Esambe na baana pabitale maalwa

“Musango wa kumpala wa tubesambile na mwana eetu mukashi pabitale maalwa, baadi ki na bipwa bisamombo. Bibaadi bitukanyishe ngofu p’atwe kusangana’shi tabaadi euku myanda ibungi ku byatwisambila naye.”​—Alexandre

• Kyodi mulombene kuuka

• Kyodi mulombene kukita

• Akyakula Bible pabitale maalwa

Kyodi mulombene kuuka

Kwisamba pabitale maalwa na baana kwi na muulo ukata. T’abitungu kutengyela’shi mwana abande kukula nya. Khamit a mu Russie amba’shi “Naadi mutengyele’shi ngakule na mwana’eetu pa bitale kutoma maalwa paakulu,” akula dingi’shi “Kunyima naadi mumone muulo wa kukita bino. Naadi mufikye mu kuuka’shi mwan’ande baadi mupwe kubiilakutoma maalwa e bungi kubanga aye ki na bipwa 13.”

Bwakinyi uno mwanda ngukutale?

• Bena kalasa naaye, kukisha kwa kapapi, na TV bi kwikala na bukitshishi kwi mwan’oobe pabitale maalwa.

• Bantu ba mu États-Unis abatalaa myanda na kukalwila bantu ku mikumbo ayitukila ku maalwa, mbasangane’shi bana 11 pa lukama mbakwatshikye na mukumbo wa kutoma kwa maalwa.

Ta mwanda wa kukanya nya, bantu abatala myanda ya mbidi bukome abalungula ba nambutwile’shi balongyeshe bana babo pa baki bakinga pa bitale masaku a maalwa. A we kwibikita naminyi?

Kyodi mulombene kukita

Badiila kutundula kii mu nkonko ya mwana. Baana bakinga abadilaa kuuka kintu kyooso kyakya, na pabakulu abakishakishaa kwikala na lukalo lwa kuuka kintu kyooso kyakya. Byabya, abitungu obadiile kwilumbuula bya kumwaluula. Bu kileshesho:

• Su mwana oobe adidi kuuka bi maalwa mukanwa we modya kumulungula’shi enka bu meema a bikuba bi busasa na angi maalwa aekalaa buulo.

• Su mwana oobe adidi kutompa maalwa, we kumulungula’shi maalwa e bukopo ku mbidi ya baana bakinga. Muleeshe bukitshishi bwa maalwa: Maalwa a aasangashaa muntu, aa kwatshisha muntu kifunyo, kukita myanda ya bu nyema, na kwakula sunga kukita myanda ayikukanyisha kunyima.​—Nkindji 23:29-35.

Ikala muukye myanda ibungi pabitale maalwa. Bible akula’shi: “Muntu ooso mupasukye akitaa mwanda na binangu.” (Nkindji 13:16) Ikala muukye myanda ibungi pabitale maalwa, miiya na mikalo ya mwiumbo dyeenu. Byabya okelumbuula kalolo bodya kukwasha mwana oobe.

Ata mpàngo ya kwisambila wawa mwanda. “Kutoma kwa maalwa nkulombeene kulubisha ba nsongwa.” Mark nambutwile a mu Grande-Bretagne akula’shi: “Pa na ngipwishe mwan’ande e na bipwa 8 bwa’shi andungule su kutoma maalwa kwi buwa sunga’shi kwi bubi, naadi mwate nsaa ibuwa na bino bibaadi abimukwasha bwadya kulesha bi mweneno aaye.”

Okapete mushindo wa kulungula ba nsongwa bebungi pabitale kutoma maalwa. Anka abilondo muyiile bipwa bya mwana, mpaa na kwisamba pabitale maalwa na angi malongyesha a mu nshaleelo, kunemeka miiya ya mu kilayi, na kulanga mwana pabitale kulongyesha baana mashina na mudimo wa bipindji bya mbidi bya buufu.

Mulekyele kileshesho. Baana be nka bu bivare​—abakitaa kyooso kibefunyiishe—​bantu abakimbuulaa myanda abalesha’shi baledi be na bukitshishi bukata kwi baana baabo. Bino abipushisha’shi su botomo maalwa bwa musango wa kumpala bwa kukatusha kenyongoshi, mwan’oobe akamono’shi maalwa ngi ebuwa kutoma bwa kukatusha twinyongoshi twa mu nshaleelo. Byabya, kimba bya kwikala kileshesho kibuwa. Ikala mushinkamishe’shi okwete kutoma maalwa bu muntu e na mashito.