Jailiba
Feeda 1 u jailiba
Un go a hii nasiön sëmbë, nöö un heepi de u de ko dë bakama u mi.—Mat. 28:19.
Hii dee dinima u Gadu kë ko sabi unfa de sa du di wooko di Jesosi manda de u de du (2 Tim. 4:5). Di wooko aki bunu möön hiniwan woto wooko di wan sëmbë bi o sa du. Nöö wa musu biabia u du di wooko aki. Ma a sa ta taanga da so fuu, fuu feni ten u du di wooko aki kumafa u bi o këën. Woto fanöudu soni dë di ta tei di ten fuu ku di kaakiti fuu. Kandë u ta wooko sömëni juu longi fuu sa feni möni tjika fuu sölugu useei ku dee sëmbë fuu wosudendu. Kandë u abi woto faantiwöutu a di wosudendu fuu, kandë u dë ku suwaki, kandë u ta fii bookosaka, nasö kandë u lo’ u fii pen u di u ta ko gaandi. Ee di fasi fa soni ta waka a di libi fuu, ta mbei a ta taanga da u fuu feni ten fuu sa ta du di diniwooko fuu, nöö wa musu lasi hati. Jesosi bi sabi taa na hii u tuu bi o sa paaja di bunu buka u di Könuköndë a di wan seei fasi, u di na hii u tuu bi o abi ten ku kaakiti tjika fuu sa du ën kumafa u bi o këën (Mat. 13:23). Jehovah ta tei hii dee soni dee u ta du a di dini fëën u bigi, solanga u ta du hii soni di u sa du.—Heb. 6:10-12. w19.04 bld. 2 pal. 1-3
Sata 2 u jailiba
Didibi, mindi soni hën da hiniwan daka fan fëën di a ta fan kaa, biga nëën mindi soni ku lëgëdë kumutu.—Joh. 8:44.
Dee soni dee Saatan mindi, ta tja poi në ko da Jehovah. Wan u dee soni di Saatan mindi da di lei di a tja ko taa Gadu ta tjuma sëmbë a faja. Di lei aki ta poi Gadu në! Na un futu? Dee lö lei aki ta mbei sëmbë biibi taa Gadu abi hogihati kuma Didibi, hii fa di Bëibel ta taki taa Gadu da lobi (1 Joh. 4:8). Unfa i ta fii te i ta jei di soni aki? Unfa Jehovah ta fii? Wë di Bëibel ta lei u taa Jehovah buuse hii pei hogidu (Jel. 19:5). Dee soni di Saatan mindi te a nama ku dëdë sëmbë, ta poi di fasi fa sëmbë musu ta si di lusupaima di Keesitu paka da u (Mat. 20:28). Wan woto soni di Saatan mbei sëmbë ko ta biibi, hën da di lei di ta taki taa libisëmbë abi wan akaa di ta libi go dou te de dëdë. Ma ee sö di soni aki bi dë tuu, hën da hii sëmbë bi o ta libi u teego kaa, nöö an bi o dë u Keesitu ko dëdë paka di lusupaima da u fuu sa libi u teego möön. Hoi a pakisei taa di dëdë di Jesosi ko dëdë da u, da di möön gaan soni di sëmbë du u lei taa de lobi wotowan (Joh. 3:16; 15:13). Pakisei unfa Jehovah ku Jesosi ta fii, u di Saatan mindi soni u mbei sëmbë si di gaan kado di de da u kuma wan sösö soni! w19.04 bld. 14 pal. 1; bld. 16 pal. 8-9
Sonde 3 u jailiba
Ambë seei da di sëmbë di sa sabi andi dë a Gadu hati faa musu lei ën soni? Ma u, fu di u abi di wan seei hati kuma di u Keesitu.—1 Kol. 2:16.
Naasë u sa feni dee soni dee Jesosi bi ta lei sëmbë? Wë u sa feni de a dee fö buku u Bëibel dee ta taki soni u di libi u Jesosi di a bi dë a goonliba aki. Dee woto Giiki Buku u Bëibel ta heepi u fuu ko fusutan unfa Jesosi ta si soni, u di Gadu hën bi da wanlö womi di santa jeje fëën u de sikifi dee buku dë. Dee womi dë bi ta si soni kumafa Keesitu bi ta si soni. Dee soni dee Jesosi bi ta lei sëmbë, sa heepi u fuu sabi unfa u musu libi a hii futu. Fëën mbei di wëti u Keesitu sa heepi u te u dë a wosu, te u dë a wooko, a siköö, nasö a di kemeente (Gal. 6:2). U sa ko sabi soni u di wëti aki, te u ta lesi dee Giiki Buku u Bëibel, söseei te u ta pakisei fundu u de. U ta hoi di wëti u Keesitu te u ta libi kumafa dee buku aki ta taki. Te u ta hoi di wëti u Keesitu, hën da u ta piki Jehovah Gadu buka, u di hii dee soni di Jesosi bi lei sëmbë, da soni di Jehovah bi lei ën.—Joh. 8:28. w19.05 bld. 3-4 pal. 6-7
Munde 4 u jailiba
Dee takusëmbëma ku dee sëmbë ta ganjan sëmbë taa de dë leima dë, nöö de o ta hogi nango fesi nöömö.—2 Tim. 3:13.
Dee soni di Saatan ta du u ganjan sëmbë, da gaan hogi soni seei, nöö a ta dë wan tjali soni te sëmbë ta du andi Saatan kë. Ma hii juu Jehovah ta sabi andi Saatan ta du. U sa dë seiki taa Jehovah sabi unfa u ta tja pen tjika, nöö a sa da u di kötöhati di u abi fanöudu. Wan gaan bunu seei u feni, u di u sa ta dini ’di Gadu ka hii kötöhati ta kumutu, söseei di ta heepi u fuu feni kötöhati a hii dee hia sitaafu dee ta miti u a di goonliba aki fuu sa toona kötö dee sëmbë hati dee ta tja sitaafu tu. Leti kumafa a bi heepi u, nöö sö u seei sa heepi de tu fu de feni kötöhati’ (2 Kol. 1:3, 4). Dee sëmbë di de mama ku de tata an bi tjubi de u sëmbë an du hogihogi ku de a piki mii ten u de, nasö di famii u de bi du hogihogi ku de a piki mii ten u de, abi kötöhati fanöudu seei. Könu Dafiti bi sabi taa hii juu u sa ta futoou Jehovah taa a o da u kötöhati (Ps. 27:10). Dafiti bi dë seiki taa Jehovah o ko dë kuma wan Tata u dee sëmbë di dee famii u de bi libi hogi ku de. Na un fasi Jehovah ta du di soni aki? Wë a ta tei dee dinima fëën dee ta dini ën ku hii de hati, u du di soni aki. Dee baaa ku dee sisa fuu a di kemeente, dë kuma famii fuu. Jesosi seei bi taki taa dee sëmbë dee bi ta dini Jehovah makandi ku ën, bi dë baaa fëën, sisa fëën, nasö mama fëën.—Mat. 12:48-50. w19.05 bld. 15-16 pal. 8-9
Feifidaka 5 u jailiba
Ko sabi andi da dee möön fanöudu soni.—Fil. 1:10, NW.
Andi u musu ta lei fosu? Wë u musu ta feni ten hiniwan daka fuu ta lei soni a di Wöutu u Gadu. Dee kapitë di de ta buta da u fuu ta lesi hiniwan wiki da dee mindiwiki komakandi fuu, an ko hia sö möön. De du di soni aki fuu sa ta feni möön ten u pakisei fundu u dee soni dee u ta lesi, söseei fuu feni möön ten fuu öndösuku soni u di woto di u lesi möön fini. De an du ën fuu ta lesi dee kapitë dee u musu lesi da di wiki dë nöö a kaba, ma de du ën sö taa dee soni dee u ta lei a di Bëibel sa dou u hati, söseei fuu ku Jehovah sa ko dë möön gaan mati (Ps. 19:14). Te u ta lei soni a di Hei Wakitimawosu te u dë a komakandi, nöö a ta heepi u fuu ko fusutan soni u Bëibel. Fëën mbei buta pakisei a dee Bëibel tëkisi, möönmöön dee tëkisi dee u musu lesi te woo luku di woto makandi a komakandi. Buta pakisei a di fasi fa dee tëkisi aki nama ku dee palaklafu. Te i ta lesi dee tëkisi aki, nöö pakisei fundu u de, söseei luku unfa i sa libi ku dee soni dee i lesi.—Jos. 1:8. w19.05 bld. 27 pal. 5, 9
Pikisaba 6 u jailiba
Di njanjan u mi, hën da te mi ta du dee soni di Sëmbë manda mi ko aki kë fu mi du, be di wooko fëën go dou.—Joh. 4:34.
Jesosi da wan sëmbë di u sa djeesi a di fasi fa a bi ta du di diniwooko fëën. Jesosi bi ta si di konda di a bi musu ta konda soni u di Könuköndë u Gadu da sëmbë kuma di möön fanöudu soni nëën libi. A bi ta waka höndöhöndö kilomëti longi faa bi sa go peleiki da sëmbë. Hii juu a bi ta suku wan fasi faa bi sa go peleiki da sëmbë a de pisi, nasö a woto kamian. Jesosi bi ta buta di peleiki di a bi musu ta peleiki a di fosu kamian nëën libi. U sa djeesi Keesitu, te u ta suku hiniwan okasi di u feni fuu sa paaja di bunu buka da sëmbë aluwasi ka de dë. U dë kabakaba fuu disa so soni fuu sa du di peleikiwooko (Maik. 6:31-34; 1 Pet. 2:21). So sëmbë a di kemeente ta du di apaiti pioniliwooko, so u de ta du di kowoonu pioniliwooko, nasö de ta du di heepi pioniliwooko. Wotowan ta lei wan woto töngö, nasö de ta foloisi go libi a wan kamian ka möön hia peleikima dë fanöudu. Ma tökuseei u sa taki taa dee woto peleikima, de ta du gaansë u di wooko di ta du a hii së u goonliba, hii fa de an sa du di pioniliwooko. Jehovah an ta hakisi u fuu du andi wa sa du. w19.04 bld. 3-4 pal. 7-8
Gaansaba 7 u jailiba
Be dee soni dee mi ta taki ku mi buka ku dee soni dee mi ta pakisei fundu a mi hati dendu, ko dë soni dee i feni bunu, Jehovah.—Ps. 19:14.
Hakisi iseei dee soni aki: ’Mi ta si taa so juu mi ta haun ku wotowan u?’ (1 Pet. 2:1) ’Mi ta fii miseei hei möön wotowan, u di de kiija mi a wan pei fasi, u di mi go a siköö, nasö u di mi abi möni möön wotowan u?’ (Nöng. 16:5) ’Mi ta si kuma mi hei möön dee sëmbë dee an abi dee soni dee mi abi ö? Nasö mi ta si kuma mi hei möön dee sëmbë dee mi ku de an dë di wan föluku sëmbë u?’ (Jak. 2:2-4) ’Mi ta lobi dee soni u di goonliba u Saatan u?’ (1 Joh. 2:15-17) ’Mi ta kë luku fëlön, haika poku, nasö du woto soni ka de ta da sëmbë taanga u de du fanafiti soni a di së u manu ku mujëë soni, nasö ka de ta du hogi ku wotowan u?’ (Ps. 97:10; 101:3; Amös. 5:15) Te i piki dee hakisi aki, nöö kandë i sa ko si taa soni dë di i musu tooka. A ta pasa möön gaanfa taa u ta kë du dee soni di dee mati fuu ta du (Nöng. 13:20). Dee sëmbë dee u ku de ta wooko a di wan kamian, nasö dee u ku de nango a di wan siköö, an lo’ u dë sëmbë di ta heepi u fuu pakisei kumafa Gadu ta pakisei. Ma u sa feni sëmbë di ta pakisei kumafa Gadu ta pakisei a dee kemeente komakandi fuu. Te u go a dee komakandi aki, nöö sëmbë ta möön da u taanga fuu „heepi u seei fuu libi bunu ta lobi u seei makandi”.—Heb. 10:24, 25. w19.06 bld. 12 pal. 13-14
Feeda 8 u jailiba
A dë wan gaan bunu soni te wan sëmbë an ta pakisei dee föutu dee wotowan mbei möön.—Nöng. 19:11.
Jehovah an bi mbei u fuu ta tja fuka, nasö fuu ta abi bookohedi. Fëën mbei u ta fusutan taa so juu a sa pasa taa wan sëmbë di ta dini Jehovah, sa taki wan soni söndö u pakisei, te a dë ku wan gaan bookohedi (Jöpu 6:2, 3). Aluwasi ee sö wan sëmbë taki soni u Jehovah di an dë sö tuutuu, nasö ee a taki soni fuu di an dë sö tuutuu, tökuseei hati fuu an musu boonu hesi poi, nöö wa musu tei ën u hogi tu. So juu a sa dë fanöudu u heepi wan sëmbë di abi bookohedi, faa ko ta si soni woto fasi, nasö a sa dë fanöudu u bai ën a soni (Gal. 6:1). Unfa dee gaanwomi sa du di soni aki? De musu djeesi Elihu. Di womi aki bi haika Jöpu, nöö a bi lei taa a bi ta fii dëën (Jöpu 33:6, 7). Di Elihu bi ko fusutan unfa Jöpu bi ta si soni, ufö a bi dëën lai. Dee gaanwomi dee ta djeesi Elihu, o haika bunu te wan sëmbë ta konda di fuka fëën da de, söseei de o mbei möiti u fusutëën. A sö wan fasi, de o sa möön dou di sëmbë hati ku dee soni di de ta piki ën. w19.06 bld. 22-23 pal. 10-11
Sata 9 u jailiba
Masa Gadu buka hën u musu piki möön gaanfa möön libisëmbë buka e.—Tjab. 5:29.
Unfa i sa dini Jehovah go dou te de tapa di wooko fuu? Di bëikantoo u di köndë ka i ta dë, o piki dee gaanwomi unfa de musu heepi dee baaa ku dee sisa. Ee di bëikantoo an sa feni pasi u piki dee gaanwomi andi de musu du, nöö dee gaanwomi o heepi i ku dee woto baaa ku sisa a di kemeente fuun sa ta dini Jehovah go dou. De o piki unu soni di kumutu a di Bëibel, nasö di kumutu a dee woto buku fuu (Mat. 28:19, 20; Heb. 10:24, 25). Jehovah paamusi dee dinima fëën taa hii juu de o ta feni soni u heepi de u di biibi u de ko möön taanga (Jes. 65:13, 14; Luk. 12:42-44). Fëën mbei i sa dë seiki taa di ölganisaasi fëën o mbei hii möiti fii sa ta feni dee soni dee i abi fanöudu u mbei di biibi fii ko möön taanga. Ma wan soni dë di i sa du tu u di biibi fii ko möön taanga. Te de tapa di wooko fuu, nöö i musu suku wan bunu kamian ka i sa tjubi di Bëibel fii ku dee woto buku fuu. Köni be ja buta dee soni aki a wan kamian ka sëmbë sa feni de hesihesi, aluwasi ee a tëlëfön nasö a woto soni. Hiniwan fuu musu du soni a wan köni fasi u di biibi fuu an ko suwaki. w19.07 bld. 10 pal. 10-11
Sonde 10 u jailiba
Mi ko sabi u libi ku hii sootu pei sëmbë u mi sa wini de. Mi ta biinga a hii pei fasi u mi sa tja de ko da Masa Jesosi.—1 Kol. 9:22.
Dusudusu jaa longi kaa sëmbë nango a keiki. Ma a dee jaa dee pasa, soni bi ko tooka gaanfa. Möönmöön u ta si taa sëmbë an ko nango a keiki möön. A so köndë, gaansë u sëmbë ta taki taa de an nango a keiki (Mat. 24:12). Faandi mbei? Wë kandë u di so u de lobi piizii gaanfa seei, nasö u di de ta abi sömëni bookohedi (Luk. 8:14). So sëmbë di bi nango a keiki fosu, an ko ta biibi a Gadu möön. Wotowan ta biibi a Gadu, ma de ta si kuma keiki soni an dë a modo möön, söseei taa an ta kai ku di fasi fa sëmbë ta si soni a di ten aki. So juu de ta jei mati, siköö mësitë, nasö de ta jei sëmbë ta taki soni a ladio, nasö a teefei taa na Gadu hën mbei soni, ma hii soni ko fu hënseei. De an ta jei soni di ta mbei de biibi taa wan Gadu dë. Wotowan ko ta buuse dee hedima u keiki, u di de ta puu möni a sëmbë, nasö u di de ta suku nëbai. Nöö a so köndë, dee tiima buta wëti di ta tapa sëmbë u de go a keiki. w19.07 bld. 20 pal. 1-2
Munde 11 u jailiba
Un musu tan gingin a di biibi un ta biibi Masa Jesosi dë. Wan musu disa möönsö. Un musu ta biinga hiniwanten a di wooko u Masa, biga i sabi taa di wooko i ta wooko da Masa dë an dë u sösö.—1 Kol. 15:58.
An dë fuu taanga a sinkii fuu sa ko abi wan möön taanga biibi, söseei fuu ko dë möön fajafaja a di dini di u ta dini Jehovah. Sömëni baaa ku sisa di bi ko ta suwaki seei, ta mbei möiti u de du hii soni di de sa du da Jehovah (2 Kol. 4:16). Kandë i ta dini Jehovah sömëni jaa longi kaa, ma nöunöu i ko si taa di gösöntu fii an ta da i pasi fii sa du soni da Jehovah kumafa i bi o kë. Ee sö a dë da i, nöö na lasi hati. I sa dë seiki taa Jehovah ta tei di dini di i bi dini ën a di ten di pasa, u bigi (Heb. 6:10). Hoi a pakisei taa di dini di i ta dini Jehovah ku hii i hati an kë taki taa i musu u ta du hia soni a di dini u Jehovah nömönömö. U ta lei unfa u lobi Jehovah tjika te u ta dini ën ku piizii, söseei te u ta dini ën ka u sa dini ën dou (Kol. 3:23). Jehovah ta fusutan taa wa sa du hii soni, nöö an ta suku fuu du soni di wa sa du.—Maik. 12:43, 44. w19.08 bld. 3 pal. 6; bld. 5-6 pal. 11-12
Feifidaka 12 u jailiba
Di libi fuunu musu dë gbegedee kuma wan faja limbo. Nöö sëmbë o ko si dee bunu soni un ta du.—Mat. 5:16.
Jehovah ta hai sëmbë ko nëën ku dee „bunu soni” di dee sëmbë u di kemeente ta du (Mat. 5:14, 15; 1 Pet. 2:12). Ee i manu nasö i mujëë an dë wan Jehovah Kotoigi, nöö kandë i sa mbei a ko sabi dee baaa ku sisa u di kemeente ka i dë. Kai i manu nasö i mujëë be a ko a komakandi ku i (1 Kol. 14:24, 25). U ta kë seei taa dee famii fuu ko ta dini Jehovah makandi ku u. Ma hii fa u ta mbei taanga möiti u heepi de u de ko toon dinima u Gadu, tökuseei a sa pasa taa de an ko a di tuutuu lei. Ee a ko dë sö, tökuseei wa musu tei useei u hogi u di de an kë dini Jehovah. Wa sa duwengi sëmbë u de biibi dee soni dee u ta biibi. Ma te dee famii fii si taa i ta dë waiwai u di i ta dini Jehovah, nöö di soni dë sa mbei deseei ko kë dini Jehovah tu. Fëën mbei i musu ta begi da de, söseei i musu ta fan ku de a wan suti fasi. Na ko wei u heepi dee famii fii! (Tjab. 20:20) I sa dë seiki taa Jehovah o mbei i feni gaan bunu u di i ta mbei taanga möiti u heepi dee famii fii. Ee de haika i, nöö de o feni libi! w19.08 bld. 18-19 pal. 15-17
Pikisaba 13 u jailiba
Di wojo fii di dë a i sinkii dë, nöö a dë kuma wan lampu faja fii sa si soni limbolimbo. Nöö te i ta si soni sö kaa, nöö hii libi fii o dë gbegedee limbolimbo.—Mat. 6:22.
Andi Jesosi bi kë taki ku di soni aki? Wë a bi kë taki taa u musu seti di libi fuu a wan fasi di o mbei taa wa ta booko u hedi ku te a hia soni, ma pakisei fuu musu dë a wan soni nöö, nöö wa musu mbei soni puu u pakisei a di soni dë. Jesosi bi lei u ku di fasi fa a bi ta libi taa a bi ta buta hii hën pakisei a di diniwooko fëën. A bi lei dee bakama fëën taa de musu ta buta hii de pakisei a di dini di de ta dini Jehovah, söseei taa de musu ta buta pakisei a di Könuköndë fëën. U ta djeesi Jesosi te u ta mbei di peleikiwooko ko dë di möön fanöudu soni da u, nasö te u ta ’biinga fuu ta dë a di Tii u Masa Gadu dendu ta libi kumafa a kë’ (Mat. 6:33). Wan soni di u sa du u lei taa u ta buta hii u pakisei a di diniwooko fuu, da te wa ta lasi di ten fuu a soni di an dë fanöudu. Di soni aki o da u pasi fuu sa ta heepi wotowan u de ko sabi Jehovah, söseei woo sa heepi de u de ko lobi ën. Kandë u sa seti di wooko juu fuu a sö wan fasi taa u sa nango möön hia pasi a di peleikiwooko a di wiki dendu. Nasö kandë wa musu ta du soni u mbei piizii sö hia möön kumafa u bi naa. w19.04 bld. 5 pal. 12-13
Gaansaba 14 u jailiba
Mi ta libi a wan hei santa kamian. Mi dë tu ku dee sëmbë di wotowan ta peeta, di abi sakafasi.—Jes. 57:15.
A dee jaa dee pasa, sömëni baaa ku sisa di bi dini Jehovah sömëni jaa longi, bi kisi wan woto wooko u de du a di ölganisaasi u Jehovah. A bi taanga da sömëni baaa ku sisa di soni bi ko tooka a de libi. Sömëni u dee baaa ku dee sisa di de bi da wan woto wooko u de du a di ölganisaasi, bi lobi di wooko di de bi ta du. So u de bi tjali gaanfa seei di de bi puu de a di wooko di de bi ta du fosu. Ma baka wan pisiten, de bi ko guwenti di njunjun wooko di de bi da de. Unfa a du waka? Di soni di bi heepi de möön gaanfa, hën da di lobi di de bi lobi Jehovah. De bi sabi taa de an paamusi Jehovah taa de o dini ën ee de feni wan apaiti gaandi, nasö wan apaiti faantiwöutu a di ölganisaasi u Jehovah (Kol. 3:23). De ta wai u dini Jehovah aluwasi un pei wooko de da de. De ta „tuwë hii dee fuka” u de da Jehovah, u di de sabi taa a o heepi de (1 Pet. 5:6, 7). Te u mbei möiti fuu ko abi sakafasi, nöö u ku wotowan tuu o ta fii bunu. Woo sa hoi dou tu te soni ta taanga da u a di libi. Ma di möön fanöudu soni, hën da u ku di Tata fuu di dë a liba ala o ko dë möön gaan mati. w19.09 bld. 6-7 pal. 15-17
Feeda 15 u jailiba
Dee soni di Jehovah ta piki u, da bunu soni. De ta mbei hati fuu ta piizii. Te wan sëmbë hoi hënseei a de, nöö a o feni gaan bunu seei.—Ps. 19:8, 11.
Jehovah bi buta Dafiti kuma hedima u di wosudendu fëën, ma a bi butëën kuma hedima u Isaëli tu. U di Dafiti bi dë könu, mbei a bi abi makiti seei. Na hii juu a bi wooko ku di makiti fëën a wan bunu fasi, nöö di soni dë bi mbei a mbei gaan föutu (2 Sam. 11:14, 15). Ma tökuseei a bi lei taa a ta saka hënseei a Jehovah basu. Na un fasi? Wë a bi ta haika te Jehovah bi bai ën a soni. Te a bi ta begi Jehovah, nöö a bi ta piki ën unfa a bi ta fii. Nöö a bi ta mbei taanga möiti faa du dee soni dee Jehovah bi ta piki ën faa du (Ps. 51:1-4). Boiti di dë, a bi abi sakafasi, nöö a bi ta haika te wan womi nasö wan mujëë bi dëën lai (1 Sam. 19:11, 12; 25:32, 33). Dafiti bi tei köni a dee soni dee bi miti ën, nöö a bi buta hii hën pakisei a di dini di a bi musu ta dini Jehovah. A bi sabi un wini a bi o feni te a bi saka hënseei a Jehovah a basu. A di ten aki u ta si gbelingbelin ambë ta saka hënseei a Jehovah basu, ku ambë an ta saka hënseei nëën basu. Dee sëmbë dee ta saka deseei a Jehovah basu „ta piizii u di hati u de dë bunu”.—Jes. 65:13, 14. w19.09 bld. 17 pal. 15; bld. 19 pal. 21
Sata 16 u jailiba
Mi si wanlö gaan hia sëmbë dë taanputaanpu a di Sikapumii fesi.—Ako. 7:9.
A di jaa 1935, hën dee Jehovah Kotoigi bi ko fusutan ambë bi dë dee „gaan hia sëmbë”. De bi ko fusutan taa an abi fu dë taa dee „gaan hia sëmbë” musu go a liba ala ufö a sa dë taa de taanpu a di Sikapumii fesi. De bi ko fusutan taa di Bëibel an bi ta taki taa de bi o go dë taanputaanpu a di Sikapumii fesi tuutuu. Ma de o libi a goonliba aki u teego, nöö a o dë kuma de taanpu a di Sikapumii fesi, u di de o ta saka deseei a di tii u Jehovah basu, söseei u di de o lei taa hën abi di leti u tii hii soni, u di de o ta piki hën buka (Jes. 66:1). Dee gaan hia sëmbë sa taanpu a di Sikafumii fesi ee de ta buta biibi a di lusupaima u Jesosi. Mateosi 25:31, 32 seei ta taki taa „hii sëmbë u goonliba” te kisi dee hogihati sëmbë tuu de o „tja ko a [Jesosi] fesi”. Wë dee sëmbë aki dë a goonliba, ma na a liba ala. Di fasi fa dee Jehovah Kotoigi bi ko fusutan di soni aki a di jaa 1935, bi möön dë u fusutan. De bi ko fusutan faandi mbei di Bëibel an ta taki taa dee „gaan hia sëmbë” o go libi a liba ala. Wan kodo kulupu sëmbë nöö di Bëibel ta taki taa o go libi a liba ala u teego. Hën da dee 144.000 sëmbë di o toon könu a liba ala, nöö de o tii sëmbë a goonliba aki makandi ku Jesosi.—Ako. 5:10. w19.09 bld. 28 pal. 9
Sonde 17 u jailiba
Un lobi Jehovah, un dee sëmbë dee ta hoi unu seei nëën.—Ps. 31:23.
Jehovah kë u dee dinima fëën musu kumutu a di Gaan Babilon. Ma na kumutu nöö u musu kumutu a poipoi keiki, nöö a kaba. U musu dë kabakaba u dini Jehovah a di soifi fasi tu. Luku tu fasi fa u sa du di soni dë. Di fosu soni di u musu du, hën da u musu ta hoi useei a dee wëti u Jehovah nöömö. Wa musu djeesi dee sëmbë u di goonliba aki a di fasi fa de ta libi. Wa musu lobi fanafiti libi. Wa musu lobi di tööu di womi ku womi nasö di mujëë ku mujëë ta tööu ku deseei, nasö di libi di de ta libi ku deseei (Mat. 19:4, 5; Lom. 1:26, 27). Di u tu soni di u musu ta du, hën da u musu ta ko makandi u dini Gadu makandi ku dee woto baaa ku sisa fuu. U ta du di soni aki aluwasi ka u dë. U ta hoi komakandi a dee Könuköndë zali fuu, nöö ee a dë fanöudu, nöö u ta du ën a dee baaa ku dee sisa fuu pisi, nasö tjubitjubi. Aluwasi andi ta pasa wa musu disa u ko makandi u dini Gadu. A dë fanöudu fuu ta ko makandi, möönmöön ’fa u ko ta si taa di daka ta zuntu’ aki.—Heb. 10:24, 25. w19.10 bld. 15-16 pal. 6-7
Munde 18 u jailiba
[Jehovah] kë taa sëmbë musu dini hën wanwan.—Ëki. 34:14.
Jehovah kë fuu musu ta piizii u di libi. Nöö dee soni dee u ta tei u mbei piizii sa heepi u fuu du di soni dë. Fëën mbei di Wöutu u Gadu ta taki taa „di möön bunu soni di wan libisëmbë sa du, hën da faa njan, bebe fëën, söseei faa piizii ku di taanga wooko fëën” (Peleik. 2:24). Ma gaansë u dee soni u di goonliba aki dee u sa tei u mbei piizii sa tja hogi ko da u. De sa mbei sëmbë ko ta si dee soni di di Wöutu Gadu ta bai u a de, taa de dë bumbuu soni, nasö de sa mbei sëmbë ko lobi de. U kë dini Jehovah wanwan nöö. Fëën mbei wa ’sa go sindo njan a [Jehovah] tafa taa u nama ku ën te u kaba, nöö u toona go sindo njan a dee [taku jeje] tafa taa u ku de nama’ (1 Kol. 10:21, 22). A lo’ u pasa taa te tu sëmbë ta njan makandi, nöö de ta dë mati. Ee u ta luku fëlön, ta haika poku, nasö ee u ta du woto soni ka de ta lei feti soni, bonu soni, fanafiti soni a di së u manu ku mujëë nasö ka de ta lei woto soni di an bunu, nöö a o dë kuma u ta sindo ku dee felantima u Gadu ta njan di njanjan di de boi. Di soni dë, sa tja hogi ko da u, söseei a sa mbei u ku Jehovah an ko dë mati sö möön. w19.10 bld. 6 pal. 2; bld. 29-30 pal. 11-12
Feifidaka 19 u jailiba
Sëmbë bi tja buka u Gadu, u di di santa jeje bi ko a de liba.—2 Pet. 1:21.
Ee wan botoma kë u di ventu musu heepi ën, nöö a musu du tu soni. Di fosu soni di a musu du, hën da a musu tja di boto fëën go ka di ventu ta böö. Wë biga di boto fëën an o sa go a fesi ee a go dë a wan lampeesi ku di boto, a wan kamian ka di ventu an ta böö. Di u tu soni di a musu du, hën da a musu jabi di boto koosu fëën tuu. Di boto koosu musu dë jabijabi, ma te di ventu ta böö ta naki di koosu, ufö di boto sa go a fesi. Wë sö nöö a dë tu taa te di santa jeje ta heepi u ufö woo sa dini Jehovah go dou. Ee u kë taa di santa jeje musu heepi u, nöö u musu du tu soni. Di fosu soni di u musu du, hën da u musu buta useei ka di santa jeje u Gadu sa dou a u. Di soni aki kë taki taa u musu ta du dee soni di di santa jeje u Gadu ta manda dee dinima fëën u de du. Di u tu soni di u musu du, hën da u musu „jabi di boto koosu” fuu tuu. Di soni aki kë taki taa u musu du dee soni aki kumafa u sa du de bunu tjika (Ps. 119:32). Te u ta du dee soni aki, nöö di santa jeje o tja u pasa hii fa di wata ta seki. Di soni aki kë taki taa a o da u di taanga fuu dini Jehovah go dou ku hii u hati. w19.11 bld. 9 pal. 8; bld. 10 pal. 11
Pikisaba 20 u jailiba
Di soni di mi ta disa da unu aki, hën da kötöhati.—Joh. 14:27.
Jesosi bi dë ku fuka a hati a di lasiti daka di a bi dë a goonliba aki. An bi o tei longi möön, nöö wanlö hogihati womi bi o kii ën. Ma na di soni dë wanwan bi ta toobi Jesosi. A bi lobi hën Tata gaanfa seei, nöö a bi kë du soni di ta kai ku ën. Jesosi bi sabi taa ee a bi hoi dou te tesi bi o miti ën, nöö a bi o sa heepi u mbei di në fëën Tata ko santa. Jesosi bi lobi libisëmbë, nöö a bi sabi taa ee a bi hoi hënseei a Jehovah u te a dëdë, nöö a bi o jabi pasi da de u de sa libi u teego. Hii fa soni bi ta hebi da Jesosi, tökuseei an bi ta booko hën hedi poi. Jesosi bi abi „di kötöhati u Gadu”. Di kötöhati aki da di fii di wan sëmbë ta fii bööböö nëën hati, u di hën ku Jehovah dë gaan mati. Di kötöhati aki bi heepi Jesosi fu an ta booko hën hedi ku soni pasa maaka (Fil. 4:6, 7). Soni an o hebi da na wan fuu kumafa a bi hebi da Jesosi, ma fuka o miti hii dee sëmbë dee ta waka a Jesosi baka (Mat. 16:24, 25; Joh. 15:20). Nöö so juu useei o ta dë ku fuka a hati kumafa Jesosi seei bi dë ku fuka a hati. w19.04 bld. 8 pal. 1-3
Gaansaba 21 u jailiba
Wan musu tapa di jeje u Gadu faa ta wooko a unu e.—1 Tes. 5:19.
A bunu fuu hakisi useei di soni aki: ’Mi ta tei ën u bigi taa mi dë a di ölganisaasi u Jehovah u?’ Jehovah ta lei u gbelingbelin taa a ta tii di ölganisaasi fëën a di ten aki. Dee soni aki musu mbei u dë ku tangi a hati tuutuu (1 Tes. 5:18). Unfa u sa lei taa u ta wooko makandi ku di ölganisaasi u Jehovah? Wë u sa du di soni aki te u ta du dee soni dee u ta lei a di Bëibel, a dee buku fuu, söseei a dee komakandi dee u ta hoi hiniwan wiki ku dee gaan komakandi fuu. Boiti di dë, u sa lei taa u ta wooko makandi ku di ölganisaasi u Jehovah te u ta mbei hii möiti ta peleiki, ta lei sëmbë soni u Bëibel (1 Kol. 15:58). Boo mbei Jehovah wai ku dee soni dee u ta du dëën. Boo ta dini Jehovah, u di u ta tei dee soni dee a du da u u bigi. Boo ta mbei möiti go dou fuu dini Jehovah ka u sa dini ën dou, u di u lobi ën ku hii u hati. Söseei boo du hii soni di u sa du, fuu wooko makandi ku di ölganisaasi fëën. Te u ta du hii dee soni aki, nöö woo lei Jehovah taa u ta tei ën u bigi taa u sa dë wan Kotoigi fëën! w19.11 bld. 25 pal. 17-18
Feeda 22 u jailiba
Ee un abi biibi a mi liba nöö unu seei o ta du dee wooko mi ta du tu. Nöö möön gaan wooko seei woon sa du.—Joh. 14:12.
Jesosi an bi kë taki taa dee bakama fëën bi o ta du foombo wooko kumafa a bi ta du ën, ma a bi kë taki taa de bi o peleiki a möön hia kamian, de bi o peleiki da möön hia sëmbë, söseei de bi o du di wooko aki u wan möön longi pisiten. Ee i ta du wan wooko fii sa sölugu iseei nasö dee sëmbë fii wosudendu, nöö hakisi iseei dee soni aki: ’Sëmbë sabi mi a di kamian ka mi ta wooko, kuma wan sëmbë di ta wooko taanga u? Mi ta kaba di wooko u mi a di juu di mi musu kabëën u, söseei mi ta du hii soni di mi sa du u kaba di wooko u?’ Ee i piki aai a dee hakisi aki, nöö an dë u taki taa di basi fii o ta futoou i seei. Söseei dee sëmbë dee i ku de ta wooko makandi o kë möön haika di bunu buka. Te a nama ku di peleiki di u ta peleiki ku di lei di u ta lei sëmbë soni u Bëibel, nöö hakisi iseei dee soni aki: ’Sëmbë sabi mi kuma wan sëmbë di ta wooko taanga a di peleikiwooko u? Mi ta seeka miseei bunu te mi musu toona go luku wan sëmbë u? Mi ta seeka soni hesihesi u mi toona go luku wan sëmbë di bi kë sabi soni u Bëibel ö? Mi lo’ u du di peleikiwooko a peipei fasi ö?’ Ee i sa piki aai a dee hakisi aki, nöö joo ta piizii ku di wooko di i ta du. w19.12 bld. 5 pal. 14-15
Sata 23 u jailiba
Hiniwan womi musu lobi ën mujëë kuma hënseei sinkii. Nöö söseei tu hiniwan mujëë musu lesipeki ën manu.—Ef. 5:33.
Wan womi ku wan mujëë di tööu di buta taa de o pai miii, musu taki u tu fanöudu soni. Di fosu soni da: Na un ten de kë pai miii? Di u tu soni hën da: Un mëni mii de kë pai? Na un ten da di möön bunu ten di wan womi ku wan mujëë musu taki u dee soni aki? Nöö faandi mbei dee tu soni aki dë fanöudu? Ufö wan womi ku wan mujëë tööu, nöö de musu taki ee de o pai miii, nasö ee de an o pai miii. Faandi mbei de musu taki u dee soni aki? Wë u di dee tu sëmbë dee o tööu musu ta pakisei di wan fasi te a nama ku di soni aki. Söseei de musu luku ee de dë kabakaba u de tja di faantiwöutu dë. So womi ku mujëë di tööu, ta buta taa de o wakiti baka wan jaa nasö tu jaa ufö de pai miii, u di te de pai miii kaa, nöö de musu abi ten ku kaakiti u ta luku di mii u de. De ta taki taa di soni aki ta da de pasi u de feni ten tjika u de ko guwenti u libi ku deseei a di tööu libi u de. w19.12 bld. 23 pal. 4-5
Sonde 24 u jailiba
Wan tuutuu mati da wan baaa di de pai u te fuka dë.—Nöng. 17:17.
A hii së u goonliba, fuka ta miti sömëni dinima u Jehovah, nöö de ta mbei de ta tjali. So Keesitu sëmbë abi wan siki, nasö de ta tjali u di wan sëmbë u de lasi libi. Wotowan dë ku pen a hati u di wan famii u de, nasö wan mati u de go disa di tuutuu lei. So u de ta dë ku bookohedi u di wan gaan wata, nasö u di wan gaan ventu ko booko di köndë ka de dë. Hii dee baaa ku dee sisa aki abi kötöhati fanöudu. Unfa u sa heepi de? Dë wan tuutuu mati da wotowan. Wan tuutuu mati ta tei hën ten ku hën kaakiti u heepi dee baaa ku dee sisa fëën. Data bi piki wan baaa de kai Peter taa a abi wan taku siki di bi o ko hogi seei, nöö te u kaba fëën di siki bi o kii ën. Kathryn, di dë di mujëë u di baaa aki, bi taki taa: „Wan baaa ku hën mujëë di dë a di kemeente fuu, bi tja u go a data di daka, di u go jei soni u di siki di Peter abi. Di daka dë seei de buta taa de o ta heepi u fuu pasa di fuka aki, nöö de bi ta dë ku u solanga u bi abi heepi fanöudu.” A ta da u kötöhati seei te u abi mati di sa heepi u fuu pasa dee fuka dee ta miti u! w20.01 bld. 8 pal. 1; bld. 9 pal. 5; bld. 10 pal. 6
Munde 25 u jailiba
Hën di [santa jeje] u Masa Gadu wë i si ko a de liba sö e. Nöö a tja wan köni ko da de, hiniwan u de ko ta taki oto töngö.—Tjab. 2:4.
Ee i bi dë wan u dee bakama u Jesosi di bi dë a di kamba a Jelusalen a di Pensiti daka u di jaa 33 baka Keesitu, nöö i bi o dë seiki taa Jehovah salufu i ku di santa jeje fëën (Tjab. 2:5-12). Ma hii sëmbë Jehovah ta salufu a wan foombo fasi ö? A ta salufu hii sëmbë a di wan seei ten u? Wë nönö. Boo taki na un ten Gadu sa tei wan sëmbë ko salufuwan. Na dee 120 Keesitu sëmbë nöö Jehovah bi salufu ku di santa jeje fëën a di daka dë. A di wan seei daka dë, di santa jeje bi ko a söwan 3000 sëmbë liba jeti. Di soni aki bi pasa di de bi tei dopu (Tjab. 2:37, 38, 41). Ma a dee jaa baka di dë, Jehovah an bi salufu hii dee Keesitu sëmbë di de bi tei dopu. Jehovah bi salufu dee Samalia sëmbë wan pisiten baka di de bi tei dopu (Tjab. 8:14-17). Jehovah bi salufu Konelisi ku dee sëmbë fëën wosudendu a wan apaiti fasi seei. De an bi tei dopu jeti seei di Jehovah bi salufu de.—Tjab. 10:44-48. w20.01 bld. 20-21 pal. 2-4
Feifidaka 26 u jailiba
Mi mbei de ko sabi i në.—Joh. 17:26.
A dee fö buku u Bëibel dee ta taki soni u di libi u Jesosi, Jesosi bi kai Jehovah „Tata” söwan 165 pasi. Faandi mbei Jesosi bi ta taki soni u Jehovah gaanfa sö? Wan u dee soni mbei a bi ta du ën, hën da u di a bi kë u sëmbë ko ta si Jehovah kuma wan Tata di lobi u (Joh. 17:25). Boo luku andi u sa lei u Jehovah, a di fasi fa a bi ta libi ku di Womi Mii fëën, Jesosi. Hii juu Jehovah bi ta haika dee begi u Jesosi. Na haika nöö a bi ta haika dee begi u Jesosi, ma a bi ta piki dee begi fëën tu (Joh. 11:41, 42). Aluwasi andi bi ta miti Jesosi, tökuseei hii juu a bi ta fii taa hën Tata lobi ën, nöö a bi ta si taa hën Tata ta heepi ën tu (Luk. 22:42, 43). U di Jehovah dë kuma wan lobihati Tata, mbei a bi ta lei Jesosi taa a o ta heepi ën hii juu (Mat. 26:53; Joh. 8:16). Na hii juu Jehovah bi ta puu Jesosi u soni an miti ën. Ma a bi ta heepi ën faa hoi dou te fuka bi ta miti ën. Jesosi bi sabi taa hiniwan fuka di a bi ta tja, bi o dë u wan pisiten nöö (Heb. 12:2). Jehovah bi lei taa a lobi Jesosi. A bi ta haikëën, a bi ta dëën dee soni dee a bi abi fanöudu, a bi ta lei ën soni, söseei a bi ta heepi ën ku soni.—Johanisi 5:20; 8:28. w20.02 bld. 3 pal. 6-7, 9
Pikisaba 27 u jailiba
Du hiniwan soni u Masa Gadu musu feni gafa a i. Na buta wan soni kuma wan sitonu a pasi da sëmbë fu de naki futu kai.—1 Kol. 10:31, 32.
Te woo du wan soni di nama ku wan guwenti di sëmbë abi nasö di nama ku di fasi fa dee sëmbë u di pisiwata fuu ta libi, nöö u musu pakisei luku ee di soni dë an o toobi wotowan, möönmöön dee baaa ku dee sisa fuu. Nöiti u bi o kë du wan soni di sa mbei wotowan naki futu kai! (Maik. 9:42) Söseei wa kë du soni di sa toobi dee sëmbë dee an ta dini Jehovah. U di u lobi de, mbei woo fan ku de a wan lesipeki fasi. Te u ta du sö, nöö a o tja gafa ko da Jehovah. Wa kë buja ku sëmbë, söseei wa kë mbei de fa u dee soni di de ta biibi hedi. Hoi a pakisei taa te u ta lei dee sëmbë dee ta du ku u taa u lobi de, söseei taa u ta lesipeki de, nöö di soni dë sa mbei de o kë haika di buka di u ta paaja da sëmbë. Mbei dee sëmbë u di pisiwata ka i ta dë ko sabi taa i da wan Jehovah Kotoigi (Jes. 43:10). Te i du di soni aki, nöö ee kandë wan famii fii ko lasi libi, nöö an o taanga da i sö fii piki de taa ja o sa du so soni. Nöiti sen musu kisi u te u musu taki di tuu, te a nama ku sëmbë di dëdë.—Lom. 1:16. w19.04 bld. 17-18 pal. 14-16
Gaansaba 28 u jailiba
Fa mi dë aki mi dë di möön lagi wan a dee tjabukama u Masa Jesosi mindi. Ma bumbuu tjika u de kai mi wan tjabukama fëën seei.—1 Kol. 15:9.
Dee 12 apösutu bi ta waka ku Jesosi di a bi ta du di diniwooko fëën a goonliba aki. Ma di Jesosi dëdë toona weki ko a libi baka, nëën ufö apösutu Paulosu bi ko dë wan Keesitu sëmbë. Hii fa Paulosu bi ko dë wan apösutu di ta konda di buka da dee woto köndë sëmbë, tökuseei an bi ko dë wan u dee 12 apösutu u Jesosi (Lom. 11:13; Tjab. 1:21-26). Paulosu an bi ta haun ku dee 12 womi aki u di de bi dë gaan mati u Jesosi, ma a bi dë tifeedi ku di soni di a bi abi. Ee u ta dë tifeedi ku soni, söseei ee u abi sakafasi, nöö woo dë kuma Paulosu. Woo ta lesipeki wotowan te Jehovah buta de u de tei fesi (Tjab. 21:20-26). Jehovah seeka soni u gaanwomi bi sa dë u tei fesi a di kemeente. Hii fa dee womi aki dë zöndu libisëmbë, tökuseei Jehovah ta si de kuma „gudu” di di kemeente abi (Ef. 4:8, 11). Te u ta lesipeki dee gaanwomi, söseei te u ta wooko makandi ku de, nöö u ku Jehovah o ta dë gaan mati, söseei u ku dee baaa ku dee sisa fuu o ta libi fiifii ku useei. w20.02 bld. 17 pal. 13-14
Feeda 29 u jailiba
Masa Gadu hën fosu lobi u, nöö hën mbei u seei sa toona lobi otowan tu.—1 Joh. 4:19.
Ufö i bigi lei soni ku dee Jehovah Kotoigi, i bi ko lobi di Bëibel kaa. Nöö kandë i bi ko lobi Jesosi tu. Ma nöunöu fa i ko sabi soni u dee Jehovah Kotoigi, nöö kandë i lobi di dë di i ta dë makandi ku de. Ma te i ko lobi dee bunu soni dë, nöö an kë taki nömönömö taa joo kë buta i libi a Jehovah maun, nöö i tei dopu. Di möön fanöudu soni di o mbei i kë tei dopu, hën da u di i lobi Jehovah Gadu seei. Te i lobi Jehovah möön hii woto soni, nöö ja o mbei na wan sëmbë, nasö na wan soni tapa i fii dini Jehovah. Di lobi di i lobi Jehovah o mbei i kë tei dopu, söseei a o heepi i fii hoi iseei nëën baka te i dopu kaa. Jesosi bi taki taa u musu lobi Jehovah ku hii u hati, ku hii u libi, ku hii u fusutan, söseei ku hii u kaakiti (Maik. 12:30). Unfa i sa ko lobi Jehovah sö gaanfa, söseei unfa i sa ko ta lesipeki ën sö gaanfa? Wë te u ta pakisei unfa Jehovah lobi u tjika, nöö useei ta kë toona lobi ën tu. w20.03 bld. 4 pal. 4-5
Sata 30 u jailiba
Du di wooko fii finifini.—2 Tim. 4:5, NW.
Andi a kë taki u du di diniwooko fuu finifini? Ee fuu taki ën, nöö di du di u musu ta du di diniwooko fuu finifini, kë taki taa u musu mbei möiti fuu sa ta peleiki, ta lei sëmbë soni u Bëibel ka u sa du ën dou. Ma na mbei nöö u musu ta mbei möiti fuu ta peleiki möön hia, ma u musu ta öndösuku useei luku fuu ko sabi faandi mbei u ta peleiki tu. Jehovah ta luku faandi mbei u ta dini ën tu. U di u lobi Jehovah, söseei u di o lobi wotowan, mbei u ta mbei hii möiti fuu sa ta du di diniwooko fuu kuma Keesitu sëmbë (Maik. 12:30, 31; Kol. 3:23). U ta dini Gadu ku hii u hati te u ta tei di kaakiti fuu u du hii soni di u sa du a di dini di u ta dini ën. Te u ko fusutan taa di peleiki di u sa peleiki da wan gaandi du u feni, nöö woo ta mbei hii möiti fuu paaja di bunu buka da sëmbë. Kandë wa ta feni ten tjika fuu ta du di peleikiwooko kumafa u bi o kë du ën. Ma tökuseei di wooko dë u lobi. U ta mbei möiti fuu ko sa’ u peleiki möön bunu, fuu sa dou sëmbë hati ku di bunu buka. Ma u di u abi sömëni soni ta du, mbei u sa ta hakisi useei ee unfa woo du mbei di peleiki di u ta peleiki ko dë di möön fanöudu soni a u libi. w19.04 bld. 2-3 pal. 3-4; bld. 3 pal. 6
Sonde 31 u jailiba
Di soni de kai tuu, an dë nëën hati seei.—Joh. 8:44.
Dee soni dee Saatan mindi, tja pen ku fuka ko da libisëmbë. Kandë sëmbë ta piki dee mama ku dee tata dee ta tjali u di wan mii u de dëdë, taa Gadu tei di mii u de tja go nëën a liba ala, faa toon wan ëngëli fëën. Di soni aki ta mbei de ta fii möön bunu ö, naa a ta mbei de ta möön tjali? Te sëmbë bi hopo fia ku keiki, nöö de bi ta tjuma de, nasö de bi ta du woto soni ku de, u di dee fesima u keiki bi ta biibi di lei di ta taki taa Gadu ta tjuma sëmbë a faja. Wan buku ta taki soni u wan kuutubangi di bi ta kuutu sëmbë di ta hopo fia ku keiki. Di buku dë ta taki taa dee sëmbë dee bi ta tjuma sëmbë a faja, bi ta si kuma te de bi du sö, nöö a bi o mbei dee sëmbë dee hopo fia ku di keiki tjali u di soni di de du fa de o ta tjuma dë, nöö te u kaba fëën Gadu an bi o tjuma de a faja möön. A sömëni köndë sëmbë ta si kuma de musu ta paka dee gaansëmbë u de dee dëdë, u di de ta kë hei de, nasö u di de ta kë u soni waka bunu da de. Woto sëmbë ta du di soni aki u di de an kë u dee gaansëmbë u de sitaafu de. A dë gbelingbelin u si taa sëmbë an ta feni kötöhati a dee mindimindi woto u Saatan aki. Ma dee woto aki ta mbei sëmbë ko abi bookohedi, söseei de ta mbei sëmbë ta fëëë. w19.04 bld. 14 pal. 1; bld. 16 pal. 10