-komande ake kpengba-tene ti Nzapa; na ala so ake, fade ala wara ngbanga.”​—aRomain 13:1, 2.

A yeke pepe na a-ancien ti kongrégation ti aChrétien ti gue ti ba a-ordinateur ti ambeni zo, mo ba mo tene a mu lege na ala ti fa nda ti aye so ndia abata na lege ti aye na ti sala si a sala ye alingbi na ni. Me ala hinga na bê kue na ala fa so a lingbi aChrétien akpe ti mu aye so ayeke ti ala pepe na a lingbi ala sala kue ti duti azo so abata ndia. Ye so abata aChrétien si ase ala pepe tongana azo so ake ndia, na a mu lege na ala ti duti na nzoni yingo-ti-hinga na gbele Nzapa. Paul asû na mbeti: “Teti tene so, a yeke ngbanga ti i ti mä yanga ti lo, gi ti kpe ngonzo pepe, me teti yingo-ti-hinga nga.” (aRomain 13:5) Legeoko nga, Paul afa na gigi ye so atâ Chrétien aye tongaso: “E hinga e yeke na nzo yingo-ti-hinga, na e ye ti tambela na lege so alingbi na yâ ye kue.”​—aHébreu 13:18.

[Encadré na lembeti 31]

Ambeni ndokua ti dengo buze na ada-mbeti avo a-license so amu lege na mbeni wungo ti azo so ala diko ni ti sala kusala na mbeni programme oko. Na ngu 1995, akongrégation ti aTémoin ti Jéhovah asala lisoro na ndo mbeni article so awara na yâ ni wango so:

“Mingi ti andokua so aleke na akä aprogramme ti ordinateur ayeke sala si ndia abata aye ti ala kue, na ala mu mbeni license so afa tongana nyen a lingbi ti sala kusala na aprogramme ni na lege ti ndia. Mingi ni, license ni atene so wa ni alingbi pepe ti mu a-copie ti programme ni na ambeni zo; biani, ndia ti sese kue so abata aye ti azo afa so a yeke na lege ni oko pepe ti sala tongaso. . . . Ambeni kota ndokua ti dengo buze akä a-ordinateur so azia na yâ ni kozoni aprogramme so ayeke na license. Ye oko, ambeni ndo ti kango a-ordinateur amu pepe a-license, teti so aprogramme so ala zia na yâ ti a-ordinateur kozoni amu peko ti ndia pepe, so ti tene zo so avo mara ti ye tongaso ake ndia tongana lo sala kusala na aprogramme ni. Na ndo tene so, a lingbi aChrétien akpe ti yôro wala ti lungula na yâ ti mbeni serveur (ordinateur so azo mingi alingbi ti lï na yâ ni ti wara ambeni sango) ye so ndia abata ni (legeoko tongana ti ambeti ti Société), na so asala copie ni san ti tene a hunda na zo so aleke ni.”