Watchtower MIKANDA I MU INTERNETE
Watchtower
MIKANDA I MU INTERNETE
Kisongye
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILO
  • w23 Mweshi wa 12 esak. 2-7
  • Lukumiino na bikitshino bi kuitutuala mu kululama

Tatui bapete video.

Etufuile namu lusa, kui kintu kibakutshishua kukafika kui video.

  • Lukumiino na bikitshino bi kuitutuala mu kululama
  • Kitenta kia Mulami kia kulonga akilungula Bufumu bua yehowa (kia kulonga)-2023
  • Tu mitue twa mianda
  • Mianda i mumune
  • ABITUNGU TUIKALE NA LUKUMIINO BUA’SHI EFILE MUKULU ETUMONE BU BANTU BALULAME
  • LUKUMIINO NA BIKITSHINO MBIPUSHENE NAMINYI?
  • KUTUULA BINANGU BIETU KU LUKULUPILO AKUNYINGISHA LUKUMIINO LUETU
  • Yehowa baadi amwitanyina’shi “kuukw’ande”
    Kitenta kya Mulami akilungula Bufumu bwa Yehova—2016
  • Tuula lukumiino loobe mu milayilo ya Yehowa
    Kitenta kya Mulami akilungula Bufumu bwa Yehova—2016
  • Efile Mukulu atompo Abrahame
    Mukanda awitulondela myanda i mu Bible
  • Kutompibua kua lukumiino
    Malongiesha atulongiela ku miisambo ya mu Bible
Kitenta kia Mulami kia kulonga akilungula Bufumu bua yehowa (kia kulonga)-2023
w23 Mweshi wa 12 esak. 2-7

MUISAMBO WA KULONGA 50

Lukumiino na bikitshino bi kuitutuala mu kululama

“Abalondo mu matabula a lukumiino lubadi nalo nshetu Abalahama.”—LOM. 4:12.

LOONO 119 Abitungu twikale na lukumiino

KI’ABAKUILA MUANKAa

1. P’atunangushena bi lukumiino lua Abalahama, abitungu tuiyele lukonko kinyi?

SUNGA bikale’shi bantu be bungi mbapushe pabitale Abalahama, anka ta bauku bi bungi pa bimutale nya. Biabia obe ouku mianda i bungi pabitale Abalahama. Bu kileshesho, ouku’shi Abalahama babaadi ba muitanyine bu “Nshaye na boso be na lukumiino.” (Lom. 4:11) We mulombene kuiyipusha’shi: ‘Ne kutambukila mu matabula a Abalahama na kuikala na lukumiino bu lubaadi nalo su?’ Oolo, we kuibikita.

2. Buakinyi bi na muulo buatudia kulonga kileshesho kia Abalahama? (Yakobo 2:​22, 23)

2 Mushindo umune watudia kuikala na lukumiino bu lubaadi nalo Abalahama, mpa kuilongiela kileshesho kiaye. Eyi di’Efile Mukulu aditulungula’shi Abalahama bakatukile mu nsenga yabo, aye nkuenda mu kushaala mu tushibo tua mapema munda mua bipua bi bungi, na baadi mutompibue buadia kulambula muana aye a kifulo Isake. Abalahama bakitshine ino mianda yooso muanda baadi na lukumiino lui bukopo mui Yehowa. Lukumiino lua Abalahama na bikitshino biaye, bibaadi bimutuale mu kukuminyibua n’Efile Mukulu, na kuikala naye mu kipuano. (Badika Yakobo 2:​22, 23.) Yehowa mmuitufule atue boso, mpaa noobe. Buatudia kukuminyibua naaye na kuikala naye mu kipuano. Ngi buakinyi baadi muyokiele Mpoolo mutumibua na Yakobo buabadia kufunda kileshesho kia Abalahama mu Bible. Biabia, tutaluuleyi kileshesho kiaye kimune bu biabadi be kisambile mu Bena Loma shapitre 4 na mu mukanda wa Yakobo shapitre 2. Mpoolo na Yakobo boso babidi abakula muanda wi na muulo ukata pabitale Abalahama.

3. Verse kinyi a mu Bible, abadi batemune kui Mpoolo na Yakobo?

3 Mpoolo na Yakobo boso babidi mbateemune mayi e mu mukanda wa Kibangilo 15:​6, aamba’shi: “[Abalahama] baadi na lukumiino mui Yehowa, na Yehowa nkumuata bu muntu mululame.” Kululama akulesha muntu abadi bakumiine kui Efile Mukulu sunga shi na matope. Mmuanda wa kukaanya, pa kumona Efile Mukulu etuitanyina atue bantu bashi bapuidikie, bankitshishi a miluisho bu bashi na matope! Mu binyibinyi noobe namu okumiina’shi Efile Mukulu akumone bu muntu mululame, na mbibofule buadia kuibikita. Bua binobino atulongo buakinyi Efile Mukulu baadi muitanyine Abalahama bu muntu mululame na akitungu’shi tukite buadia kuituitanyina namu bu bantu balulame.

ABITUNGU TUIKALE NA LUKUMIINO BUA’SHI EFILE MUKULU ETUMONE BU BANTU BALULAME

4. Mmianda kinyi ayikutshishuaa bantu buabadia kuikala balulame?

4 Mu mukanda waye kui Bena Loma, Mpoolo bakuile’shi, bantu boso mbakite muluisho. (Lom. 3:23) Mmushindo kinyi ulombene kumueneka muntu ooso bu mululame na bu shina na matope na ku kuminyibua dingi n’Efile Mukulu? Bua kukuasha bena Nkidishitu boso be na mashimba alulame bua kualuula luno lukonko, Mpoolo baadi mufubishe kileshesho kia Abalahama.

5. Nkukiila ku kinyi kubaadi Yehowa muitanyine Abalahama bu mululame? (Bena Loma 4:​2-4)

5 Yehowa bayitanyine Abalahama bu muntu mululame sunga bibaadi Abalahama mushaale mu nsenga ya Kanaana. Buakinyi Yehowa bayitanyine Abalahama bu muntu mululame? Mpa muanda Abalahama baadi akookiela Muiya wa Moise kalolo su? Nya ta mbiabia. (Lom. 4:13) Wawa muiya babaadi bewelele muilo wa Isalele bipua bikile pa 400, kunyima ku’Efile Mukulu kuitanyina Abalahama bu muntu mululame. Biabia nkukidila ku kinyi kubaadi Efile Mukulu muitanyine Abalahama bu muntu mululame? Nkukiila ku kalolo kaaye ngi kubaadi Yehowa muitanyine Abalahama bu muntu mululame pa muanda wa lukumiino luaye.—Badika Bena Loma 4:​2-4.

6. Buakinyi Yehowa e kuitanyina nkitshishi a bubi bu mululame?

6 Mpoolo bakuile’shi su muntu batuulu lukumiino mui Efile Mukulu, “lukumiino lua yawa muntu lui nka bu kululama.” (Lom. 4:5) Mpoolo bakumbeshe dimo’shi: “Binka bu abiakula’nyi Davide bua muloo wa muntu ababadika kui Efile Mukulu bu mululame, kushi bua bikitshino biaye’shi: ‘Ba sha muloo mbaaba babadi bafuile lusa ku bilubilo biabo, na baaba babadi babuikiile miluisho yabo; sha muloo nguno abash’abakabadikila bilubilo biaye kui Yehowa.’” (Lom. 4:​6-8; Mis. 32:​1, 2) Efile Mukulu afuilaa baaba boso abatuulu lukumiino muadi lusa sunga kubuikila miluisho yaabo. E bafuilaa lusa ku miluisho yabo bua losoo na kushi kuibabadikila yanka dingi. Amonaa baaba bantu bu balulame na bu bashi na matope, pa muanda wa lukumiino luabo.

7. Buakinyi tui kuamba’shi bafubi b’Efile Mukulu ba kala babaadi balulame?

7 Sunga bibaadi Efile Mukulu muitanyine bano bantu, Abalahama, Davide na bangi balanguidi baye ba kala ba sha lulamato bu balulame, babaadi abakitshi nka miluisho na ta babaadi bapuidikie nya. Anka pa muanda wa lukumiino luabo, Efile Mukulu baadi ebamono bu bashi na matope. Bikishekishe pe bapuandikisha na baaba bantu bashi na lukumiino muadi. (Ef. 2:12) Mu mukanda waye kui bena Loma, Mpoolo baadi mupatuule’shi abitungu tuikale na lukumiino bua’shi tuikale mu kipuano ki pa buakio n’Efile Mukulu. Abalahama na Davide babaadi mu kipuano n’Efile Mukulu pa muanda wa lukumiino luabo, n’atue namu tui kuikala mu kipuano ki buwa n’Efile Mukulu pa muanda wa lukumiino luetu.

LUKUMIINO NA BIKITSHINO MBIPUSHENE NAMINYI?

8-9. Mmianda kinyi i bubi yabadi bakule kui bangi bantu pabitale bibafundile Mpoolo na Yakobo, na buakinyi?

8 Takudi siekele i bungi, bakata ba bipuilo abeyitanyina bu bena Nkidishitu mbekakeene ngofu pabitale kuipusheena kui pankatshi pa lukumiino na bikitshino. Bangi bakata ba bipuilo bakuete kulongiesha’shi kioso kianudi balombene kukita bua’shi nupashiibue, mpenda kukumiina mui Muanana Yesu Nkidishitu. Pangi we mupue kupusha abakula’shi: “Kumiina Yesu opashibue.” Bangi bakata ba bipuilo mbatemune mpaa na mayi a Mpoolo aamba’shi: “Muntu ababadika kui Efile Mukulu bu mululame, kushi bua bikitshino biaye.” (Lom. 4:6) Biabia bangi abamba’shi we “kupashiibua” su wekala wende mu kipuilo mbalo y’abamonaa bu iselele, na kukita bikitshino bi buwa. Bua kukaluila yaaya ndambukisho yabo be kufubisha mayi e mu Yakobo 2:​24, aamba’shi: “Muntu abadikibuaa bu mululame, ku bukuashi bua bikitshino kushi penda ku bukuashi bua lukumiino alo lunabene.”

9 Pa muanda wa ino nkumiino ilekeene, bangi bantu balongie mianda ya mu Bible, abanangushena’shi Mpoolo na Yakobo, babaadi batuushe binangu bilekeene pabitale kilombene muntu kukita buadia kukuminyibua n’Efile Mukulu. Muyile malongiesha a bingi bipuilo, Mpoolo baadi mukumiine’shi, abitungu muntu ekale nka na penda lukumiino bua’shi akuminyibue n’Efile Mukulu, anka Yakobo namu baadi muambe’shi abitungu muntu ekale na bikitshino bi buwa bua kukuminyibua n’Efile Mukulu. Ungi profesere alongieshaa mianda ya bipuilo baadi muakule’shi: “Yakobo ta baadi mupushe buakinyi Mpoolo baadi mushimikie kasele’shi abitungu muntu ekale nka na penda lukumiino kushi bikitshino [buadia kuikala mululame] na’shi Yakobo namu ta baadi mukumiine bi baabadi bapatuule kui Mpoolo.” Aku namu Yehowa baadi muyokiele Mpoolo na Yakobo buabadia kufunda bino bibaabadi bafunde. (2 Ti. 3:16) Biabia, kui mushindo upeelepeele wa kupusha kuipushena kui pankatshi pa ino mianda yabadi bakule. Atupete wawa mushindo pa kutala kiabadi bafundile yaaya mianda.

Bifuatulo biabadi basangie: Mpoolo mutumibua na “bikitshino bisatu” bibaadi muiya wa Moyise autekie. 1. Muntu atele kilamba na buanda bu’elangi dia buleese. 2. Kukita musangeelo wa Pasaka na muita wa muana a mukooko na mikate ishi yelue kitatusho. 3. Muntu etumpu meema ku maasa ungi namu amuele meema.

Mpoolo baadi mushinkamiishe bena Nkidishitu bena Yuda babaadi bashalele mu Loma’shi nku lukumiino, ta nku bikitshino bia mu muiya wa Moyise bibaadi na muulo ukata nya (Tala kikoso 10)b

10. “Mbikitshino” kinyi bi baabadi bakambe kuakuila kui Mpoolo? (Bena Loma 3:​21, 28) (Tala dingi kifuatulo.)

10 Mpoolo baadi esambila “bikitshino” kinyi bi mu mukanda wa Bena Loma shapitre a 3 na a 4? Kia kumpala Mpoolo baadi muakuile “mianda i mu miya,” muiya wa Moyise ubaadi mupete ku Muengie wa Sinayi. (Badika Bena Loma 3:21, 28.) Abimueneka’shi mu mafuku a Mpoolo, bangi bena Nkidishitu bena Yuda ta babaadi abakumina’shi Muiya wa Moyise na bikitshino biawo mbipue kukatushibua. Biabia Mpoolo baadi mufubishe kileshesho kia Abalahama buadia kuibashinkamiisha’shi, muntu te na lukalo lua kulonda muiya wa Moyise buadia kukuminyibua n’Efile Mukulu nya. Bino abitunyingisha, muanda abitulongiesha’shi, su tui na lukumiino mui Efile Mukulu na Nkidishitu, tui kukuminyibua n’Efile Mukulu.

Bifuatulo biabadi basangie: Yakobo mutumibua na kileshesho kia kikitshino kia kalolo. Mulume na mukashi aaye bena Nkidishitu ba mu siekele a kumpala, abapa muana mukashi taadi mununu na mulanda biakudia na bilamba na muloo ooso nsaa i bangi bafuale bilamba bi buwa abesamba kunyima kuaye.

Yakobo balunguile bena Nkidishitu buabadia kulesha lukumiino mu “bikitshino” pa kukitshiina bantu boso mianda i buwa kushi ntondo (Tala kikoso 11-12)c

11. Yakobo baadi mushimikie kasele pa “bikitshino” bia mushindo kinyi?

11 Biabia “bikitshino” biabadi bateemune mu mukanda wa Yakobo shapitre 2, ta nabio bimune biabadi bateemune kui Mpoolo bia mu muiya wa Moyise nya. Yakobo baadi muleeshe bikitshino sunga midimo ya bakuete kukita kui bena Nkidishitu mu nshalelo aabo a kuifuku n’efuku. Biabia bikitshino abilesha’shi muina Nkidishitu e na lukumiino lui bukopo mui Efile Mukulu sunga’shi te nalo. Tutaluuleyi bileshesho bibidi biabadi bafubishe kui Yakobo.

12. Yakobo baadi mupatuule kuipushena kui pankatshi pa lukumiino na bikitshino naminyi? (Tala dingi kifuatulo.)

12 Mu kileshesho kia kumpala, Yakobo baadi mupatuule’shi abitungu muina Nkidishitu ekale akitshina bangi mianda kushi ntondo. Mu uno muanda Yakobo baadi mutushe kileshesho kia ungi muntu baadi mukitshine mpeta mianda na kalolo, anka abepuula mulanda. Yakobo baadi muakule’shi, uno muntu e kuimona aye nabene bu e na lukumiino, anka bikitshino biaye bibaadi bileshe’shi te na lukumiino. (Yak. 2:​1-5, 9) Nka bu abilesha kileshesho kia kabidi, Yakobo baadi muteemune muntu kampanda bamuene ‘mukuabo mulume sunga mukashi mukutue bilamba sunga bidibua,’ kadi akutua kumukuasha. Sunga bibaadi bimone yawa muntu bu e na lukumiino, anka bikitshino biaye bibaadi abilesha’shi te na lukumiino. Ngi buakinyi Yakobo bafundile’shi: “Lukumiino lushi na bikitshino ndufue.”—Yak. 2:​14-17.

13. Nkileshesho kinyi kibaadi Yakobo mufubishe bua kulesha’shi abitungu tuikale na bioso bibidi lukumiino na bikitshino bi buwa? (Yakobo 2:​25, 26)

13 Yakobo baadi muambe pabitale Rahabe’shi, nkileshesho ki buwa kia muntu sha lukumiino lui na bikitshino. (Badika Yakobo 2:​25, 26.) Baadi mupushe abakula pabitale Yehowa bibaadi akuasha bena Isalele. (Yos. 2:​9-11) Baadi muleshe lukumiino luaye ku bikitshino p’aye kukaluila ba mpuupa babidi ba bena Isalele pabaadi muwa wabo mu masaku. Bu kipeta, yawa muana mukashi shi mupuidikie, shi muina Isalele baadi muitanyinue bu muntu mululame, nka bibaabadi betanyine Abalahama. Tubalongiela kui Rahabe’shi bi na muulo kulesha lukumiino ku bikitshino.

14. Buakinyi tui kuamba’shi bi baabadi bafunde kui Mpoolo na Yakobo ta mbikutuene?

14 Biabia, Mpoolo na Yakobo babaadi bapatuule mu mushindo upeelepeele pabitale lukumiino na bikitshino mu mishindo ibidi ilekeene. Mpoolo baadi mulungule bena Nkidishitu ba mu Yuda’shi, ta mbalombene kukuminyibua na Yehowa nka penda pa muanda wa’shi be na bikitshino bi buwa bia mu muiya wa Moyise nya. Na Yakobo namu baadi mushinkamishe’shi abitungu bena Nkidishitu boso baleshe lukumiino luabo pa kukitshina bangi mianda i buwa.

Bifuatulo biabadi basangie: Bakuetu balume na bakashi abalesha lukumiino luabo ku bikitshino. 1. Mukuetu mulume aseme muntu mushaale mu nkuasa ya bishetshi na muntu amusukuma babafiki ku bisangilo bia kakongie. 2. Mukuetu mukashi kuete afundu mukanda. 3. Mulume na mukashi aaye abalungula mukandu wi buwa ku katempu ka mikanda.

Lukumiino lobe alukutakulaa mu kukita mianda yabadi bakumiine kui Yehowa su? (Tala kikoso 15)

15. Mu ingi mishindo kinyi muatudi balombene kulesha lukumiino ku bikitshino bietu? (Tala dingi kifuatulo.)

15 Yehowa t’akula’shi bua’shi tuikale balulame, abitungu tukite nka bibaadi abikitshi Abalahama nya. Anka kui mishindo i bungi yatudi balombene kulesha lukumiino mu bikitshino. Tui kukuukila bantu benyi ku kakongie, kukuasha bakuetu balume na bakashi be mu lukalo lukata, na kukitshina bena kifuko netu mianda i buwa. Su tubakitshi bino, Efile Mukulu etukumiina na kuituelela miabi. (Lom. 15:7; 1 Ti. 5:​4, 8; 1 Yo. 3:18) Kikitshino kimune ki pabuakio akilesha’shi tui na lukumiino, mpa kuikala na kisumi kia kulungula bangi mukandu wibuwa. (1 Ti. 4:16) Atue boso tui kulesha ku bikitshino bietu’shi, tui na lukumiino’shi milayilo ya Yehowa ayikalombana, na’shi mashinda aaye e buwa. Na su tubakitshi bino, atuikala na kishinkamisho kia’shi Efile Mukulu aketuitanyina bu bantu balulame na atukekadika ba kuuku baye.

KUTUULA BINANGU BIETU KU LUKULUPILO AKUNYINGISHA LUKUMIINO LUETU

16. Abalahama baadi mukulupile kinyi na baadi na lukumiino mu kinyi?

16 Mu mukanda wa Bena Loma shapitre 4, abashimika kasele bua dingi dilongiesha diatudi balombene kulongiela kui Abalahama: Muulo wa lukulupilo. Yehowa balayile’shi, kukiila kui Abalahama, “mîlo i bungi” ayikedibua muabi. Uno mulayilo ubaadi buwa bukile kui Abalahama! (Kib. 12:3; 15:5; 17:​4, EEM; Lom. 4:17) Biabia sunga bibaadi Abalahama na bipua 100, Sara namu na bipua 90, mulayilo wa kutanda muana ta ubaadi ubande kulombene nya. Muyile mueneno a bantu bibaadi abimueneka bu bi bukopo bua Abalahama na Sara kutanda muana. Kino kibaadi kitompuanga kikata bua Abalahama. “Ku bukuashi bua lukulupilo bapetele lukumiino’shi, akekala nshaye na miilo ibungi.” (Lom. 4:​18, 19) Na dingi mianda ibaabadi bakulupile kui Abalahama ibalombene. Baadi mufikie nshaye na Isake, muana abaadi mutengiele munda a bipua bi bungi.—Lom. 4:​20-22.

17. Atuuku naminyi’shi tui balombene kubadikibua bu balulame na bu ba kuuku b’Efile Mukulu?

17 Tui kukuminyibua n’Efile Mukulu na kubadikibua bu bantu balulame, na bu ba kuuku baye nka bibaadi Abalahama. Biabia Mpoolo bakuile uno muanda pa bafundile’shi: “Anka, mayi a shi ‘baadi mubadikibue’ ta abaadi afundibue penda buaye nya, [Abalahama] abaadi afundibue dingi buetu, atue abakabadibua bu balulame, muanda tui na lukumiino mui yawa baadi mubuushe Yesu Nfumuetu ku lufu.” (Lom. 4:​23, 24) Nka bu Abalahama, abitungu tuikale na lukumiino mui Yehowa na bikitshino bi buwa, na tukulupile’shi mianda yabadi balee kui Yehowa ayikalombana. Mpoolo atungunuka na kuisambila pabitale lukulupilo luetu mu mukanda wa Bena Loma shapitre 5, w’atukesambila mu muisambo aulondo.

WE KUALUULA NAMINYI?

  • Mpoolo baadi akiebe kuamba kinyi pa bakuile’shi “muntu abadikibuaa bu mululame ku bukuashi bua lukumiino, kushi kukita mianda i mu miiya”?

  • Muyile bibafundile Yakobo, nkuipushena kinyi kui pankatshi pa lukumiino na bikitshino?

  • Mmushindo kinyi watudi balombene kulesha lukumiino luetu ku bikitshino?

LOONO 28 Twikale Bakuuku ba Yehowa

a Atukumiina’shi Efile Mukulu etukumiine na etumone bu bantu balulame. P’atufubisha bifunde Mpoolo na Yakobo, uno muisambo aukalesha mushindo wabidi bibofule, na mushindo wi bioso bibidi lukumiino na bikitshino bi na muulo buatudia kukuminyibua na Yehowa.

b BI MU BIFUATULO: Mpoolo alungula bena Nkidishitu bena Yuda buabadia kutuula binangu biabo ku lukumiino kushi ku “bikitshino bia mu muiya.” Mu uno muiya mubaadi mpaa na kutenteka buanda bua elangi dia buleese ku kilamba, musangeelo wa Pasaka na kipikua kia kuitumpa meema ku maboko.

c BI MU BIFUATULO: Yakobo anyingisha bena Nkidishitu bua kulesha lukumiino ku bikitshino bi buwa kui bangi, bu kukuasha mulanda.

    Mikanda ya mu Kisongye (2011-2025)
    Tuuka
    Tuela
    • Kisongye
    • Tumina muntu
    • Byokumina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pabitale bya kufubisha
    • Bya kufubisha
    • Bya kufuamisha yobe
    • JW.ORG
    • Tuela
    Tumina muntu