අප්රිකාවේ ඒඩ්ස්—ක්රිස්තියානි ලෝකය වගකිව යුත්තේ කෙතරම් දුරකටද?
අප්රිකාවේ පිබිදෙව්! වාර්තාකරු විසිනි
මෙම ලිපියේ භාවිත වන “ක්රිස්තියානි ලෝකය” යන යෙදුම, බයිබලයේ සඳහන් වන ක්රිස්තියානි ධර්මයට වෙනස්ව, ක්රිස්තියානි ධර්මයයයි කියනු ලබන ධර්මයට යොමු දක්වයි.
ක්රිස්තියානි ලෝකය
“වැසියන්ගෙන් බහුතරයක් තමන් ක්රිස්තියානීන්යයි කියා සිටින ලෝකයේ කොටස්ය.”—වෙබ්ස්ටර්’ස් නිව් වර්ල්ඩ් ඩික්ෂනරි.
ඒඩ්ස්
“ප්රතිශක්ති පද්ධතියේ සෛලවලට රෙට්රෝවෛරස් ආසාදනයක් හා සම්බන්ධ පරිචිත ප්රතිශක්ති ඌනතාවට අයත් තත්වයක්.”—වෙබ්ස්ටර්’ස් නයින්ත් නිව් කොලීජියේට් ඩික්ෂනරි.
ඒඩ්ස් සමස්ත ලෝක වසංගතයකි. දැනටමත් මිලියන 17ක පමණ සෙනඟක් HIV වෛරසයෙන්, එනම් ඒඩ්ස් ඇති කරන්නාවූ වෛරසයෙන් ආසාදනය වී සිටින බව තක්සේරුවලින් දැක්වේ. ඇරත් එය වේගවත්ව පැතිරෙමින් පවතී.
මෙම වසංගතය හා සම්බන්ධ වෛද්යමය, දේශපාලනමය සහ චිත්තවේගීය කාරණාවලට බොහෝ සෙයින් අවධානය යොමු කර තිබෙන නමුත්, ඊට සම්බන්ධ වන ආගමික කාරණා ගැන පවසා ඇත්තේ අංශු මාත්රයකි. ඇත්තෙන්ම ඒඩ්ස් පැතිර යෑමට ආගම සම්බන්ධ වී තිබේය යන අදහස, ඇතැම් පාඨකයන්ට ඇදහිය නොහැකි යමක් මෙන් විය හැක. එහෙත් අප්රිකානු මහාද්වීපයේ හටගෙන තිබෙන තත්වය ඔබ සැලකිල්ලට ගන්නෙහි නම් එය නුහුරු අදහසක් නොවනු ඇත.
විශේෂයෙන් අප්රිකාවට, ඒඩ්ස් තදින් පහර දී ඇත.a ලෝකයේ වෙසෙන ඒඩ්ස් රෝගීන්ගෙන් සියයට 67ක්ම එම මහාද්වීපයේ වෙසෙන බව ඇතමෙක් පවසති. පසුගිය වසර පහ ඇතුළත චැඩ්වලින් වාර්තා වූ රෝගීන්ගේ සංඛ්යාව 100ගුණයකින් වැඩි වී තිබේ. එහෙත්, තක්සේරුවලට අනුව, වාර්තා වී තිබෙන්නේ සියලු රෝගීන්ගෙන් තුනෙන් එකක් පමණි. ලෝක බැංකුව ඉදිරිපත් කළ වාර්තාවකට අනුව, බොහෝ අප්රිකානු නාගරික මධ්යස්ථානවල වැඩිහිටියන් අතර මරණයට වඩාත්ම පොදු හේතුකාරකය වී තිබෙන්නේ ඒඩ්ස්ය.
ආගම—එය කොටසක් දැරුවාද?
මෙම මහත් විපතට, යේසුස් ක්රිස්තුස්වහන්සේ විසින් උගන්වනු ලැබූ ආගම වන ක්රිස්තියානි ධර්මයට වරද තැබිය නොහැක. කෙසේවෙතත්, පහත දක්වා ඇති පරිදි, “ක්රිස්තියානි ලෝකය” යන යෙදුමට, තමන් ක්රිස්තියානියයි කියා සිටින ජනයා වෙසෙන රටවල් ඇතුළත් වේ. එමෙන්ම ක්රිස්තියානි ලෝකය පැහැදිලිවම ඊට සම්බන්ධ වේ. පල්ලි ඒඩ්ස් වෛරසය ඇති කළ බව හෝ කෙළින්ම පැතිරෙවූ බව ඉන් අදහස් කරන්නේ නැත. එහෙත් අප්රිකාවේ ඒඩ්ස් පැතිරී තිබෙන්නේ මූලික වශයෙන් දුරාචාරමය විෂමලිංගික කටයුතු නිසාය.b එමනිසා ඒඩ්ස් සදාචාරමය ගැටලුවක් ලෙස හැඳින්විය හැකි අතර, ඒ හේතුවෙන් එය සිත කළඹවන ආගමික ප්රශ්න සමහරකට තුඩු දෙයි. ඒ මන්දයත්, අප්රිකානු “ක්රිස්තියානි ධර්මය” වනාහි බටහිර රටවලින් කෙළින්ම ගෙන්වනු ලැබූ යමක් වන බැවිනි. ඔවුන්ට විශේෂිත වූ ආගම, සම්ප්රදායක අප්රිකානු ක්රමවලට වඩා උසස් ජීවන රටාවක් ඉදිරිපත් කළ බව පවසමින්, අප්රිකානුවන්ව තම ආගමට හරවාගැනීමේ කාර්යය, පල්ලි නායකයෝ භාරගත්හ. ක්රිස්තියානි ලෝකයේ බලපෑම එහි නව භක්තිකයන්ගේ සදාචාරය සැබවින්ම වැඩිදියුණු කළේද? හරියටම විරුද්ධ දෙය සිදු වූ බව ඒඩ්ස් අර්බුදය ඉතා පැහැදිලිව නිරූපණය කරයි.
නිදසුනක් වශයෙන්, චැඩ් දේශය සැලකිල්ලට ගන්න. එහි ප්රධාන නගර හතරෙන් තුනක විශාල “ක්රිස්තියානි” ජනගහනයක් සිටී. අනික ප්රධාන වශයෙන් මුස්ලිම් එකකි. එසේවුවත්, වෛරසය දැන් ප්රබලව පවතින්නේ, “ක්රිස්තියානි” නගර තුන තුළය! එම රටාව එම මහාද්වීපය පුරාම දක්නට තිබේ. බහුතරයක් මුස්ලිම් ජාතිකයන් වෙසෙන උතුරු අප්රිකාවට වඩා, නාමික වශයෙන් ක්රිස්තියානි වන මධ්යම හා දකුණු අප්රිකාවේ බොහෝ සෙයින් ඉහළ ආසාදන මට්ටමක් පවතී.
අප්රිකාව “ක්රිස්තියානි” බවට පත් වූ අන්දම
තමන් ක්රිස්තුස්වහන්සේගේ අනුගාමිකයන්යයි කියා සිටින ජනයා අතර මෙම වෛරසය මෙතරම් වේගවත්ව පැතිරී තිබෙන්නේ මන්ද? බොහෝ අප්රිකානුවන් තමන්ව ක්රිස්තියානීන්යයි හැඳින්වුවත්, යථාර්ථය වන්නේ, බයිබලයේ දක්නට තිබෙන ක්රිස්තියානි ධර්මයේ සදාචාරමය ප්රමිතිවලට ඇලී සිටින්නේ සාපේක්ෂ වශයෙන් ස්වල්පදෙනෙකු පමණක් වීමය. මෙය, ක්රිස්තියානි ලෝකයේ මිෂනාරිවරුන් අප්රිකානු ජනගහනය “හැරවූ” ආකාරයේ ඍජු ප්රතිඵලයක් බව පෙනේ.
දහඅටවන සහ දහනවවන ශතවර්ෂවලදී, ක්රිස්තියානි ලෝකයේ සම්ප්රදායානුකූල විශ්වාසයන් ප්රහාරයට ලක් විය. බයිබලය තදින් විවේචනය කිරීම ජනප්රිය දෙයක් බවට පත් වූ අතර, එනිසා බොහෝදෙනෙකුට බයිබලය හුදෙක් පැරණි සාහිත්ය කෘතියක් බවට පත් විය. පරිණාමවාදය, පූජක පක්ෂය අතර පවා පිළිගැනීමක් ලබන්ට පටන්ගත්තේය. සැකයේ බීජ වපුරනු ලැබීය. ශුද්ධ ලියවිලි කෙරෙහි ඇදහිල්ල තැබීම සැකයට ලක් කරනු ලැබීය. මෙම වාතාවරණය යටතේ, අප්රිකානුවන්ව “හැරවීම” සඳහා ක්රිස්තියානි ලෝකය දැරූ වෑයම් අනිවාර්යයෙන්ම ලෞකික විලාසයක් ගැනීම පුදුමයට හේතුවක් නොවේ. හැරුණු පුද්ගලයන්ට සදාචාරය පිළිබඳ බයිබල් ප්රමිතිවලට එකඟව ජීවත්වීමට උපකාර කරනවා වෙනුවට, පල්ලියේ මිෂනාරිවරු ඔවුන්ට සමාජ ශුභාරංචිය දේශනා කළහ, එනම් මානව හිතවාදයේ ක්රියා සිදු කිරීම මත ඔවුහු වැඩි අවධානයක් යොමු කළහ. සමහරවිට නොදැනුවත්වම, පැවති සදාචාර ව්යූහය දුර්වල කිරීමට ඇත්තවශයෙන්ම මිෂනාරිවරු උපකාර කළහ.
නිදසුනක් වශයෙන්, දීර්ඝ කලකට බොහෝ අප්රිකානු සංස්කෘතීන්වල බහු විවාහය සිරිතක්ව පැවතිණ. කෙසේවෙතත්, ගෝත්රවලින් බහුතරයකට කාමමිථ්යාචාරය පිළිබඳව දැඩි නීති තිබූ බැවින්, අසංවර ලිංගික හැසිරීම විරල දෙයක් විය. පල්ලියේ මිෂනාරිවරුන් පැමිණීමට පෙර, “කාමමිථ්යාචාරය අවාසනාව ගෙන දුන් දෙයක් ලෙස සලකනු ලැබුවා” යයි චැඩ්හි සුප්රසිද්ධ, විශ්රාම ලත් පාසැල් ගුරුවරයෙකු වූ ජෝසෆ් ඩානාස් පිබිදෙව්! සඟරාවට පැවසුවේය. එහි ප්රතිඵලයක් වශයෙන් “ප්රජාව අවදානම් තත්වයකට පත් වූ බැවින් වරදකරුවන්ට දරුණු ලෙස දඬුවම් කරනු ලැබුවා—බොහෝවිට ඔවුන්ට මරණ දණ්ඩනය ලැබුණා.” මිථ්යා විශ්වාසයද? එසේය, එහෙත් එවන් විශ්වාසයන් අසංවර හැසිරීම මැඩපැවැත්වීය.
අනතුරුව ක්රිස්තියානි ලෝකයේ මිෂනාරිවරු පැමිණියහ. ඔවුහු බහු විවාහයට විරුද්ධව දේශනා කළ නමුත්, සදාචාරය පිළිබඳ බයිබලයේ ප්රමිති තහවුරු කිරීමට කිසිවක් නොකළහ. වේශ්යාකම් කරන සහ කාමමිථ්යාචාරයේ යෙදෙන පසුතැවිලි නොවන්නන්ව ක්රිස්තියානි සභාවෙන් නෙරපා දැමිය යුතු බව බයිබලය පැවසුවත්, ක්රිස්තියානි ලෝකයේ පල්ලි වරදකාරයන්ට එරෙහිව හික්මවීම ක්රියාත්මක කරන්නේ ඉතා කලාතුරකිනි. (1 කොරින්ති 5:11-13) මේ තාක් කල් ප්රසිද්ධ අප්රිකානු දේශපාලනඥයන් බොහෝදෙනෙකු ඔවුන්ගේ දුරාචාරමය සබඳකම් සම්බන්ධයෙන් ප්රසිද්ධ වුවත්, ඔවුහු තවමත් පල්ලියේ හොඳ ස්ථාවරයක් සහිත සාමාජිකයෝ වෙති. විවාහයේ විශ්වාසවන්තකම අප්රිකාවේ සිටින නාමික ක්රිස්තියානීන් අතර විරල දෙයකි.
ඇරත්, පූජක පක්ෂයේ අය විසින්ම තබනු ලබන නරක ආදර්ශයද තිබේ. පවුලක් ඇතුව සිටීමට නැඹුරු වන මෙම සංස්කෘතියේ, විවාහ වී දරුවන් බොහෝදෙනෙකු ඇතුව සිටීම සාමාන්ය දෙයකි. නිර්මලත්වය සහ බ්රහ්මචර්යාව පැවැත්වීම සඳහා වූ තම ගිවිසුම් නොසලකා හැරීම යුක්තිසහගත ක්රියාවක්යයි කතෝලික පූජකවරුන්ගේ පුදුමසහගත සංඛ්යාවක් සිතීමට හේතුව මෙය විය හැක. වර්ෂ 1980 මැයි 3වනදා ද නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස් මෙසේ වාර්තා කළේය: “අප්රිකාවේ බොහෝ ප්රදේශවල, . . . පූජකවරු හා බිෂොප්වරු බහු විවාහයේ යෙදෙති”.
එම විවාහයන් විධිමත්ව සිදු නොකරන බවට බලාපොරොත්තු විය හැකි අතර, “භාර්යාවන්” යථාර්ථයෙන්ම උපභාර්යාවන් පමණි. මෙවන් අවකල් ක්රියා නොවැදගත්යයි කියමින් නොසලකා හැරිය නොහැක. ටයිම්ස් සඟරාවට අනුව, “අප්රිකානු පූජකයා අධිකාරයේ සංකේතයක් බව, එනම් යේසුස් ක්රිස්තුස්වහන්සේගේ සේවකයෙකු වෙනුවට බලයේ සංකේතයක් බව එක් ප්රසිද්ධ කතෝලික පූජකවරයෙකු” පිළිගනියි. “මා කරන විදිහට නොව මා කියන විදිහට කරන්න” යන්න මෙම “අධිකාරයේ සංකේතවලින්” ලැබෙන පණිවුඩය බව පෙනේ.
බටහිරෙන් විනෝදාස්වාදයේ ආක්රමණය
මෑත වර්ෂ තුළ අප්රිකාවට ගලාගොස් තිබෙන ලිංගික දුරාචාරමය විනෝදාස්වාදයේ රැල්ල නොසලකා හැරිය නොහැක. චැඩ්හි, අධීක්ෂණයකින් තොරව එවන් විනෝදාස්වාදය පිරිනමන ප්රසිද්ධ වීඩියෝ ශාලා සෑම තැනකම මතු වී තිබේ—එනම්, පෞද්ගලික නිවෙස්වල, ගරාජවල සහ බොහෝවිට අඳුර වැටුණාට පසු ගෙමිදුලුවල පවා දක්නට ලැබේ. මෙම වීඩියෝ දර්ශන ඉතා ලාභය, එනම් ෆ්රෑන්ක් 25ක් (රුපියල් 2.50ක්) පමණ වේ. කුඩා දරුවෝ ඒවා නරඹති. මෙම තොරතුරුවල මූලාරම්භය කොතැනද? ඉන් බොහොමයක් එක්සත් ජනපදයෙනි—ප්රධාන වශයෙන් ක්රිස්තියානියයි කියා සිටින දේශයකිනි!
එහෙත් බටහිර සංස්කෘතියේ මෙම ආක්රමණය නරඹන්නන් මත යම් සැබෑ බලපෑමක් ඇති කර තිබෙනවාද? වසර 14කට මධ්යම අප්රිකාවේ ජීවත්වීමේ අද්දැකීම ලත් යෙහෝවඃවහන්සේගේ සාක්ෂිකරුවන්ගේ එක් මිෂනාරිවරයෙක් මෙසේ පවසයි: “වීඩියෝ කැසට්පටවල ඔවුන් නරඹන දේවලට අමතරව, සාමාන්ය ජනයාට බොහෝවිට බටහිර ලෝකය සමඟ තිබෙන්නේ අල්ප සම්බන්ධයක්. මෙම වීඩියෝ කැසට්පටවල සිටින බටහිර ජාතිකයන් මෙන් වීමට ඔවුන් ආශා කරනවා. මෙය ඔප්පු කිරීමට ලේඛනගත වූ අධ්යයන කිසිවක් මම සොයාගෙන නැහැ, එහෙත් එවන් විනෝදාස්වාදය ලිංගික දුරාචාරයට දිරි දෙන බව මෙහි ජීවත් වන බොහෝදෙනෙකුට පැහැදිලියි.”
ලිංගිකව පතුරුවා හරිනු ලබන මාරාන්තික රෝගයක වර්ධනය නතර කිරීමට සෞඛ්ය නිලධාරීන් දැඩි වෙහෙසක් දරන අතරතුරේදී, ක්රිස්තියානියයි කියනු ලබන රටවල් දුරාචාරමය, අධික අවදානම් සහිත හැසිරීමට අනුබල දෙන දේවලට ඉඩහැරීම මොනතරම් පරස්පර විරෝධී දෙයක්ද! තමන්ගේ රට තුළ හෝ පිටරටවල මෙම රැල්ල නතර කිරීමට පල්ලිවලින් එතරම් යමක් කර නොතිබෙන අතර, චැඩ් සහ කැමරූන් වැනි සමහරක් අප්රිකානු ආණ්ඩු මගින් කාමෝද්දීපන කෘති තම රටවලට පිවිසීම තහනම් කිරීමට හෝ අඩුම තරමින් සීමා කිරීමට වෙර දරා ඇත. එහෙත් ඔවුන්ගේ වෑයම් නිතරම පාහේ අසාර්ථක වී තිබේ.
මේ සියල්ලේම අවසාන ප්රතිඵලය වී ඇත්තේ, අප්රිකානු “ක්රිස්තියානීන්” අතර පුළුල් ලෙස පැතුරුණු සදාචාර බිඳවැටීමකි. දුර්වල ආර්ථික තත්වයන්ද සූක්ෂ්ම බලපෑමක් ඇති කර තිබේ. රැකියා විරල බැවින්, රැකියාවක් සොයාගැනීම සඳහා මාස ගණනකට තම පවුල්වලින් ඈත් වී සිටීමට පුරුෂයන්ට බල කෙරේ. එවන් පුරුෂයන් ඒ ප්රදේශයේ සිටින ගණිකාවන්ගේ ඉලක්කය වන බවට අමුතුවෙන් කිව යුතු නොවේ. කෙසේවෙතත්, මෙම ගණිකාවෝද පොදුවේ දුගීකමට ගොදුරු වූ අය වෙති. දෙමව්පියන් විසින් ඉතා අධික අඹුවැද්දක් බලෙන් ඉල්ලා සිටීමද තවත් හේතුකාරකයකි. අඹුවැද්ද ගෙවීමට අවශ්ය මුදල රැස් කරගැනීමට බොහෝ පුරුෂයන්ට නොහැකි නිසා ඔවුහු විවාහ නොවී සිටිත්. එනිසා ඇතමෙක් අවසානයේදී අනියම් සබඳතා සහිත ජීවිතයක් ගත කරති. එබඳු සදාචාර හා ආර්ථික වාතාවරණයක් තුළ, ඒඩ්ස් වේගවත්ව පැතිර තිබේ.
අර්බුදයට ඇති විසඳුම
අප්රිකාවේ ඒඩ්ස් අර්බුදයට සම්පූර්ණ වරදම ක්රිස්තියානි ලෝකය නොදරන බව ප්රත්යක්ෂ කරුණකි. එනමුත් වරදින් විශාල ප්රමාණයක් එය දරන බව වේදනාකාරි අන්දමකින් පැහැදිලිය. යේසුස්වහන්සේ “සැබෑ නමස්කාරකරන්නන්” යනුවෙන් හැඳින්වූ අය අතර සිටීමට වුවමනා වන අයට මෙහි බැරෑරුම් ඇඟවීම් තිබේ.—යොහන් 4:23.
කවරෙකු හෝ වගකිව යුතු වුවත්, ඒඩ්ස් වසංගතය නතර කිරීමට කුමක් කළ හැකිද? අප්රිකානු ආණ්ඩු මගින්, උපත් පාලන කොපු භාවිතයට අනුබල දෙන, ඒඩ්ස් වැළැක්වීමේ ව්යාපාර ආරම්භ කර තිබේ. එහෙත් නයිජීරියාවේ ජගත් සෞඛ්ය සංවිධානයේ නියෝජිත වෛද්ය සැමුවල් බෲ-ග්රේව්ස්, මෙම අවංක අදහස ප්රකාශ කළේය: “පුද්ගලයෙකු විසින් සෞඛ්ය සම්පන්න ජීවන රටාවක් පවත්වාගත යුතු අතර, . . . පවුල . . . ලිංගික දුරාචාරය මඟහැරිය යුතුය.”
ඒඩ්ස් කවුරුත් දන්නා කරුණක් බවට පත්වීමට බොහෝ කලකට පෙර, බයිබලය දුරාචාරය හෙළා දුටු අතර, නිර්මලත්වය, ආත්ම දමනය සහ විවාහය තුළ විශ්වාසවන්තකමට දිරි දුන්නේය. (හිතෝපදේශ 5:18-20; 1 කොරින්ති 6:18) මෙම බයිබල් ප්රතිපත්ති අනුගමනය කිරීම ඒඩ්ස් මෙන්ම ලිංගිකව පතුරුවනු ලබන වෙනත් රෝගවලින් සැලකිය යුතු ආරක්ෂාවක් ලබා දෙන බව, අප්රිකාවේ වෙසෙන යෙහෝවඃවහන්සේගේ සාක්ෂිකරුවන් සියදහස් ගණනකට ඍජු සාක්ෂි ඉදිරිපත් කළ හැක. බයිබල් ප්රතිපත්තිවලට ඔවුන් ඇලී ගැලී සිටීමෙන් ක්රිස්තියානි ලෝකයාව සැබවින්ම දෝෂාරෝපණයට ලක් කොට ඇත. තවද මෙම සැබෑ ක්රිස්තියානීහු පැමිණෙන්ට තිබෙන “ධර්මිෂ්ඨකම වාසයකරන” නව ලොවක් කෙරෙහි තම බලාපොරොත්තුව තබා ඇත්තාහ. (2 පේතෘස් 3:13) ඒඩ්ස් අර්බුදය සඳහා ඇදහිලිවන්තයන්ට තිබෙන එකම විසඳුම මෙයයි.
[පාදසටහන්වල]
a අමතර තොරතුරු සඳහා, එවේක්! 1992 අගෝස්තු 8 කලාපයේ “ඒඩ්ස් ඉන් ඇෆ්රිකා—හව් විල් ඉට් එන්ඩ්?” (“අප්රිකාවේ ඒඩ්ස්—එය අවසන් වන්නේ කෙසේද?”) යන ලිපිය බලන්න.
b මෙම රෝගය රුධිර ප්රවේශන මගින්ද, නහර තුළට මත්ද්රව්ය විදීමට යොදාගන්නා කටු මගින්ද පැතිරවිය හැක. ලිංගික දුරාචාරයේ නියැලුණ හෝ මත්ද්රව්ය භාවිත කළ කලත්රයන්ගෙන් ඇතැම් අහිංසක ක්රිස්තියානීන්ට එම රෝගය වැළඳී ඇත.
[20වන පිටුවේ වාක්ය කණ්ඩය]
“අප්රිකාවේ බොහෝ ප්රදේශවල, . . . පූජකවරු හා බිෂොප්වරු බහු විවාහයේ යෙදෙති.”—ද නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස්
[20වන පිටුවේ පින්තූරය]
ක්රිස්තියානි ලෝකයේ පූජක පක්ෂයේ නරක ආදර්ශය, අප්රිකාවේ ලිංගික දුරාචාරය නිසා හටගත් වසංගතය වඩාත් උග්ර කර තිබේ
[21වන පිටුවේ පින්තූරය]
“ක්රිස්තියානි” රටවල් මගින් අපනයනය කරනු ලබන දුරාචාරමය විනෝදාස්වාදයට බාලයෝ නිරාවරණය වෙති