ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත්—ඒවා ඔබට සේවය කරයිද නැත්නම් ඔබව වහල් කරාවිද?

“හැම මාසෙම මම මගේ ක්‍රෙඩිට් කාඩ් ප්‍රකාශනය අරිද්දි ඒක මහා විහිළුවක් කියලයි මට හිතෙන්නේ” යයි නිරීක්ෂණය කළේ එක්සත් ජනපදයේ ඉංග්‍රීසි ගුරුවරයෙකි. “අදහගන්න බැරුව මම මගේ ඉතිරිය දිහා බලන්නෙ, සෙල්ලම් බඩු සාප්පු, සාප්පු සංකීර්ණ සහ ඉන්ධන පිරවුම්හල්වලට ගිහිල්ල, පිස්සෙක් වගේ ඔහේ වියදම් කරල තියෙන නිසයි. වෙලාවකට මේ මමමද කියල අදහගන්න බැහැ.”

ඩෙලොරස්ද තම ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පතෙන් වියදම් කර පහසුවෙන් ණය ගොඩගසන්නියකි. ඇය කියන්නේ: “ක්‍රෙඩිට් කාඩ්වලින් ගෙවද්දී වේදනාවක් දැනෙන්නෙ නෑ” කියලයි. “මම මගේ ඇත්ත සල්ලි ඒ විදිහට වියදම් කරන්නේ නැහැ. ඒත් ක්‍රෙඩිට් කාඩ් අරං සාප්පු යන එක වෙනස්. වියදම් කරන කිසි මුදලක් පේන්නෑ. කරන්නේ කාඩ් එක දෙන එක විතරයි; ඊට පස්සේ කාඩ් එක ආයෙත් හම්බ වෙනවා.”

වර්ෂ 1995 ජූනි මාසයේදී, එක්සත් ජනපදයේ ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් ණය ඩොලර් බිලියන 195.2ක්—එනම් එක කාඩ් හිමියෙකු ඩොලර් 1,000කට වැඩියෙන් ණය වී සිටීම පුදුමයක් නොවේ! එහෙත්, වාර්ෂික ගෙවීම් සහ අඩු ආරම්භක පොලියක් ඉදිරිපත් කරමින් ක්‍රෙඩිට් කාඩ් සමාගම් නව පාරිභෝගිකයන්ව ආකර්ෂණය කරගැනීමේ නියැලෙමින් සිටියි. මෑත මාසවල ක්‍රෙඩිට් කාඩ් ගැන ඇවිටිලි කිරීම් කීයක් ඔබ ලැබුවාද? එක්සත් ජනපද ගෙවැසියෙකුට සාමාන්‍යයෙන් සෑම වසරකටම 24ක් ලැබේ! කලින් අවුරුද්දට වඩා සියයට 25ක් වැඩියෙන් ණයට ගනිමින්, 1994දී එක්සත් ජනපදයේ සාමාන්‍ය කාඩ්පත් හිමියෙක් ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් 10ක් පාවිච්චි කළේය.

ජපානයේ, දූරකථනවලට වඩා ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් බහුලව දැකිය හැකිය; අවුරුදු 20ට වැඩි සෑම ජපන් ජාතිකයෙකුටම සාමාන්‍යයෙන් කාඩ්පත් දෙකක්වත් ඇත. ආසියාවේ අනිත් කොටස්වල, ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් මිලියන 120කට වැඩියෙන් නිකුත් කර ඇත; එනම් සෑම වැසියන් 12කටම එක් කාඩ්පතක් බැගිනි. මාස්ට’කාඩ් ඉන්ට’නැෂනල්හි ජේම්ස් කැසින් මෙසේ කියයි: “ආසියාව, ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් ගනු දෙනු අතින් වේගයෙන්ම වර්ධනය වන තැනයි.” “සෑහෙන කලකට අපි කාඩ් මතම කේන්ද්‍රගත වූ සමාජයක් වේවි” කියා කියන්නේ, වීසා ඉන්ට’නැෂනල්හි සභාපති එඩ්මන්ඩ් පී. ජෙන්සන්ය.

පෙනෙන විදිහට ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් මිනිස් ජීවිතයට ඉතා තදින් බලපාවි. නිසියාකාරයෙන් පාවිච්චි කළොත්, එය වටිනා වස්තුවක් විය හැක. කෙසේවෙතත්, අනිසි ලෙස පාවිච්චි කිරීම වේදනාසහගත ලෙස අනිනවා හා සමාන විය හැකිය. ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් සම්බන්ධව මූලික දැනුමක් තිබීම, මෙම මූල්‍යමය උපක්‍රමය ඔබේ ප්‍රයෝජනය සඳහා පාවිච්චි කිරීමට උපකාරයක් විය හැක.

කාඩ්පත් වර්ග

බෙහෙවින් ප්‍රචලිත කාඩ් වර්ගය නම් බැංකු කාඩ්පත්ය; ඒවා නම්, වීසා කාඩ් හෝ මාස්ට’කාඩ්ය. මෙම කාඩ්පත් නිකුත් කරනු ලබන්නේ, මූල්‍යමය ආයතන මගිනි; ඒවාට වාර්ෂික අය කිරීමක් කරනු ලබයි; එනම් වාර්ෂිකව එ.ජ. ඩොලර් 15 සිට 25ක් දක්වාය. සමහරවිට, පාරිභෝගිකයා අතීතයේදී ණය ලබාගෙන ඇති ආකාරය සහ කාඩ්පත පාවිච්චි කර ඇති ආකාරය මත මෙම අය කිරීම ඉවත් කර දැමේ. මෙම අය කිරීම්, මාස්පතා කිසිම පොලී අය කිරීමකින් තොරව එකවිටම හෝ මාසික වාරික හැටියට ඉහළ පොලී අය කිරීමක් සමඟ ගෙවිය හැකිය. අයැදුම්කරු අතීතයේදී ණය ගෙන තිබෙන ආකාරය මත වියදම් කිරීමේ සීමාවක් නියම කර ඇත. මෙම සීමාව බොහෝවිට වැඩි කරනු ලබන්නේ, ගෙවීම් කිරීමේ හැකියාව පෙන්නුම් කළ විටය.

ස්වයංක්‍රීය ටෙලර් යන්ත්‍ර හෝ නිකුත්කරන්නා විසින් සපයන ලද චෙක්පත් පාවිච්චි කරමින් මුදල් අත්තිකාරම් ලබාගැනීමේ සැපයුම බැංකු කාඩ්පත්වලට ඇතුළත්ය. කෙසේවෙතත් මෙලෙස මුදල් ලබාගැනීම මිල අධිකය. ඩොලර් 100ක් ණයට ගන්නාවූ කෙනෙකුගෙන් සාමාන්‍යයෙන් ඩොලර් 2ත් 5ත් අතර මුදලක් අය කරනු ලැබේ. එවැනි මුදල් අත්තිකාරම් සඳහා ගෙවන පොලිය, මුදල් ලබාගන්නා දිනයේ සිට එයට එකතු වෙයි.

බැංකුවලට අමතරව, බොහෝ වෙළඳසැල් සහ ජාතික වැල් වෙළඳසැල්, තමන්ගේ ව්‍යාපාර තුළ වලංගුයයි පිළිගන්නා ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් නිකුත් කරනු ලැබේ. එවැනි කාඩ්වලට සාමාන්‍යයෙන් වාර්ෂික අය කිරීම් නැත. කෙසේවෙතත්, ගෙවිය යුතු මුළු ප්‍රමාණය ගෙව්වේ නැත්නම්, බැංකු කාඩ්පත් මගින් අය කරනු ලබන පොලියට වඩා එයට අය කරන පොලිය වැඩි විය හැක.

වාර්ෂික අය කිරීම් රහිත ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් ඛනිජ තෙල් සමාගම් විසින් පවා නිකුත් කරනු ලැබේ. සාමාන්‍යයෙන් මෙම කාඩ්පත් පිළිගනු ලබන්නේ, එකම සමාගමේ සේවා ස්ථානවල සහ සමහරවිට සමහර හෝටල්වල පමණි. වෙළඳසැල්වල ඇති කාඩ්පත් හා සමානව, පොලී රහිතව මුළු මුදල හෝ පොලී සමඟ යම් කාලයක් පුරා හෝ ගෙවීමට අවසර දෙනු ලැබේ.

ඩයින’ස් ක්ලබ් සහ අමෙරිකන් එක්ස්ප්‍රෙස් වැනි විනෝද සහ සංචාරක කාඩ්පත්ද ඇත. මාසික බිල්පත ලැබීමත් සමඟම සම්පූර්ණ මුදල ගෙවීමට ඇති බැවින්, මෙම වර්ගයේ කාඩ්පත සඳහා පොලී අය කිරීමක් නැතත්, වාර්ෂික අය කිරීමක් ඇත. කෙසේවෙතත්, මෙම කාඩ්පත් සහ බැංකු කාඩ්පත් අතර ඇති වෙනස අපැහැදිලිය. උදාහරණයකට, අමෙරිකන් එක්ස්ප්‍රෙස්, ඔප්ටිමා කාඩ්පත ඉදිරිපත් කරයි; බැංකු කාඩ්පතට සමාන මෙය සඳහා පොලී අය කිරීම් ඇත.

එක්සත් ජනපද වෙළඳපොළට වෙනස් වර්ගයේ කාඩ්පතක් ඇතුල් වෙමින් පවතී; එය නම් ස්මාට්කාඩ් යන්නයි; එවැන්නක් එසේ හඳුන්වනු ලබන්නේ, පරිගණක මතක චිපයක් එයට ඔබ්බවා ඇති නිසාය. පාවිච්චි කරන්නාට එම චිපය යම් නියමිත මුදලකට සකස් කරවාගත හැකි නිසා, එය මුදල් කාඩ්පතක් ලෙසද පාවිච්චි කළ හැකිය. ගනු දෙනුවට හවුල් වන වෙළෙන්දා විසින් මිල දී ගත් යම් භාණ්ඩයක මිල අඩු කරගත හැක. පසුගිය වසර වන විට, ප්‍රංශ වැසියෝ ස්මාට් කාඩ්පත් මිලියන 23ක්ද, ජපන් වැසියෝ මිලියන 11ක්ද පාවිච්චි කරමින් සිටියෝය. වසර 2000 වන විටදී, ලොව පුරා මෙම කාඩ්පත් භාවිතය තව බිලියනයක් දක්වා ඉතා වේගයෙන් ඉහළ යන බවට අනාවැකි පළ කර ඇත.

කාඩ්පතක් ලබාගැනීමට පෙර, පුද්ගලයෙකු ණය පිළිබඳ කොන්දේසි කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම ඥානවන්ත වන්නේය. එක්සත් ජනපද ෆෙඩරල් සංචිත ක්‍රමය මගින් මුද්‍රිත විවරණිකාවකට අනුව, “සලකා බැලිය යුතු ණය කොන්දේසි නම්, වාර්ෂික ප්‍රතිශත අනුපාතය (වාප්‍රඅ), වාර්ෂික ගෙවීම සහ සහන කාලපරිච්ඡේදය ආදියයි.” සලකා බැලීම සඳහා වෙනත් කාරණා නම්, මුදල් අත්තිකාරම්, වියදම ඉක්මවූ විට ගෙවන ගෙවීම් සහ ප්‍රමාද වී ගෙවූ විට ගෙවන දඩ මුදල් වැනි දේවල්ය.

මූල්‍යමය අය කිරීම්—කොපමණ දැඩිද?

මිනිසුන් මාසිකව ගෙවිය යුතු ශේෂ සම්පූර්ණයෙන් නොගෙවන විට, ඔවුන්ට ගෙවීමට සිදු වන මූල්‍යමය අය කිරීම් යමෙකු සිතනවාට වඩා ඉහළ විය හැක. උදාහරණයක් හැටියට, වාප්‍රඅ සලකන්න; එය ණය සම්බන්ධ සැබෑ මිනුමකි. වාර්ෂික පොලී අනුපාතිකයට, වාප්‍රඅ සමඟ ඇති සම්බන්ධය මෙලෙස නිදර්ශනය කළ හැකිය. ඔබ ඔබේ මිතුරෙකුට ඩොලර් 100ක් ණයට දුන්නායයිද, ඉන්පසු වර්ෂ අවසානයේදී ඔහු ඔබට ඩොලර් 108ක් නැවත ගෙව්වායයිද සිතමු. එවන් අවස්ථාවකදී, ඔබේ මිතුරා සියයට 8ක වාර්ෂික පොලියක් ඔබට ගෙවයි. එහෙත්, ඔහු ඔබට එම ඩොලර් 100හි ණය මුදල මාස දොළහේ කොටස් වශයෙන් හැම මාසයකම ඩොලර් 9 බැගින් ගෙවනවා කියා සිතන්න. වර්ෂ අවසානයේදී මුළු මුදල එනම් ඩොලර් 108ම තමයි ගෙවන්නේ. එහෙත්, ණයට දුන් කෙනා වන ඔබහට, සෑම මාසයකම ගෙවීම් සිදු වූ නිසා මුදල් පාවිච්චි කිරීමේ හැකියාවක් තිබිණ. එවැනි ණයකට වාප්‍රඅ වැටෙන්නේ, සියයට 14.5කි!

එක්සත් ජනපද ෆෙඩරල් සංචිත ක්‍රමය මගින් පසුගිය වසරේදී කරනු ලැබූ සමීක්ෂණයකට අනුව, බැංකු ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත්වල වාප්‍රඅ සියයට 9.94න් පටන්ගෙන 19.80 දක්වා ඉහළ යන අතර, සාමාන්‍යයෙන් එය, සියයට 17-19 දක්වා ප්‍රතිශතයකි. සමහර ආයතන සියයට 5.9ක තරම් වූ අඩු මූලික අනුපාතයක් ලබා දුන්නත් එම හඳුන්වා දීමේ කාලය අවසන් වූ වහාම ඒවා වැඩි විය හැකිය. නිකුත්කරන්නා විසින් අවදානම වැඩි වන බවක් සොයාගතහොත් අනුපාතය ඉහළ යැවිය හැකිය. සමහර කාඩ්පත් නිකුත්කරන්නෝ, ප්‍රමාද වී ගෙවන්නන්ගේ පොලිය වැඩි කිරීමෙන් ඔවුන්ට දඩ ගසති. වැය කළ යුතු සීමාවෙන් ඔබ්බට වියදම් කළොත් ලැබෙන දඬුවමක්ද ඇත.

ආසියාතික රටවල, කාඩ්පත්වලට අය කරන වාර්ෂික ප්‍රතිශත අනුපාතිකයන් ඉතා ඉහළ එකක් විය හැකිය. නිදසුනක් වශයෙන්, සමහර බැංකු කාඩ්පත්වලට අය කරනු ලබන අනුපාතිකයන් මෙලෙසයි: හොංකොංහි සියයට 24යි, ඉන්දියාවේ සියයට 30යි, ඉන්දුනීසියාවේ සියයට 36යි, පිලිපීනයේ සියයට 45ක්ද, සිංගප්පූරුවේ සියයට 24ක්ද, සියයට 20ක් තායිවානයේද වශයෙනි.

පැහැදිලිවම, ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් පහසු නමුත්, මිල අධික ණයක් සපයයි. සාප්පුවකට ගොස් ඔබට වාරිකවලින් පමණක් ගෙවිය හැකි ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත්වලින් ණයවීම නිකම්, බැංකුවකට ගොස් ඉතා ඉහළ පොලියකට මුදල් ණයට ගන්නවා හා සමානය. එහෙත්, එක්සත් ජනපදයේ කාඩ්පත් හිමියන්ගෙන් 4න් 3ක් හරියටම කරන්නේද එයමයි! ඔවුහු අධික පොලියක් සහිත නොගෙවූ ඉතිරියක හිමිකරුවෝ වෙති. එක්සත් ජනපදයේ, වීසා සහ මාස්ට’කාඩ් යන දෙකෙහිම ගිය වසරේ ගෙවිය යුතු සාමාන්‍ය ශේෂය වූයේ, ඩොලර් 1,825කි; බොහෝදෙනෙක් එම ප්‍රමාණයම ණයක් ලෙස ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් කිහිපයකම රඳවා ගෙන ඇත.

ඔබව වහල් කරගත හැකි උගුලක්

අමෙරිකානු කාඩ්පත් හිමියන්ගේ බැංකුවේ විධායක අධ්‍යක්ෂිකා රූත් සූස්වයින් පවසන්නේ, කාඩ්පත් පාවිච්චි කරන අය තමන් වැටෙන්ට ඉඩ ඇති මූල්‍යමය ගැටලු ගැන සිතන්නේ නැත කියාය. මසකට ඩොලර් 36ක්, එනම් අඩුම ගෙවීමක් කරන කාඩ්පත් හිමියෙකුට ඩොලර් 1,825ක ක්‍රෙඩිට් කාඩ් ඉතිරියක් ගෙවීමට අවුරුදු 22කට වඩා ගත වන බව ඇය පෙන්නුම් කරයි.a එම කාලයේදී සිදු කරන අමතර පොලී මුදල් නිසා, පාරිභෝගිකයාට ඩොලර් 1,825ක ණයක් සඳහා ඩොලර් 10,000ක් ගෙවන්ට සිදු වෙයි! ඒ ඔහු එම කාඩ්පතෙන් වෙන කිසිවක් නොගත් විට පවාය! ඉතිං, ඔබේ පසුම්බියේ ඇති ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත්වලින් වැඩිපුර වියදම් කරන්ට නැඹුරුවාවක් තිබෙනවා නම්, එය උගුලක් විය හැකියි.

මිනිසුන් ඊට ගොදුරු වන්නේ කොහොමද? මුල් ලිපියේ සඳහන් රොබට් මෙසේ පවසයි: “අපි අපිට අවශ්‍ය නැති බඩු මිල දී ගත්තා. අපි කිසිදා නොගිය ශාරීරික අභ්‍යාස ක්ලබ් එකකට බැඳුණා. ජංගම නිවසක් මිල දී අරගෙන, ඒක වටිනවාද කියා සොයා බලන්නේවත් නැතුව, ඒක හදන්න ඩොලර් දහස් ගණනක් වියදම් කෙරුවා. අපේ ණයවල ප්‍රතිඵල ගැන ඇත්තටම කොහොමටවත් තැකුවේ නැහැ.”

කලින් ලිපියේ සඳහන් කළ රීනා ඇයටත් ඇගේ පුරුෂයා වන මයිකල්ටත් සිදු වූ දෙය පැහැදිලි කරන්නේ මෙසේය: “අපි නිකම්ම ගොඩක් ණය වුණා. අපි බැන්දට පස්සේ අපිට ඕනා හැම දෙයක්ම ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් පාවිච්චි කරලා ලබාගත්තා. සෞඛ්‍ය රක්ෂණ පාරිතෝෂික හා කාඩ්පත් පාවිච්චි කරන්න බැරි වෙනත් මිල දී ගැනීම් සඳහා, ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් මගින් ඉදිරිපත් කරන මුදල් අත්තිකාරම් විකල්පය තෝරාගත්තා. අවුරුද්දක් තුළදී, අපේ ණය ඩොලර් 14,000 කරා ළඟා වුණා. ගෙවීම්වලින් වැඩි හරියක් පොලිය ගෙවීමට යන බව තේරුණාමයි අපේ ඇස් ඇරුණේ.”

ඔබට කාඩ්පත් තිබිය යුතුද?

ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් මිලියන ගණන් මිනිසුන්ව ගිල්වා ඇති මූල්‍ය ආගාධය සලකා බැලීමෙන් පසුව, සමහර මිනිසුන් එය ප්‍රතික්ෂේප කරන්ට ඉඩ ඇත. තිස්දෑවුරුදු ඩැෆ්නි පවසන්නේ, “මගේ දෙමව්පියන්ට කිසි දවසක ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පතක් තිබුණෙත් නැහැ, ඒගොල්ලන්ට එකක් ඕනෙත් නැහැ” කියාය. ඇත්තෙන්ම, එ.ජ. කාඩ්පත් හිමියන්ගෙන් හතරෙන් එක් අයෙක් තම ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් ඥානවන්ත ලෙස පාවිච්චි කරයි. අහස උසට පොලී ගෙවමින් දුක් වන්නේ නැතුව ඔහු ප්‍රයෝජන ලබයි. මරියා එවැනි තැනැත්තියකි. “මම පහසුවට කැමතියි” කියන ඇය තවදුරටත් මෙසේ පවසයි: “මට ගොඩක් සල්ලි අරගෙන යන්න ඕන වෙන්නේ නැහැ. මට අවශ්‍ය යමක් අඩු මිලකට ගන්න තියෙනවා නම්, මට ඒක ගන්න පුළුවන්.”

මරියා තවදුරටත් මෙසේ පවසන්නීය: “මම මිල දී ගන්නා දේ සඳහා ගෙවන්න ඇති තරම් මුදල් මට තියෙන බවට කොයිවෙලේත් මම වගබලා ගන්නවා. මුදල් අත්තිකාරම් ක්‍රමය කිසි දවසක අත්හදා බලලා නැහැ. ඒ වගේම කිසි දවසක මූල්‍ය ගාස්තු ගෙවලත් නැහැ.” හෝටලයක වෙන් කිරීම් සිදු කරන විට ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පතක් පාවිච්චි කිරීම පහසු දෙයක් වන අතර, එක්සත් ජනපදයේදී මෝටර් රථයක් කුලියට ගැනීමේදී ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පතක් අත්‍යවශ්‍යය.

කෙසේවෙතත්, සමහර පුද්ගලයෝ කඩ සාප්පු යෑමේදී ටිකක් ආවේගයෙන් ක්‍රියා කරති. එවැනි අය කෙළින්ම මුදල් ගෙවා බඩු මිල දී ගන්නවා නම්, මීට වඩා කල්පනාකාරිව වියදම් කරාවි. ණය, ජීවිත ක්‍රමයක් කරගන්ට මයිකල් සහ රීනාට වුවමනාවක් නැත. එනිසා හදිසි අවශ්‍යතාවකදී ඇරෙන්ට කිසිම ආකාරයක ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පතක් අවුරුදු පහක් ගත වන තුරු පාවිච්චි නොකරන්ට ඔවුහු තීරණ කළහ.

ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් පාවිච්චි කරනවාද නැද්ද යන්න ඔබගේ පෞද්ගලික තීරණයක්. එහෙත්, ඔබ එසේ කරනවා නම්, ඒවා පරෙස්සමින් පාවිච්චි කරන්න. පහසුව තකා යොදාගන්නා අතකොලුවක් ලෙස පාවිච්චි කරන්න. එමෙන්ම ණය එකතු වීමට දීමෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම වළකින්න. ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පතක් තබාගෙන එය පාලනයකින් යුතුව පාවිච්චි කිරීම, සාර්ථක මුදල් පාලනයක් සඳහා වැදගත් පියවරකි. ඔබට තව කුමක් කළ හැකිදැයි සලකා බලන්න.

[පාදසටහන]

[7වන පිටුවේ පින්තූරය]

බිල එන තුරු—ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් පාවිච්චි කිරීම වේදනාසහගත නැත