Jailiba

Jesosi an bi ta fëëë u kuutu dee hedima u keiki u di ten fëën, u di de an bi ta lei sëmbë unfa de musu dini Jehovah a di soifi fasi. A bi ta lei taa dee Faliseima da bödjëëma, u di de bi ta möön booko de hedi ku di fasi fa de bi musu ta wasi de maun, möön fa de bi ta buta pakisei a di sölugu di de bi musu ta sölugu dee gaansëmbë u de (Mat. 15:1-11). Hii fa dee hedima u keiki hati bi ta boonu ku Jesosi, tökuseei an bi ta mbei di soni dë tapëën fu an konda unfa soni dë tuutuu. Jesosi bi lei tu taa so u dee soni di dee Faliseima bi ta lei sëmbë, bi dë poipoi soni. An bi ta lei sëmbë taa Gadu ta wai ku hii pei fasi fa sëmbë ta dini ën. Ma a bi taki taa sömëni sëmbë bi o dë a di baai pasi di ta tja sëmbë go kaba a sösö, nöö biti sëmbë bi o dë a di pasi di ta tja sëmbë go a libi (Mat. 7:13, 14). Jesosi bi taki taa a bi o djei kuma so sëmbë ta dini Gadu, ma na hën de ta dini. Fëën mbei a bi taki taa: „Un musu mëni unu seei bunu ku dee sëmbë dee ta waka ta ganjan sëmbë taa de ta tja Gadu buka, ma na Gadu hën manda de. . . . De dë leti kuma wan takumbeti di bisi sikapu puuma te a kaba, nöö a go a dee sikapu dendu ta mbei kuma hënseei da sikapu tu. Ma hii fu di dë takumbeti hati a abi. Sö dee ganjansëmbëma ta libi. Ma fa de o ko dë seei, joo sabi de e, biga joo si a di libi u de taa ganjansëmbëma de dë”.​—Mat. 7:15-20. w21.05 bld. 9 pal. 7-8

Hana bi tööu ku wan bakamii u Leifi, de kai Elikana, nöö di womi aki bi lobi ën gaanfa seei. Ma Elikana bi abi wan woto mujëë de kai Penina. Elikana bi lobi Hana möön Penina. „Penina bi abi miii, ma Hana an bi abi miii.” Penina bi ta mbei Hana fa „nöömö, u di a bi kë u Hana fii tjali”. Wë a bi hati Hana seei! „A bi ta këë, nöö an bi kë njan.” Hii fa soni bi dë sö da Hana, tökuseei wa lesi a di Bëibel taa a bi ta suku u du hogi ku Penina. Ma a bi konda da Jehovah unfa a bi ta fii, söseei a bi biibi taa Jehovah bi o heepi ën (1 Sam. 1:2, 6, 7, 10). Andi u sa lei a Hana? Ee wan sëmbë ta kë fia ku i u di a kë lei taa a bunu möön i, nöö hoi a pakisei taa ju musu luku unfa joo du soni. Na hopo go fia ku ën. Ee a du hogi ku i, ja musu suku u du hogi ku ën baka. Ma mbei möiti u libi fiifii ku ën (Lom. 12:17-21). Aluwasi ee di sëmbë an tooka di fasi fa a ta libi ku i, tökuseei joo sa ta dë waiwai go dou. w21.07 bld. 17-18 pal. 13-14

U di Judasi Isikaliotu bi ko abi langawojo, mbei a bi du wan gaan hogi soni seei. A bi sei Jesosi. Ma Judasi an bi dë sö bigibigi (Luk. 6:13, 16). Judasi bi dë u futoou, biga Jesosi bi butëën faa ta luku di möni këdë u de. Ma baka wan pisiten, hën Judasi bi bigi ta fufuu, hii fa a bi jei Jesosi piki sëmbë sömëni pasi taa de an musu abi langawojo (Maik. 7:22, 23; Luk. 11:39). Wan soni di bi pasa kölö sö ufö Jesosi dëdë, bi lei taa Judasi bi ko abi langawojo. Simon, di womi di bi abi kököbë, bi kai Jesosi ku dee bakama fëën ko nëën pisi, nöö Malia ku hën sisa Maita seei bi sai dë tu. Di de dë ta njan te wan pisi, hën Malia hopo taanpu, hën a tutu wan gaan dii sumëësuti fatu a Jesosi hedi. Di soni dë bi toobi Judasi ku dee woto bakama u Jesosi gaanfa seei. A kan taa dee woto bakama u Jesosi, bi ta si kuma a bi o möön bunu ee de bi sei di fatu dë feni möni, u de bi sa du di peleikiwooko. Ma Judasi bi abi wan woto soni a pakisei. A bi „dë wan fufuuma”, nöö a bi kë fufuu möni a di möni këdë.​—Joh. 12:2-6; Mat. 26:6-16; Luk. 22:3-6. w21.06 bld. 18 pal. 12-13

I ta fii so juu taa i abi hia faantiwöutu poi ö, söseei taa ja sa ta du hii dee soni dee i musu du ö? Wë ee sö i ta fii, nöö joo fusutan unfa soni bi dë da Paulosu. An bi ta booko hën hedi ku wan kodo kemeente nöö, ma a bi ta booko hën hedi ku hii dee kemeente (2 Kol. 11:23-28). I ta dë ku suwaki, nöö di soni dë ta mbei taa ja sa ta dë waiwai ö? Wë Paulosu bi abi wan soni nëën sinkii di bi ta ’tjökö ën leti kuma maka’. Wë a kan taa di soni dë bi nama ku di gösöntu fëën, nöö a bi kë u de puu ën dëën (2 Kol. 12:7-10). I ta fii bookosaka u di i abi suwakifasi ö? Wë sö nöö dee suwakifasi u Paulosu bi ta mbei a ta fii so juu tu. A bi taki taa a bi dë a ’fuka basu’, u di hii juu a bi musu ta mbei taanga möiti faa sa du bunu soni (Lom. 7:21-24). Hii fa Paulosu bi abi sömëni bookohedi, tökuseei a bi dini Jehovah go dou. Andi bi dëën taanga faa bi sa du di soni dë? Wë hii fa a bi ta si gbelingbelin taa a bi abi suwakifasi, tökuseei a bi ta biibi a di lusupaima ku hii hën hati. w21.04 bld. 22 pal. 7-8

Adam an bi abi zöndu, ma di a pasa Gadu buka, hën a mbei hën ku dee bakamii fëën tuu lasi di okasi di de bi abi u libi u teego. Ku hënseei kë Adam pasa Gadu buka. Ma unfa a dë ku dee bakamii fëën? De de an du na wan soni (Lom. 5:12, 14). Adam bi du zöndu, nöö fëën mbei a bi musu dëdë. Ma Jehovah bi o sa du wan soni sö taa de bakamii fëën bi o sa libi u teego u? Wë aai! Kölö sö baka di Adam du zöndu, hën Jehovah bigi tja ko a limbo pikipiki unfa a bi o puu milionmilion bakamii u Adam a zöndu ku dëdë basu (Ken. 3:15). Di lusupaima mbei u ku Jehovah sa ko dë gaan mati, hii fa u da zöndu libisëmbë. Di lusupaima hën o puu hii dee hogi di Saatan tja ko (1 Joh. 3:8). Di lusupaima o mbei taa Jehovah o du hii dee soni dee a bi abi a pakisei u du da di goonliba. Hii di goonliba o toon wan paladëisi. w21.04 bld. 14 pal. 1; bld. 19 pal. 17

Wanlö gaan hia sëmbë di bi kumutu a peipei köndë bi go miti a Jelusalen. Dee sëmbë aki bi dë womi ku mujëë di bi ta fan peipei töngö. Wan apaiti soni bi pasa di daka dë. Wan pasi vou sö, so Dju bi ko ta fan a dee töngö u dee sëmbë dee bi ko dë. Di soni aki bi bigi da dee sëmbë seei. Ma di soni di dee Dju bi taki, ku di soni di apösutu Petuisi bi taki, bi möön bigi da de seei. De bi lei de taa de sa feni libi ee de buta biibi a Jesosi Keesitu. Di soni aki bi dou dee sëmbë hati seei. A bi dou de hati sö tee taa de bi hakisi taa: „Unfa woo du möön?” Hën Petuisi piki de taa: ’Be hiniwan fuunu dopu’ (Tjab. 2:37, 38). Wan gaan soni bi pasa baka di dë. Di daka dë, söwan 3000 sëmbë bi dopu ko dë bakama u Keesitu. A sö wan fasi sëmbë bi bigi du di gaan wooko di Jesosi bi piki dee bakama fëën u de du. A bi piki de u de heepi sëmbë u de ko dë bakama fëën. Dee bakama fëën ta du di wooko dë tide jeti. w21.06 bld. 2 pal. 1-2

A kan taa u ta libi a wan kamian ka a ta taanga u feni sëmbë u lei soni u Bëibel. A sa kan taa di bosikopu di u ta paaja an ta hai so sëmbë nasö kandë de an lobi ën. Ma tökuseei andi sa heepi u fuu paaja di bosikopu aki go dou? Hoi a pakisei taa hesihesi seei soni sa tooka a wan sëmbë libi, möönmöön fa di goonliba ko hogi aki. Nöö a kan taa dee sëmbë dee an bi ta haika, sa ko ta si taa a dë fanöudu u de ko sabi soni u Gadu (Mat. 5:3). So sëmbë di an bi ta kë tei dee buku fuu bi ko ta lei soni u Bëibel bakaten. U sabi tu taa Jehovah da di sëmbë di abi di goon (Mat. 9:38). A kë fuu ta paandi soni, söseei fuu ta munjan di soni di u paandi. Ma hën da di Sëmbë di ta mbei soni ta göö. A ta da u taanga te u ta pakisei taa aluwasi ee wa abi sëmbë u lei soni u Bëibel, tökuseei Jehovah ta wai ku di möiti di u ta mbei u heepi sëmbë. Ma an ta buta pakisei a di un mëni sëmbë di u abi ta lei soni u Bëibel. w21.07 bld. 6 pal. 14

Jehovah mbei libisëmbë a sö wan fasi taa de sa pai miii, nöö a da de di faantiwöutu u de kiija de u de ko lobi Jehovah, söseei u de sa dini ën. Hii fa Jehovah da dee ëngëli gaan hia bunu soni, tökuseei Jehovah an da de di gaandi u de pai miii. Fëën mbei dee mama ku dee tata musu tei ën u bigi seei taa Jehovah da de di lö gaandi aki. Jehovah da mama ku tata wan gudu. A da de wan apaiti faantiwöutu u de kiija dee mii u de ku di lei u Jehovah (Ef. 6:4; Deto. 6:5-7). Ee mama ku tata kë kiija dee mii u de a wan bunu fasi, nöö de musu wooko ku dee soni di di ölganisaasi u Jehovah ta da u. Dee soni aki da dee buku fuu, dee fëlön, dee kanda ku woto soni di de sa feni a di website fuu. A dë gbelingbelin u si taa Jehovah ku Jesosi seei ta kai dee njönkuwan gaan soni (Luk. 18:15-17). Te mama ku tata ta futoou Jehovah, söseei te de ta mbei hii möiti u kiija dee mii u de, nöö Jehovah ta wai ku de. Dee lö mama ku dee lö tata aki ta heepi dee mii u de u de sa dë sëmbë u di wosudendu u Jehovah u teego. w21.08 bld. 5 pal. 9

So sëmbë ta pakisei taa wan sëmbë di abi biibi, da wan sëmbë di ta biibi wan soni söndö faa sabi ee di soni dë dë sö tuutuu. Ma di Bëibel ta mbei u ko fusutan taa na di soni dë da biibi. Di Bëibel ta mbei u ko fusutan taa biibi da te wan sëmbë ta si soni di ta lei taa di soni di a ta biibi dë sö tuutuu. Fëën mbei aluwasi wa ta si Jehovah, aluwasi wa ta si Jesosi, söseei aluwasi wa ta si di Könuköndë u Gadu, tökuseei u ta si soni di ta lei u taa u sa biibi taa de dë tuutuu (Heb. 11:3). Wan könima di ko dë wan Jehovah Kotoigi bi taki taa: „Dee Jehovah Kotoigi sabi faandi mbei de ta biibi dee soni di de ta biibi. Nöö de ta biibi so soni di könima öndösuku tu.” Wë kandë u sa ta hakisi useei taa, ’ee soni dë di ta lei gbelingbelin taa wan Gadu dë, nöö faandi mbei sömëni sëmbë an ta biibi taa Gadu hën mbei hii soni?’ Wë di soni aki sa dë sö, u di so sëmbë an pena go öndösuku luku ee sö di soni aki dë tuutuu. Robert, di ko dë wan Jehovah Kotoigi, bi taki taa: „U di nöiti mi bi lei a siköö taa Gadu hën mbei hii soni, mbei ma bi ta biibi di soni dë. Di mi bi abi 22 jaa, nöö de bi lei mi soni a Bëibel di bi mbei mi ko biibi taa Gadu hën mbei hii soni. w21.08 bld. 15 pal. 4-5

Te u ta lesi di Bëibel, söseei te u ta haika te wotowan ta konda unfa de feni gaan bunu, nöö u ta ko sabi taa Jehovah ta du bunu da sëmbë. Ma woo ko möön fusutan di soni aki, te useei „tesi” fuu ko si taa Jehovah bunu. Boo taa u kë du di hii-ten diniwooko, ma fuu sa dou di maaka dë, nöö u musu tooka so soni a u libi. U sabi taa Jesosi bi paamusi u taa ee u ta buta di Könuköndë a di fosu kamian a u libi, nöö Jehovah o da u hii dee soni dee u abi fanöudu. Ma kandë nöiti useei bi si unfa Jehovah du dee soni aki da u (Mat. 6:33). Ma u di u ta biibi di soni di Jesosi paamusi u, mbei wa ta puu möni u bai so soni möön, söseei wa ta wooko sö hia möön, nöö u ta du hii soni di u sa du a di peleikiwooko. Te u ta du dee soni aki, nöö u ta si taa Jehovah ta mbei u feni dee soni dee u abi fanöudu. A di lö fasi aki useei ta „tesi” fuu ko si taa Jehovah bunu. w21.08 bld. 26 pal. 2

U ta si di wan seei soni a di ten aki ö? Wë aai. Sömëni keiki fesima ta kë taa dee sëmbë dee ta ko a di keiki u de musu dë nëbai sëmbë, de musu dë gudu sëmbë, söseei de musu dë sëmbë di bi go a hei siköö. De ta hoi dee lö sëmbë aki a di keiki u de, aluwasi ee de an ta libi a wan fasi di ta kai ku Gadu. Dee keiki fesima aki ta si dee dinima u Jehovah kuma sösö sëmbë, u di gaansë u sëmbë u di goonliba aki an ta si de u soni. A dë di soni di Paulosu bi taki. A bi taki taa Gadu tei dee sëmbë dee wotowan ta si kuma „sösö” sëmbë (1 Kol. 1:26-29). Ma Jehovah ta kai hii dee dinima fëën gaan soni. Andi sa heepi u fu wa ko ta si soni kumafa di goonliba aki ta si soni? (Mat. 11:25, 26) Na mbei de mbei i si dee sëmbë u Gadu kumafa de ta si de. I musu ko fusutan taa Jehovah ta tei sëmbë di abi sakafasi u de du di soni di a abi a pakisei u du (Ps. 138:6). Söseei buta pakisei a dee soni dee a du kaa, u di a wooko ku dee sëmbë di sëmbë u di goonliba aki ta si kuma don sëmbë. w21.05 bld. 8 pal. 1; bld. 9 pal. 5-6

Apösutu Paulosu bi ta wai taa dee baaa ku dee sisa bi heepi ën ku soni. A bi abi sakafasi, nöö a bi ta da sëmbë pasi u de heepi ën a soni (Fil. 2:19-22). Un dee baaa ku dee sisa dee ko gaandi, un sa lei a peipei fasi taa un ta kai dee möön njönkuwan u di kemeente gaan soni. Un sa da de pasi u de heepi unu ku soni. Un sa da de pasi u de seeka wagi soni da unu fuun sa go a kamian. De sa heepi unu bai soni, nasö de sa heepi unu ku woto soni ka woon abi heepi fanöudu. Di heepi di de ta heepi unu, da wan fasi fa Jehovah ta lei taa a lobi unu. Kandë un ku dee sëmbë dee ta heepi unu sa ko dë gaan mati. Un sa heepi de u de ko dë möön gaan mati u Jehovah, söseei un sa piki de taa un ta wai seei te un si taa njönkuwan ta mbei möiti u de du möön soni da di kemeente. Boiti dee soni aki, un sa mbei möiti u konda woto fuunu seei da de. Te un ta du dee soni aki, nöö un ta lei Jehovah taa un ta tei ën u bigi taa a hai njönkuwan ko a di kemeente fëën.​—Kol. 3:15; Joh. 6:44; 1 Tes. 5:18. w21.09 bld. 12 pal. 12-13

Jehovah lobi dee baaa ku dee sisa fuu. Ma so juu a sa ta taanga da u fuu lei taa u lobi de. Di soni aki sa dë sö, u di u dë sëmbë u peipei föluku, söseei u di de kiija u a peipei fasi. Boiti di dë, u di hii u tuu ta mbei föutu, mbei a sa pasa taa u du wan soni di sa hati woto sëmbë. Tökuseei hii u tuu sa du soni u lei taa u lobi dee baaa ku dee sisa fuu. Unfa u sa du di soni aki? Wë u sa djeesi di Tata fuu a di lei di a ta lei taa a lobi dee baaa ku dee sisa fuu (Ef. 5:1, 2; 1 Joh. 4:19). Wan sëmbë di abi tjalihati u wotowan ta suku fasi u heepi de, nasö u da de kötöhati. Di fasi fa Jesosi bi ta libi ku sëmbë bi ta lei unfa Jehovah bi ta booko hën hedi ku de tjika (Joh. 5:19). Wan daka Jesosi bi si gaan hia sëmbë ta ko nëën, hën „tjali u de kisi ën teee. Biga a si taa de dë fukafuka weiwei, kuma wanlö hia sikafu dë a mundu söndö sëmbë u kiija de” (Mat. 9:36). Na fii nöö Jesosi bi ta fii da dee sëmbë, ma a bi du wan soni u heepi de. A bi kula dee suwakima, nöö a bi heepi dee sëmbë dee bi dë „fukafuka”.​—Mat. 11:28-30; 14:14. w21.09 bld. 22 pal. 10-11

Jehovah lo’ u lei sëmbë taa a abi tjalihati u de. Di jeje u Gadu bi mbei apösutu Paulosu sikifi taa Gadu „abi tjalihati u sëmbë gaanfa seei”.Paulosu bi taki taa Gadu abi tjalihati, u di Gadu ta da so u dee dinima fëën pasi u de sa go libi a liba ala, hii fa de dë zöndu libisëmbë. A ta salufu de ku di jeje fëën (Ef. 2:4-7). Ma na dee dinima fëën dee a salufu nöö a ta lei taa a abi tjalihati da. Dafiti bi taki taa: „Jehovah ta du bunu da hii soni di ta libi, nöö a ta lei taa a abi tjalihati u hii dee soni dee a mbei” (Ps. 145:9). U di Jehovah lo’ sëmbë, mbei solanga a sa du wan soni u lei taa a abi tjalihati fuu, nöö a ta du ën. Jesosi da di sëmbë di möön sabi unfa Jehovah abi tjalihati u sëmbë tjika. Jehovah ku di Womi Mii fëën aki bi dë makandi a liba ala wan longi pisiten ufö a ko a goonliba aki (Nöng. 8:30, 31). Sömëni pasi Jesosi bi si fa hën Tata bi lei taa a abi tjalihati u zöndu libisëmbë (Ps. 78:37-42). Te a bi ta lei sëmbë soni, nöö a bi lo’ u taki soni u di waiti fasi aki, di hën Tata abi. w21.10 bld. 8-9 pal. 4-5

Jehovah bi piki di begi u Jesosi. Jehovah bi taki taa a o mbei di në fëën ko santa. Di Jesosi bi ta du di diniwooko fëën a goonliba aki, a bi ta tja gafa ko da hën Tata në (Joh. 17:26). Fëën mbei dee tuutuu Keesitu sëmbë ta si ën kuma wan gaandi u kai Gadu në, söseei u heepi woto sëmbë u de ko sabi di në fëën. Kölö sö baka di de seti di Keesitu kemeente, hën Jehovah pii sëmbë di an bi dë Isaëli sëmbë u de ko sëmbë fëën (Tjab. 15:14). Dee fesiten Keesitu sëmbë bi wai seei u wooko ku Gadu në, söseei de bi wai u heepi woto sëmbë u de ko sabi hën në. Dee Apösutu ku dee woto bakama u Jesosi bi ta wooko ku di në u Gadu te de bi ta du di peleikiwooko, söseei di de bi ta sikifi di Bëibel. A di fasi aki de bi lei taa de bi dë dee sëmbë dee ta heepi woto sëmbë u de ko sabi Gadu në (Tjab. 2:14, 21). A di ten aki dee Jehovah Kotoigi ta lesipeki di në u Gadu a di seei fasi. w21.10 bld. 20-21 pal. 8-10

Di bunuhati u Gadu dë u teego. Psalöm 136 ta taki di soni aki 26 pasi. A sikifi a di fosu vers u di Psalöm dë taa: „Un da Jehovah tangi, biga a abi bunuhati. Di bunuhati fëën dë u teego” (Ps. 136:1). A vers 2 te dou vers 26 u ta lesi taa: „Di bunuhati fëën dë u teego.” Te u ta lesi dee lasiti vers u di psalöm aki, nöö u ta si taa Jehovah ta lei u a sömëni fasi taa a abi bunuhati u nöömö. Di soni aki ta bigi da u seei. Dee wöutu di „bunuhati fëën dë u teego”, ta mbei u dë seiki taa di bunuhati u Jehovah an dë u wan pisiten nöö. U sabi taa Jehovah an o mbei pikipiki soni di dee dinima fëën ta du, tapëën fu an lobi de möön. Di soni aki ta mbei di biibi fuu ko taanga seei. Te Jehovah abi bunuhati u wan sëmbë, nöö a ta lobi di sëmbë nango nöömö, söseei a ta hoi hënseei nëën te soni ta miti ën. U ta wai seei u di u sabi taa Jehovah ta hoi hënseei a dee dinima fëën. Nöö di soni aki ta da u taanga fuu ta dini Jehovah go dou aluwasi ee soni ta miti u.​—Ps. 31:7. w21.11 bld. 4 pal. 9-10

I ta booko i hedi ku dee soni dee o pasa a di ten di ta ko u? Kandë i ta pakisei unfa soni o dë te de o poi di dee poipoi keiki, te Gögi u Magögi o ko feti ku u, nasö te di feti u Amagedon o bigi. Kandë i ta hakisi iseei taa: „Mi o sa hoi miseei a Gadu te dee soni aki o pasa u?” Ee i ta pakisei dee soni aki, nöö dee soni dee Jesosi taki a di tëkisi u tide o heepi i. Jesosi bi piki dee bakama fëën taa: „Wan musu dë fukafuka e. Un biibi Gadu.” Te u abi wan taanga biibi, nöö wa o ta fëëë andi o pasa a di ten di ta ko. Di fasi fa u ta du soni te fuka ta miti u a di ten aki, sa heepi u fuu mbei di biibi fuu ko möön taanga. Nöö woo ko sabi andi u musu du fuu ko abi wan möön taanga biibi. Hiniwan tesi di miti u ka u hoi dou, ta mbei u ko abi wan möön taanga biibi. Di soni aki o heepi u fuu hoi dou te woto fuka o miti u a di ten di ta ko. w21.11 bld. 20 pal. 1-2

Apösutu Paulosu bi da Timoteo taanga faa mbei hii möiti faa sa ta dini Gadu. Di soni aki dë da hii u tuu kuma Keesitu sëmbë a di ten aki tu (2 Tim. 4:5). Ma tökuseei so juu a ta taanga da u. Wë pakisei dee baaa ku dee sisa fuu dee ta libi a köndë ka lanti tapa di wooko fuu. Sömëni fuka ta miti dee sëmbë u Jehovah, di sa mbei taa de lasi hati. Sömëni u de musu ta wooko taanga u dee sëmbë u de feni dee soni di de abi fanöudu. De bi o ta kë peleiki möön gaanfa, ma a kaba u di wiki, nöö de an ta abi kaakiti sö möön. So baaa ku sisa ko suwaki gaanfa, so u de ko gaandi kaa, nöö so u de an sa ta pena kumutu a wosu seei. Di soni aki mbei de an sa ta du hia soni a di dini u Jehovah. Wotowan ta fii bookosaka hii juu, u di de ta si kuma Jehovah an ta kai de gaan soni. Aluwasi andi ta miti u, Jehovah sa da u kaakiti fuu sa dini ën ka u sa dini ën dou. w21.05 bld. 20 pal. 1-3

So juu, sëmbë sa da u taanga fuu du soni di an ta kai ku Jehovah. Te soni dë sö, nöö u musu taki da useei andi woo du. Buta pakisei a wan mama wëti di sikifi a Leifitiki 19:19. A ta taki taa: „Wan musu bisi koosu di de mbei ku tu pei maaun di de mökisi ku deseei.” Di wëti aki bi ta heepi sëmbë u de sa si dee Isaëli sëmbë sabi a dee woto köndë sëmbë dendu. U di wa dë a di Wëti u Mosesi basu, mbei an dë wan hogi soni ee wan Keesitu sëmbë ta bisi koosu di de mbei ku peipei maaun. Ma wa kë dë kuma sëmbë di ta du soni di an ta kai ku Gadu. Wë an dë u taki taa u lobi dee famii fuu, söseei taa u lobi woto sëmbë tu. Ma te a nama a dee soni dee u ta du a di libi, nöö u ta buta soni u Jehovah a di fosu kamian, aluwasi ee sëmbë o si taa wa ta du soni kuma de. Di soni aki da wan gaan fanöudu soni seei ee u kë ko dë santa.​—2 Kol. 6:14-16; 1 Pet. 4:3, 4. w21.12 bld. 5 pal. 14; bld. 6 pal. 16

Sëmbë sa feni di pasi di ta tja sëmbë go feni libi. Jesosi bi taki taa: „Ee un ta hoi dee lei mi ta lei unu aki nango nöömö, nöö woon ko dë bakama u mi tuutuu. Woon ko sabi sondi gbelingbelin, leti kumafa a dë a Gadu wojo, nöö a o mbei un ko fii kumutu a di saafu un sai dë” (Joh. 8:31, 32). A dë wan bunu soni seei taa ja luku a dee gaan hia sëmbë dee ta waka a di baai pasi, ma i mbei möiti fii feni di tuutuu lei. I bigi lei soni a di Wöutu u Gadu fii sa ko sabi unfa a kë fii libi, nöö i ta du dee soni dee Jesosi lei u. I bi lei tu taa Jehovah kë fii disa dee soni dee poipoi keiki ta lei sëmbë, söseei taa a kë fii disa dee piizii daka ku dee guwenti dee nama ku poipoi keiki. I bi ko fusutan tu taa an dë wan kösökösö soni u tooka soni a i libi fii ko ta du soni di ta kai ku Jehovah (Mat. 10:34-36). Kandë a bi taanga da i fii tooka soni a i libi. Ma tökuseei i hoi dou, u di i lobi di Tata fii di dë a liba ala. Wë a musu u ta wai ku i seei!​—Nöng. 27:11. w21.12 bld. 22 pal. 3; bld. 23 pal. 5

Mosesi da wan sëmbë di u sa djeesi a di fasi fa a bi tei lai baka di a bi mbei wan gaan föutu. Wan daka, Mosesi hati bi boonu gaanfa seei, nöö an bi gafa Jehovah. Di soni dë mbei Jehovah an dëën pasi möön faa go a di Paamusi Köndë (Nöb. 20:1-13). Di Mosesi bi ta taki unfa a bi ta pakisei u di woto, hën Jehovah bi piki ën taa: „Nöiti möön i musu da di woto aki ku mi” (Deto. 3:23-27). Mosesi hati an bi boonu. Ma a bi du andi Jehovah bi taki, nöö Jehovah bi mbei a tii dee Isaëli sëmbë go dou (Deto. 4:1). Mosesi da wan sëmbë di u sa djeesi te a nama ku di tei di u musu tei lai. Mosesi bi lei taa a bi tei di lai di Jehovah bi dëën, u di a bi hoi hënseei a Jehovah, hii fa a bi lasi di gaandi u go a di Paamusi Köndë. U ta feni wini te u ta djeesi womi kuma Mosesi di bi hoi hëseei a Gadu (Nöng. 4:11-13). Sömëni baaa ku sisa bi djeesi de. w22.02 bld. 11 pal. 9-10

A di jaa 32 baka Keesitu, wan bunu mati u Jesosi de kai Lazalosi bi ko suwaki, hën a lasi libi (Joh. 11:3, 14). Jesosi bi lobi Lazalosi ku dee tu sisa fëën Malia ku Maita gaanfa seei. Di Maita jei taa Jesosi ta ko, hën a kule go miti ën. Pakisei unfa a bi ta tjali di a bi taki taa: „Masa o, ee i bi dë aki, nöö di baaa u mi an bi o dëdë” (Joh. 11:21, 32, 33). A musu u dë taa di fasi fa Malia ku Maita bi ta tjali u di de baaa bi dëdë, bi mbei taa Jesosi këë. Ee wan wan sëmbë fii lasi libi, nöö Jehovah ta fusutan unfa i ta fii. Jesosi dë „leti kumafa” hën Tata dë (Heb. 1:3). Di wata bi pasa a Jesosi wojo, nöö di soni dë bi ta lei unfa hën Tata bi ta fii tu (Joh. 14:9). Ee i ta tjali u di wan sëmbë di i lobi lasi libi, nöö i sa dë seiki taa Jehovah ta si, söseei a ta fusutan unfa i ta fii. A ta fii da i, nöö a kë da i kötöhati.​—Ps. 34:18; 147:3. w22.01 bld. 15 pal. 5-7

Te i ta fan ku Jehovah, te i ta haikëën, söseei te i ta kai pakisei a dee soni dee i ta lei fëën, nöö joo feni gaan bunu. Di fosu soni, hën da joo ta du soni a wan möön köni fasi. Di Bëibel ta taki taa „di sëmbë di ta waka ku köni sëmbë o ko köni” (Nöng. 13:20). Di u tu soni, hën da joo ko möön sa’ u lei sëmbë soni. Te u ta lei wan sëmbë soni u Bëibel, nöö wan u dee möön fanöudu maaka fuu, ta dë fuu heepi ën fëën ku Jehovah ko dë mati. Möön u ta fan ku di Tata fuu di dë a liba ala, möön woo ko lobi ën, nöö möönmöön woo ko dë seekaseeka u heepi di sëmbë di u ta lei soni faa ko lobi ën tu. Pakisei di fasi fa Jesosi bi ta du soni. A bi ta taki soni u Jehovah a sö wan fasi taa dee bakama fëën seei bi ta ko lobi Jehovah tu (Joh. 17:25, 26). Di u dii soni, hën da di biibi fii o ko möön taanga. Buta pakisei a di soni di ta pasa te i hakisi Gadu faa tii i, faa da i kötöhati, nasö faa heepi i. Hiniwan juu te Jehovah piki di begi fii, nöö di biibi fii ta ko möön taanga.​—1 Joh. 5:15. w22.01 bld. 30 pal. 15-17

U di Jehovah lobi u, söseei u di a kë fuu dë waiwai, mbei a ta piki u taa u musu kaba ku fasi u pakisei di an bunu, ku woto soni di u bi guwenti du di an bunu (Jes. 48:17, 18). Jehovah sabi taa dee sëmbë dee ta du soni di an bunu, ta tja fuka ko da deseei, ku woto sëmbë tu. Nöö a ta hati Jehovah te a ta si di soni dë. Kandë bigibigi so u dee mati fuu ku dee famii fuu o ta mbei u fa te de si taa u ta tooka dee fasi fuu dee an bunu (1 Pet. 4:3, 4). Kandë de ta taki taa u sa du andi u kë, söseei taa wa musu mbei woto sëmbë piki u andi u musu du. Ma te sëmbë an ta libi ku dee wëti u Jehovah, nöö de ta da Saatan pasi u mbei de ko dë kumafa a kë (Lom. 12:1, 2). Hii u tuu musu taki andi woo du: U musu taki ee woo hoi dee awoo fasi fuu di di zöndu ku di goonliba u Saatan mbei u ko abi, nasö ee woo da Jehovah pasi faa tooka u ko dë di möön bunu sëmbë di u sa ko dë nöunöu.​—Jes. 64:8. w22.03 bld. 3 pal. 6-7

Te u ta pakisei fundu u di Wöutu u Gadu, nöö a ta heepi u fu wa booko u hedi tumisi. Boo luku unfa di Bëibel bi heepi wan sisa di bi ta tjali u di manu fëën bi dëdë. Wan gaanwomi bi piki ën taa ee a lesi di buku Jöpu, nöö a sa heepi ën. Di a lesi di buku dë, hën a bigi kuutu Jöpu u di fasi fa a bi ta pakisei. A bi ta pakisei taa: „Jöpu, na soni u dee bookohedi fii wanwan nöö i musu ta pakisei!” Ma a bi ko fusutan taa hënseei bi ta du soni kuma Jöpu. Di soni aki bi heepi ën faa tooka di fasi fa a bi ta pakisei, söseei a bi heepi ën faa feni di kaakiti di a bi abi fanöudu, u di hën manu bi lasi libi. Jehovah ta tei woto dinima fëën tu, u da dee dinima fëën kaakiti. Paulosu bi ta hangi u dë makandi ku dee baaa ku dee sisa fëën a di biibi, u de sa ta ’da deseei taanga’.​—Lom. 1:11, 12. w21.05 bld. 22 pal. 10; bld. 24 pal. 11-12

Gadu bi piki dee Isaëli sëmbë taa: „Dii pasi a wan jaa hii dee womi sëmbë musu go a Jehovah di Gadu fuunu fesi, a di kamian di a o lei unu” (Deto. 16:16). De bi abi u disa de wosu ku dee goon u de, hii fa sëmbë an bi dë u luku de. Ma Jehovah bi paamusi de taa: „Na wan sëmbë o kë tei di köndë fuunu te un nango a Jehovah fesi” (Ëki. 34:24). U di dee Isaëli sëmbë bi abi tuutuu futoou a Jehovah, mbei de bi nango a dee piizii di de bi ta hoi hiniwan jaa. De bi ta feni sömëni gaan bunu. De bi ta ko sabi dee wëti u Gadu möön bunu, de bi ta kai pakisei a dee bunu soni dee Gadu bi du da de, söseei de bi ta dë makandi ku woto sëmbë di bi lobi Jehovah tu. U ta feni dee seei wini aki tu te u ta mbei hii möiti u go a dee komakandi. Nöö pakisei unfa Jehovah ta wai tjika te u seeka useei u da wan sati piki di o da wotowan taanga. w22.03 bld. 22 pal. 9

Jehovah bi ta seeka Jesosi faa sa du di wooko fëën kuma gaan mindima. Jesosi bi ko sabi unfa a taanga tjika u piki Gadu buka te a ta taanga da u gaanfa. A bi hebi dëën sö gaanfa taa a bi begi wan „gaan begi, ku bai këë, ku wata a wojo seei”. Wë u di dee soni aki bi miti Jesosi, mbei a sa fusutan unfa soni dë da u, söseei „a sa heepi u awaa te u dë a fuka”. U ta tei ën u bigi seei taa Jehovah da u wan Gaan Mindima, di ta „fii ku u tee wan soni taanga da u poi fuu musu du”! (Heb. 2:17; 4:14-16; 5:7-10) Jehovah da pasi u Jesosi tja sitaafu u te a dëdë, hën da u di a bi musu piki wan fanöudu soni. Di soni dë da: Libisëmbë sa hoi deseei a Gadu hii fa fuka ta miti de gaanfa seei ö? Wë Saatan bi taki taa libisëmbë an sa du di soni aki. Saatan bi taki taa libisëmbë ta dini Gadu u di de kë feni wini da deseei nöö a kaba, söseei taa de an ta dini Jehovah ku hii de hati (Jöpu 1:9-11; 2:4, 5). Jesosi bi hoi hënseei a Jehovah, nöö a bi lei taa Saatan da wan mindisonima. w21.04 bld. 17 pal. 7-8

Ufö wan sëmbë di ta lei soni u Bëibel dopu, nöö a musu ta du dee soni di di Bëibel ta taki. Te wan sëmbë di ta lei soni u Bëibel ta du dee soni dee a ta lei, nöö a ta ko dë kuma di ’köni womi’ u di woto u Jesosi, di bi seti di goonsei u di wosu fëën a wan taanga goon (Mat. 7:24, 25; Luk. 6:47, 48). Heepi di sëmbë di i ta lei soni u Bëibel, faa sa tooka soni nëën libi (Maik. 10:17-22). Jesosi bi sabi taa a bi o taanga da wan guduma u sei dee gudu fëën (Maik. 10:23). Hii fa Jesosi bi sabi taa di soni dë bi o taanga da di womi faa du, tökuseei a bi piki ën faa du ën. Faandi mbei? Wë u di Jesosi bi lobi ën, mbei a bi piki ën di soni dë. So juu a sa pasa taa wa da di sëmbë di u ta lei soni u Bëibel taanga, faa du wan soni u Bëibel di a ta lei, u di u ta si kuma an kaba jeti faa du ën (Kol. 3:9, 10). Ma ee ja biabia u heepi ën faa ko sabi andi a musu tooka, nöö di soni dë o heepi ën faa sa tooka di soni möön hesi. Te i ku ën ta taki u dee lö soni aki, nöö a sö wan fasi i ta lei taa i ta booko i hedi ku ën.​—Ps. 141:5; Nöng. 27:17. w21.06 bld. 2 pal. 3; bld. 3 pal. 5

A di tëkisi u di woto aki, apösutu Petuisi bi taki gbelingbelin u di fasi fa Jesosi bi hoi dou, hii fa fuka bi ta miti ën. Nöö u sa djeesi ën a di lö fasi aki. Ma sömëni woto fasi dë jeti fa u sa djeesi Jesosi (1 Pet. 2:18-25). Ma ee fuu taki ën seei, nöö u sa djeesi Jesosi a hii soni di a bi taki, söseei a hii soni di a bi du. U sa ta waka a Jesosi baka tuutuu, hii fa u da zöndu libisëmbë u? Wë aai. Petuisi bi piki u taa u musu mbei hii möiti fuu „waka a [Jesosi] baka”. Ma di soni dë an kë taki taa woo sa du ën söndö fuu mbei föutu. Ee u ta mbei hii möiti fuu waka a Jesosi baka, hii fa u da zöndu libisëmbë, nöö a o dë taa u ta du di soni di apösutu Johanisi bi taki. A bi taki taa: „Ta waka kumafa Keesitu bi ta waka”(1 Joh. 2:6). Te u ta waka a Jesosi baka, nöö u ku Jehovah ta ko dë möön gaan mati. Faandi mbei u sa taki sö? Wë Jesosi da di möön bunu sëmbë di u sa djeesi ee u kë taa libi fuu musu ta kai ku Gadu (Joh. 8:29). Ee u ta waka a Jesosi baka, nöö woo sa ta du soni di ta kai ku Jehovah. Wë u sa dë seiki taa Jehovah o ko dë gaan mati u hiniwan sëmbë di ta mbei möiti fëën ku ën dë mati.​—Jak. 4:8. w21.04 bld. 3 pal. 4-6

Jehovah ta si dee bunu fasi dee u abi. A ta si taa u sa ko ta du soni a wan möön bunu fasi, söseei a ta heepi u fuu ku ën sa ko dë mati. Ee u ta du dee soni dee a ta piki u, nöö u ku ën o dë mati u nöömö! (Joh. 6:44) Ee u dë seiki taa Jehovah lobi u, söseei taa a ta heepi u, nöö di soni dë o da u taanga fuu dini ën ku hii u hati, aluwasi di libi ta taanga da u. Ma ee wa kaba ta biibi taa Jehovah ta booko hën hedi ku u, nöö ’wa o abi kaakiti tjika’ (Nöng. 24:10). Nöö te u bigi si kuma Gadu an lobi u, nöö wa o sa hoi dou te Saatan ta pooba u (Ef. 6:16). So u dee baaa ku dee sisa fuu bi bigi ko ta si kuma Jehovah an lobi de, söseei taa an ta booko hën hedi ku de. Andi u musu du ee u bigi ko ta si kuma Jehovah an lobi u? Wë wantewante dë u musu mbei möiti fu wa pakisei di soni dë möön! Begi Jehovah faa heepi i fu ja pakisei di soni dë möön, ma be a da i ’di kötöhati fëën di o tjubi i hati ku i fusutan’ (Ps. 139:23; Fil. 4:6, 7). Boiti di dë, hoi a pakisei taa na i wanwan ta fii sö. w21.04 bld. 20 pal. 1; bld. 21 pal. 4-6

Unfa i du ko toon wan Jehovah Kotoigi? Kandë dee gaansëmbë fii bi konda soni u di ’bunu buka’ da i. Kandë i bi jei soni fëën a wookope nasö a siköö. Nasö a sa kan taa sëmbë bi ko peleiki da i a i pisi (Maik. 13:10). Bakaten wan sëmbë bi ta tei hën ten ku hën kaakiti, ta lei i soni u Bëibel. Di a bi ta lei i soni u Bëibel, hën i bi ko ta lobi Jehovah, söseei i bi ko sabi taa hënseei lobi i tu. Jehovah bi hai i ko a di tuutuu lei. Nöunöu i dë wan bakama u Jesosi Keesitu, nöö i ta wakiti di ten ka joo sa libi u teego (Joh. 6:44). U dë seiki taa i ta tei ën u bigi taa Jehovah bi mbei wan sëmbë heepi i fii ko sabi soni u di tuutuu lei, söseei taa a mbei i ko dë wan dinima fëën. U di u ko sabi soni u di tuutuu lei, mbei useei abi di gaandi fuu heepi wotowan u de ko ta waka a di pasi di o mbei de feni teego libi. Kandë an ta taanga da u fuu go peleiki da sëmbë a de pisi. Ma a sa taanga da u fuu hakisi wan sëmbë ee a bi o kë fuu lei ën soni u Bëibel, nasö a sa taanga da u u lei wan sëmbë soni u Bëibel. w21.07 bld. 2 pal. 1-2