Jailiba

Mosesi an bi dë wan sëmbë di bi abi saapifasi di a bi ta libi a di könu wosu a Egepiti. Hati fëën bi ta boonu sö hesi taa a bi kii wan womi di a bi si kuma an bi du soni a wan leti fasi. Mosesi bi mëni taa Jehovah bi o wai ku di soni di a bi du. Söwan 40 jaa longi Jehovah bi lei Mosesi taa na degihati nöö a bi o abi fanöudu faa sa tii dee Isaëli sëmbë, ma a bi o abi saapifasi fanöudu tu. Nöö ee a bi kë dë wan sëmbë di abi saapifasi, nöö a bi musu abi sakafasi, söseei a bi musu ta piki Gadu buka. A bi ko fusutan di soni dë bakaten, nöö te u kaba fëën a bi ko dë wan sëmbë di bi sa’ u tei fesi a wan bunu fasi (Ëki. 2:11, 12; Tjab. 7:21-30, 36). Un dee hedima u dee wosudendu, söseei un dee gaanwomi u kemeente, un musu djeesi Mosesi. Te sëmbë an lesipeki unu, nöö hati fuunu an musu boonu. Un musu abi sakafasi, nöö te un mbei wan föutu, nöö un musu tei taa un mbei wan föutu (Peleik. 7:9, 20). Un musu wooko ku dee lai dee Jehovah ta da u te soni an waka bunu. Hii juu un musu ta piki a wan saapi fasi (Nöng. 15:1). Dee hedima u dee wosudendu ku dee baaa dee ta tei fesi a dee kemeente di ta du soni a di lö fasi aki, ta mbei Jehovah wai ku de, de ta da wotowan taanga u de libi fiifii ku deseei, söseei de ta heepi wotowan u de ko abi saapifasi tu. w19.02 bld. 8 pal. 1; bld. 10 pal. 9-10

Faandi mbei Jesosi bi ta fii da dee sëmbë dë? A bi si taa dee sëmbë dë bi „dë kuma wanlö hia sikafu söndö tiima”. Kandë Jesosi bi si taa so u dee sëmbë dë bi pooti, söseei taa de bi ta wooko taanga u sölugu dee sëmbë u de. Kandë sëmbë u de bi lasi libi. Ee sö a bi dë, nöö a sa kan taa Jesosi bi ta fusutan fa di libi bi hebi da de tjika. Kandë so u dee soni aki bi miti Jesosi tu. Jesosi bi ta booko hën hedi ku wotowan, nöö a bi kë konda soni da de di sa da de kötöhati (Jes. 61:1, 2). Andi u ta lei u Jesosi? Wë useei ta libi a wan ten ka sömëni sëmbë „dë kuma wanlö hia sikafu söndö tiima”. Sömëni soni ta miti de. Wë dee sëmbë aki musu jei soni u di bunu buka u di Könuköndë (Ako. 14:6). Fëën mbei useei ta konda di bunu buka da sëmbë, leti kumafa Jesosi bi ta du ën, u di u „abi tjalihati u dee möfina sëmbë ku dee pooti sëmbë” (Ps. 72:13). U ta fii da sëmbë, nöö u ta kë du soni u heepi de. w19.03 bld. 21 pal. 6, 7

Sömëni soni dë di mbei u musu lobi Jehovah. Na sölugu nöö a ta sölugu u, ma a ta lei u soni fu hënseei, söseei a ta mbei u ko sabi andi a o du da u (Joh. 8:31, 32). A da u di kemeente u Keesitu sëmbë di ta heepi u. A ta heepi u te u dë a fuka, nöö a ta paamusi u taa a di ten di ta ko, woo sa libi u teego a wan waiti goonliba (Ako. 21:3, 4). Te u ta pakisei dee soni dee Jehovah du kaa u lei u unfa a lobi u tjika, nöö u ta ko lobi ën gaanfa. Nöö te u ko lobi Jehovah, nöö wa o ta kë du soni di an ta kai ku ën. Wa o kë du wan soni di o hati di sëmbë di u ko lobi sö gaanfa. Te i ta pakisei fundu u dee wini dee i ta feni u di Jehovah ta tii i, nöö joo ko lobi ën möön gaanfa, söseei joo kë ta möön hoi dee wëti fëën. Nöö soni an o dë di Saatan o sa du u tapa i fu ja dini Jehovah möön. Pakisei unfa soni o dë baka wan dusu jaa. Joo ko si taa di tei di i tei dopu da di möön bunu soni di i bi du! w19.03 bld. 6 pal. 14; bld. 7 pal. 19

Hii sëmbë a wan wosudendu ta feni wini te hii de tuu ta lei taa de ta tei soni u bigi. Te womi ku mujëë di tööu ta lei taa de ta tei dee soni di di wotowan u de ta du, u bigi, nöö di soni aki ta mbei de ko möön lobi deseei. An ta taanga da de u de da di wotowan u de paadon. Wan womi di ta tei dee soni di di mujëë fëën ta du, u bigi, an ta si dee bunu soni di hën mujëë ta du, nasö di a ta taki, nöö a kaba, ma a ta „hopo taanpu, nöö a gafëën” (Nöng. 31:28). Wan mujëë di köni ta piki hën manu unfa a ta tei dee soni dee a ta du u bigi tjika. Un dee mama ku dee tata, un lei dee mii fuunu unfa de sa ta lei taa de ta tei soni u bigi. Hoi a pakisei taa dee mii fuunu o ta djeesi unu a dee soni dee un ta taki ku dee soni dee un ta du. Fëën mbei un musu ta da dee mii fuunu tangi te de du wan soni da unu. Boiti di dë, un musu lei dee mii fuunu taa de musu da tangi te wotowan du wan soni da de. Un musu heepi dee mii fuunu u de ko fusutan taa te de ta da wotowan tangi, nöö de musu ta du ën ku hii de hati, söseei un musu lei de taa dee soni di de ta taki sa mbei wan sëmbë fii bunu. w19.02 bld. 17 pal. 14-15

Dee soni dee Jöpu taki aki ta lei taa a bi dë kabakaba u hoi hënseei a Gadu di Saatan bi du hogi ku ën. Nöö useei sa du di wan seei soni tu. Na un fasi useei dë a dendu u di soni di Saatan bi taki u Jöpu? U sa taki taa Saatan ta taki taa ja lobi Jehovah Gadu tuutuu, nöö ja o dini ën möön ee di dini di i ta dini ën ta mbei hogi miti i, söseei ja o hoi iseei nëën tuutuu! (Jöpu 2:4, 5; Ako. 12:10) Unfa i ta fii u di i ko sabi di soni aki? An toobi i ö? Hoi di soni aki a pakisei: Jehovah ta futoou i sö tee taa a ta da i di okasi fii lei Saatan taa i ta hoi iseei nëën aluwasi andi ta pasa. Jehovah dë seiki taa i sa hoi iseei nëën u nöömö, söseei taa iseei sa lei tu taa Saatan da wan mindisonima. Nöö a paamusi i taa a o heepi i fii du di soni aki (Heb. 13:6). Wan gaandi seei di Kaba Heiwan u mundu da u aki! I ta si faandi mbei a dë fanöudu fuu lei taa u sa hoi useei a Gadu ö? A ta heepi u fuu lei taa Saatan ta mindi soni, a ta heepi u fuu hei di në u Gadu, söseei fuu dë a di tii fëën basu. w19.02 bld. 5 pal. 9, 10

Jesosi bi piki dee bakama fëën taa tesi bi o miti de. Baka di dë, a piki de taa de musu du kumafa hën a bi du. A piki de taa: „Wan lasi hati e!” (Joh. 16:1-4a, 33) Baka sömëni jaa dee bakama u Jesosi bi ta djeesi ën jeti, u di de bi ta dë kabakaba u booko de hedi ku soni u wotowan möön leki fa de bi ta booko de hedi ku deseei soni. Söseei de bi ta lei taa de abi degihati tu. So juu de bi ta tja pena, ma tökuseei di soni aki an bi ta tapa de u de heepi dee wotowan dee fuka bi ta miti (Heb. 10:33, 34). A di ten aki, useei ta lei taa u abi degihati tu, leti kumafa Jesosi bi du ën. U musu abi degihati fuu sa heepi dee baaa ku dee sisa fuu te sëmbë ta du ku de u di biibi u de hedi. So juu de ta buta dee baaa ku dee sisa fuu a dunguwosu, hii fa de an du hogi. Te di soni aki pasa, nöö u musu du hii soni di u sa du u heepi de, aluwasi ee hopo u musu hopo taki da de (Fil. 1:14; Heb. 13:19). Wan woto fasi fa u ta lei taa u abi degihati, da te u ta „konda di buka söndö fëëë” (Tjab. 14:3). Useei dë kuma Jesosi tu. U dë kabakaba u paaja di buka u di Könuköndë, aluwasi sëmbë ta du ku u. w19.01 bld. 22-23 pal. 8-9

Andi sa heepi i fii ta da piki a dee komakandi? Di möön fanöudu soni di i musu du hën da i musu ta seeka iseei da hiniwan u dee komakandi. Te i ta seeka iseei bunu da dee komakandi, nöö a ta heepi i fii sabi andi i musu taki te joo da wan piki (Nöng. 21:5). Andi ku andi i musu du fii sa seeka iseei bunu da dee komakandi? Ufö i bigi seeka iseei da dee komakandi, nöö a bunu fii hakisi Jehovah faa da i di santa jeje fëën (Luk. 11:13; 1 Joh. 5:14). Baka di dë, nöö luku fuun soni di woto ta taki. Luku di në u di woto, dee hedi pakisei, dee peentje, ku hii dee pisi dee nama ku di woto. Te i ta seeka wan palaklafu, nöö ee a sa, nöö lesi hii dee tëkisi dee sikifi a di palaklafu. Pakisei fundu u dee soni dee i ta lesi, möönmöön a dee pisi dee i bi o kë da piki. Möön i seeka iseei bunu, möön joo feni wini u dee soni dee i ta lei a di woto, söseei an o ta taanga da i sö möön fii da wan piki.​—2 Kol. 9:6. w19.01 bld. 9 pal. 6; bld. 11-12 pal. 13-15

Di mbei di Jehovah bi mbei Habaki sikifi soni u dee bookohedi fëën buta a di Bëibel, ta lei u wan fanöudu soni. A ta lei u taa wa musu fëëë u piki Jehovah andi da dee bookohedi fuu, söseei wa musu ta fëëë u piki ën te wa ta kaba fusutan wan soni. Hën da ee fuu taki ën, nöö Jehovah kë fuu ta begi ën nöö u konda hii soni di dë a u hati dëën (Ps. 50:15; 62:8). Habaki bi ta futoou Jehovah. Jehovah bi dë hën mati, nöö a bi dë hën Tata tu. Nöö Habaki bi ta mbei möiti fu hën ku Jehovah ko dë möön gaan mati. Habaki an bi ta booko hën hedi ku dee fuka fëën nöö, söseei an bi du soni kumafa a kë u puu hënseei a di fuka dë. Ma a bi begi piki Jehovah hii soni di bi dë nëën hati. Di soni aki da wan soni di useei sa ta du tu. Jehovah da di Sëmbë di ta haika begi, nöö a kë fuu konda hii dee fuka fuu dëën. Ee u ta du di soni aki, nöö woo lei taa u ta futoou ën (Ps. 65:2). Te u ta du di soni aki, nöö woo si tu unfa Jehovah o ta piki dee begi fuu. Woo ta fii te a o ta da u kötöhati, ku te a o ta tii u (Ps. 73:23, 24). Aluwasi un fuka ta miti u, Jehovah o heepi u fuu ko fusutan unfa hën a ta si di fuka dë. Wan u dee möön bunu fasi fa u ta lei taa u ta futoou Jehovah, hën da te u ta konda dee fuka fuu dëën. w18.11 bld. 15 pal. 2; bld. 16-17 pal. 5-6

Dafiti an bi tei dee pei fëën wanwan ko mati fëën. I sabi di në u wan dee gaan mati u Dafiti ö? Kandë i bi o kai Jonatan. Te u ta lesi di Bëibel, nöö di woto u Dafiti ku Jonatan ta lei u fa tu sëmbë sa dë mati tjika. Ma i bi sabi taa Jonatan bi ta da Dafiti 30 jaa u? Nöö unfa a waka taa de bi dë gaan mati sö? De bi lobi deseei u di de tuu bi lobi Gadu. Hiniwan u de bi ta lesipeki di wotowan tu, söseei hiniwan u de bi lobi dee fasi di di wotowan abi, kuma di degihati di de bi ta lei taa de abi te de bi ta feti ku dee felantima u Gadu (1 Sam. 13:3; 14:13; 17:48-50; 18:1). Leti kumafa Dafiti ku Jonatan bi ta lobi deseei, sö nöö u ku dee mati fuu o ’lobi useei’ u di u ku de tuu lobi Jehovah, nöö u ta biibi ën tu. Wan sisa de kai Kiera, di ta dini Gadu sömëni jaa longi kaa, bi taki taa: „Mi ko abi mati di ta libi a hii pei kamian u goonliba, nöö de dë u peipei föluku, söseei de kiija a peipei fasi.” Te i du di soni aki, nöö iseei o si unfa di Bëibel ku di santa jeje ta heepi u fuu ko dë wan gaan famii u sëmbë di ta dini Gadu. w18.12 bld. 23-24 pal. 11-13

Fanafiti libi a di së u manu ku mujëë soni nama ku di waka di wan sëmbë ta waka da hën manu nasö hën mujëë, jajo libi, di duumi di tu sëmbë di an tööu ta duumi ku deseei, di libi di womi ta libi ku womi nasö di libi di mujëë ta libi ku mujëë, söseei di tei di sëmbë ta tei mbeti ta duumi ku de. Ee a ko pasa taa wan womi di tööu waka da hën mujëë, nöö di mujëë sa luku ee a kë booko di tööu nasö ee an o booko ën. Hoi a pakisei taa Jesosi an taki taa ee wan sëmbë di tööu waka da di sëmbë di hën ku hën tööu, nöö di wotowan musu u booko di tööu. Ee wan womi waka da hën mujëë, nöö di mujëë sa taki taa an o booko di tööu. Faandi mbei? Wë kandë a lobi hën manu jeti, nöö kandë a kë dëën paadon, söseei kandë a o kë u de seeka soni u soni go möön bunu a di tööu libi u de. Söseei ee di mujëë booko di tööu nöö an tööu baka, nöö a sa abi wantu bookohedi. Wë kandë an o sa ta feni soni u njan, soni u bisi ku dee woto soni dee a abi fanöudu faa sa libi, söseei a sa ta taanga dëën te dee manu ku mujëë fii fëën ta möön ën. Kandë a o ta fii taa a dë hën wanwan. A sa taanga da dee mii ee a booko di tööu (1 Kol. 7:14). Wë u sa taki taa wan sëmbë di booko tööu u di di wotowan fëën waka dëën, o abi gaan bookohedi. w18.12 bld. 12 pal. 10-11

Jehovah buuse hogilibi (Jes. 61:8). An dë u taki taa Jehovah sabi taa so juu a ta taanga da u fuu du bunu soni u di u da zöndu libisëmbë. Ma tökuseei a kë fuu buuse hogilibi, kumafa hënseei buuse ën. Ee u ta pakisei di soni mbei Jehovah ta buuse hogilibi, nöö a o heepi u fuu ko ta si soni kumafa hënseei ta si soni, söseei a o heepi u fuu koti pasi da soni di an bunu. Ee u ta mbei möiti fuu ko ta buuse hogilibi, nöö a o heepi u fuu ko si taa so soni an bunu, hii fa di Bëibel an ta taki soni u de finifini. A di ten aki, sëmbë ko abi wan baja de ta baja a woto sëmbë futuliba, nöö di lö fasi u baja dë an ta kai ku Jehovah. So sëmbë ta si kuma di soni aki an hogi, u di an dë kuma duumi de ta duumi ku wotowan. Ma sö Jehovah ta si di soni dë u? Hoi a pakisei taa Jehovah an lobi hogilibi na wan pikisö seei, ma a ta buuse ën. Fëën mbei boo mbei möiti fuu ko sa’ u duwengi useei, söseei fuu ko ta buuse dee soni dee Jehovah ta buuse, sö taa u sa koti pasi da hii pei hogilibi.​—Lom. 12:9. w18.11 bld. 29-30 pal. 11-12

Di soni aki dë wan gaan fanöudu soni. Fëën mbei apösutu Paulosu bi toona sikifi ën dii pasi a dee biifi fëën! (Lom. 1:17; Gal. 3:11; Heb. 10:38). U sa dë seiki taa ee u ta buta futoou a Jehovah aluwasi un fuka ta miti u, nöö woo sa si di ten ka Jehovah o du hii dee soni dee a paamusi u. Jehovah kë fuu ta buta pakisei a dee soni dee a o du da u a di ten di ta ko. U dee sëmbë dee ta libi a dee lasiti daka u di goonliba aki, ta lei wan fanöudu soni a di buku u Habaki. Jehovah ta paamusi dee sëmbë dee ta buta futoou nëën taa a o da de teego libi. Fëën mbei boo lei taa u ta futoou Jehovah möönmöön, aluwasi un fuka nasö un booko hedi u abi. Di soni di Jehovah bi piki Habaki ta mbei u dë seiki taa Jehovah o heepi u, söseei taa a o tjubi u. Jehovah kë fuu futoou ën, söseei fuu wakiti ën ku pasensi u di a buta wan ten kaa, ka di Könuköndë fëën o tii di goonliba. A di ten dë, hii sëmbë a goonliba o ta dë waiwai, söseei de o ta libi fiifii ku deseei ta dini Jehovah makandi.​—Mat. 5:5; Heb. 10:36-39. w18.11 bld. 19-20 pal. 15-17

A di ten u Jesosi, nöö so sëmbë bi tei di lei, ma de bi ko disëën bakaten. Wan daka, Jesosi bi du wan foombo soni u da wanlö hia sëmbë soni u njan, nöö dee sëmbë dë bi faakëën go a woto banda u di ze u Galilea. Ma di de go dou ala, hën Jesosi bi taki wan soni di an bi kai ku de. A bi taki taa: „Ee wan sëmbë ja tei di sinkii u Mi di ko Libisëmbë Mii aki kuma njanjan fii, nöö ee ja tei di buuu u mi kuma wata di i ta bebe, nöö ja feni libi seei eti e.” Ka u dee sëmbë aki bi hakisi Jesosi andi a bi kë taki ku di soni dë, hën de taa: „Maingë, andi da dee soni a ta lei dë? Ambë tjika u tei de?” Te u kaba fëën, „hën sömëni u dee sëmbë bi ta waka nëën baka kumutu go disëën, de an dë ku ën möön” (Joh. 6:53-66). A di ten aki, a ta pasa taa so sëmbë nango disa di tuutuu lei tu. Faandi mbei? Wë so sëmbë ta du di soni aki u di wan baaa di hia sëmbë sabi, taki wan soni nasö du wan soni di toobi de. Wotowan go disa di tuutuu lei u di de an bi lobi di da di wan sëmbë bi da de lai nasö u di de ku wan sëmbë bi kisi wan gaan toobi a di kemeente. w18.11 bld. 10 pal. 3-5

Keesitu da di Fesima u di kemeente a di ten aki jeti. Fëën mbei ee di ölganisaasi tooka wan soni nöö ja fusutëën, nöö pakisei unfa Keesitu bi tii dee sëmbë u Gadu a di ten di pasa. Hii juu Keesitu ta da dee sëmbë u Gadu bumbuu lai u tjubi de. A ta da de lai di ta heepi de u de ko abi wan taanga biibi, söseei u de sa ta libi kuma wan famii. A bi du ën a di ten u Josua, söseei a di ten u dee apösutu (Heb. 13:8). A di ten aki „di köni saafu di dë u futoou”, ta da u dee lai dee u abi fanöudu a di soifi ten (Mat. 24:45). Te u ta si fa Keesitu ta tii u, nöö woo fusutan taa a kë heepi u fuu ko abi wan taanga biibi. Keesitu ta heepi u tu fuu buta pakisei a di peleikiwooko, di dë di möön gaan wooko di u musu du a goonliba a di ten aki.​—Maik. 13:10. w18.10 bld. 19-20 pal. 13-16

U ta si a 2 Samuëli 16:5-13 fa u sa hoi useei te sëmbë ta libi hogi ku u. Wan womi de kai Simei, di bi dë wan famii u Könu Saulosu, bi ta kosi Dafiti ku dee futuboi fëën, ta vinde kodjo da de. Dafiti bi sa du wan soni ku Simei, ma Dafiti bi disa Simei faa du ku ën nöö. A bi hoi hënseei di Simei bi ta kosi ën. Ma unfa Dafiti bi du hoi hënseei? Dafiti bi sikifi Psalöm kapitë 3, di di womi mii fëën de kai Absalöm bi kë kii ën. Wë a di seei ten dë Simei bi du di soni ku Dafiti, ma tökuseei Dafiti bi hoi hënseei. Andi bi heepi ën faa bi sa du di soni aki? Wë Dafiti bi taki a Psalöm 3:4 taa: „Mi o bai kai Jehovah, nöö a o piki mi.” Te sëmbë an ta libi bunu ku u, nöö u musu begi Jehovah kumafa Dafiti bi du ën. Nöö Jehovah o da u di santa jeje fëën fuu sa hoi dou. Kandë i musu ko ta möön hoi iseei te sëmbë ta du ku i, nasö kandë i musu ta möön dë kabakaba u da wotowan paadon te de ta libi hogi ku i. I ta biibi taa Jehovah ta si te i dë a fuka, söseei taa a o heepi i, nöö a o mbei i feni gaan bunu ö? w18.09 bld. 7 pal. 16-17

Hii juu u musu ta fan suti ku dee sëmbë dee u ta miti a di peleikiwooko, söseei u musu ta lesipeki de tu. Ee u kë du di soni aki, nöö u musu sabi de bumbuu. Hoi a pakisei taa te u nango peleiki a sëmbë pisi, nöö dee sëmbë an ta dë ku u mëni, biga de an bi kai u ko a de pisi. Fëën mbei a dë fanöudu seei fuu go luku de a wan ten ka de bi o kë möön fan ku u (Mat. 7:12). Dee sëmbë u di pisiwata fii lo’ u weki möön lati a sata ku sonde u? Ee a dë sö, nöö kandë i sa bigi peleiki a sitaati, a kamian ka hia sëmbë ta waka pasa, nasö i sa toona go luku wan sëmbë di i bi go luku kaa, di o dë kabakaba fii ku ën fan di pisiten dë. Sëmbë lo’ u abi hia soni u du a di ten aki. Fëën mbei a bi o bunu fu wa dë longi poi, möönmöön te a dë di fosu pasi di woo go a di sëmbë pisi (1 Kol. 9:20-23). Te sëmbë ta si taa u ta fusutan taa de abi hia soni u du, nöö di soni dë sa mbei de o kë möön haika u di woto pasi te woo go a de. Te u ta lei taa u abi dee fasi di di santa jeje u Gadu ta da sëmbë, nöö woo ko dë sëmbë di ta „heepi [Gadu] a di wooko”. Jehovah sa mbei u heepi wan sëmbë u ko sabi soni u di tuutuu lei!​—1 Kol. 3:6, 7. w18.09 bld. 31-32 pal. 15-17

Unfa sakafasi sa heepi i fii sa ta dë waiwai? Sömëni sëmbë a di ten aki ta saanti wotowan ta fan goofu ku wotowan, nöö di soni dë ta mbei de ta kisi toobi ku wotowan. Ma te de ko sabi soni u di tuutuu lei, nöö de ta tooka, söseei de ta ko dë ’wan njunjun sëmbë’. De ta ko ’abi tjalihati u otowan, de ta libi ku wotowan ku bunuhati, ku saka fasi, nöö de ta abi sapifasi ta mëni di otowan u de ta hoi pasensi dëën’ (Kol. 3:9-12). Te u kaba fëën, de ta ko abi wan bööböö libi, de ku wotowan ta ko dë mati, söseei de ta dë waiwai tu. Boiti di dë, di Wöutu u Gadu ta paamusi de taa de o „feni di goonliba (Ps. 37:8-10, 29). Andi Jesosi bi kë taki di a bi taki taa ’dee sakafasi sëmbë o feni di goonliba bakaten’? Wë dee salufuwan o feni di goonliba te de o dë könu ta tii ën, söseei te de o ta du di mindima wooko u de (Ako. 20:6). Milionmilion woto sëmbë di an o go libi a liba ala o feni di goonliba, te Gadu o da de pasi u de libi a goonliba aki u teego. De an o abi zöndu möön, de o abi wan bööböö libi, söseei de o ta dë waiwai. w18.09 bld. 17 pal. 8-9

Jehovah da di möön bunu sëmbë di u sa djeesi a di fasi fa a ta haika wotowan (Ken. 18:32; Jos. 10:14). I sa lesi Ëkisodesi 32:11-14 fii si unfa Jehovah bi ta haika Mosesi di a bi ta fan ku ën. Hii fa Jehovah an bi musu u haika Mosesi, ma tökuseei Jehovah bi da Mosesi pasi faa konda unfa a ta fii. Ee wan sëmbë di bi mbei wan föutu a di ten di pasa, piki i wan soni, nöö i bi o tei ten haikëën, nöö i du andi a taki ö? Wë Jehovah ta tei ten haika sëmbë te de ta begi ën, u di de ta biibi ën. Hakisi iseei dee soni aki: ’Ee Jehovah abi sakafasi tee taa a ta haika ku pasensi te sëmbë ta fan ku ën, leti kumafa a bi haika Abahamu, Lakëli, Mosesi, Josua, Manoa, Elia ku Esikia, nöö an bi o bunu u miseei du di wan seei soni tu ö? Unfa mi sa möön lei taa mi ta haika dee soni di dee baaa ku dee sisa u mi ta taki, söseei taa mi ta du kumafa de taki? Wan sëmbë dë a di kemeente nasö a di famii u mi di mi musu ta möön buta pakisei nëën u? Ee sö a dë, nöö andi mi sa du u lei taa mi ta buta möön pakisei nëën?’​—Ken. 30:6; Kuutm. 13:9; 1 Kön. 17:22; 2 Klon. 30:20. w18.09 bld. 6-7 pal. 14-15

Te dee sëmbë dee u ku de ta nama, ta pakisei deseei nöö, nöö a sa taanga da u fuu ta da sëmbë soni. Ma Jesosi bi taki taa dee tu möön gaan wëti dee dë a Gadu Buku, da di wëti di ta taki taa u musu lobi Gadu ku hii u hati ku hii u [libi] ku hii u pakisei, te dou ku hii di kaakiti di u abi, ku di wëti di ta taki taa u musu lobi woto sëmbë leti kumafa u lobi useei (Maik. 12:28-31). Dee sëmbë dee lobi Jehovah ta djeesi ën. Jehovah ku Jesosi tuu lo’ u da sëmbë soni. De ta da u taanga fuu djeesi de a di lö fasi dë, u di de sabi taa di soni dë o mbei u ta dë waiwai. Ee u ta mbei möiti u ta da Gadu ku woto sëmbë soni, nöö di soni dë o tja gafa ko da Jehovah, söseei u ku wotowan tuu o feni wini fëën. U dë seiki taa i ta mbei hii möiti kaa fii sa ta da wotowan soni, söseei fii ta heepi de, möönmöön dee baaa ku dee sisa fii (Gal. 6:10). Ee i ta du di soni aki go dou, nöö sëmbë o ta da i tangi, de o lobi i, söseei joo ta dë waiwai. w18.08 bld. 20 pal. 19-20

Jehovah an ta luku taa wan sëmbë dë u wan pei nasiön, wan föluku, wan köndë, wan lö, nasö taa a ta fan wan pei töngö. Solanga u ta lesipeki Gadu, söseei ee u ta du bunu soni, nöö a ta tei u ko sëmbë fëën (Gal. 3:26-28; Ako. 7:9, 10). A dë sö tuu taa u sabi di soni aki kaa. Ma unfa a dë te i kiija a wan köndë, nasö a wan wosudendu ka sëmbë an lobi woto köndë sëmbë? Hii fa i sa ta fii kuma i lobi hii pei sëmbë, tökuseei a kan taa i abi wan pikisö u di fii dë a i hati jeti. Hii fa Petuisi bi heepi woto sëmbë u de ko si taa Gadu an lobi wan sëmbë möön di wotowan, tökuseei an bi kaba tooka di fasi fa a bi ta pakisei (Gal. 2:11-14). Unfa u sa tapa ku di kuutu di u ta kuutu wotowan ku dee soni di u ta si? Ee u kë ko sabi ee u lobi wan sëmbë möön di wotowan, nöö u musu öndösuku useei luku ee di fasi fa u ta tja useei ta kai ku dee soni dee sikifi a di Wöutu u Gadu (Ps. 119:105). U sa hakisi wan mati fuu tu, be a luku da u ee a ta si taa u ta kuutu wotowan ku dee soni dee u ta si. Biga useei an o sa si ee u ta du di soni aki (Gal. 2:11, 14). Kandë u guwenti di soni aki tee taa wa ta pena buta mëni möön taa u ta kuutu wotowan ku dee soni dee u ta si. w18.08 bld. 10-11 pal. 5-6

Hakisi iseei dee soni aki: ’Woto sëmbë sa si taa mi ta hoi miseei a Jehovah te dou ö? A ta dë wan piizii soni da mi u piki sëmbë taa mi da wan Jehovah Kotoigi ö?’ Pakisei fa Jehovah o tjali ee sen ta kisi u fuu piki sëmbë taa u da sëmbë fëën (Ps. 119:46; Maik. 8:38). A ta tjali te u ta si taa so Kotoigi ta pakisei kumafa dee sëmbë u di goonliba aki ta pakisei. Te u kaba fëën, sëmbë an sa ta si möön ee de da sëmbë di ta dini Jehovah (1 Kol. 2:12). „Di fasi fa dee sëmbë u di goonliba aki ta pakisei”, ta mbei de ta buta pakisei a soni u deseei nöö (Ef. 2:3). Di ölganisaasi u Jehovah ta da u lai fuu sa bisi soni a wan bunu fasi, ma tökuseei so Kotoigi ta bisi soni a wan fasi di an fiti. De ta bisi soni di ta peeta a de sinkii, söseei de ta bisi soni di ta buta sinkii u de a döö. De ta bisi dee soni aki nango a kamian ka de ku woto baaa ku sisa ta dë makandi. Nasö de ta beei uwii, nasö ta seeka uwii kumafa dee sëmbë u di goonliba aki ta du ën (1 Tim. 2:9, 10). Te u kaba fëën, sëmbë an o sa si möön ee de da Jehovah Kotoigi.​—Jak. 4:4. w18.07 bld. 23 pal. 11-12

Wë u sa taki taa hii u tuu da baaa, u di hii u tuu da miii u Adam (Tjab. 17:26). Jesosi bi piki dee bakama fëën taa de tuu da baaa ku sisa, u di de tuu abi di wan Tata. Hën da Jehovah di dë a liba ala (Mat. 12:50). Söseei a bi piki de taa hii de tuu ko dë sëmbë u di wosudendu u Gadu, a bi piki de taa de ko dë makandi u di de lobi de na de, söseei u di de ta biibi Gadu. Di soni aki mbei dee apösutu bi ta kai dee woto Keesitu sëmbë baaa ku sisa, te de bi ta manda dee biifi da dee kemeente (Lom. 1:13; 1 Pet. 2:17; 1 Joh. 3:13). Baka di Jesosi bi piki dee bakama fëën taa de musu ta libi ku deseei kuma de da baaa ku sisa, hën a bi taki tu taa de musu abi sakafasi (Mat. 23:11, 12). Gaanfasi bi mbei taa so juu dee apösutu an bi sa ta libi fiifii makandi. A di ten u Jesosi, sëmbë bi ta si kuma di föluku u de bunu möön di u wotowan. Sömëni Dju bi ta si kuma de bi bunu möön wotowan, u di de bi dë bakamii u Abahamu. Ma Johanisi di Dopuma bi piki de taa: „Ee Gadu kë, a sa mbei dee sitonu aki bia ko böngö u Abahamu [a unu kamian].”​—Luk. 3:8. w18.06 bld. 11 pal. 8-9

I ta pakisei ufö i taki wan soni, te a dë taa hii juu wan soni nasö wan sëmbë ta mbei hati fii ta boonu ö? I ta duwengi iseei te hati fii boonu ö? (Nöng. 10:19; Mat. 5:22). Te wotowan ta suku u a toobi, nöö u musu „disa pasi da di hatiboonu u Gadu” (Lom. 12:17-21). Andi di soni aki kë taki? Ka u hati fuu ta boonu, nöö u musu ta wakiti ku pasensi u Jehovah seeka soni te hënseei si taa a dë fanöudu. Ee u ta mbei möiti fu useei seeka soni, ka fuu buta pakisei fuu a Jehovah, nöö a o dë taa wa ta lesipeki ën. U ta wooko ku dee njunjun lai dee Jehovah ta da u ö? Wa musu ta du soni u di sö u bi guwenti du ën kaa. Ma u musu ta wooko wantewante ku dee njunjun lai di Jehovah ta mbei di ölganisaasi fëën ta da u (Heb. 13:17). Söseei u musu ta köni fu wa „tei oto wëti möön leki dee wëti Gadu da u” (1 Kol. 4:6). Te u ta wooko ku dee soni dee Jehovah ta piki u, hën da u ta buta pakisei fuu nëën hii juu. w18.07 bld. 13 pal. 17-18

Möön u ta ko gaangaan sëmbë a di biibi, möön woo ta lobi dee mama wëti u Bëibel. Na hii juu i sa wooko ku wëti, ma i sa wooko ku mama wëti a peipei soni. Pakisei di soni aki. Wan mii an ta fusutan faandi mbei an musu tei mati di ta du hogi, nöö fëën mbei hën mama ku hën tata ta buta wëti dëën fu an musu go du di soni dë (1 Kol. 15:33). Ma te di mii ta ko gaangaan sëmbë, nöö a ta lei unfa a musu ta wegi soni luku, faa ko sabi ee dee soni dee a kë du ta kai ku dee mama wëti u Bëibel. Dee mama wëti aki o heepi ën faa sa sabi ambë a sa tei ko dë mati fëën (1 Kol. 13:11; 14:20). Möön u ta lei u wegi soni luku ee de ta kai ku dee mama wëti u Bëibel, möön di háti fuu o ta wooko bunu. Te a dë sö, nöö woo ta fusutan möön bunu andi Gadu kë fuu du. U abi hii dee soni dee u abi fanöudu fuu sa du soni di ta kai ku Jehovah. U ta feni wëti ku mama wëti a di Bëibel di ta heepi u fuu ko „dë kabakaba, seekaseeka u du hiniwan bumbuu wooko.​—2 Tim. 3:16, 17. w18.06 bld. 18 pal. 14; bld. 19-20 pal. 16-17

Jesosi bi kë lei dee Dju taa wan Samalia sëmbë sa lei dee Dju unfa de musu lei taa de lobi hii sëmbë. Ufö Jesosi bi go a liba ala, a bi piki dee bakama fëën taa de musu peleiki a ’hii Judea köndë te kisi Samalia köndë, nöö de toona go konda di buka be a paaja a hii dee köndëköndë u goonliba tuu ka sëmbë dë’ (Tjab. 1:8). Wë ee dee bakama u Jesosi bi kë du di soni aki, nöö de an bi musu abi gaanfasi, söseei de an bi musu ta si deseei hei möön wotowan. Jesosi bi lo’ u taki u dee bunu fasi di dee woto köndë sëmbë bi abi. Di soni aki bi heepi dee bakama fëën u de dë kabakaba u peleiki da hii pei nasiön sëmbë. Jesosi bi gafa wan woto köndë womi di bi dë wan hedima u sodati, u di biibi di a bi abi (Mat. 8:5-10). Di Jesosi bi dë a Nazalëti, a di köndë ka de kiijëën, hën a bi konda unfa Jehovah bi heepi woto köndë sëmbë. A bi konda soni u wan mujëë di manu fëën dëdë, di bi ta libi a di foto Safati, di dë a di köndë Finisia, söseei a bi konda soni u wan Silia womi de kai Naaman, di bi abi kököbë (Luk. 4:25-27). Jesosi bi peleiki da wan Samalia mujëë, nöö a bi dë tu daka a wan foto u Samalia, u di dee sëmbë bi kë jei soni u di bunu buka di a bi ta konda da sëmbë.​—Joh. 4:21-24, 40. w18.06 bld. 11-12 pal. 10-11

Apösutu Paulosu bi taki taa Keesitu sëmbë dë kuma sodati. U dee Keesitu sëmbë dë a wan gaan feti, nöö u abi tuutuu felantima! Ma wa ta feti ku libisëmbë, u ta feti ku Saatan ku dee taku jeje fëën. Dusudusu jaa kaa de ta feti ku libisëmbë, nöö de sa’ u feti tu. Di soni aki sa mbei u si kuma wa sa wini di feti aki, möönmöön ee u dë wan njönkuwan. Dee njönkuwan sa feti wini dee taanga felantima aki ö? Wë aai, de sa wini de. Sömëni njönkuwan ta wini dee felantima aki. Unfa de sa ta du di soni aki? Wë de sa ta du ën u di Jehovah ta da de kaakiti. De ta ’wooko ku hii dee fetilai Gadu ta da de’, söseei de ta dë kabakaba u go a feti, kuma wan bumbuu sodati (Ef. 6:10-12). Kandë Paulosu bi taki u di soni aki, u di a bi ta pakisei dee soni di dee Loomë sodati bi ta bisi u go a feti.​—Tjab. 28:16. w18.05 bld. 21 pal. 1-2

Di në u Gadu dë santa kaa (Joh. 15:1, 8). Soni an dë di u sa du fuu mbei a ko möön santa. Wë nöö unfa u ta mbei di në u Gadu ko santa te u ta du di peleikiwooko? Luku andi di tjabukama u Gadu de kai Jesaaja bi taki. A bi taki taa: „Jehovah di ta tii liba ala un musu si kuma wan sëmbë di santa” (Jes. 8:13). U ta mbei di në u Jehovah ko santa, te u ta si taa di në dë da wan në di hii sëmbë musu ta lesipeki, söseei te u ta heepi wotowan u de seei ko si taa di në Jehovah da wan santa në. Te u ta heepi sëmbë u de ko sabi unfa Jehovah abi bunu fasi tjika, söseei te u ta mbei de ko sabi taa a kë u libisëmbë musu libi u teego a wan paladëisi a goonliba aki, nöö u ta heepi de u de ko si taa hii dee soni di Saatan bi taki u Jehovah, na tuu soni (Ken. 3:1-5). U ta mbei di në u Gadu ko santa tu, te u ta heepi sëmbë u de ko sabi taa Jehovah fiti u ’kisi gafa’, taa ’hën wanwan fiti u kisi hei, ku makiti a mundu’.​—Ako. 4:11. w18.05 bld. 10 pal. 3-4

Di möön fanöudu soni mbei u musu buta maaka a di dini u Jehovah, hën da u di u kë dëën tangi u di a lobi u, söseei u di u kë dëën tangi u dee soni dee a du da u. Pakisei dee soni di Jehovah da i: Di libi di i ta libi, di biibi di i abi, di Bëibel, di kemeente, ku di dë di u sa dë ku di mëni taa u sa libi u teego a di Paladëisi a goonliba. Te i buta maaka da iseei di i kë dou, nöö i ta lei Jehovah taa i ta tei hii dee soni aki u bigi, nöö di soni dë ta mbei i ku ën ko dë möön gaan mati. Te i ta buta maaka da iseei a di dini u Gadu, nöö a o mbei i du bunu wooko da Jehovah, nöö di soni dë o mbei i ku ën ko dë möön gaan mati. Apösutu Paulosu bi taki taa: „Fa Gadu sai dë, an ta kuutu könku e, ma a ta kuutu leti a pasi. Nöö an o fëëkëtë dee bunu libi fuunu dee un ta libi naandë. A ta si fa un ta lobi ën” (Heb. 6:10). Ja njönku poi fii buta maaka da iseei. Andi ii joo du? Un maaka ku un maaka i sa buta da iseei, di i sa bigi mbei möiti fii dou?​—Fil. 1:10, 11. w18.04 bld. 28 pal. 5-6

Dee fesiten Keesitu sëmbë bi dë a di tii u Loomë basu, nöö dee sëmbë u dee pisiwata ka Loomë bi ta tii bi lobi dee wëti u Loomë gaanfa seei, söseei de bi lobi di fasi fa soni bi seti u de bi sa ta libi fiifii. Ma tökuseei dee tiima u Loomë bi ta mbei dee saafu du dee möön taanga wooko. Fëën mbei te i bi konda 3 sëmbë a di pisiwata ka Loomë bi ta tii, nöö 1 u de bi ta dë wan saafu. A musu u dë sö taa gaansë sëmbë, te kisi dee Keesitu sëmbë seei, bi lo’ u taki soni u di buta di de bi ta buta sëmbë ko saafu ku di fii di sëmbë bi musu ko fii. Apösutu Paulosu bi lo’ u taki soni u di fii di sëmbë musu ko fii. Ma na seeka a bi kë seeka soni a di goonliba kumafa sömëni sëmbë u di ten dë bi ta kë du ën. Ma Paulosu ku dee woto Keesitu sëmbë bi ta mbei möiti u de lei sëmbë soni u di bunu buka u di Könuköndë u Gadu, söseei de bi ta heepi de u de ko fusutan unfa di lusupaima u Keesitu dë wan gaan soni tjika. Paulosu bi piki dee woto Keesitu sëmbë ambë ta mbei sëmbë ko fii tuutuu. w18.04 bld. 9 pal. 1-2

Di ndeti ufö de kii Jesosi, hën a piki apösutu Petuisi di soni di sikifi a di tëkisi u tide. Petuisi bi dë wan u dee baaa di bi ta tei fesi a di kemeente u dee fesiten Keesitu sëmbë (Gal. 2:9). A bi da dee baaa ku dee sisa taanga u di a bi du wan soni a di Pensiti daka, di bi lei taa a bi abi degihati. Nöö bakaten a bi du woto soni di bi lei taa a bi abi degihati tu. Di a bi dini Jehovah sömëni jaa longi, hën a bi sikifi wan biifi manda da dee baaa ku dee sisa. A bi taki taa: „Fa mi ta mbei di biifi da unu aki, . . . nöö mi mbei ën a wan sati fasi sö fuun feni degihati nëën. Biga dee soni mi sikifi aki, de ta lei unu di bunuhati u Gadu fa a dë tuutuu soni tjika, nöö un musu taanpu nëën gingin e, dee sëmbë” (1 Pet. 5:12). Dee biifi u Petuisi bi da dee Keesitu sëmbë u di ten dë degihati. Ma a ta da u degihati a di ten aki tu, hii fa u dë ta wakiti u Jehovah du hii dee soni dee a paamusi u!​—2 Pet. 3:13. w18.04 bld. 17-18 pal. 12-13

Sëmbë ta kë du hiniwan soni di de kë, söseei de ta kë libi kumafa de kë. A hii së u goonliba sëmbë ta kë ko fii. So sëmbë ta fia ku lanti, söseei de ta feti u tooka soni a di fasi fa soni seti a wan köndë, u de sa ko fii. Ma de ta feni di soni di de ta suku ö? Wë nönö. Möön gaanfa, fuka ku dëdë a ta tja ko da de. Könu Salumon bi taki taa: „Sensi di libisëmbë bigi basi wotowan, an tja bunu ko da de” (Peleik. 8:9). A di tëkisi u tide, Jakobosi taki andi u musu du fuu ta dë waiwai tuutuu, söseei fuu sa ko fii tuutuu. A Jehovah di Bëibel kumutu, nöö Jehovah hën sabi andi u musu du sö taa u sa ta dë waiwai, söseei fuu ta fii bunu. Jehovah bi seti soni sö taa Adam ku Eva bi sa ta dë fiifii, nöö a bi da de hii soni di de bi abi fanöudu u de bi sa ta dë waiwai. w18.04 bld. 3 pal. 1-3