Tuwalufumu-liba

Jesosi bi tei di fasi fa hën ku dee bakama fëën ta libi, maaka ku di fasi fa wan sikapuma ta libi ku dee sikapu fëën (Joh. 10:14). Di soni dë bi fiti seei, u di dee sikapu ta sabi di töngö u di sikapuma u de, nöö de ta haikëën. Wan womi bi taki taa sö di soni aki dë tuu. A bi taki taa: „U bi kë puu footoo u wantu sikapu, nöö u bi kë u de ko zuntu ku u. Ma dee sikapu an bi ko a u, u di de an sabi u töngö. Hën wan piki womi mii di ta tja dee sikapu ko dou. Di a kai dee sikapu, hën wantewante de bigi waka nëën baka.” Di woto u di womi ta mbei u mëni di soni di Jesosi bi taki u dee bakama fëën. A bi taki taa: „De o jei di töngö u mi, nöö te de jei ën nöö de o piki ko a mi”. Ma unfa u sa taki taa u ta haika Jesosi hii fa a dë a liba ala? Wë u ta haika Jesosi te u ta du dee soni dee a bi taki taa u musu du.​—Mat. 7:24, 25. w21.12 bld. 16 pal. 1-2

Apösutu Paulosu bi dë wan sëmbë di an bi ta haika sëmbë fan, söseei a bi ta du ku dee Keesitu sëmbë. Ma bakaten di a bi ko fusutan taa dee soni dee a bi ta du an bi bunu, nöö a bi dë kabakaba u tooka di fasi fa a bi dë (1 Tim. 1:12-16). Jehovah bi heepi Paulosu faa ko dë wan gaanwomi di lobi wotowan, di abi fii da wotowan, söseei di abi sakafasi Paulosu an bi ta buta pakisei a dee föutu di a bi mbei hii juu. Ma a bi ta biibi taa Jehovah bi dëën paadon (Lom. 7:21-25). Paulosu an bi ta pakisei taa an o mbei föutu nöiti. Ma a bi ta mbei taanga möiti faa bi ko abi dee fasi dee Keesitu sëmbë musu ko abi, söseei a bi abi di futoou taa Jehovah o heepi ën faa sa du di wooko fëën (1 Kol. 9:27; Fil. 4:13). Wan baaa an ta ko dë gaanwomi u di an ta mbei föutu. Ma tökuseei Jehovah kë taa te a mbei wan föutu, nöö a musu tei taa a mbei wan föutu, söseei a musu mbei möiti faa ko abi dee fasi dee Keesitu sëmbë musu ko abi (Ef. 4:23, 24). Wan gaanwomi musu mbei di Bëibel heepi ën faa si dee soni dee a musu tooka, nöö a musu mbei möiti u tooka de tu. Te a du sö, nöö Jehovah o heepi ën faa ta dë waiwai, söseei a o heepi ën faa dë wan bunu gaanwomi.​—Jak. 1:25. w22.03 bld. 29-30 pal. 13-15

Andi u musu du ee u ko si taa u ta kuutu wan baaa nasö wan sisa? Wë u musu hoi a pakisei taa u musu lobi dee baaa ku dee sisa fuu (Jak. 2:8). Söseei u musu begi Jehovah faa heepi u fuu wa kuutu sëmbë möön. U sa ta suku okasi fuu sa dë makandi ku di sëmbë di u ta kuutu. U sa hakisi di sëmbë faa wooko makandi ku u a di peleikiwooko, nasö u sa kai ën faa ko njan wan soni makandi ku u. Te u ta ko sabi ën möön bunu, nöö woo sa djeesi Jehovah ku Jesosi u di woo ta buta pakisei a dee bunu fasi di a abi. Te u ta du di soni aki, nöö u ta lei taa u ta haika di bumbuu sikapuma fuu. A bi taki taa wa musu kuutu sëmbë möön. Leti kumafa sikapu ta haika di töngö u di sikapuma u de, sö nöö dee bakama u Jesosi ta haikëën. Aan toobi ee u dë a dee „biti” sëmbë dendu, nasö ee u dë a dee „woto sikafu” dendu, tökuseei u musu ta haika di bumbuu sikapuma fuu, söseei u musu ta piki hën buka.​—Luk. 12:32; Joh. 10:11, 14, 16. w21.12 bld. 19 pal. 11; bld. 21 pal. 17-18

Di Lahabiam bi toon könu u Isaëli, hën dee sëmbë ko begi ën faa mbei soni ko fukë da de, möön fa soni bi dë, di hën tata Salumon bi ta tii de. Lahabiam bi du wan bunu soni di a bi go hakisi dee gaan womi u Isaëli unfa a bi musu piki di föluku. Dee gaan womi bi piki ën taa ee a du andi di föluku taki, nöö de o ta dë ku ën a wan së (1 Kön. 12:3-7). Di soni dë an bi kai ku ën. Fëën mbei a go a dee pei fëën. De bi piki ën faa mbei soni ko möön hebi da dee sëmbë (1 Kön. 12:9-11). Lahabiam bi sa hakisi Jehovah andi a bi musu du. Ma an du di soni dë. A bi du andi dee pei fëën piki ën. Di soni dë bi tja hogi ko da Lahabiam ku dee sëmbë u Isaëli tuu. Kandë na hii juu woo lobi di lai di wan sëmbë da u, ma ee a ta kumutu a di Wöutu u Gadu, nöö u musu tei ën. w22.02 bld. 9 pal. 6

Wan sëmbë di abi sakafasi, söseei di ta tei taa na hii soni a sa du, an o buta pakisei a di sabi di njönkuwan an sabi hia soni, ma a o buta pakisei a dee soni di de sabi kaa. An o si dee njönkuwan kuma sëmbë di kë fia ku ën, ma a o si de kuma sëmbë di ta wooko makandi ku ën. Dee baaa ku dee sisa dee ko gaandi, ta lei taa de ta si dee möön njönkuwan kuma gudu di Jehovah da de, nöö de ta tei dee soni di de ta du u bigi. Dee baaa ku dee sisa aki an dë sö taanga möön. Fëën mbei de ta wai ku dee njönkuwan dee abi kaakiti, u di de ta dë kabakaba u heepi di kemeente. Di Bëibel ta konda soni u wan mujëë de kai Naomi. A bi dë wan sëmbë di bi tei di heepi di wan möön njönkuwan bi heepi ën u bigi. Baka di wan womi mii u Naomi bi lasi libi, hën Naomi bi piki Luti, di mujëë u di womi mii fëën dë, faa toona go libi ku dee famii fëën baka. Ma Luti an bi kë go disa Naomi. A bi go ku ën a Betelehem. Naomi bi ta wai seei taa Luti bi go ku ën, nöö a bi tei di heepi di Luti bi ta heepi ën u bigi (Luti 1:7, 8, 18). Di soni dë bi mbei dee tu mujëë aki tuu feni gaan bunu! (Luti 4:13-16) Dee baaa ku dee sisa dee ko gaandi dee abi sakafasi, o sa du soni kumafa Naomi bi du soni. w21.09 bld. 10-11 pal. 9-11

Di Tata fuu a liba ala sabi andi hiniwan fuu sa du. Kandë i sa du möön hia soni möön so sëmbë di i sabi, söseei di i lobi. Nasö kandë ja sa du sö hia soni kumafa so sëmbë ta du, u di i ko abi jaa kaa, u di di gösöntu fii an dë sö bunu, nasö u di i musu sölugu dee sëmbë fii wosudendu. Ee sö a dë, nöö na lasi hati (Gal. 6:4). Jehovah an o fëëkëtë di wooko di i du. Ee i ta du hii soni di i sa du dëën, söseei ee i ta du ën ku wan bunu pakisei, nöö a o wai ku i. Jehovah sabi dee soni dee i kë du. A kë fii dë waiwai, söseei a kë fii dë tifeedi ku dee soni dee i sa du dëën. U dë bööböö, u di u sabi taa Jehovah ta heepi dee dinima fëën te fuka ta miti de (Jes. 41:9, 10). U ta wai u di u ta dini di lobihati Tata fuu di ’waiti tjika u kisi gafa, söseei di fiti u kisi hei’ da hii dee soni dee a mbei!​—Ako. 4:11. w22.03 bld. 24 pal. 16; bld. 25 pal. 18

U kë ta djeesi Jesosi. Ma wa musu lasi hati ee u ta si taa wa ta du soni hii juu kumafa Jesosi bi ta du soni (Jak. 3:2). Wan sëmbë di ta lei soni an o sa du hii soni soifi kuma di sëmbë di ta lei ën soni. Ma ee a ta lei wan soni a dee föutu dee a ta mbei, söseei ee a ta mbei hii möiti u djeesi di sëmbë di ta lei ën soni ka a sa djeesi ën dou, nöö a o ko sa’ u du soni möön bunu. Sö nöö a dë taa, ee u ta mbei möiti u du dee soni dee u ta lei a Bëibel, söseei te u ta mbei möiti u du de möön bunu, nöö woo sa waka soifi a Jesosi baka (Ps. 119:59). U ta libi a wan goonliba ka sëmbë ta buta pakisei a deseei nöö. Ma dee sëmbë u Jehovah an dë sö. U ta feni taanga te u ta luku fa Jesosi bi ta heepi wotowan, nöö u dë kabakaba u du di wan seei soni tu. (1 Pet. 2:21). Te u mbei möiti u djeesi Jesosi, nöö woo dë waiwai u di u ta du soni u Jehovah feni u u bunu. w22.02 bld. 24 pal. 16; bld. 25 pal. 18

Jehovah ta lei dee sëmbë fëën soni a di ten aki ku di Wöutu fëën, di Bëibel. Ee u ta tei ten ta kai pakisei a dee soni dee Jehovah ta lei u, nöö woo sa du dee soni dee a ta piki u, söseei woo sa du di peleikiwooko di a da u fuu du (1 Tim. 4:15, 16). Wan woto fasi fa Jehovah ta tii u, hën da ku „di köni saafu di dë u futoou” (Mat. 24:45). So juu di saafu aki sa piki u fuu du wan soni di wa kaba fusutan. Kandë di saafu aki sa piki u andi u musu du fuu seeka useei ufö wan gaan soni kuma gaan wata nasö gaan ventu ko, hii fa u ta si kuma sö wan soni an o pasa a di pisiwata ka u ta libi. Andi u sa du ee u ta si kuma dee soni di de piki u fuu du an dë köni soni u du? Pakisei woto u sëmbë di u bi lesi soni u de a di Bëibel. A pasa kaa taa de bi piki dee sëmbë u Gadu u de du wan soni di an bi djei wan köni soni u du, ma te u kaba fëën, di soni dë bi tjubi de libi.​—Kuutm. 7:7; 8:10. w22.03 bld. 18 pal. 15-16

Ku hii hën hati Jesosi bi taki dee soni dee sikifi a di tëkisi u tide. Jesosi bi dë seiki taa Jehovah an bi o fëëkëtë ën. Andi u sa lei a dee soni dee Jesosi bi taki? I musu dë kabakaba u hoi iseei a Jehovah aluwasi i sa lasi i libi seei. Ee i kë du di soni aki, nöö i musu buta futoou a Jehovah ku hii i hati (Nöng. 3:5). Luku di woto u wan baaa de kai Joshua. Di baaa aki bi abi 15 jaa, nöö a bi abi wan siki di bi o kii ën bakaten. An bi kë u data kulëën a wan fasi di an ta kai ku dee wëti u Gadu. Kölö sö ufö a dëdë, hën a piki hën mama taa: „Mama, libi u mi dë a Jehovah maun. Mi dë seiki taa Jehovah o weki mi ko a libi baka. A sabi andi dë a mi hati, nöö a sabi taa mi lobi ën tuutuu.” A bi o bunu u hiniwan fuu hakisi useei di soni aki: ’Ee wan soni miti mi ka mi sa lasi mi libi, söseei ka mi musu lei taa mi ta biibi Gadu, mi o hoi miseei a Jehovah, nöö mi biibi taa an o fëëkëtë mi ö?’ w21.04 bld. 12-13 pal. 15-16

Dee sëmbë u Jehovah ta feni kaakiti te de ta du di peleikiwooko. Te u ta konda soni u Bëibel da wotowan, nöö u ta fii bunu, aluwasi ee sëmbë ta haika, nasö aluwasi ee de an ta haika. So juu so baaa ku sisa sa ta feni taa de an sa du di peleikiwooko wan apaiti. Wë ee i ta fii sö tu, nöö hoi a pakisei taa Jehovah ta wai te i ta du hii soni di i sa du dëën. Aluwasi ee wa sa kumutu a wosu seei, tökuseei Jehovah ta si unfa u ta kë du di peleikiwooko tjika, nöö a ta tei ën u bigi seei. Jehovah sa da u di okasi fuu sa peleiki da dee sëmbë dee ta luku u, nasö fuu peleiki da dee data ku dee sösutu. Ee u ta tei dee soni dee u bi sa du a di ten di pasa, maaka ku dee soni dee u sa du nöunöu, nöö a sa pasa taa u lasi hati. Ma ee u ta buta pakisei a di fasi fa Jehovah ta heepi u a di ten aki, nöö di soni dë o da u di kaakiti fuu sa hoi dou ku piizii, aluwasi fuka ta miti u Wa sabi ambë o tei di bunu buka di u ta paaja.​—Peleik. 11:6. w21.05 bld. 24-25 pal. 14-17

Langawojo bi mbei Könu Dafiti bi fëëkëtë dee soni dee Jehovah bi dëën, te kisi di gudu di a bi mbei a ko gudu, di mbei di a bi mbei a ko abi nëbai, ku di mbei di a bi mbei a feti wini sömëni u dee felantima fëën. Dafiti bi ta tei dee soni dee Jehovah bi du dëën u bigi. Fëën mbei a bi taki taa dee soni dee Jehovah bi du dëën bi ’hia tee taa an sa konda de’! (Ps. 40:5) Ma a wan pisiten, Dafiti bi fëëkëtë dee soni dee Jehovah bi du dëën. Hii fa Dafiti bi abi sömëni mujëë, tökuseei a bi da pasi u wan taku fii ko nëën hati. A bi ko kë wan woto sëmbë mujëë. Di mujëë dë de bi ta kai Batiseiba, nöö hën manu bi dë wan bakamii u Hëti, di de bi ta kai Ulia. Dafiti bi buta pakisei nëën seei nöö, hën a duumi ku Batiseiba, hën Batiseiba ko dë ku bëë. Wan gaan hogi soni seei Dafiti bi du dë. Ma bakaten, a bi du wan möön hogi soni seei. A bi seti soni u sëmbë bi sa kii Ulia (2 Sam. 11:2-15). Andi Dafiti bi ta pakisei? A bi ta pakisei taa Jehovah an bi o si ën u? Hii fa Dafiti bi dini Jehovah sömëni jaa longi, a bi ko abi langawojo. Nöö di soni dë bi mbei taa a tja sömëni fuka. Bakaten, Dafiti bi taki u di zöndu di a bi du. Hën a lei taa a hati ën taa a du sö wan soni. A bi tei ën u bigi seei taa Jehovah dëën paadon.​—2 Sam. 12:7-13. w21.06 bld. 17 pal. 10

U sa ta si kuma wa o sa lei wan sëmbë soni u Bëibel. Kandë u sa ta si kuma wa sabi soni tjika fuu sa lei wan sëmbë soni u Bëibel. Ee sö i ta fii, nöö boo taki u dii soni di sa heepi i. Di fosu soni, hën da Jehovah ta si i kuma wan sëmbë di sa lei wotowan soni u Bëibel. Di u tu soni, hën da Jesosi di sëmbë di kisi hii makiti a liba ala ku goonliba aki tuu, piki i fii lei wotowan soni u Bëibel (Mat. 28:18). Di u dii soni, hën da i sa hakisi wotowan u de heepi i. Jesosi bi ta wooko ku dee soni dee hën Tata bi lei ën, nöö di soni dë useei sa ta du tu (Joh. 8:28; 12:49). Ma na di dë nöö, i sa hakisi peipei sëmbë u de heepi i. I sa hakisi di sëmbë di ta tei fesi a di peleikiwooko kulupu ka i dë, söseei i sa hakisi wan sëmbë di ta du di pioniliwooko. Boiti di dë, i sa hakisi wan woto peleikima di abi öndöfeni faa heepi i fii sa feni wan sëmbë di i sa ta lei soni u Bëibel. Wan fasi fa i sa ko dë seiki taa joo sa lei sëmbë soni u Bëibel, hën da te i go makandi ku wan u dee peleikima aki te a o go lei wan sëmbë soni u Bëibel. w21.07 bld. 6 pal. 12

Möön di kaba u di goonliba aki ta zuntu, möön u musu ta futoou Jehovah te a o du wan soni. Faandi mbei? Wë u di a kan taa a di pisiten u di gaan fuka, de o piki u fuu du soni di sa taanga da u fuu du. An dë u taki taa Jehovah an o ko fan ku u. Ma a o mbei dee sëmbë dee a buta u tei fesi piki u andi u musu du. A di ten dë, an bi o bunu seepiseepi fuu dë ta hakisi useei ee a Jehovah di lai kumutu tuutuu, nasö ee dee baaa dee ta tei fesi ta du andi de kë. Joo futoou Jehovah ku di ölganisaasi fëën a di apaiti pisiten dë u? Wë joo sa piki di hakisi dë te i ta hakisi iseei unfa i ta si dee soni di dee baaa dee ta tei fesi a di ten aki ta taki. Ee nöunöu kaa i ta biibi dee soni di dee baaa ta piki u, söseei ee i ta piki de buka wantewante, nöö joo sa du di wan seei soni a di pisiten u di gaan fuka. w22.02 bld. 6 pal. 15

Jehovah bi heepi Gidion ku dee 300 sodati fëën u de wini wan feti. De bi sa suku gafa da deseei, ma de an bi du di soni dë. Bakaten dee womi u Efalahim bi go miti Gidion. De an bi go u de go gafëën, ma de bi go u de go buja ku ën, u di an bi hakisi de u de heepi ën ku di feti (Kuutm. 8:1). Gidion mëni de unfa Jehovah bi heepi de ku sömëni gaangaan soni. Te u kaba fëën, dee womi aki hati an bi boonu möön (Kuutm. 8:3). Gidion bi dë kabakaba u lei taa a abi sakafasi, u di a bi kë u dee sëmbë u Jehovah libi fiifii ku deseei. Wë u sa lei a dee womi u Efalahim taa wa musu ta booko u hedi ku di kisi di u musu kisi gafa, ma u musu ta möön buta pakisei a di kisi di Jehovah musu kisi gafa. Hedima u wosudendu ku dee gaanwomi sa lei wan soni a Gidion. De sa lei taa ee wan sëmbë hati ta boonu ku de u wan soni di de du, nöö de musu mbei möiti u fusutan faandi mbei di sëmbë hati ta boonu. De sa gafa di sëmbë tu u dee bunu soni dee a bi du. De musu abi sakafasi ee de kë du di soni aki. Di möön fanöudu soni, hën da u ku dee baaa ku dee sisa fuu musu libi fiifii ku useei. An dë fuu suku fasi u lei de taa u abi leti. w21.07 bld. 17 pal. 10-12

Jehovah kai u gaan soni u di a mbei u kumafa hënseei dë. U di Jehovah mbei u kumafa hënseei dë, mbei u sa lei taa u abi dee bunu fasi dee a abi tu. Dee fasi aki da lobi, tjalihati, letilibi, ku di hoi di a ta hoi hënseei a sëmbë (Ps. 86:15; 145:17). Te u ta mbei möiti fuu ko abi dee fasi aki, hën da u ta gafa Jehovah, söseei u ta lei taa u ta tei dee soni dee a ta du da u u bigi (1 Pet. 1:14-16). Te u ta tja useei a wan fasi di ta kai ku di Tata fuu di dë a liba ala, nöö woo ta dë waiwai, söseei woo ta fii bunu. U di u sa ko abi dee fasi dee Jehovah abi, mbei u sa ko dë di sëmbë di a kë fuu dë a di wosudendu fëën. Jehovah seeka wan apaiti kamian da u fuu sa libi. Longi ten ufö Jehovah mbei di fosu womi, hën a seeka di goonliba da libisëmbë u de sa libi nëën (Jöpu 38:4-6; Jel. 10:12). U di Jehovah ta buta pakisei a sëmbë, söseei u di a lo’ u da sëmbë soni, mbei a mbei sömëni bunu soni da u di sa mbei u dë waiwai (Ps. 104:14, 15, 24). Jehovah bi tei ten buta pakisei a hii dee soni di a bi mbei, nöö a bi si taa „de bi bunu.”​—Ken. 1:10, 12, 31. w21.08 bld. 3 pal. 5-6

Hii u tuu abi di gaandi u peleiki, nasö u heepi sëmbë u de ko dë bakama u Keesitu (Mat. 28:19, 20; Lom. 10:14). I kë ko möön sa’ u du di wooko aki ö? Wë buta wanlö maaka di i kë dou te i ta lei soni a di Da lei-brochure fuu. Te joo buta maaka di i kë dou, nöö a dë fanöudu fii mbei möiti fii ko abi dee fasi dee Keesitu sëmbë musu ko abi tu (Kol. 3:12; 2 Pet. 1:5-8). Wë hii u tuu bi o kë du möön soni da Jehovah. A di njunjun goonliba, woo sa du hii dee soni dee u kë du da Jehovah. Ma u sa mbei möiti nöunöu kaa fuu ta du hii soni di u sa du da Jehovah. Di soni aki o mbei u ta dë waiwai, söseei a o heepi u fu wa ta fii bookosaka poi. Ma di möön fanöudu soni, hën da woo ta tja gafa ko da Jehovah, „di piizii Gadu” (1 Tim. 1:11). Fëën mbei boo ta piizii ku dee gaandi dee u abi! w21.08 bld. 25 pal. 18-20

Wë ee de kiija i kuma wan Jehovah Kotoigi, nöö an dë u taki taa de lei i soni u Jehovah sensi di i bi dë miii. De bi lei i taa Jehovah hën mbei hii soni, taa a abi bunu fasi, söseei taa a kë mbei di goonliba ko toon wan paladëisi (Ken. 1:1; Tjab. 17:24-27). Sömëni sëmbë an ta biibi taa wan Gadu dë, nasö taa hën mbei hii soni. Ma de ta biibi taa di libi ko fu hënseei, nöö pikipiki di libi go a fesi u te a ko dë kumafa u ta si aki. So u dee sëmbë dee ta biibi di soni aki, da sëmbë di go a gaan hei siköö. Kandë de o ta taki taa dee soni dee könima öndösuku ta lei taa di Bëibel an ta taki tuutuu soni. Nasö kandë de o ta taki taa sëmbë di ta biibi a Gadu, da sëmbë di an go a siköö, di an köni, söseei di ta biibi hii soni di de ta jei. Aluwasi un longi u dë wan Jehovah Kotoigi, tökuseei hii u tuu musu ta mbei möiti fuu ko abi wan möön taanga biibi. Te u ta du sö, nöö wa o biibi te sëmbë ta taki taa di Bëibel an ta taki tuutuu soni.​—Kol. 2:8. w21.08 bld. 14 pal. 1-3

Womi kuma Abeli, Noa, Abahamu ku Jöpu bi abi wan taanga biibi. Dee womi aki bi ta lei taa de bi ta lesipeki Jehovah, söseei taa de bi ta lei taa de bi lobi ën, u di de bi ta piki hën buka, de bi ta futoou ën, söseei de bi ta tjuma soni dëën. De bi mbei hii möiti u tja gafa ko da Jehovah, söseei de bi dini ën a wan fasi di a bi feni bunu. Bakaten Jehovah bi da Mosesi di Wëti faa bi da dee Isaëli sëmbë. Di Wëti bi abi sömëni soni di bi ta lei de unfa a bi kë taa de bi musu ta dini ën. Baka di Jesosi dëdë, söseei di a toona weki baka, nöö Jehovah an bi kë u sëmbë dini ën möön ku dee Wëti dee a bi da dee Isaëli sëmbë (Lom. 10:4). Dee Keesitu sëmbë bi musu hoi wan njunjun wëti. Di wëti dë, da ’di wëti u Keesitu’ (Gal. 6:2). De bi o sa hoi di wëti aki te de bi ta djeesi Jesosi, söseei te de bi ta du dee soni dee a bi lei de. An bi dë u de bi hoi sömëni wëti möön. A di ten aki seei Keesitu sëmbë ta mbei hii möiti u djeesi Jesosi, sö taa Jehovah sa wai ku de, söseei u de sa „feni böö”.​—Mat. 11:29. w22.03 bld. 20-21 pal. 4-5

Hii juu Jehovah ta haika dee mii fëën. A bi ta haika hii dee begi u Jesosi di a bi dë a goonliba aki. Jehovah bi ta haika te Jesosi bi ta begi ën faa tii ën te a bi o du wan fanöudu soni, kuma di a bi o tei dee 12 apösutu fëën (Luk. 6:12, 13). Jehovah bi haika Jesosi tu di a bi abi wan gaan bookohedi. Di Judasi bi o sei ën, hën a bi begi fajafaja. A bi taki u dee gaan soni dee bi o miti ën. Jehovah bi haika di begi u Jesosi, ma boiti di dë, a bi manda wan ëngëli ko dëën taanga (Luk. 22:41-44). Jehovah ta haika dee begi fuu tu, nöö a ta piki dee begi fuu a di soifi ten, söseei a di möön bunu fasi (Ps. 116:1, 2). Wan sisa di ta liba a di köndë India bi si unfa Jehovah bi piki dee begi fëën. A bi abi sömëni bookohedi, nöö di soni dë bi mbei a bi ta dë pantapanta. A bi ta begi Jehovah faa heepi ën. Di sisa aki bi taki taa: „Di JW Broadcasting u sebitaa-liba u di jaa 2019 bi taki andi u sa du te u abi bookohedi. A bi heepi mi gaanfa seei. Jehovah bi piki di begi u mi.” w21.09 bld. 21-22 pal. 6-7

A bi musu u dë wan taanga soni da dee Keesitu sëmbë u fesiten u de disa bëina hii soni a baka, söseei u de bigi libi a wan njunjun kamian. De bi musu biibi taa Jehovah bi o da de dee soni di de bi abi fanöudu. Ma soni bi dë di bi sa heepi de. Feifi jaa ufö dee Loomë sodati lontu Jelusalen, hën apösutu Paulosu bi piki dee Hebelejën sëmbë wan gaan fanöudu soni seei. A bi piki de taa: „Fa un sai dë, dee sëmbë, wan musu lobi möni te a kisi unu buta nëën basu e, ma un musu ta tifihedi ku dee soni un abi kaa. Biga Gadu bi taki taa: Ma o disa i seepi, kwetikweti. Na wan juu mi o disa i wanwan möönsö. Nöö hën mbei u sa taki seei söndö panta a u hati taa: Masa hën da mi Heepima. Ma o fëëë. Andi seei wan sösö libisëmbë sa du ku mi?” (Heb. 13:5, 6) A musu u dë taa soni an bi taanga sö da dee sëmbë dee bi wooko ku di soni di Paulosu bi taki. De bi dë seiki taa Jehovah bi o da de dee soni di de bi abi fanöudu. w22.01 bld. 4 pal. 7, 9

Te u ta taki u wan sëmbë di abi tjalihati u wotowan, nöö kandë woo ta pakisei wan sëmbë di abi bunu fasi, di lo’ sëmbë, di ta fii da sëmbë, söseei di lo’ u da sëmbë soni. Söseei kandë woo ta pakisei di woto di Jesosi bi konda u di Samalia womi. Di womi aki bi lei taa a „bi a’ tjalihati” u wan Dju womi, di fufuuma bi fon. Tjali u di Dju womi bi kisi ën, hën a heepi ën (Luk. 10:29-37). Di woto aki ta heepi u fuu si wan u dee waiti fasi di di Gadu fuu abi. A abi tjalihati u sëmbë. A abi tjalihati fuu u di a lobi u, nöö hiniwan daka a ta lei taa a abi tjalihati fuu. Wan woto fasi fa wan sëmbë sa lei taa a abi tjalihati u wotowan, hën da te an ta da wan wotowan di sitaafu di a bi musu kisi. Wë a di lö fasi aki Jehovah bi lei u taa a abi tjalihati fuu. Di psalöm sikifima bi taki taa „an da u hii dee sitaafu dee u musu kisi u dee zöndu fuu” (Ps. 103:10). Ma so juu, te wan sëmbë du wan zöndu, nöö a sa pasa taa Jehovah sitaafu ën. w21.10 bld. 8 pal. 1-2

Dee sëmbë dee ku Jehovah dë gaan mati, de nöö a ta lei taa a abi bunuhati da. Hën da fuu taki ën, dee dinima fëën a ta lei taa a abi di lö lobi aki da. U ta si di soni aki te u luku di soni di Könu Dafiti ku di tjabukama Daniëli bi taki. Dafiti bi taki taa: „Na disa u lei taa i abi bunuhati u dee sëmbë dee sabi i.” „U nöömö seei Jehovah ta lei taa a abi bunuhati u dee sëmbë dee ta dini ën.” Nöö Daniëli bi taki taa: ’Ke Jehovah di tuutuu Gadu, i ta hoi iseei a dee sëmbë dee lobi i, söseei dee ta hoi dee wëti fii. I ta lei dee sëmbë aki taa i abi bunuhati u de’ (Ps. 36:10; 103:17; Dan. 9:4). Te u luku dee soni dee sikifi a dee tëkisi aki, nöö u ta si taa Jehovah ta lei taa a abi bunuhati da dee dinima fëën, u di de sabi ën, u di de ta lesipeki ën, u di de lobi ën, söseei u di de ta hoi dee wëti fëën. Dee sëmbë dee ta dini Jehovah a di soifi fasi, nöö a ta lei taa a abi di lö lobi aki da. Ufö u bi bigi dini Jehovah, u bi ta feni wini u di lobi di Jehovah ta lei taa a abi da hii libisëmbë (Ps. 104:14). Ma fa u ko dë dinima fëën aki, nöö u ta feni wini u di bunuhati di a ta lei taa a abi da dee dinima fëën tu. w21.11 bld. 4 pal. 8-9

Aluwasi andi ta pasa, u dë kabakaba u piki Jesosi buka. A di ten aki, sömëni sëmbë lo’ u haika dee nëbai keiki fesima. De lobi de sö tee taa a djei kuma dee keiki fesima de ta dini. Sömëni sëmbë nango a di keiki u de, sëmbë ta bai dee buku u de, söseei de ta da de hia möni. So sëmbë ta biibi hii soni di dee fesima aki ta taki. A djei kuma aluwasi ee Jesosi saka ko a goonliba aki ko taanpu a de fesi, tökuseei de an o wai ku ën möön leki fa de ta wai te de si di keiki fesima u de. Ma dee sëmbë dee ta dini Gadu a di bunu fasi, an ta waka a libisëmbë baka. Hii fa u ta lesipeki dee baaa dee ta tei fesi, tökuseei u ta hoi di soni di Jesosi bi taki a pakisei. A bi taki taa: „Un tuu dë baaa ku baaa makandi” (Mat. 23:8-10). Wa ta dini libisëmbë, aluwasi ee de da keiki fesima, nasö ee de da tiima u köndë. Söseei wa ta du soni u lei taa u ku de dë a wan së. Wa ta tei së ku politiki soni u di köndë. Te u ta hoi dee wëti aki, nöö u ta lei taa u ku dee woto sëmbë dee ta taki taa de da Keesitu sëmbë tooka.​—Joh. 18:36. w21.10 bld. 20 pal. 6-7

Hiniwan Keesitu sëmbë di kë ko dë santa, musu mbei möiti sö taa an ko ta kai wan woto soni, nasö wan woto sëmbë gaan soni möön di dë di hën ku Jehovah dë mati. Nöö u di u ta tja di në Jehovah Kotoigi, mbei u kë mbei hii möiti fu wa du na wan soni di sa poi di santa në u Jehovah (Leif. 19:12; Jes. 57:15). Dee Isaëli sëmbë bi ta lei taa de bi tei Jehovah kuma di Gadu u de, te de bi ta hoi dee wëti fëën. Leifitiki 18:4 ta taki taa: „Un musu du dee soni dee mi piki unu fuun du, söseei un musu hoi dee wëti u mi. Mi da Jehovah di Gadu fuunu.” Kapitë 19 ta taki tu u so u ’dee soni dee Jehovah bi piki dee Isaëli sëmbë u de du’. Vers 5-8, 21, 22 ta taki u di tjuma di de bi musu ta tjuma mbeti da Jehovah. De bi musu du di soni aki a wan fasi u de an „sundju wan santa soni u Jehovah”. Dee tëkisi aki musu da u taanga fuu kë du soni u mbei Jehovah wai ku u, söseei fuu ta gafa Jehovah a wan fasi di ta kai ku ën, kumafa Hebelejën 13:15 ta piki u fuu du. w21.12 bld. 5-6 pal. 14-15

Womi ku mujëë di bigi wan tööu libi a di ten aki, ta feni wini u dee woto u woto Keesitu sëmbë di bi ko sabi unfa de musu ta buta futoou a Jehovah. So womi ku mujëë di tööu ta dini Jehovah sömëni jaa longi kaa a di hii-ten diniwooko. A bi o bunu seei fii hakisi de unfa i sa du soni ee hën i ta pakisei luku un maaka joo buta a di dini u Jehovah. Wë te i du sö, nöö a dë wan fasi fa i ta lei tu taa i ta futoou Jehovah (Nöng. 22:17, 19). Pakisei taa, di tööu libi da wan kado di Jehovah da u (Mat. 19:5, 6). Jehovah kë u hii womi ku mujëë di tööu feni wini u di kado dë. Un dee njönku sëmbë dee tööu, un pakisei luku andi woon du ku di libi fuunu. Un ta du hii soni di un sa du u lei taa un ta tei di kado di Gadu da unu u bigi ö? Konda di soni aki da Jehovah te joo begi ën. Suku mama wëti a di Wöutu fëën di o kai ku di fasi fa soni dë da i. Te i du sö kaa, nöö wooko ku di soni di Jehovah lei i. I sa dë seiki taa joo abi wan piizii tööu libi te i ta buta di dini di i ta dini Jehovah a di fosu kamian a di libi fii! w21.11 bld. 18-19 pal. 16, 18

Jakobosi an bi ta si kuma a hei möön wotowan. Jakobosi an bi si kuma a hei möön dee woto baaa ku sisa, u di a bi dë di baaa u Jesosi, nasö u di a bi abi gaan faantiwöutu a di kemeente. A bi ta si dee woto biibima kuma baaa ku sisa fëën (Jak. 1:16, 19; 2:5). An bi ta du kuma hën an ta mbei föutu. Andi u ta lei? Hoi a pakisei taa hii u tuu da zöndu libisëmbë. Wa musu ta si kuma u hei möön dee sëmbë dee u ta lei soni u Bëibel. Faandi mbei u taki sö? Ee u ta du soni di sa mbei dee sëmbë dee u ta lei soni u Bëibel si kuma wa ta mbei föutu, nöö de sa lasi hati, u di de sa si kuma de an o sa piki Gadu buka söndö u mbei föutu. Ma ee u ta konda da de tu taa na hii juu a ta dë wan kösökösö soni fuu du andi di Bëibel ta taki, söseei ee u ta konda unfa Jehovah ta heepi u fuu tooka soni a u libi, nöö woo sa heepi de u de si taa deseei sa dini Jehovah tu. w22.01 bld. 11-12 pal. 13-14

Möön woo ko ta pakisei kuma Jesosi, möön woo kë ta du soni kuma hën. Söseei woo sa djeesi ën möön bunu a dee fasi dee a abi (Heb. 1:3). Kandë u sa ta pakisei taa: ’Jesosi an abi zöndu. Nöö nöiti mi o sa dë kuma hën!’ Ee sö i ta pakisei, nöö buta pakisei a dee soni aki. Di fosu soni, hën da Jehovah mbei i a sö wan fasi taa i sa djeesi hën ku Jesosi. Hii fa ja o sa djeesi de te dou, tökuseei i sa mbei möiti fii ko dë kuma de (Ken. 1:26). Di u tu soni, hën da di santa jeje u Gadu da di möön taanga soni u hii di mundu. Di santa jeje sa heepi i fii du soni di ja bi o sa du iseei. Di u dii soni, hën da nöunöu aki, Jehovah an ta suku fuu ko abi dee fasi di di santa jeje ta mbei sëmbë ko abi te dou. Fuu taki ën, nöö di Tata fuu o da dee dinima fëën dee o libi a goonliba aki 1000 jaa, u de ko dë söndö föutu (Ako. 20:1-3). Di soni di Jehovah kë fuu du a di ten aki, hën da fuu ta mbei hii möiti di u sa mbei fuu ko abi dee fasi aki, söseei a kë fuu abi di futoou taa a o heepi u. w22.03 bld. 9 pal. 5-6

Begi an dë di wan kodo soni di sa heepi u fuu ku Jehovah ko dë möön gaan mati. Te u ta lei soni a di Wöutu u Gadu, söseei te u nango a dee komakandi, nöö de sa heepi u fuu ku Gadu ko dë mati tu. Wan soni dë di i sa du fii wooko möön bunu ku di ten di i ta tei u lei soni u Bëibel, nasö u dë a dee komakandi ö? Hakisi iseei di soni aki: ’Andi ta kë puu mi pakisei te mi dë a dee komakandi, nasö te mi ta lei soni u Bëibel?’ A dë sö taa sëmbë ta bëli i, nasö ta manda bosikopu da i a di tëlëfön fii, nasö a wan woto soni ö? Te i si taa i ta pakisei woto soni te i ta begi, te i ta lei soni u Bëibel nasö te i dë a dee komakandi, nöö hakisi Jehovah be a heepi i fii buta hii i pakisei a dee soni i ta du dë. A sa taanga da i fii buta hii i pakisei a di Wöutu u Gadu, ma a dë fanöudu fii du di soni aki. Begi Gadu faa da i di kötöhati di o tjubi i hati ku i „fusutan”.​—Fil. 4:6, 7. w22.01 bld. 28-29 pal. 12-14

Könu Usia an bi haika lai. Usia bi denda go a wan kamian u di wosu u Jehovah ka dee mindima wanwan bi sa go, söseei a bi pooba u tjuma soni da Gadu. Dee mindima bi piki ën taa: „Könu Usia, na ju musu tjuma sumëësuti soni da Jehovah e. Dee mindima dee dë bakamii u Alon nöö musu du di soni dë.” Andi Usia bi du? Wë ee a bi abi sakafasi, nöö a bi o kumutu wantewante a di wosu u Gadu, nöö kandë Jehovah bi o dëën paadon. Ma ka u Usia bi du di soni dë, hën ’hati fëën boonu gaanfa’. Faandi mbei an bi haika dee wotowan? Wë kandë a bi si kuma fa a bi dë könu, nöö a bi sa du soni kumafa a kë. Ma na sö Jehovah bi ta si soni. U di a bi go du wan soni di an bi abi leti u du, mbei Jehovah bi mbei a ko dë ku wan siki. Nöö sö i si a „bi dë ku wan tjinasiki u tefa a dëdë” (2 Klon. 26:16-21). Di woto u Usia ta lei u taa aantoobi ambë u dë, ee wa ta tei dee lai dee ta kumutu a di Bëibel, nöö Jehovah an o feni u u bunu möön. w22.02 bld. 9 pal. 7

Wan sëmbë di abi awoo fasi, ta pakisei kumafa di zöndu sinkii fëën ta kë faa pakisei, söseei a ta du dee soni di di sinkii fëën ta piki ën faa du (Kol. 3:9). Kandë a ta pakisei hënseei wanwan, kandë hati fëën ta boonu hesi, kandë an ta tei soni u bigi, nasö kandë a o abi gaanfasi. Kandë sö wan sëmbë lo’ u luku fanafiti soni a di së u manu ku mujëë soni, ku fëlön ka de ta feti. An dë u taki taa sö wan sëmbë sa abi bunu fasi, nöö kandë háti ta fon ën te a du wan soni di an bunu. Ma tökuseei an ta dë kabakaba u tooka soni nëën libi (Gal. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5). Hii u tuu da zöndu libisëmbë. Fëën mbei a sa pasa taa so juu woo pakisei soni di an bunu, söseei a sa pasa taa u kë du wan soni di an bunu. So juu woo taki soni nasö du soni di o hati u bakaten (Jel. 17:9; Jak. 3:2). Ma te u puu dee awoo fasi, nöö di zöndu sinkii fuu an o feni pasi u mbei u du andi a kë. U ta tooka ko dë kuma wan njunjun sëmbë.​—Jes. 55:7. w22.03 bld. 3 pal. 4-5

Un dee gaanwomi, un buta pakisei a dee bunu fasi di dee baaa ku dee sisa fuunu abi. Wë hiniwan u de da zöndu libisëmbë, ma hiniwan u de abi bunu fasi tu. So juu a ta dë fanöudu u wan gaanwomi heepi wan baaa nasö wan sisa faa tooka di fasi fa a ta pakisei. Ma kuma apösutu Paulosu, dee gaanwomi an musu ta buta pakisei a dee soni di wan sëmbë ta taki nasö di a ta du nöö a kaba. Ma de musu ta buta pakisei a di lobi di di sëmbë lobi Jehovah, söseei a di hoi di a ta hoi dou a di dini u Jehovah. De musu ta hoi a pakisei tu taa di sëmbë dë sa ko dë wan möön bunu sëmbë bakaten. Te dee gaanwomi ta buta pakisei a dee bunu fasi u wotowan, nöö de o heepi dee baaa ku dee sisa u di kemeente u de sa ta lobi de na de. Un musu hoi a pakisei taa Jehovah sabi taa woon ta mbei föutu so juu. Ma a kë fuun hoi dou (1 Kol. 4:2). Un sa dë seiki taa Jehovah ta tei dee wooko dee un ta du dëën u bigi tu. Nöiti Jehovah o „fëëkëtë dee bunu libi fuunu dee un ta libi naandë. A ta si fa un ta lobi ën ta heepi dee oto sëmbë fëën”.​—Heb. 6:10. w22.03 bld. 31 pal. 19, 21