Bakajailiba

Jehovah kë u hii dee dinima fëën ta dë waiwai. Jehovah dë zuntu ku hiniwan fuu, nöö a ta si te u ta fii tjali nasö te u ta fii bookosaka (Ps. 145:18, 19). Pakisei unfa Jehovah bi ta booko hën hedi ku di tjabukama fëën de kai Elia. Di womi aki bi ta libi a wan ten ka soni an bi ta waka bunu a Isaëli. Wanlö sëmbë bi dë a Isaëli di bi abi makiti, söseei di an bi lobi Jehovah. Dee sëmbë aki bi ta du ku dee sëmbë dee bi ta dini Jehovah, nöö de bi kë kii Elia (1 Kön. 19:1, 2). Elia bi si tu kuma hën bi da di wan kodo tjabukama a di ten dë di bi ta dini Jehovah jeti. Di soni dë bi mbei a möön lasi hati (1 Kön. 19:10). Jehovah Gadu bi du wan soni wantewante u heepi Elia. A bi manda wan ëngëli go piki di tjabukama fëën taa an bi dë hën wanwan. Di ëngëli bi piki Elia taa sömëni woto Isaëli sëmbë bi dë jeti di bi ta dini Jehovah ku hii de hati! (1 Kön. 19:5, 18) Jesosi bi piki dee bakama fëën a wan lobihati fasi taa dee sëmbë u di kemeente bi o dë kuma wan gaan famii da de (Maik. 10:29, 30). Nöö Jehovah, di hedima u di gaan famii aki, bi paamusi u taa a bi o heepi dee sëmbë dee kë dini ën.​—Ps. 9:10. w21.06 bld. 8-9 pal. 3-4

Sömëni sëmbë an ta kë haika u, u di u ta tei di Bëibel u lei sëmbë taa dee soni di keiki ta lei sëmbë da poipoi soni. So hedima u keiki ta lei sëmbë taa Gadu ta sitaafu sëmbë u di a ta tjuma de a faja. De ta taki di soni aki sö taa sëmbë sa ta saka deseei a de basu. Dee dinima u Jehovah, ta dini wan Gadu di abi lobi, nöö de ta heepi sëmbë u de ko fusutan taa di soni aki an dë sö tuutuu. Dee hedima u keiki ta taki tu taa te wan sëmbë dëdë, nöö wan soni dë nëën dendu di ta libi go dou. Ma u dee dinima u Jehovah ta lei sëmbë taa di soni aki an dë sö. Biga ee sö di soni aki bi dë, nöö an bi o dë fanöudu u Gadu weki sëmbë di dëdë ko a libi baka. Sömëni keiki ta lei sëmbë taa hii soni di u ta du bi seti sö a fesi kaa, ma u dee dinima u Jehovah ta lei sëmbë taa hiniwan sëmbë sa taki da hënseei ee a o dini Gadu, nasö ee an o dini ën. Unfa dee hedima u keiki ta feni di soni aki? Möön gaanfa, hati u de ta boonu. Ee u lobi dee tuutuu lei u Bëibel, nöö u musu biibi dee soni di Gadu ta piki u (Joh. 8:45, 46). Wa dë kuma Saatan Didibi, u di u ta taki unfa soni dë tuutuu. Wa ta du soni di an ta kai ku dee soni dee u ta biibi (Joh. 8:44). Jehovah kë taa dee sëmbë fëën musu dë kuma Jesosi. ’De musu buuse hiniwan soni di de si taa hogi, biga ku bunu soni nöö de musu ta nama’.​—Lom. 12:9; Heb. 1:9. w21.05 bld. 10-11 pal. 10-11

Andi u musu du ee u ko si taa u abi gaanfasi, nasö taa u abi langawojo? U sa tooka! Apösutu Paulosu bi taki taa dee sëmbë dee Didibi bi kisi ku dee taapu fëën, ’sa kumutu a di kamian ka Didibi bi kisi de buta’ (2 Tim. 2:26). Na fëëkëtë nöiti taa Jehovah taanga möön Saatan. Fëën mbei ee u da Jehovah pasi faa heepi u, nöö woo sa kumutu a hiniwan u dee taapu u Saatan. A dë sö tuu taa u sa kumutu a dee taapu u Saatan. Ma di möön bunu soni di u sa du, hën da fuu mbei möiti fu an feni u kisi. Jehovah nöö sa heepi u fuu du di soni aki. Fëën mbei begi Jehovah faa heepi i fii sa si ee dee taku fasi aki bigi tooka di fasi fa i ta pakisei ku di fasi fa i ta du soni (Ps. 139:23, 24). Mbei hii möiti u dee taku fasi aki an mbei lutu a i hati! Dusudusu jaa longi kaa Saatan ta höndi sëmbë. Ma abiti möön de o söötö ën, nöö te u kaba fëën de o kii ën (Ako. 20:1-3, 10). U ta wakiti di daka dë seei! Ma u di di daka dë an dou jeti, mbei a bunu fii köni u Saatan an feni i kisi ku dee taapu fëën. Mbei hii möiti be ja ko abi gaanfasi ku langawojo. Dë kabakaba fii ’feti ku Didibi fu an ko a i hati, nöö a o kule go disa i’.​—Jak. 4:7. w21.06 bld. 19 pal. 15-17

Jehovah ta wai te wan sëmbë tei di tuutuu lei u Bëibel, söseei te a ta konda soni fëën da wotowan (Nöng. 23:15, 16). Na piki wai Jehovah o ta wai te a ta si fa dee sëmbë fëën ta peleiki, ta lei sëmbë soni u Bëibel a di ten aki! Hii fa wan siki bi paaja a hii goonliba a di jaa 2020, tökuseei dee peleikima bi lei söwan 7.705.765 sëmbë soni u Bëibel. Di soni dë bi heepi 241.994 sëmbë u de buta de libi a Jehovah maun, nöö de dopu. Dee njunjun bakama u Jesosi aki seei o lei wotowan soni u Bëibel, nöö de o heepi de u de ko dë bakama u Jesosi tu (Luk. 6:40). U sa dë seiki taa Jehovah ta wai ku u, te u ta lei sëmbë soni u heepi de u de ko dë bakama u Jesosi. An dë wan kösökösö soni u heepi sëmbë u de ko dë bakama u Jesosi. Ma Jehovah sa heepi u fu lei wotowan soni, u de sa ko lobi di Tata fuu di dë a liba ala. I bi o sa mbei möiti fii sa feni wan sëmbë seei ta lei soni u Bëibel ö? Te u ta hakisi hiniwan sëmbë di u ta miti ee de bi o kë fuu lei de soni u Bëibel, nöö a kan taa a o sa foondo u te u si unfa soni o waka. w21.07 bld. 6-7 pal. 14-16

Könu Dafiti bi da möni ku woto soni u de bi sa mbei di Wosu u Gadu (1 Klon. 22:11-16). Wë kandë wa sa go heepi mbei kamian di di ölganisaasi u Jehovah ta mbei, u di wa abi kaakiti sö möön. Ma tökuseei u sa da möni u heepi ku dee lö wooko dë. Söseei u sa heepi dee möön njönkuwan ku di köni di u abi. Boo luku andi u sa lei a di woto u apösutu Paulosu. A bi kai Timoteo faa ko wooko makandi ku ën di a bi ta du di sëndëlengi wooko. Paulosu bi lei Timoteo unfa a sa du di peleikiwooko, söseei unfa a sa lei sëmbë soni u Bëibel (Tjab. 16:1-3). Di lei di Paulosu bi lei Timoteo soni, bi heepi ën faa du di peleikiwooko a wan bunu fasi (1 Kol. 4:17). Bakaten Timoteo bi toona lei wotowan dee soni dee Paulosu bi lei ën. w21.09 bld. 12 pal. 14-15

Andi u sa lei a di bakama u Jesosi de kai Apolo, söseei na apösutu Paulosu? Dee tu womi aki tuu bi sabi di Wöutu u Gadu bumbuu. De bi dë leima di hia sëmbë bi sabi, söseei de bi sa’ u lei sëmbë soni bunu seei. De tu tuu bi heepi sömëni sëmbë u de ko dë bakama u Jesosi. Ma de an bi ta haun ku deseei (Tjab. 18:24). Baka di Apolo bi kumutu a Kolenti, Paulosu bi hakisi ën faa toona go ala baka (1 Kol. 16:12). An dë u taki taa Apolo bi wooko ku di köni di a bi abi u du bunu soni. A bi wooko ku ën u paaja di bunu buka, söseei u da dee baaa ku dee sisa fëën taanga. U sa taki taa Apolo bi abi sakafasi. Di Bëibel an ta taki taa a bi fii wan fasi di Akila ku Pesila bi heepi ën „faa sa sabi soni u Gadu möön fini” (Tjab. 18:24-28). Apösutu Paulosu bi sabi taa Apolo bi ta du bunu wooko. Ma Paulosu an bi ta fëëë taa sëmbë bi o pakisei taa Apolo bunu möön hën. Te u ta lesi dee soni dee Paulosu bi sikifi da dee Keesitu sëmbë u Kolenti, nöö u sa si taa a bi abi sakafasi, söseei an bi ta si kuma a hei möön wotowan.​—1 Kol. 3:3-6. w21.07 bld. 18-19 pal. 15-17

Adam ku Eva bi pasa Gadu buka ku deseei kë, nöö fëën mbei a bi fiti taa Jehovah puu de a di wosudendu fëën. Ma unfa a bi o dë ku dee bakamii u de? Wë u di Jehovah lobi libisëmbë mbei a seti soni sö taa dee bakamii u de dee bi o ta piki hën buka, bi o sa toona ko dë sëmbë u di wosudendu fëën. A bi du di soni aki u di a bi manda di wan kodo Womi Mii fëën ko dëdë paka zöndu da libisëmbë (Joh. 3:16). U di Jesosi bi ko dëdë paka di paima aki, mbei Jehovah bi sa tei 144.000 sëmbë u de ko dë womi mii fëën a liba ala (Lom. 8:15-17; Ako. 14:1). Boiti di dë, milionmilion sëmbë dë di ta piki Gadu buka a di ten aki. Dee sëmbë aki ta biibi taa baka di lasiti tesi di de o kisi a kaba u di Dusu Jaa Tii u Keesitu, de o sa ko dë sëmbë u di wosudendu u Gadu (Ps. 25:14; Lom. 8:20, 21). Nöunöu kaa de ta kai Jehovah de „Tata” (Mat. 6:9). Dee sëmbë dee o weki ko a libi baka seei o feni di okasi u de ko sabi soni u Jehovah tu. Wë ee dee sëmbë aki piki Jehovah buka, nöö te u kaba fëën deseei o ko dë sëmbë u di wosudendu fëën tu. w21.08 bld. 5 pal. 10-11

Apösutu Paulosu bi kisi di faantiwöutu u du di peleikiwooko, nöö sömëni jaa longi a bi ta si di wooko dë kuma di möön fanöudu soni. A bi ta peleiki da sëmbë a kamian ka hia sëmbë bi ta ko, söseei a sëmbë pisi tu (Tjab. 20:20). A bi ta tei hiniwan okasi di a feni faa peleiki da wotowan! Di a bi dë na Atene ta wakiti dee wotowan fëën, hën a bigi paaja di bunu buka da wanlö nëbai sëmbë di bi sai dë. So u dee sëmbë aki bi haikëën (Tjab. 17:16, 17, 34). Di Paulosu bi dë a dunguwosu seei, a bi ta peleiki da dee sëmbë dee a bi ta miti (Fil. 1:13, 14; Tjab. 28:16-24). Paulosu bi ta wooko ku di ten fëën a di möön bunu fasi. A bi ta kai wotowan u de ko ku ën a di peleikiwooko tu. Di fosu pasi di a bi o du di sëndëlengiwooko, hën a bi kai Johanisi, di de ta kai Maikusi tu, faa ko ku ën. Nöö a di u tu pasi, a bi kai Timoteo (Tjab. 12:25; 16:1-4). Wë u ta fusutan taa Paulosu bi lei dee womi aki unfa de musu seeka soni a di kemeente, unfa de musu heepi dee baaa ku dee sisa a di kemeente, söseei unfa de sa ko dë bunu leima.​—1 Kol. 4:17. w22.03 bld. 27 pal. 5-6

So sëmbë an ta biibi taa wan Gadu dë di mbei hii soni, u di de ta feni taa soni di de ta si ku wojo wanwan nöö de ta biibi. Ma ee fuu taki ën seei, dee sëmbë aki ta biibi soni di de an ta si. Wë de ta biibi taa wan kaakiti dë a di goonliba di ta mbei taa te i vinde wan soni go a liba, a ta kai ko a goon baka. Wë hii fa de an ta si di kaakiti aki ku wojo, tökuseei de ta si soni di ta lei taa di kaakiti aki dë tuutuu. Ma te di Bëibel ta taki u biibi, nöö a nama ku „wanlö soni [di] dë tuutuu, hii fa ja ta si de ku wojo” (Heb. 11:1). U abi ten ku kaakiti fanöudu fuu öndösuku dee soni aki da useei, nöö sömëni sëmbë an ta kë mbei di möiti dë. Wan sëmbë di an ta kë mbei di möiti dë sa feni taa Gadu an dë. Baka di so könima bi ko öndösuku soni, de bi ko fusutan taa Gadu hën mbei di mundu. Bigibigi de an bi ta biibi taa wan Gadu dë di mbei hii soni, u di de an bi lei de dee soni dë a dee hei siköö ka de bi go. Ma de bi ko sabi soni u Jehovah. Sö nöö useei musu ta mbei möiti hii juu fuu ko ta möön biibi Gadu, aluwasi na un siköö u bi go nasö aluwasi unfa de bi kiija u. w21.08 bld. 14 pal. 1; bld. 16 pal. 6-7

Jesosi bi konda wan woto u wan womi mii di bi lasi, u lei taa Jehovah abi tjalihati u sëmbë gaanfa seei. Di womi mii aki bi foloisi kumutu a wosu, hën a „poi di möni fëën tuu ku jajo libi” (Luk. 15:13). Bakaten a bi tjali u di soni di a bi du. A bi saka hënseei, hën a toona go a wosu baka. Unfa hën tata bi o feni ën taa a toona ko baka? Jesosi bi taki taa: „Di [di womi mii] bi dë te a longi ala ta ko, hën di tata si ën. Nöö hën tjali u di mii fëën kisi ën tee, hën a kule go baasëën, hën a bosi ën.” Di tata an bi da di womi mii fëën sen. Ma a bi dëën paadon u di a bi abi tjalihati fëën, söseei a bi toona tei ën ku wai a wosu baka. Di womi mii di bi lasi bi du wan gaan zöndu, ma u di a bi tjali u di zöndu di a bi du, mbei hën tata bi dëën paadon. Jehovah dë kuma di tata di bi abi tjalihati u di womi mii fëën. Jesosi ta lei u ku di woto aki taa hën Tata dë kabakaba u da sëmbë paadon te de du wan zöndu, ee de tjali tuutuu u di zöndu di de du.​—Luk. 15:17-24. w21.10 bld. 8 pal. 4; bld. 9 pal. 6

A di ten aki, sömëni keiki fesima ta du hii soni di de sa, u sëmbë an sabi taa Gadu abi wan në. De puu di në a so Bëibel. So u de an ta kai di në u Gadu te de ta hoi keiki. A dë gbelingbelin u si taa dee Jehovah Kotoigi da dee sëmbë dee ta lei taa de ta lesipeki di në u Gadu. U ta heepi sëmbë u de ko sabi Gadu në. Woto keiki an dë di ta du di soni aki kumafa u ta du ën. U da Jehovah Kotoigi, nöö u ta lei taa Kotoigi fëën u dë tuutuu! (Jes. 43:10-12) U doloki möön leki 240 milion u di Bijbel​—Nyun-Grontapuvertaling. A di Bëibel aki u buta di në Jehovah a hii dee kamian ka woto sëmbë bi puu ën. Boiti di dë u ta sikifi woto buku di u ta puu buta a möön leki 1000 peipei töngö, nöö a dee buku dë di në Jehovah dë u feni. w21.10 bld. 20-21 pal. 9-10

U ta dini Jehovah te u ta heepi dee baaa ku sisa fuu dee abi heepi fanöudu. Jehovah bi paamusi taa a bi o toona paka dee Isaëli sëmbë dee bi ta da dee pooti sëmbë soni (Deto. 15:10). Sö nöö a dë taa hiniwan juu te u heepi wan baaa nasö wan sisa fuu, nöö Jehovah ta si ën kuma wan kado di u dëën (Nöng. 19:17). Di dee Keesitu sëmbë u Filipi bi manda soni da Paulosu di a bi dë a dunguwosu, hën a bi taki taa dee soni dë bi dë ’leti kuma wan paima de tja go da Gadu, nöö Gadu seei ta wai ku de tu’ (Fil. 4:18). Te i pakisei dee sëmbë dee i ku de dë a wan kemeente, nöö hakisi iseei di soni aki: ’Wan sëmbë dë a di kemeente di mi sa heepi ö?’ Jehovah ta wai te a ta si taa u ta tei u ten, u kaakiti, dee soni di u sa’ u du, ku dee gudu fuu u heepi wotowan. A ta si di soni aki kuma wan fasi fa u ta dini ën (Jak. 1:27). U musu ta da u ten ku u kaakiti te u ta dini Jehovah. Ma tökuseei an dë kuma wan hebi da u (1 Joh. 5:3). Faandi mbei? U di u ta dini Jehovah u di u lobi ën, nöö u lobi dee baaa ku dee sisa fuu tu. w22.03 bld. 24 pal. 14-15

Te u ta pakisei dee fuka dee ta miti dee baaa ku dee sisa fuu, nöö woo sa abi tjalihati u de. A sa pasa taa wan sisa dë ku suwaki, ma an lo’ u taki u di suwaki fëën wan apaiti. Ma kandë a o wai ee wan sëmbë bi o kë heepi ën ku so soni. Ee u ta si taa a ta taanga dëën faa sölugu dee sëmbë fëën wosudendu, nöö kandë u sa ta boi soni dëën, nasö u sa ta heepi ën seeka wosu. Nasö ee wan baaa lasi wooko, nöö kandë u sa dëën wan piki möni u heepi ën u te a feni wan woto wooko. Ma kandë wa a’ fu piki ën ambë dëën di möni. An dë fuu wakiti u wan baaa nasö wan sisa hakisi u fuu heepi ën ku wan soni, ufö u lei taa u abi tjalihati u sëmbë. U sa du soni kumafa Jehovah ta du soni. U sa heepi wotowan a soni söndö faa dë taa de musu ko hakisi u fuu heepi de. Hiniwan daka Jehovah ta mbei di sonu jabi da u. An dë fuu ta hakisi ën faa du di soni aki. Nöö hii sëmbë a goonliba aki ta feni wini te di sonu jabi. Jehovah ta lei taa a lobi u tuutuu, u di a ta da u dee soni dee u abi fanöudu. U lobi Jehovah u di a abi bunu fasi, söseei u di a lo’ u da sëmbë soni! w21.09 bld. 22-23 pal. 12-13

Jehovah ta da sëmbë paadon u di a abi bunuhati. Te wan sëmbë ta tjali u dee zöndu dee a du, söseei te a tapa ku dee zöndu fëën, nöö Jehovah ta da di sëmbë paadon u di a abi bunuhati. Dafiti bi taki u Jehovah taa: „An da u hii dee sitaafu dee u musu kisi u dee zöndu fuu. An mbei u paka u hii dee föutu dee u mbei” (Ps. 103:8-11). Soni bi miti Dafiti nëën libi, nöö a bi sabi unfa soni sa ta hebi da wan sëmbë tjika te háti ta fon mën. Ma a bi ko sabi tu taa Jehovah ta dë „kabakaba u da sëmbë paadon”. Andi ta mbei Jehovah ta da sëmbë paadon? U sa feni di piki a di tëkisi u tide. Awa, Dafiti bi taki a wan begi taa Jehovah ta da sëmbë paadon, u di a abi bunuhati pasa maaka da dee sëmbë dee ta begi ën faa da de paadon. A bunu, söseei a fiti taa a ta hati u te u du wan zöndu. Di soni dë sa mbei u hakisi Gadu faa da u paadon, söseei a sa mbei u bia du soni woto fasi. w21.11 bld. 5 pal. 11-12

Jehovah lobi di në fëën. Nöö a kë taa hii sëmbë musu lesipeki ën (Jes. 42:8). Ma söwan sikisi dusu jaa longi, sëmbë ta poi di në fëën (Ps. 74:10, 18, 23). Di soni aki bi bigi di Didibi (di kë taki hogihati mindisonima), bi taki taa Jehovah ta tapa Adam ku Eva, u de an feni wan soni di de abi fanöudu (Ken. 3:1-5). Sensi di ten dë, hën sëmbë ta mindi soni da Jehovah taa a ta tapa libisëmbë u de an feni dee soni di de abi fanöudu tuutuu. A bi ta toobi Jesosi taa sëmbë bi ta poi hën Tata në. Jehovah abi leti u tii liba ala ku goonliba aki. Nöö di fasi fa a ta tii da di möön bunu wan (Ako. 4:11). Ma Didibi bi pooba u ganjan dee ëngëli ku libisëmbë tuu, u de ko ta si kuma Gadu an abi leti u tii. Abiti möön na wan sëmbë o sa hopo fia ku ën möön. Jehovah o lei taa di Könuköndë fëën wanwan sa tja bööböö libi ko a goonliba aki. w21.07 bld. 9 pal. 5-6

Wan womi ta kë taa hën mujëë ku dee mii fëën musu abi soni u njan, soni u bisi, söseei wan kamian u libi. I dë ku möni fuka u? Ee sö a dë, hën da soni musu u ta taanga da i. Ma hii fa soni ta taanga da i, tökuseei i sa mbei di biibi fii ko möön taanga a di pisiten aki. Begi Jehovah, nöö lesi dee soni dee Jesosi taki a Mateosi 6:25-34, nöö i kai pakisei a de. Pakisei woto u sëmbë u di ten aki di Jehovah bi heepi, u di de bi ta buta hii de pakisei a di diniwooko u de (1 Kol. 15:58). Te i ta du di soni dë, nöö joo dë möön seiki taa Jehovah o heepi i, u di a bi heepi wotowan di bi miti dee seei soni kuma i. A sabi andi i abi fanöudu, nöö a sabi unfa a musu heepi i. Te i ta si fa Jehovah ta heepi i nöunöu kaa, nöö di biibi fii o ko möön taanga, söseei a o heepi i fii hoi dou te möön gaan fuka o miti i a di ten di ta ko. w21.11 bld. 20 pal. 3; bld. 21 pal. 6

Di biibi u sömëni Keesitu sëmbë bi ko möön taanga, u di de bi ta biibi di lei u di lusupaima. De bi ta peleiki go dou hii fa sëmbë bi ta du ku de, söseei hii fa tesi bi ta miti de a de libi. Buta pakisei a di woto u Johanisi. A kan taa a bi konda soni u Keesitu ku di lusupaima söwan 60 jaa longi. Di a bi abi söwan 100 jaa, dee lanti u Loomë bi ta fëëë sö tee taa a bi o poi soni da de, hën de mandëën go a di paati de kai Patimosi. Faandi mbei? ’Fu di de an bi kë faa musu ta konda dee wöutu u Masa Gadu da sëmbë, söseei de an bi kë faa taki dee soni u Masa Jesosi dee a sabi’ (Ako. 1:9). U sa djeesi Johanisi tuutuu a di biibi di a bi abi, söseei a di hoi di a bi ta hoi dou! A dee buku u Bëibel dee Johanisi sikifi, a ta taki unfa a lobi Jesosi tjika, söseei unfa a ta tei di lusupaima u bigi tjika. Möön leki 100 pasi, dee buku aki ta taki u di lusupaima ku dee wini dee a o tja ko (1 Joh. 2:12). Wë a dë gbelingbelin u si taa Johanisi bi ta tei di lusupaima u bigi. w21.04 bld. 17 pal. 9-10

Jehovah bi kë taa dee sëmbë fëën bi musu libi bunu ku dee sëmbë dee dë ku suwaki. Jehovah bi piki de taa de an musu fuuku wan bookojesima. U di te wan sëmbë fuuku wan bookojesima, nöö a dë taa de ta taki taa de o du wan hogi ku ën, nasö taa soni musu miti ën. Di soni aki hogi seei, u di di bookojesima an sa jei andi sëmbë ta taki, nöö an o sa hopo taki da hënseei. Boiti di dë, a Leifitiki 19:14 u ta lei taa dee dinima u Gadu an bi musu „buta wan soni a pasi di sa mbei wan bookowojoma naki futu kai.” Wan buku ta taki u bookowojoma, bookojesima, ku sëmbë di lan taa: „Sëmbë an bi ta libi bunu ku dee lö sëmbë aki a di pisiwata u Isaëli.” I bi abi sëmbë di bi ta buta soni a pasi u wan bookowojoma naki futu kai. De bi ta du di soni aki u di de bi kë dëën makei, nasö u di de bi kë ta mbei ën fa. Di soni dë an bunu seepiseepi! Di wëti di sikifi a vers 14, ta lei u taa Jehovah bi heepi dee sëmbë fëën u de fusutan taa de musu ta fii da dee suwaki sëmbë. w21.12 bld. 8-9 pal. 3-4

Jakopu bi ko fëëë seei, u di a bi ta si kuma hën baaa bi hoi ën a bëë jeti. Fëën mbei di fosu soni di a du, hën da a bi begi Jehovah. Baka di dë, hën a manda wanlö soni da Esau (Ken. 32:9-15). Bakaten di hën ku hën baaa Esau miti, hën a du soni u lei taa a ta saka hënseei dëën. A bi tjökö kini a goon seibi pasi da Esau! Jakopu bi abi sakafasi, söseei a bi ta lei taa a ta lesipeki Esau. Di soni dë bi mbei a bi sa libi fiifii ku hën baaa baka (Ken. 33:3, 4). Wë u ta lei wantu soni a di fasi fa Jakopu bi seeka soni faa bi sa go miti hën baaa, söseei u sa lei soni a di soni di a bi du di a bi miti ën. Jakopu bi begi Jehovah faa heepi ën. Baka di dë, a du hii soni di a bi sa du fëën ku hën baaa bi sa ko dë bunu baka. Di de bi miti, Jakopu an bi taki soni u di toobi di de bi abi. An bi suku ambë abi leti ku ambë an abi leti. A bi kë libi fiifii ku hën baaa baka. I sa djeesi Jakopu ö?​—Mat. 5:23, 24. w21.12 bld. 25 pal. 11-12

Te i ta pakisei di dëdë di Jesosi ko dëdë paka u dee zöndu fii da i, nöö kandë i ta si kuma ja bunu tjika faa bi sa du di soni dë da i. Faandi mbei i sa fii sö? U di u dë zöndu libisëmbë, mbei di hati fuu sa ganjan u. A sa mbei u ta si kuma wa bunu tjika, nasö taa sëmbë an o sa lobi u (1 Joh. 3:19). Te u ta fii sö, nöö a bunu fuu hoi a pakisei taa „Gadu hei möön libisëmbë hati.” Aluwasi ee u ta si kuma Jehovah an lobi u, söseei taa an o da u paadon, tökuseei u musu hoi a pakisei taa a lobi u tuutuu, söseei taa a o da u paadon. A dë wan fanöudu soni seei fuu ko ta biibi taa Jehovah lobi u. Fuu sa du di soni dë, nöö u musu ta lei soni a di Wöutu fëën hii juu. U musu ta begi ën hii juu, söseei u musu ta nama ku dee sëmbë dee ta dini ën. Faandi mbei a dë fanöudu sö fuu du dee soni aki? Te i du sö, nöö joo ko sabi Jehovah möön bunu, ku dee bunu fasi dee a abi. Joo ko si unfa a lobi i tjika. Te i ta kai pakisei a dee soni dee i ta lesi a di Wöutu u Gadu hiniwan daka, nöö di soni dë sa heepi i fii sa si soni a wan bunu fasi.​—2 Tim. 3:16. w21.04 bld. 23-24 pal. 12-13

Ee u kë u di biibi fuu ko möön taanga, nöö na lei nöö u musu ta lei soni. A dë fanöudu fuu ta kai pakisei a dee soni dee u ta lei. Boo luku di woto u di sëmbë di sikifi Psalöm 77. A bi ta booko hën hedi, u di a bi ta si kuma Jehovah an bi ta feni hën ku dee woto Isaëli sëmbë bunu möön. Di soni aki bi ta mbei taa an bi sa ta duumi a ndeti (Vers 2-8). Andi a bi du? A bi piki Jehovah taa: „Mi o ta pakisei fundu u hii dee soni dee i du. Dee soni dee i du wanwan nöö mi o ta pakisei” (Vers 12). Di Psalöm sikifima bi sabi andi Jehovah bi du da dee sëmbë fëën a di ten di pasa, ma tökuseei a bi ta hakisi hënseei taa: „Fëëkëtë Gadu fëëkëtë u du bunu da u nö? U di hati fëën boonu ku u, mbei an kë abi tjalihati u sëmbë möön nö?” (Vers 9) Di Psalöm sikifima bi kai pakisei a dee soni dee Jehovah bi du, söseei a bi pakisei di tjalihati di Jehovah bi lei taa a bi abi da de a di ten di pasa (Vers 11). Andi bi ko pasa bakaten? A bi ko dë seiki taa Jehovah an bi o go disa dee sëmbë fëën (Vers 15). w22.01 bld. 30-31 pal. 17-18

Unfa Jehovah ta fii u di so womi ku so mujëë di bi ta dini ën ku hii de hati, dëdë? Wë a dë seei ta wakiti di ten ka a o si de baka! (Jöpu 14:15) I sa pakisei unfa Jehovah ta hangi faa si hën mati Abahamu tjika u? (Jak. 2:23) Nasö i sa pakisei unfa a ta hangi Mosesi, di sëmbë di hën ku ën bi ta fan „fesi ku fesi” ö? (Ëki. 33:11) Söseei pakisei luku unfa a o ta hangi u jei dee kanda u Dafiti ku dee woto psalöm sikifima. De bi ta kanda kanda u gafëën (Ps. 104:33). Gadu an fëëkëtë dee mati fëën dë, hii fa de dëdë kaa (Jes. 49:15). A ta mëni hii soni u de jeti. Wan daka a o weki de ko a libi baka, nöö a o ta jei fa de ta begi ën, nöö a o ta wai ku de. Ee wan sëmbë fii lasi libi, nöö dee soni aki sa da i kötöhati. Di Adam ku Eva bi hopo fia ku Jehovah a di djai u Eden, nöö Jehovah bi sabi taa soni bi o ko hogi seei. Ma a bi sabi tu taa bakaten soni bi o ko bunu baka. Jehovah an lobi te sëmbë ta du hogi ku wotowan, söseei te de ta libi hogi ku wotowan. Jehovah ta fii möön gaanfa da sëmbë di an abi sëmbë u heepi de. w21.07 bld. 10 pal. 11; bld. 12 pal. 12

Te u ta lei taa u lobi dee baaa ku dee sisa fuu, nöö u ta lei taa u ta tei di lusupaima u bigi tu. Faandi mbei u taki sö? Wë u di Jesosi an ko dëdë da u wanwan nöö, ma a ko dëdë da dee baaa ku dee sisa fuu tu. Jesosi bi dë kabakaba u dëdë da de, nöö di soni dë ta lei gbelingbelin taa a lobi de gaanfa seei (1 Joh. 3:16-18). U ta lei taa u lobi dee baaa ku dee sisa fuu, a di fasi fa u ta libi ku de (Ef. 4:29, 31–5:2). U ta heepi de te de dë ku suwaki, te tesi ta miti de, söseei te gaan ventu nasö gaan wata ko booko soni u de. Ma andi u musu du ee wan baaa nasö wan sisa du wan soni di hati u? A ta taanga da i fu ja hoi wotowan a bëë u? (Leif. 19:18) Wë ee sö, nöö du di soni di di Bëibel ta taki. A ta taki taa: „Un musu hoi pasensi da unuseei ta da unuseei paadon ku hii unu hati, aluwasi un feni taa wan wotowan du wan soni di hati unu. Leti kumafa Jehovah ta da unu paadon, sö nöö un musu ta da wotowan paadon tu” (Kol. 3:13). Hiniwan pasi te u ta da dee baaa ku dee sisa fuu paadon, nöö u ta lei di Tata fuu di dë a liba ala taa u ta tei di lusupaima u bigi. w21.04 bld. 18 pal. 12-13

Kandë u ta wooko taanga da Jehovah, nöö kandë u ta heepi sömëni sëmbë u de dopu. Ma u ta fusutan taa u sa ta du dee soni aki u di Jehovah ta heepi u. Wan woto soni di u sa lei a di woto u Apolo ku apösutu Paulosu, hën da möön u abi faantiwöutu a di kemeente, möön woo sa du soni u mbei fiifii libi dë a di kemeente. U ta tei ën u bigi seei te dee gaanwomi ku dee dinai ta heepi u fuu sa ta libi fiifii makandi ku useei. De ta du di soni aki te de ta wooko ku di Bëibel u leti wan sëmbë buta a pasi. De an ta suku në da deseei, ma de ta heepi hii sëmbë a di kemeente u de piki Jesosi buka, söseei u de waka nëën baka (1 Kol. 4:6, 7). Gadu da hiniwan fuu wan apaiti köni. Kandë u sa ta fii kuma di soni di u ta du u heepi wotowan an dë wan apaiti soni. Ma leti kumafa sömëni sitonu dë fanöudu u mbei wan wosu, sö nöö a dë tu taa hiniwan soni di i ta du sa mbei sëmbë u di kemeente libi fiifii ku deseei. Hii u tuu musu mbei taanga möiti fu wa du soni di sa mbei a djei kuma u bunu möön wotowan. Boo ta mbei möiti hii juu u du hii soni di u sa du u libi fiifii ku dee baaa ku dee sisa a di kemeente.​—Ef. 4:3. w21.07 bld. 19 pal. 18-19

I sa dë seiki taa joo toona si dee sëmbë fii dee dëdë. Di pasa di wata bi pasa a Jesosi wojo di a bi ta da dee mati fëën kötöhati ta lei taa a kë weki sëmbë ko a libi baka tuutuu! (Joh. 11:35) I sa heepi dee sëmbë dee ta tjali. Na këë nöö Jesosi bi këë ku Maita ku Malia, ma a bi haika de, söseei a bi da de kötöhati (Joh. 11:25-27). U sa du di wan seei soni da dee sëmbë dee ta tjali. Wan gaanwomi de kai Dan, di ta libi a di köndë Ösutualia, bi taki taa: „Di mi mujëë lasi libi, nöö mi bi abi heepi fanöudu. Sömëni baaa ku de mujëë bi seeka soni u de bi sa ta heepi mi ndeti ku didia tuu, söseei de bi ta haika mi te mi bi ta konda wan soni da de. De bi ta da mi pasi u mi lei taa mi ta tjali, nöö de an bi ta fii wan fasi te mi bi ta këë. De bi ta heepi mi ta du soni tu. De bi ta heepi mi wasi di wagi u mi, de bi ta heepi mi bai soni di mi bi abi fanöudu, söseei de bi ta boi soni da mi te miseei an bi sa du dee soni dë. De bi lo’ u begi makandi ku mi tu. De bi lei taa de bi dë tuutuu mati u mi, söseei taa de bi dë „baaa di de pai u te fuka dë”.​—Nöng. 17:17. w22.01 bld. 16 pal. 8-9

Jehovah kë fuu abi di möön bunu libi (Nöng. 4:20-22). Jehovah ta lei u taa a lobi u, te a ta da u lai ku di Wöutu fëën, ku dee woto buku u di ölganisaasi fëën, söseei te a ta mbei wan baaa nasö wan sisa ko fan ku u (Heb. 12:9, 10). Buta pakisei a di soni di de ta taki, ma na a di fasi fa de ta taki ën. So juu u sa fii taa sëmbë an da lai a wan bunu fasi. An dë u taki taa a bunu te wan sëmbë ta da wotowan lai a wan fasi di an taanga da de u de tei (Gal. 6:1). Ma u musu mbei möiti u buta pakisei a di soni di de ta taki, aluwasi ee u ta si kuma di sëmbë bi sa da u di lai a wan möön bunu fasi. U sa hakisi useei dee soni aki: ’Hii fa ma lobi di fasi fa di sëmbë da mi di lai, tökuseei wan soni dë di mi sa lei nëën u? Mi sa du wan soni u ma buta pakisei a dee föutu u di sëmbë, sö taa mi sa feni wini u di soni di a piki mi ö?’ A bi o dë wan bunu soni fuu mbei möiti fuu feni wini u hiniwan lai di sëmbë ta da u. w22.02 bld. 12 pal. 13-14

Jehovah sabi taa a o tei ten fuu puu dee pakisei dee an bunu, söseei fuu bigi du soni di bunu. A sabi tu taa woo abi fu mbei taanga möiti tu (Ps. 103:13, 14). Ma Jehovah ta da u di köni ku di kaakiti di u abi fanöudu fuu tooka. A ta heepi u ku di Wöutu fëën, di jeje fëën, söseei ku di ölganisaasi fëën. Wooko ku di Bëibel u öndösuku iseei bumbuu. Di Wöutu u Gadu dë kuma wan sipei. A sa heepi i fii ko si unfa i ta pakisei, unfa i ta fan, ku di fasi fa i ta du soni (Jak. 1:22-25). Söseei hii juu Jehovah ta dë kabakaba u heepi i. A sabi andi da di möön bunu fasi fa a musu heepi i, u di a sabi andi dë a i hati (Nöng. 14:10; 15:11). Fëën mbei i musu ko abi di guwenti u begi Jehovah, söseei u lei soni a di Wöutu fëën hiniwan daka. I musu biibi taa dee wëti u Jehovah da dee möön bunuwan. U sa feni wini te u ta du dee soni di Jehovah ta piki u fuu du. Dee sëmbë dee ta hoi dee wëti u Jehovah ta abi lesipeki da deseei, de ta sabi faandi mbei de dë a libi, söseei de ta dë waiwai tuutuu.​—Ps. 19:8-11. w22.03 bld. 4 pal. 8-10

U ta dini Jehovah te u ta mbei kamian u dini ën, söseei te u ta seeka de. Di Bëibel ta taki taa di mbei di sëmbë bi mbei di tenti u Gadu ku dee soni dee bi dë nëën dendu, bi dë wan „santa wooko” (Ëki. 36:1, 4). A di ten aki seei, Jehovah ta si di mbei di u ta mbei Könuköndë zali ku woto kamian ka u ta dini Gadu, kuma wan fasi fa u ta dini ën. So baaa ku sisa ta tei wan hii pisi u di ten u de, u du dee wooko aki. U dë ku tangi a hati seei taa de ta mbei möiti u tei di ten u de, u de du Könuköndë wooko! De ta heepi du di peleikiwooko tu. Nöö a kan taa so u de kë du di pioniliwooko tu. Wë dee gaanwomi sa lei taa de ta heepi ku di mbei di u ta mbei kamian u dini Gadu, te de ta da dee baaa ku dee sisa aki di okasi u de sa du di pioniliwooko ee soni an ta tapa de. Aantoobi ee wa sa’ u mbei dee kamian ka u ta dini Gadu, ma tökuseei hii u tuu sa heepi u dee kamian aki sa ta dë limbolimbo. w22.03 bld. 22 pal. 11-12