Jailiba

U di Timoteo bi lei soni a di Wöutu u Gadu mbei a bi abi wan taanga biibi, nöö a bi dë seiki u dee soni dë, söseei hën ku Jehovah bi dë gaan mati. Sö nöö iseei musu lei soni u Bëibel, söseei i musu öndösuku soni di sa mbei i dë seiki u dee soni dee i ta lei u Jehovah. Dii soni dë di i musu bigi ko dë seiki u de taa de dë sö tuutuu. Di fosu soni, hën da i musu dë seiki taa Jehovah da di Gadu di mbei hii soni (Ëki. 3:14, 15; Heb. 3:4; Ako. 4:11). Di u tu soni, hën da i musu dë seiki taa di Bëibel da di Wöutu u Gadu di a da libisëmbë (2 Tim. 3:16, 17). Di u dii soni, hën da i musu biibi taa Jehovah abi wan ölganisaasi a goonliba aki ka sëmbë dë a di tii u Jesosi basu, nöö dee Jehovah Kotoigi da dee sëmbë dë (Jes. 43:10-12; Joh. 14:6; Tjab. 15:14). Dee soni aki an kë taki taa i musu ko dë wan sëmbë di sabi hii soni u di Bëibel. Di maaka di i musu kë dou, hën da i musu ko dë möön seiki taa i feni di tuutuu lei.​—Lom. 12:1. w20.07 bld. 10 pal. 8-9

Di tjabukama woto aki ta taki u wanlö gaan hia atiti di abi libisëmbë fesi, söseei di abi ’wan soni di ta djei goutu kaapusa’ a de hedi (Ako. 9:7). Wë atiti ta libi söwan feifi liba longi, nöö di Bëibel ta taki taa dee atiti aki ta puu hii dee feifi liba longi dë ta da sëmbë sitaafu. De ta du di soni dë ku „dee sëmbë dee an abi di maaka u Gadu a de mindifesi” (Ako. 9:4). Wë a djei kuma di woto aki ta taki u dee salufuwan. De ta paaja di buka da sëmbë taa Gadu o kuutu di goonliba aki, nöö di soni dë ta toobi hii dee sëmbë dee dë ku di goonliba aki a wan së. Di soni aki kë taki taa dee atiti dee Joëli 2:7-9 ta taki u de, ku dee atiti di di buku Akoalimbo ta taki u de, na di wan u? Aai. So juu di Bëibel ta taki u di wan seei soni, hii fa dee soni dë kë taki tu tooka soni. Na Akoalimbo 5:5 de ta kai Jesosi „di Lëun fu di lö u Juda”, hii fa di Bëibel ta toona taki a 1 Petuisi 5:8, NW taa Didibi dë kuma wan „wan lëun di ta bai”. w20.04 bld. 3 pal. 8; bld. 5 pal. 10

Di mujëë saafu u Salai de ta kai Hagali, an bi du soni a wan bunu fasi di a bi ko toon wan mujëë u Abam. Di Hagali bi ko dë ku bëë, hën a bi bigi ta sösö Salai, u di Salai an bi pai miii wan daka. Hagali bi du ku Salai sö tee taa Salai bi jaka Hagali (Ken. 16:4-6). U di u da zöndu libisëmbë, mbei u bi sa pakisei taa a bunu taa di soni dë pasa ku Hagali, biga a bi abi gaanfasi. Ma na sö Jehovah bi pakisei u di soni di bi miti Hagali. Jehovah bi manda wan ëngëli go a Hagali. Di di ëngëli bi dou a Hagali, hën a heepi ën faa tooka di fasi fa a bi ta pakisei, hën a wensi bunu dëën. Hagali bi ko fusutan taa Jehovah bi ta buta pakisei nëën, söseei taa a bi sabi andi bi ta miti ën. Fëën mbei a bi taki taa: „Ju da wan Gadu di ta si hii soni . . . , di sëmbë di ta si mi” (Ken. 16:7-13). Andi Jehovah bi si a Hagali? A bi sabi andi ku andi bi miti Hagali, söseei a bi sabi dee soni dee bi ta taanga dëën. Jehovah bi sabi taa an bi bunu taa Hagali libi hogi ku Salai, ma tökuseei a bi fusutan unfa Hagali bi ta fii, söseei a bi fusutan unfa soni bi dë dëën. Dee soni dë bi mbei Jehovah bi libi bunu ku Hagali. w20.04 bld. 16 pal. 8-9

Apösutu Paulosu bi taki taa hii dee tuutuu bakama u Keesitu dë a wan fia kule (Heb. 12:1). Aluwasi u ko gaandi kaa, nasö u njönku jeti, ee u abi kaakiti jeti, nasö ee u wei, tökuseei u musu hoi dou te a di kaba u di fia kule, ee u kë feni di paka di Jehovah kë da u (Mat. 24:13). Paulosu bi sa taki u di soni aki, u di a bi kule di fia kule te „dou a di kaba” (2 Tim. 4:7, 8). Ma andi da di fia kule di Paulosu bi taki fëën? So juu Paulosu bi ta sikifi soni di sëmbë bi ta du, te de bi ta hoi dee pëë a Giikiköndë, u lei sëmbë wan fanöudu soni (1 Kol. 9:25-27; 2 Tim. 2:5). Sömëni pasi Paulosu bi maaka di libi u wan Keesitu sëmbë ku di kule di wan sëmbë ta kule wan fia kule (1 Kol. 9:24; Gal. 2:2; Fil. 2:16). Wan sëmbë ta bigi kule di ’fia kule’ aki, te a buta hën libi a Gadu maun, nöö a tei dopu (1 Pet. 3:21). A ta kaba di fia kule te Jehovah pakëën ku di teego libi.​—Mat. 25:31-34, 46; 2 Tim. 4:8. w20.04 bld. 26 pal. 1-3

Di Wöutu u Gadu ta taki taa: „Fa Masa Gaangadu sai dë, dee sëmbë, un sa a’ futoou nëën taa a o mbei un ko dë gingin a di biibi. Nöö a o ta tjubi unu tu, be di didibi an feni pasi faa du unu hogi” (2 Tes. 3:3). Unfa Jehovah ta tjubi u? Jehovah da u fetilai di sa tjubi u te Saatan ta feti ku u (Ef. 6:13-17). Dee fetilai aki bunu, nöö de sa heepi u tuutuu! Ma di wan kodo fasi fa de sa heepi u, hën da te u ta wooko ku hii de tuu. Dee lei dee sikifi a di Wöutu u Gadu, dë kuma di banti di de ta tai a mindi. Faandi mbei u musu ta banti useei ku di banti aki? Wë u di a Saatan „mindi soni ku lëgëdë kumutu” (Joh. 8:44). Dusudusu jaa longi kaa a ta mindi soni, nöö a „ta ganjan sëmbë a hii di goonliba”! (Ako. 12:9) Ma dee lei dee dë a di Bëibel ta heepi u u Saatan an feni u ganjan. Unfa u ta bisi di banti aki? U ta du sö te u ta lei soni u Jehovah, te u ta dini ën a wan tuutuu fasi ku di santa jeje fëën di a ta da u, söseei te u ta du soni ku wan limbo hati hii juu.​—Joh. 4:24; Ef. 4:25; Heb. 13:18. w21.03 bld. 26-27 pal. 3-5

Di soni di bi mbei taa di köndë bi waiti gaanfa sö, hën da a bi dë di kamian ka sëmbë bi nango dini Jehovah. Sensi di Pensiti daka u di jaa 33 baka Keesitu, „di Waiti Köndë” dë an dë di köndë Isaëli möön, u di dee sëmbë u Jehovah dë a hii së u goonliba. Ma a di ten aki, „di Waiti Köndë” dë da hii dee soni di dee sëmbë u Jehovah ta du u dini ën, soni kuma di go di de nango a dee komakandi, ku di du di de ta du di peleikiwooko. A dee lasiti daka aki, di könu u bausë denda go a „di Waiti Köndë” sömëni pasi. Di Alumanköndë bi dë di könu u bausë a di ten di dee Nazi sodati bi ta tii, nöö de bi denda go a „di Waiti Köndë”, u di de bi ta du ku dee sëmbë u Gadu, söseei de bi ta kii de. Baka di u Tu Goonliba Feti, di Sovyet-Unie bi ko dë di könu u bausë, hën de bi denda go a „di Waiti Köndë” u di de bi ta du ku dee sëmbë u Gadu, söseei de bi duwengi de u de foloisi go libi a kamian di longi ku ka de bi ta dë. w20.05 bld. 13 pal. 7-8

Pakisei wanlö sëmbë fu awooten di bi ko dë mati u Gadu. Abahamu bi dë wan womi di bi lei taa a abi wan taanga biibi. Baka 1000 jaa di Abahamu bi dëdë, hën Jehovah taki jeti taa Abahamu da hën „mati” (Jes. 41:8). Wë di soni aki ta lei u taa aluwasi wan sëmbë dëdë seei, tökuseei Jehovah ta si ën kuma mati fëën jeti. A Jehovah pakisei, nöö Abahamu dë a libi jeti (Luk. 20:37, 38). Jöpu da wan u dee womi di bi dë gaan mati ku Jehovah tu. Di Jehovah bi hoi wan komakandi ku dee ëngëli a liba ala, hën a bi fan a wan fasi di ta lei taa a bi ta futoou Jöpu. Jehovah bi taki taa a dë „wan bumbuu womi di lobi leti libi, di a’ gaan lesipeki da Gadu, nöö an ta waka a hogi pasi” (Jöpu 1:6-8). Unfa Jehovah bi ta si Daniëli, di bi dini ën 80 jaa longi ku hii hën hati a wan köndë ka sëmbë an bi ta dini Jehovah? Dii pasi ëngëli da di womi aki taanga, u di de bi piki ën taa a dë wan womi di „Gadu lobi gaanfa seei” (Dan. 9:23; 10:11, 19). U sa dë seiki taa Jehovah ta wakiti di daka ka a o weki hii dee mati fëën dee dëdë, ko a libi baka.​—Jöpu 14:15. w20.05 bld. 26-27 pal. 3-4

Wan sëmbë di ta lei soni u Bëibel, sa ko sabi dee wëti u Gadu, nöö kandë a ko lobi de tu. Ma a a dë sö taa a o ta piki Jehovah buka, u di a lobi ën u? Hoi a pakisei taa Eva bi sabi dee wëti u Gadu, ma an bi lobi Gadu ku hii hën hati. Sö nöö a bi dë da Adam (Ken. 3:1-6). Fëën mbei an tjika te u ta lei sëmbë dee wëti u Gadu nöö. Dee wëti u Jehovah ta bunu da u hii juu (Ps. 119:97, 111, 112). Ma kandë dee sëmbë dee u ta lei soni u Bëibel an o si ën sö, ee de an ta fusutan taa Jehovah da u dee wëti aki u di a lobi u. Fëën mbei a bunu fuu hakisi di sëmbë di u ta lei soni u Bëibel taa: „Faandi mbei i si kuma Jehovah ta hakisi u fuu du di soni aki, nasö faandi mbei a ta piki u taa wa musu du di soni aki? Andi di soni aki ta lei u u Jehovah?” Ee u ta heepi dee sëmbë u de pakisei unfa Jehovah dë, söseei ee u ta heepi de u de ko lobi ën tuutuu, nöö woo sa dou de hati ku dee lei aki. Dee sëmbë dee u ta lei soni u Bëibel, o ko lobi di Sëmbë di da u wëti fuu ta hoi, söseei de o ko lobi dee wëti fëën tu. Di biibi u dee sëmbë aki o ko möön taanga, nöö de o sa hoi dou aluwasi ee gaan tesi miti de.​—1 Kol. 3:12-15. w20.06 bld. 10 pal. 10-11

U musu abi pasensi, u di a ta tei ten u wan sëmbë sa toona ko a Jehovah baka. Sömëni u dee baaa ku dee sisa dee an bi ta peleiki möön bi taki taa a bi dë u dee gaanwomi ku woto baaa ku sisa ko luku de sömëni pasi, ufö de bigi dini Jehovah baka. Wan sisa de kai Nancy, di ta dë a Asia, bi taki taa: „Di dë di mi ku wan sisa u di kemeente bi dë gaan mati bi heepi mi gaanfa seei. A bi lobi mi, nöö a bi ta si mi kuma hën gaan sisa. A bi ta mbei mi mëni unfa a bi ta suti te mi ku ën bi ta du soni makandi. A bi ta haika mi ku pasensi te mi bi ta konda dëën unfa mi ta fii, nöö an bi ta fëëë u da mi lai te a bi dë fanöudu tu. A bi lei taa a bi dë wan tuutuu mati u mi, di bi dë kabakaba u heepi solanga mi bi abi ën fanöudu.” Te i ta lei taa i abi tjalihati u wan sëmbë, nöö a ta dë kuma i ta buta wan deesi da wan kaskaasi fëën. Te u ta lei taa u abi tjalihati u wan sëmbë di hati fëën ta boonu, nöö u sa heepi ën faa fii bunu. So u dee sëmbë dee an ta peleiki möön, ta dë sömëni jaa longi ku wan pen a de hati, u di wotowan a di kemeente bi du wan soni ku de di hati de. U dee soni aki mbei de an ta kë ko a Jehovah möön. So u dee sëmbë aki sa ta pakisei taa sëmbë an bi kuutu de a wan leti fasi. De ta abi wan sëmbë fanöudu di o haika de, söseei di o fusutan unfa de ta fii. w20.06 bld. 26-27 pal. 10-11

Te i ta hoi iseei fu ja du soni di an bunu, nöö pikipiki an o ko ta taanga da i sö möön fii du soni kumafa Jehovah kë. Hoi a pakisei tu taa Saatan hën mbei sëmbë ko ta si soni a wan föutu fasi, te a nama a manu ku mujëë soni. Hën da te i ta hoi iseei fu ja ko ta si soni kuma dee sëmbë u di goonliba aki, nöö u sa taki taa i ’wini Didibi’. U sabi taa Jehovah hën abi leti u taki ee wan sëmbë ta libi a wan fasi di an bunu, nöö u ta mbei hii möiti fu wa du zöndu. Ma te a ko pasa taa u du wan zöndu, nöö u ta piki Jehovah un zöndu u du (1 Joh. 1:9). Nöö ee u du wan gaan zöndu, nöö u ta suku heepi a dee gaanwomi, u di Jehovah buta de u de luku u (Jak. 5:14-16). Ma wa musu ta si kuma wa bunu möön, u di u bi mbei föutu a di ten di pasa. Faandi mbei wa musu si soni sö? Wë biga di Tata fuu di lobi u manda di Womi Mii fëën ko paka di lusupaima da u, sö taa a sa da u paadon u dee zöndu fuu. Te Jehovah ta taki taa a o da u paadon ee u ta tjali tuutuu u dee zöndu dee u mbei, nöö a o du ën tuutuu. Sö u ta si taa na wan soni sa tapa u fuu dini Jehovah ku wan limbo hati.​—1 Joh. 2:1, 2, 12; 3:19, 20. w20.07 bld. 22-23 pal. 9-10

Wan ten bi dë ka Jehovah wanwan tö bi dë. Ma di soni dë an bi ta mbei a ta tjali. Jehovah an abi sëmbë fanöudu faa sa ta dë waiwai. Ma a bi kë u woto soni ko dë a libi tu, söseei a bi kë u de ta dë waiwai. Nöö u di a abi lobi, mbei a bi bigi mbei soni (1 Joh. 4:19). Di Jehovah o bigi mbei soni, hën a mbei di Womi Mii fëën de kai Jesosi. Baka di dë, hën a tei di fosu Womi Mii fëën aki, u heepi ën „mbei hii soni”, te kisi dee milionmilion ëngëli tu (Kol. 1:16). Jesosi bi ta wai seei taa a bi sa wooko makandi ku hën Tata (Nöng. 8:30). Dee ëngëli seei bi ta wai tu. De bi si di Jehovah ku di Gaan Bunu Wookoma fëën de kai Jesosi, bi mbei liba ala ku goonliba aki. Andi dee ëngëli bi du? Wë de bi ta „gafa [Gadu] ta kai wolo zöiiin” di a mbei di goonliba. Nöö a musu u dë sö taa de bi ta gafëën tu da hiniwan u dee soni dee a bi mbei bakaten, möönmöön di a bi mbei libisëmbë (Jöpu 38:7; Nöng. 8:31). Hiniwan u dee soni dee Jehovah mbei aki, ta lei fa Jehovah abi lobi tjika, söseei fa a köni tjika.​—Ps. 104:24; Lom. 1:20. w20.08 bld. 14 pal. 1-2

Jehovah mbei u a sö wan fasi taa u sa lobi wotowan, söseei a mbei u a sö wan fasi taa u sa ta fii bunu te wotowan ta lei taa de lobi u. Fëën mbei wa lobi ën te wan sëmbë ta buuse u. Kandë u ta fëëë seei tu. Wan baaa bi taki taa: „Di dee sodati bi naki mi, di de bi kosi mi, söseei di de bi taki taa de o du wan hogi ku mi, u di mi dë wan Jehovah Kotoigi, nöö mi bi ta fëëë seei. Söseei mi bi fii sen.” A ta hati u te sëmbë ta libi hogi ku u, ma an ta foondo u. Jesosi bi taki a fesi taa sëmbë o buuse u. Faandi mbei dee sëmbë u di goonliba aki, an lobi dee bakama u Jesosi? Wë u di leti kuma Jesosi, wa „dë ku de a wan së” (Joh. 15:17-19). U ta lesipeki dee tiima, ma wa ta dini de, söseei wa ta dini woto soni u di köndë tu. Jehovah wanwan tö u ta dini. U ta biibi taa Gadu abi leti u tii libisëmbë, ma Saatan ku dee bakama fëën ta hopo fia ku Gadu (Ken. 3:1-5, 15). Te u ta peleiki, u ta piki sëmbë taa di Könuköndë u Gadu nöö sa puu u a fuka, söseei taa dee tiima u di Könuköndë dë o kii hii sëmbë di an kë saka deseei nëën basu (Dan. 2:44; Ako. 19:19-21). Di buka di u ta paaja aki, da bunu buka da dee bunuhati sëmbë, ma an dë wan bunu buka da dee hogihati sëmbë. w21.03 bld. 20-21 pal. 1-2

Jehovah ta lei taa a ta kai dee sisa gaan soni, u di a ta da de wooko u du a di kemeente. De da sëmbë di u sa djeesi a di biibi di de bi abi, a di fasi fa de bi ta du soni fajafaja, a di degihati di de bi abi, a di fasi fa de bi ta da sëmbë soni, söseei a di fasi fa de bi ta du bunu da wotowan ku di fasi fa de bi ta du soni ku köni (Luk. 8:2, 3; Tjab. 16:14, 15; Lom. 16:3, 6; Fil. 4:3; Heb. 11:11, 31, 35). U ta wai tu taa sömëni baaa ku sisa di ko gaandi kaa, dë a di kemeente fuu. Gaansë u dee baaa ku dee sisa aki ta suwaki u di de ta ko möön gaandi. Ma hii fa soni sa dë sö da de, tökuseei de ta du andi de sa du a di peleikiwooko. De ta wooko ku di kaakiti di de abi u da wotowan taanga, söseei u heepi de u de ko sa’ u du so soni! U ta lei sömëni soni a de. Jehovah ta kai de gaan soni, nöö u lobi de tu (Nöng. 16:31). Nöö pakisei dee njönkuwan. De ta abi sömëni fuka u di de dë a di goonliba di Saatan Didibi ta tii aki. Nöö de musu mbei möiti u de an ko ta pakisei kumafa a ta pakisei. Ma hii fa a dë sö, tökuseei u ta fii bunu seei te u ta si taa dee njönkuwan aki ta da piki a dee komakandi, te de nango a di peleikiwooko, söseei te de ta hopo taki da di biibi u de. Unu dee njönkuwan, un dë fanöudu a di kemeente!​—Ps. 8:2. w20.08 bld. 21-22 pal. 9-11

Te u bigi ta peleiki ta piki sëmbë taa u da Jehovah Kotoigi, nöö „gaan ventu” sa ko a u liba tu. Di ventu aki sa dë di du di dee famii fuu ta du ku u, di mbei di dee mati fuu ta mbei u fa, nasö di du di sëmbë ta du ku u, u di de an kë jei dee soni dee u ta taki. Andi i sa du fii ko abi degihati? Di fosu soni, hën da i musu biibi taa Jesosi dë a liba ala ta tii di peleikiwooko go dou (Joh. 16:33; Ako. 14:14-16). Di u tu soni, hën da i musu ko ta möön biibi taa Jehovah o ta sölugu i kumafa a paamusi i (Mat. 6:32-34). Möön di biibi fii o ta ko taanga, möön joo ko abi degihati. I bi lei taa i abi degihati tuutuu, di i bi piki dee famii fii ku dee mati fii taa i bigi lei soni u Bëibel ku dee Jehovah Kotoigi, söseei taa i nango a dee komakandi u de! Wë a musu u dë taa i bi mbei taanga möiti fii tooka di fasi fa i bi ta tja iseei ku di fasi fa i bi ta libi, sö taa i bi sa ko ta libi kumafa Jehovah kë. I bi musu abi biibi ku degihati fii bi sa du dee soni dë tu. Te i ta mbei möiti go dou fii ko abi degihati, nöö i sa dë seiki taa ’Jehovah di Gadu fii dë ku i, aluwasi ka i nango’.​—Jos. 1:7-9. w20.09 bld. 5-6 pal. 11-12

Könu Asa da wan sëmbë di u sa waka nëën baka. A bi du soni ku köni, u di a bi buta hii hën futoou a Jehovah. Na te soni an bi nango bunu dëën nöö a bi ta dini Jehovah, ma a bi ta dini Jehovah te soni bi nango bunu dëën tu. Sensi di Asa njönku, hën a ta „dini Jehovah ku hii hën hati” (1 Kön. 15:14). Asa bi lei taa a bi ta dini Jehovah ku hii hën hati, di a bi puu dee poipoi biibi a Juda. Di Bëibel ta taki taa „a puu dee begitafa ka sëmbë bi nango ta dini dee gadu u dee woto köndë sëmbë. Boiti di dë, a booko dee heihei kamian ka sëmbë bi ta dini poipoi gadu puu. A booko dee santa posu puu, hën a koti dee santa posu tuwë” (2 Klon. 14:3, 5). Ma na di dë nöö, Asa bi puu hën avo Maaka, fu an dë wan heihei mujëë a di könuköndë möön. Faandi mbei? Wë u di a bi ta da sëmbë taanga u de dini wan poipoi gadu (1 Kön. 15:11-13). Na puu nöö Asa bi puu poipoi biibi a Juda. A bi heepi dee sëmbë u Juda u de ko ta dini Jehovah baka. Jehovah bi mbei Asa ku dee sëmbë u Juda feni gaan bunu. A bi mbei feti an dë a di köndë u de. Di Asa bi ta tii, nöö teni jaa longi „feti an bi dë a di köndë”.​—2 Klon. 14:1, 4, 6. w20.09 bld. 14-15 pal. 2-3

U ta buta dee gudu fuu a woto sëmbë maun u de hoi da u. U ta buta di möni fuu a banku. Te u du di soni aki, nöö u ta hoi taa de an o lasi di möni fuu, söseei taa sëmbë an o go fufuu ën. Ma u ta hoi taa de o tjubi di möni fuu. Apösutu Paulosu bi toona mëni Timoteo taa a bi feni wan gaan gudu. Di gudu dë, bi dë di sabi di a bi ko sabi andi Gadu abi a pakisei da libisëmbë. Jehovah bi da Timoteo di gaandi faa ta „konda di Buka u Gadu nöömö da sëmbë” (2 Tim. 4:2, 5). Paulosu bi piki Timoteo taa a musu ta tjubi dee soni dee Jehovah bi dëën. Wë leti kuma Timoteo, Jehovah da u gudu tu. Jehovah da u dee tuutuu lei dee dë sikifisikifi a di Wöutu fëën, di Bëibel. Dee lei u Bëibel dë kuma gaan gudu, u di de ta lei u unfa u sa ko dë gaan mati ku Jehovah, söseei de ta lei u unfa u sa ko dë waiwai tuutuu. Te u ta biibi dee lei aki, söseei te u ta libi ku de, nöö sëmbë an o sa feni u ganjan ku poipoi lei, söseei woo sa ta libi a wan fasi di fiti.​—1 Kol. 6:9-11. w20.09 bld. 26 pal. 1-3

A dë fanöudu u wan sëmbë di i ta lei soni u Bëibel si taa i lobi dee soni di di Bëibel ta taki, söseei taa i ta biibi de. Te a si di soni dë, nöö a kan taa a o ko möön lobi dee soni dee a ta lei. Kandë i sa konda dëën unfa di libi di i ta libi ku dee mama wëti u Bëibel bi heepi i a di libi. Di soni dë o mbei a ko si taa di Bëibel ta taki soni di sa heepi ën tu. Te i ta lei di sëmbë soni u Bëibel, nöö konda woto u baaa ku sisa dëën di bi abi dee seei bookohedi dee a abi, hën de hoi dou. I sa tja wan sëmbë u di kemeente go ku i te joo go lei di sëmbë soni u Bëibel. I sa tja wan sëmbë di di sëmbë o sa feni taanga nëën. Heepi di sëmbë di i ta lei soni u Bëibel, faa si unfa a dë fanöudu tjika faa ta libi ku dee mama wëti u Bëibel. Ee di sëmbë tööu, nöö unfa a dë ku di sëmbë di hën ku ën tööu? A ta lei soni u Bëibel tu ö? Wë ee an ta lei soni u Bëibel, nöö kai ën faa ko sindo ku unu te un ta lei soni u Bëibel. Da di sëmbë di i ta lei soni u Bëibel taanga faa konda dee soni dee a ta lei da dee famii fëën ku dee mati fëën.​—Joh. 1:40-45. w20.10 bld. 16 pal. 7-9

Josëfu ku Malia bi sa heepi Jesosi faa ko toon wan sëmbë di Gadu bi lobi, u di de bi ta wooko ku dee lai dee Jehovah da mama ku tata (Deto. 6:6, 7). Josëfu ku Malia bi lobi Jehovah gaanfa, nöö di da di de bi musu da dee mii u de taanga u deseei ko lobi Jehovah, bi dë di möön gaan soni da de. Josëfu ku Malia bi buta taa de bi o ta dini Jehovah hii juu makandi ku dee mii u de. An dë u taki taa de bi nango a dee komakandi di de bi ta hoi hiniwan wiki a di keikiwosu u dee Dju, di bi dë a Nazalëti. Söseei a musu u dë sö taa de bi nango a dee Pasika piizii di de bi ta hoi hiniwan jaa a Jelusalen (Luk. 2:41; 4:16). Kandë te de bi dë a pasi nango a Jelusalen, de bi ta konda da Jesosi ku dee pikiwan fëën andi ku andi bi miti dee sëmbë u Jehovah fu awooten. Kandë ee di Bëibel bi konda soni u so kamian, nöö kandë de bi ta tapa a so u dee kamian dë tu. Kandë fa Malia bi pai woto mii jeti, nöö a bi sa ko möön taanga da Josëfu ku Malia u de dini Jehovah kumafa de bi naa. Ma de bi feni gaan bunu u di de bi dini Jehovah go dou! U di de bi ta buta di dini di de bi ta dini Jehovah a di fosu kamian, mbei de ku Jehovah bi sa dë gaan mati go dou. w20.10 bld. 28 pal. 8-9

Te wan peleikima kai i fii ko ku ën te a o lei wan sëmbë soni u Bëibel, nöö a bunu fii seeka iseei a fesi. Wan baaa de kai Dorin, di ta du di apaiti pioniliwooko, bi taki taa: „Mi ta tei ën u bigi te di peleikima di mi kai faa ko ku mi seeka hënseei a fesi. A sö wan fasi a sa taki wan soni di sa heepi di sëmbë di u ta lei soni u Bëibel.” Boiti di dë, di sëmbë di u ta lei soni u Bëibel o si taa u seeka useei bunu a fesi. Nöö woo dë sëmbë di a sa djeesi. Aluwasi ee ja abi sö hia ten u seeka iseei bunu a fesi, tökuseei a bunu fii tei pikisö ten fii ko sabi wantu soni u di soni di joo lei di sëmbë. Begi da wan fanöudu soni di u musu ta du, te woo lei wan sëmbë soni u Bëibel. Fëën mbei a dë fanöudu fii seeka a fesi fii sabi andi joo taki a di begi. A sö wan fasi di begi fii o sa möön dou sëmbë hati (Ps. 141:2). Wan mujëë de kai Hanae, di ta libi a di köndë Japan, ta mëni fa wan sisa di bi ko ku di sëmbë di ta lei ën soni u Bëibel, bi begi. A bi taki taa: „Mi bi si taa hën ku Jehovah dë gaan mati, nöö mi bi kë dë kuma hën. Mi bi lobi tu fa a bi kai mi në a di begi.” w21.03 bld. 9-10 pal. 7-8

Jesosi bi piki apösutu Paulosu taa a bi o dou a Loomë. Ma so Dju di bi dë a Jelusalen bi fiti buka u de kisi ën kii. Di di hedima u sodati u Loomë de kai Kalaudio Lisiasi ko jei di soni, hën a heepi Paulosu. Kalaudio bi puu Paulosu hesihesi a Jelusalen manda go a wan woto foto. A bi mbei wanlö hia sodati tjëën go a di foto Sesalia. Naandë Gaama Felikisi ’manda sëmbë tjëën go buta a Könu Helodi wosu, hën de tei wakitima buta u de koti wakiti dëën’. Dee Dju dee bi kë kii Paulosu an bi o sa feni ën du hogi ala (Tjab. 23:12-35). Ma wan womi de kai Fesitu bi ko dë gaama a Gaama Felikisi kamian. A bi „kë feni bunu në a dee Dju sëmbë”.A hakisi Paulosu taa: „Wë i sa go a Jelusalen be de go kuutu dee soni de ta taki aki a mi fesi ala u?” Paulosu bi sabi taa dee Dju bi o kë kii ën ee a go a Jelusalen. A bi taki taa: „Mi kë go a di Gaan Könu a Loomë e, be a kuutu da mi.” Hën Fesitu piki Paulosu taa: „Wë antoobi. Di i taa i kë go a di Gaan Könu, nöö mi o manda i go nëën.” An bi o tei longi möön, nöö Paulosu bi o go a Loomë. A bi o dë a wan longi kamian ka dee Dju dee bi ta suku ën u kii an bi o sa feni ën du hogi.​—Tjab. 25:6-12. w20.11 bld. 13 pal. 4; bld. 14 pal. 8-10

So juu, háti fuu sa ta fon u. Háti sa ta fon so baaa ku sisa u di de bi du soni di an bi bunu a di ten di de an bi sabi soni u di tuutuu lei. Wotowan háti ta fon de, u di de bi du wan soni di an bunu, baka di de dopu (Lom. 3:23). An dë u taki taa u kë ta du soni di bunu. Ma „hii u tuu ta mbei föutu ta misi Gadu” (Jak. 3:2; Lom. 7:21-23). Wa lobi te háti fuu ta fon u, ma tökuseei di soni dë sa tja wini ko. Unfa sö? U di te háti fuu ta fon u, a sa heepi u fuu tooka soni a di libi fuu, söseei a sa heepi u fu wa mbei dee seei föutu dë möön (Heb. 12:12, 13). Ma a sa pasa taa háti fuu ta fon u tumisi poi. Di soni aki ta dë sö te háti fuu ta fon u go dou, hii fa u lei taa u ta tjali u dee soni dee u bi du, söseei hii fa Jehovah lei u taa a da u paadon. Di soni aki sa tja hogi ko da u (Ps. 31:10; 38:3, 4). Fëën mbei a bunu fu wa mbei háti fuu fon u tumisi poi. Pakisei unfa Saatan o ta wai ee u disa u dini Jehovah, hii fa Jehovah da u paadon kaa!​—Luku 2 Kol. 2:5-7, 11. w20.11 bld. 27 pal. 12-13

Di Leifi womi di sikifi di psalöm aki bi bigi ta haun ku dee sëmbë dee an bi ta libi bunu, söseei a bi ta haun ku dee sëmbë dee bi abi gaanfasi. An bi ta haun ku de u di a bi kë du soni di an bi bunu, ma u di a bi djei kuma dee sëmbë dë bi abi wan möön bunu libi möön hën (Ps. 73:2-9, 11-14). A bi ta djei kuma dee sëmbë dë bi abi hii soni di de bi kë. Di Leifi womi bi musu si soni kumafa Jehovah ta si soni. Di a bi du dee soni aki, nöö soni an bi ta toobi ën möön. A bi taki taa: „Na wan sëmbë a goonliba aki ta mbei mi ta piizii sö, boiti [Jehovah]” (Ps. 73:25). Söseei, nöiti u musu haun ku dee hogihati sëmbë, hii fa a ta djei kuma soni nango bunu da de. De an ta dë waiwai tuutuu, söseei de an o dë waiwai u nöömö (Peleik. 8:12, 13). Ee u ta haun ku de, woo lasi hati, söseei a sa pasa taa u ku Jehovah an dë mati möön. Fëën mbei ee wan daka i ta fii kuma di Leifi womi aki, nöö i sa du di soni di hënseei bi du. Haika Jehovah, nöö nama ku sëmbë di ta piki Jehovah buka. Te i lobi Jehovah möön hiniwan soni, nöö joo ta dë waiwai tuutuu. Söseei joo fika a di pasi di ta tja sëmbë go a „di tuutuu libi”.​—1 Tim. 6:19. w20.12 bld. 19-20 pal. 14-16

Te woo konda dee bookohedi fuu da Jehovah, nöö wa musu ta fëëkëtë u dëën tangi tu. Wa musu fëëkëtë dee bunu soni dee Jehovah bi du da u, aluwasi soni ko ta taanga da u. A sa dë sö taa ja sabi unfa i musu konda da Jehovah unfa i ta fii tjika. Ma hoi a pakisei taa Jehovah sa piki di begi fii tu, aluwasi i piki ën nöö taa: ’Taata heepi mi!’ (2 Klon. 18:31) Wooko ku di köni u Jehovah, ma na langi a di u fii seei köni. A di ten di di tjabukama Jesaaja bi dë a libi, dee sëmbë u Juda bi ta fëëë taa dee Asilia sëmbë bi o ko feti ku de. U di de bi ta fëëë taa dee Asilia sëmbë bi o feti wini de, mbei de bi go suku heepi a dee Egepiti sëmbë (Jes. 30:1, 2). Jehovah bi bai de taa ee de bi buta futoou a dee Egepiti sëmbë, nöö soni an bi o waka bunu da de (Jes. 30:7, 12, 13). Jehovah bi mbei di tjabukama Jesaaja piki dee sëmbë u Juda andi de bi musu du, u de an dë pantapanta. Jehovah bi mbei Jesaaja piki de taa: „Un dë piii, nöö un futoou mi, nöö woon feni taanga.”​—Jes. 30:15b. w21.01 bld. 3-4 pal. 8-9

Ee dee salufuwan aki hoi deseei a Gadu, nöö de o ko dë könu ku mindima a liba ala (Ako. 20:6). Jehovah, Jesosi, ku dee ëngëli, o wai seei te de o si taa dee salufuwan aki feni di paka u de go libi a liba ala. Baka di apösutu Johanisi bi taki u dee könu ku dee mindima aki, hën a bi si wan woto soni di bi dëën gaan piizii seei. A bi si „wanlö gaan hia sëmbë” di pasa Amagedon libilibi. U sabi taa 144.000 salufuwan o go libi a liba ala, ma wa sabi un mëni dee gaan hia sëmbë aki o dë (Ako. 7:9, 10). Dee gaan hia sëmbë aki bi „bisi weti djapona faan”. Di soni dë ta lei taa de bi ta dini Gadu a wan gbelingbelin fasi a di goonliba u Saatan, nöö de bi hoi deseei a Gadu ku Keesitu (Jak. 1:27). Dee sëmbë aki bi ta wai ta bai ta gafa Jehovah ku Jesosi, u di de bi heepi de. Boiti di dë, de bi dë ku palo maun a maun tu. Di soni dë bi ta lei taa de bi wai taa Jehovah bi buta Jesosi ko könu.​—Luku Joh. 12:12, 13. w21.01 bld. 15-16 pal. 6-7

Wan womi sa ko dë wan bunu hedima u wosudendu, te a ta djeesi Jehovah ku Jesosi a di fasi fa de ta tei fesi. Luku di fasi de kai sakafasi. Jehovah da di möön köni sëmbë di dë, ma tökuseei a ta haika dee dinima fëën (Ken. 18:23, 24, 32). Jehovah an ta mbei föutu, ma tökuseei an ta hoi taa wa o ta mbei föutu a di ten aki. Ma a ta heepi dee dinima fëën u de du soni a wan bunu fasi, hii fa de dë zöndu libisëmbë (Ps. 113:6, 7). Di Bëibel ta taki seei taa Jehovah da wan „heepima” (Ps. 27:9; Heb. 13:6). Könu Dafiti seei bi ko si taa a bi sa du dee gaan wooko dee Jehovah bi dëën faa du, u di Jehovah abi sakafasi. Unfa a dë ku Jesosi? Hii fa a bi dë di Masa u dee bakama fëën, tökuseei a bi wasi de futu. Jesosi seei bi taki taa: „Di soni mi du da unu dë, nöö mi du ën fuun sa djeesi mi ta du sö tu” (Joh. 13:12-17). Hii fa Jesosi bi abi gaan makiti, tökuseei an bi ta dë ku di mëni taa sëmbë hën bi musu ta du soni dëën, ma hën bi ta du soni da wotowan.​—Mat. 20:28. w21.02 bld. 3-4 pal. 8-10

Un dee njönku baaa, un sa du sömëni soni a di kemeente. Sömëni fuunu abi kaakiti u du soni, nöö un ta du sömëni soni u heepi dee baaa ku dee sisa a di kemeente. Kandë i ta wakiti fii sa toon wan dinai a di kemeente, ma kandë i ta fii taa wotowan o ta si kuma i njönku tumisi, nasö taa ja abi öndöfeni tjika u de sa da i fanöudu wooko a di kemeente. Ma hii fa i njönku, sömëni soni dë di i sa du nöunöu kaa u wotowan sa ta lesipeki i a di kemeente. Un dee njönku kijoo, soni dë di un sa du di sa tja heepi ko da dee sëmbë u di kemeente u? Wë u dë seiki taa sömëni fuunu sa du soni, di sa tja heepi ko da dee sëmbë u di kemeente. Kandë i ta si taa dee baaa ku dee sisa fuu dee ko gaandi kaa ta tei ën u bigi, te wan sëmbë lei de unfa de sa wooko ku di tëlëfön u de, nasö di tablet u de. Wë an dë u taki taa di wooko di i sa’ u wooko ku tëlëfön nasö ku tablet, sa heepi dee gaan sëmbë aki. Be a dë sö taa i ta mbei di Tata fii di dë a liba ala ta wai ku i a hii soni di i ta du. w21.03 bld. 2 pal. 1, 3; bld. 7 pal. 18

Ma aluwasi ee wan mujëë go a siköö möön hën manu, tökuseei hën manu hën abi di faantiwöutu u tei fesi a di Wosudendu Dini, söseei a woto soni di de musu du di nama ku di dini u Gadu (Ef. 6:4). Wan mujëë di tööu musu ta saka hënseei nëën manu basu, ma tökuseei hënseei musu ta mbei möiti u di biibi fëën ko möön taanga. Fëën mbei hënseei musu buta wan ten ka a ta lei soni u Bëibel, söseei faa sa ta pakisei fundu u dee soni dee a ta lei. Di soni aki o heepi ën faa sa ta lobi Jehovah ta lesipeki ën go dou, söseei faa ta dë waiwai u di a o ta saka hënseei nëën manu basu. Mujëë sëmbë di tööu di ta saka deseei a de manu basu u di de lobi Jehovah, o ta dë möön waiwai möön dee mujëë dee tööu dee an ta kë saka deseei a de manu basu. Dee njönku mujëë ku dee njönku kijoo tuu sa lei wan soni a dee mujëë dee ta saka deseei a de manu basu. Boiti di dë, di soni aki o mbei lobi ku bööböö libi dë a di wosudendu u de, söseei a di kemeente tu (Tit. 2:3-5). A di ten aki, gaansë u dee sëmbë dee ta dini Jehovah da mujëë sëmbë.​—Ps. 68:11. w21.02 bld. 13 pal. 21-23

Apösutu Paulosu da wan sëmbë di u sa djeesi a di degihati di a bi abi, söseei a di fasi fa a bi hoi dou. So juu a bi ta lasi hati. Ma a bi sa hoi dou, u di a bi abi di biibi taa Jehovah bi o dëën di kaakiti di a bi abi fanöudu, faa bi sa hoi dou (2 Kol. 12:8-10; Fil. 4:13). Useei sa lei taa u abi di lö degihati dë tu ee u fusutan taa u abi Jehovah fanöudu faa heepi u fuu hoi dou (Jak. 4:10). U sa dë seiki taa na Gadu hën ta sitaafu u te fuka ta miti u. Jakobosi wan u dee bakama u Jesosi bi mbei u dë seiki u di soni aki. A bi taki taa: „Te tesi ta miti wan sëmbë, nöö an musu taa: ’Gadu hën ta pooba mi’, biga na wan sëmbë sa pooba Gadu ku hogi, nöö Gadu seei an ta pooba sëmbë tu” (Jak. 1:13). Te u dë seiki u di soni aki, nöö u ku di Tata fuu a liba ala o ko dë möön gaan mati. Jehovah „an ta tooka” (Jak. 1:17). A bi ta heepi dee fesiten Keesitu sëmbë u de hoi dou, te fuka bi ta miti de. Nöö sö nöö a o heepi u fuu hoi dou a di ten aki tu. Begi Jehovah faa da i köni, biibi, ku degihati. A o piki di begi fii. w21.02 bld. 31 pal. 19-21

Boo taa wan sëmbë di ta lei soni u Bëibel ta ko a dee komakandi. I sa dëën taanga te i ta buta pakisei nëën (Fil. 2:4). I sa gafëën u di möiti di a ta mbei faa go a fesi a di biibi. I sa hakisi ën unfa a nango ku di lei di a ta lei soni u Bëibel, unfa a nango ku dee sëmbë fëën wosudendu, söseei unfa a nango ku di wooko di a ta du. Dee woto dee i ku ën ta da, sa mbei i ku ën ko dë möön gaan mati. Te i ku ën ko dë mati, nöö i sa heepi ën faa go a fesi u te a dopu. Ee wan sëmbë di ta lei soni u Bëibel nango a fesi a di biibi, nöö mbei a fii taa a dë sëmbë u di kemeente tu. I sa du di soni aki u di joo ta tei ën ku wai a i pisi tu (Heb. 13:2). Te di sëmbë di i ta lei soni u Bëibel ko toon wan peleikima, nöö i sa hakisi ën faa ko makandi ku i a di peleikiwooko. Wan baaa u Balaziliköndë de kai Diego, bi taki taa: „Sömëni baaa ku sisa bi ta kai mi u go makandi ku de a di peleikiwooko. Di soni aki bi dë wan bunu soni, u di a bi ta heepi mi u mi ko sabi de möön bunu. Mi bi ko lei sömëni soni, nöö mi ku Jehovah ku Jesosi bi ko dë möön gaan mati.” w21.03 bld. 12 pal. 15-16

Jesosi bi piki dee bakama fëën taa de musu ta lobi de felantima (Mat. 5:44, 45). Di soni aki da wan kösökösö soni ö? Wë nönö, na seei! Ma woo sa du ën, u di di santa jeje u Gadu o heepi u. Di jeje u Gadu ta mbei sëmbë ko abi lobi, pasensi, tjalihati u sëmbë, saapifasi, söseei a ta heepi sëmbë u de duwengi deseei (Gal. 5:22, 23). Dee fasi aki ta heepi u fuu hoi dou, hii fa sëmbë ta du ku u. Sömëni sëmbë an ta du ku u möön, u di de manu, nasö de mujëë, de mii, nasö di sëmbë di ta libi a di bandja, bi lei taa de abi dee fasi aki. So u de bigi dini Jehovah seei. Fëën mbei ee i si taa a ta taanga da i fii lobi dee sëmbë dee ta du ku i u di i ta dini Jehovah, nöö i sa begi Jehovah faa da i di santa jeje fëën (Luk. 11:13). I sa biibi taa di möön bunu soni fii du, hën da fii piki Gadu buka hii juu (Nöng. 3:5-7). A ta hati u seei te sëmbë ta buuse u, ma lobi taanga möön buuse. Te u ta lei taa u lobi wotowan, nöö de sa tooka di fasi fa de ta pakisei fuu, söseei di fasi fa de ta pakisei u Jehovah. Di soni dë ta mbei Jehovah fii piizii. Ma aluwasi ee dee felantima fuu ta du ku u go dou, tökuseei u sa ta dë waiwai. w21.03 bld. 23 pal. 13; bld. 24-25 pal. 15, 17

Joëli ta taki u di go di wanlö sodati bi o go a feti (Joë. 2:1, 8, 11). Jehovah bi taki taa a bi o tei dee „gaan hia sodati” fëën (dee sodati u Babilon) u sitaafu dee Isaëli sëmbë, u di de bi abi taanga jesi (Joë. 2:25). Di Bëibel ta kai dee sodati aki „dee sëmbë u bausë”, u di dee sëmbë u Babilon bi o kumutu a di së u bausë ko feti ku dee Isaëli sëmbë (Joë. 2:20). Di Bëibel ta tei dee sodati aki maaka ku wanlö gaan hia atiti di bi o booko ko, söseei di an bi o ta feti fanjanfanjan. Joëli bi taki taa: „De ta waka kuma wan taangama di ta waka fëën nëën pasi. . . . De ta kule go a di foto. De ta subi a dee wosu, nöö de ta pasa a dee fënsë kuma wan fufuuma” (Joë. 2:8, 9). Pakisei luku unfa a bi o dë. Sodati dë a hii kamian. Na wan kamian dë u go tjubi. Na wan sëmbë sa fusi go u dee Babilon sëmbë an feni ën kii! Dee sëmbë u Babilon (nasö dee Kalideja sëmbë) bi booko ko kuma atiti a di foto Jelusalen, a di jaa 607 Bifö Keesitu. Di Bëibel ta taki taa: „Di könu u dee Kalideja sëmbë. . . . An bi a’ toobi ku na wan sëmbë, aluwasi ee wan njönku kijoo, ee wan mujëë di an duumi ku womi jeti, ee wan gaan womi, nasö ee wan sëmbë di suwaki u di a bi ko gaandi kaa”.​—2 Klon. 36:17. w20.04 bld. 5 pal. 11-12