Baadi mufungwile Efile Mukulu eshimba dyaye mu luteko

1, 2. (a) Bwakinyi Aana tabaadi na muloo nsaa yakwete kwilumbuula bwa lwendo? (b) Uno mwanda awitulongyesha kinyi?

AANA kwete kwilumbuula bwa lwendo, apele kutuula binangu byaaye ku myanda yaadi nayo. Ibaadi ilombeene kwikala nsaa ya muloo; mulume aaye Elkana anka bu pa kyubishi, ende na kifuko kyaye kyooso mu kulangwila ku tabernakele ku Silo. Yehowa akumiina mu kyakya kipungo bekale nka mu muloo. (Badika Miiya Ikituulwe 16:15.) Kubanga ku bukinga bwaye, Aana akuminaa kwenda mu kuno kusepeela. Kadi bino bipwa bishaale, myanda ibamwalulukila.

² Baadi na mwabi wa kupeta mulume mumufule ngofu. Kadi, mulume e na ungi mukashi. Eshina dya mukwan’aye nyi Penina, na abimweka’shi baadi mwate kitshibilo kya kwinyongosha Aana. Bakimbile mushindo wa’shi kuno kusepeela kwa kitentekyesho kya kino kipwa kunyiishe kutapa Aana kwishimba. Mushindo kinyi? Na, mushindo kinyi wi lukumiino lwa Aana mwi Yehowa alumukwasha bwa kunyingiila, uno mwanda aumweka bu wi bukopo bukile? Su okwete kufumankana na myanda ayimweka bu ayikyebe kushimisha muloo oobe, uno mwanda wa Aana ngulombeene nkukwasha.

“Kyoodi mwinyongwele nkinyi?”

3, 4. Mmyanda kinyi ibidi ikata ibaadi Aana mufumankane nayo, na ooso mwanda aufwisha nkalakashi kinyi?

³ Bible aleesha myanda ibidi ikata mu nshaleelo a Aana. Baadi na mushindo wa kumona bya kukila na wa kumpala, kadi bwa wa kabidi bi bukopo. Mu mwanda wa kumpala, e mu mikao, mwadi na mukwan’aye mu mushikwe ngofu. Mwanda wa kabidi baadi nkunga. Uno nshaleelo e bukopo bwa mukashi ooso e na lukalo lwa kutanda; kadi mu mafuku a Aana na bipikwa byabo, bibaadi nsulo ya twinyongoshi twi bungi. Kifuko kyooso akikulupila pa bana bwa’shi eshina dya kifuko tadishiminga. Kwikala nkunga kubaadi bubi, na mwanda wibuufu bwikasha!

⁴ Su Penina tabaadi kwanka, Aana baadi mulombeene kunyingiila bwabwa bushito bwaye n’eshimba dinyingye. Kwibakila bakashi bebungi kwi bubi bukile. Nsaa yooso kwi nka mukao, kutontoola, na twinyongoshi. Kukita bino nkwilekeene na mwiya ubaadi Efile Mukulu mwele mu lupango lwa Edene: Kwibakila penda mukashi umune. (Kib. 2:24) Bible aleesha’shi kwibakila bakashi bebungi kwibubi, na myanda ibaadi ikitshikye mu nshibo ya Elkana nyi ngumune wa ku yanka awituleesha’shi bibubi.

5. Bwakinyi Pinina baadi akumiina kukyengyesha Aana?

⁵ Elkana mmufule Aana ngofu. Muyiile bipikwa bya beena Yuuda, Aana ndjo mukashi a kumpala na Penina namu nga kabidi. Sunga mbyabya, bibaadi Penina mushikwe Aana ngofu, bapetele mishindo ibungi ya kukyengyesha mukwan’aye. Mwabi wa Penina mwanda’shi aye kwete kutanda bana belondeene. Byabya nsaa yooso y’atanda mwana, kwete nka kunyiisha kwela mapampa mwiyilu. Pamutwe pa kupusha Aana lusa na kumunyingisha pa mwanda wa lukalakashi lwaye, Penina anyiisha kumwela minwe mu malonda. Bible aleesha’shi Penina baadi mwinyongoshe Aana ngofu mwanda baadi ‘amukaa na kumukwatshisha buufu.’ (1 Sam. 1:6) Penina baadi ebikitshi pa bukopo. Baadi akumiina kutapa Aana kwishimba, na baadi moobeshe.

6, 7. (a) Sunga mbyabidi’shi Elkana baadi atompo kunyingisha Aana, bwakinyi Aana tabaadi akumiina kumulondela mwanda ooso aumukalakasha? (b) Aana baadi nkunga mwanda’shi tabaadi asangasha Yehowa su? Patuula. (Tala mayi e kuushi kw’esaki.)

⁶ Nsaa ibaadi Penina mumone bu ibuwa kunyiisha kusuuya Aana nyi mpa lwendo lwa ku kipwa lwa ku Silo. Bwa bano bana booso be bungi ba Penina​—“bana booso balume na bakashi”​—Elkana nkwibapa bipindji byabo bya mulambu bwa nkalambula Yehowa. Kadi Aana adi mufule, bamupeele kyaye kipindji kimune. Musango umune Penina babangile kumusuuya, na kumutentekyeesha dingi bu nkunga bwaye; ndjo Aana nkukutwa mpa na nsala. Elkana ta mulombeene kumukwasha kadi batundwile’shi mukashi aaye a kifulo mmwinyongole na takwete kudya, ndjo aye nkutompa kumunyingisha. Baadi amulungula’shi: “Aana, ky’odidi nkinyi? Mwanda kinyi bopele kudya? Kyoodi mwinyongwele nkinyi? Ami ntshii na kinêmo koodi kukila bana ekumi balume su?”​—1 Sam. 1:4-8, EEM.

⁷ T’atuuku kibaadi mukite na Penina nya, kadi Elkana baadi muukye’shi Aana baadi nkunga. Aana basangeele ngofu bwa bishima bya kifulo bya mulum’aye.a Elkana amushinkamiisha’shi mmumufule binyibinyi. Kadi t’akula pabitale etombo dya Penina nya. Mu Bible dingi t’abaleesha’shi Aana baadi mulungule Elkana bibaadi Penina amumwesha mpombo nya. Pangi bamwene’shi kulungula Elkana pabitale bibaadi abimukitshi mukwa-naaye kubaadi kulombeene kulwisha myanda. Elkana mmulombeene kushinguula myanda bu by’abitungibwa su? Penina t’anyiisha kumusabuula su? Bana baye na bafubi baaye booso ababanga kumusabuula na kumusepa su? Su mbyabya, Aana epusha nka bu kisumbule ki mmalengye.

8. Nsaa y’abakukitshina myanda ibubi sunga ya kukutwa kululama, bwakinyi kutentekyesha’shi Yehowa nyi Efile Mukulu a kululama akukunyingisha?

⁸ Elkana by’auka sunga kukutwa kuuka binangu bibubi bya Penina, takwi kintu sunga nkimune kifwame ku meeso kwa Yehowa nya. Eyi dyaye adileesha uno mwanda patooka na adidimusha muntu ooso kwete kusangeela kukitshina bangi myanda na mushikwa na kyutu sunga yekala’nshi myanda ipeela. Ku lungi lupese, bantu bashii na mwanda, na bantu bashii na bilumbu, anka bu Aana mbalombeene kunyingishibwa p’abo kuuka’shi Efile Mukulu a bululame alumbuula myanda yooso pa nsaa mu kipaso ky’akumiina. (Badika Miiya Ikituulwe 32:4.) Pangi Aana auku’shi bi’nka byabya mwanda atekye bukwashi kwi Yehowa.

“Mpala yê taibádi ailêsha kenyongoshi Nya”

9. Aana bakuminyine kwenda ku Silo sunga mbibaadi auku abikyebe kukita mukwa-naaye, bino abitulongyesha kinyi?

⁹ Kunamashika bwe, bantu booso be nka kwiyilukwilu. Kifuko kyooso kishima kikwete kwenda mpa na bana. Lwendo lwa ku Silo ndulombeene kwikala lwa bilometre bikile pa 30, abakidila mu kibalo kya ma ngulu kya Efraime.b Mu lwendo lwabo abaadi balombeene kukita efuku dimune sunga abidi lwa ngwa. Aana ashinguula abikyebe kukita mukwa-naaye. Sunga mbyabya, Aaana ta mushaale ku nshibo nya. Mwitulekyele kileshesho kibuwa bukile lelo uno. Kutadiila mwikeelo wibubi wa bangi bwa’shi witukutshishwe lulangwilo lwetu bwa Yehowa, nkukutwa kwa binangu. Su twakita byabya, atwisumina myabi ikata ayitukwasha bwa kunyingiila.

10, 11. (a) Bwakinyi Aana bayiile musango umune ku tabernakele? (b) Mbikunyi bibaadi Aana mufungule eshimba dyaye dyooso kwi Nshaye a mwiyilu mu luteko?

¹⁰ Kunyima kwa lwendo lula lwa mu ma ngulu, kifuko kya Elkana kibefubwila ku Silo. Kibundji ki kumpala kwabo, pa ka mwengye kabadi befunyishe kwi tungi tu myengye. Bu byabakwete kwifubwila peepi, Aana baadi anangusheena ngofu by’akyebe kuteka Yehowa mu luteko. Nsaa ibabafiki, kifuko kibabanga kudya kantu. Mususa umune pabamono mushindo, Aana bakatuka bende ku tabernakele a Yehowa. Tshiite-mwakwidi mukata e panundu Eliya e kwakwa, mmushaale peepi na ntempa ya kiibi. Kadi Aana tamumone Eliya mwanda binangu byaye bibaadi kwi Efile Mukulu. Pano, ku tabernakele, ashinkamisha’shi abamuteemesha. Su ta kwi muntu amuteemesha, Nshaye e mwiyilu mmulombeene kumuteemesha, na babanga kudila.

¹¹ Nsaa yakwete kusuusa, Aana kwete kulungula Yehowa mundamunda. Milomo yaaye ikwete kusaana nsaa yakwete kuwunawuna bwa kuleesha bi lukalakashi lwadi nalo. Atekye kipindji kikile bula na alungula Nshaye myanda yaaye ikwete kumukalakasha. T’emeena nka penda mu kuteka Efile Mukulu bwa kumulombeesha lukalo lwaye lwa’shi apete mwana nya. Aana tabaadi nka penda na lukalo lwa kupeta myabi y’Efile Mukulu nya kadi baadi adidi dingi kumulambula kibaadi mulombeene kutuusha. Ndjo aye nkwitshipa, aye nkwamba’shi, su bapete mwana mulume, amulambula ku mufubo wa Yehowa bwa muwa waye ooso.​—1 Sam. 1:9-11.

12. Muyiile kileshesho kya Aana, nkinyi kyatudi balombeene kulamiina pabitale luteko?

¹² Aana mmulekyele bafubi booso b’Efile Mukulu kileshesho kibuwa pabitale luteko. Yehowa atekye bafubi baaye bwa kumufungwila mashimba, kushii kwialasheena, kumusumbwila twinyongoshi twabo tooso anka bi mwana mukulupile mwi nshaye sha kifulo. (Badika Misambo 62:8; 1 Beena-Tesalonika 5:17.) Mpyeele mutumibwa baadi mufunde bino bishima abinyingisha pabitale kuteka Yehowa ku bukwashi bwa kikudi kisele’shi: “Mulubwileyi mpombo yenu yooso mwanda aye kwete kwinulama.”​—1 Mp. 5:7.

13, 14. (a) Eliya bakwile kinyi musango umune pabitale Aana? (b) Twi kukita kinyi bwa kulonda kileshesho kya Aana nsaa yatudi na twinyongoshi?

¹³ Byabya, bantu ta be na mpushisho e buwa na lusa bu Yehowa nya. Pabaadi Aana adidi na kuteka, dingi eyi dibaadi dimubasushe. Dibaadi Eyi dya Eliya tshiite-mwakwidi mukata e panundu, baadi amutala. Aye nkumwipusha’shi: “Wekala mukolwe byabya na ku nguba kinyi? Katuka na bukolwekolwe boobe.” Eliya baadi mumone milomo ya Aana ikwete kusaana, mbidi yaaye ikwete kusuusa na byadi mubungame. Pamutwe pa kuuka akimukalakasha, bamono nka musango umune’shi mmukolwe.​—1 Sam. 1:12-14.

¹⁴ Aana baadi mwinyongole ngofu paaye kupusha abimutopeka muntu mwikale tshiite-mwakwidi mukata e panundu! Pano, Aana mmwitulekyele dingi kileshesho kya lukumiino. Ta mukumiine kutadiila kukutwa kwa kupwidika kwa bangi bwa’shi kumukutshishwe kulangwila Yehowa nya. Balulwile Eliya na kaneemo kooso na kumupatulwila bi mwanda waye. Eliya pabapushiishe’shi bedimbi, aye nkumulungula, pangi n’eyi diikye’shi: “Enda mu butaale, Efile a Isaleele akupe kiboomutekye!”​—1 Sam. 1:15-17.

15, 16. (a) Aana bapushishe naminyi kunyima kwa kusumbwila Yehowa myanda yaaye yooso na kumulangwila ku tabernakele? (b) Mbikunyi byatudi balombeene kulonda kileshesho kya Aana nsaa y’atupete twinyongoshi?

¹⁵ Aana baadi mupushe naminyi kunyima kwaye kutuudila Yehowa myanda yaaye mu luteko na kumulangwila ku tabernakele? Atubadika bino: “Kunyima [mukashi] baîle akadya, mpala yê ta ibádi ailêsha kenyongoshi.” (1 Sam. 1:18, EEM) Mu Biible Bifunfwe Biiselele atubadika bino: “Lukyebo lwaye nkwaluluka.” Aana bapushishe biya. Baadi mu ungi mushindo musumbule bushito bwaye pa mapampa akile bukata na bukome kukila aaye mapampa a Nshaye a mwiyilu. (Badika Misambo 55:22.) Kwi mwanda umukile bushito su? Nya​—tabya kukitshika!

¹⁶ Nsaa y’atwipusha bu be na bushito, banyenyekwe, sunga bakambilwe na kenyongoshi, twi balombeene kulonda kileshesho kya Aana na kulungula patooka Yawa abetamina kwi Bible bu ‘apushâ nteko yetu.” (Mis. 65:2, EEM) Su atukitshi byabya mu lukumiino, mpan’atwe namu atukamono’shi “butaale bw’Efile Mukulu, abo butabukile binangu byooso” abukapyana kenyongoshi keetu.”​—Fid. 4:6, 7.

“Takwi lubwebwe lwi bu Efile Mukulu etu”

17, 18. (a) Elkana pabaadi muukye bi mutshipo wa Aana, bakitshiine naminyi? (b) Nkinyi kibaadi Penina mumone pabitale Aana?

¹⁷ Butookye ku namashika, Aana baadi mwalukiile ku tabernakele na Elkana. Abimweka’shi baadi mumulungule pabitale luteko lwaye na bibaadi mwitshipe, muyiile Miiya ya Moyiise mulume, baadi na matalwa a kwipaa mutshipo ubaadi mukashi aaye mwitshipe kwashii mumuukishe. (Mb. 30:10-15) Kadi uno mulume sha lukumiino tabakitshine byabya nya. Pamutwe pa byabya, aye na Aana abaadi balangwile Yehowa pamune ku tabernakele kumpala kwa kwalukiila ku nshibo.

¹⁸ Nsaa kinyi ibaadi Penina mutundule’shi myanda yaaye i bubi y’akitanga bwa kusuuya Aana tayiky’ayimutapa dingi kwishimba? Bible t’eyiteemuna nya, kadi mwaku “lukyebo lwaye nkwaluluka” auleesha’shi Aana bapetele muloo, na ta mwinyongole dingi nya. Mu yaaya myanda yooso, Penina bamwene bukidi’shi mwikeelo waye wi bubi t’aukalakasha dingi Aana nya. Nka paapa Bible ta muteemune dingi eshina dyaye.

19. Aana bapetele myabi kinyi, na mbikunyi bibaadi muleeshe’shi baadi asangeela kwakwa kubaadi akutuukila yaaya myabi?

¹⁹ Bu bibaadi myeshi ayende na kukila, butaale bwa Aana bubaadi bwende na kwaluluka bu mwabi ukata. Bapetele bu nambutwile! Mu muloo waye t’alubu sunga nkapeela akutuukila yaaya myabi nya. Pabatandjile mwana mulume, baatshile kitshibilo kya kumuudika bu Samwele, abipatuula “Eshina dy’Efile Mukulu” na abileesha kwitamina eshina dy’Efile, anka bu bibakitshiine Aana. Mu kyakya kipwa, tabaadi mulamate Elkana na kifulo bwa kwenda ku Silo nya. Basheele ku nshibo na mwana munda mwa bipwa bisatu na pabaadi mukusule mwana. Akupu banyingile eshimba bwa’shi elumbuule bw’efuku dya kwenda na mwana aaye aadi mufule bikata.

20. Mbikunyi bibaadi Aana na Elkana balombashe mulayilo wabo ubabadi balee Yehowa?

²⁰ Binyibinyi’shi kwilekeena na mwan’aye ta nkubofule nya. Aana baadi ashinkamisha’shi abalama Samwele kalolo ku Silo, pangi ku maboko a bakashi abaadi abafubila Yehowa ku tabernakele. Kii bukinga bukile, na nyina mwana kinyi akukumiina kuleka mwana aaye? Aku namu Aana na Elkana abende na kansongwalume ku nshibo y’Efile Mukulu na kwialasheena kadi na lutumbu. Abalambwile milambu mu nshibo y’Efile Mukulu, na abo nkwenda na Samwele kwi Eliya, atentekyesha mwanda wabo na mutshipo wa Aana ubaadi mweele takudi bipwa.

21. Mushindo kinyi wi luteko lwa Aana aluleesha lukumiino lukata mwi Yehowa? (Tala dingi kashibo ke na mutwe wa mwanda awamba’shi: “Nteko ibidi ikata.”)

²¹ Kunyima, Aana belele luteko lubaadi mpa na Efile Mukulu mukumiine’shi belufunde Mwiyi dyaye diyookyelwe. Anka bu by’obadika bishima byaye byabadi bafunde mu 1 Samwele 2:1-10, okyebe kumona bukata bwa lukumiino lwaye bwi mu mulongo ooso wawa. Aye nkutumbula Yehowa bwa mushindo waye wibuwa wa kufuba na bukome: Byadi na mushindo wa kwisha milongo yawa etatula, kubenesha baaba b’abamwesha mpombo, bwa kufudiisha muuwa sunga bwa kwiupaana ku lufu. Baadi mutekye Nshaaye bwa bwiselele bwaye bwi pa bwabo, kululama kwaye na bululame bwaye. Na kabingilo ke buwa, Aana mmulombeene kwakula’shi: “Takwi lubwebwe lwi bu Efile Mukulu etu.” Yehowa nyi muntu a kukulupila na t’alulukaa nya. Mmwikadikye kifwamino bwa baaba booso b’abakyengyesha abakimbi bukwashi kwadi.

22, 23. (a) Bwakinyi twi balombeene kushinkamisha’shi Samwele baadi akulu aukanga’shi baledi baaye abaadi bamufule? (b) Mbikunyi bibaadi Yehowa mwelele Aana mwabi?

²² Kano ka nsogwalume Samwele kabaadi na mwabi wa kupeta nyin’aye sha lukumiino lwi bukopo mwi Yehowa. Nsaa yakwete kukula kwete kupusha bushiye bwa nyin’aye. Kipwa kyooso, Aana baadi mulombeene kwalukiila ku Silo, na amutwadila musapi bwa mudimo waye wa ku tabernakele. Eshita dyooso dibaadi aanya, dibaadi adileesha kifulo kibaadi nakyo bwa mwan’aye. (Badika 1 Samwele 2:19.) Twi balombeene kubanda kunangusheena nsaa ibafwadikanga ka nsongwalume kaaye musapi upya, kwete kwiukaasha mikanyamikanya, na kumutala na kifulo kyooso amusamunanga na kumunyingisha. Samwele baadi na mwabi wikasha wa kwikala na nyin’aye e byabya. Na pabakudile bekeele mwabi bwa baledi baaye na bwa Isaleele ooso.

²³ Yehowa tabaadi mwilwankane Aana nya. Yehowa baadi mumwelele mwabi atandjila dingi Elkana bana batano. (1 Sam. 2:21) Pangi mwabi ukata ubapetele Aana nyi nkwikala mu kipwano kibuwa na Nshaye Yehowa kibaadi kyende na kunyinga munda mwa bipwa. Mpan’obe namu bi nkwikeela nka byabya, su wambula lukumiino lwa Aana.