Jailiba

Faandi mbei u sa taki taa Timoteo bi dë wan bunu dinima u Jehovah? Wë u di a bi abi dee fasi dee wan Keesitu sëmbë musu abi (Fil. 2:19-22). Dee soni dee di apösutu Paulosu bi taki u Timoteo ta lei u taa Timoteo bi abi sakafasi, taa a bi ta hoi hënseei a wotowan, taa a bi ta wooko taanga, söseei taa a bi dë u futoou. A bi ta booko hën hedi ku dee baaa ku dee sisa. Dee soni aki bi mbei taa Paulosu bi ko lobi Timoteo gaanfa seei, nöö fëën mbei an bi ta fëëë u dëën gaan faantiwöutu. Ee u ta mbei möiti u ko abi dee fasi di Jehovah lobi, nöö Jehovah o lobi u, söseei woo sa möön heepi di kemeente (Ps. 25:9; 138:6). Fëën mbei begi Jehovah, nöö i luku undi u dee fasi dee i abi dë fanöudu fii wooko nëën faa ko möön bunu, nöö i buta pakisei nëën.Kandë i musu ta möön fii da wotowan? Nasö kandë joo ko si taa i musu ta möön libi fiifii ku wotowan, söseei taa i musu ta möön da de paadon. Kandë i sa hakisi wan gaan mati fii faa heepi i fii du dee soni aki möön bunu.​—Nöng. 27:6. w22.04 bld. 23 pal. 4-5

Jehovah kë fuu ta dë waiwai. U sa taki sö, u di piizii da wan u dee fasi di di santa jeje fëën ta mbei sëmbë ko abi (Gal. 5:22). Wan sëmbë ta möön dë waiwai te a ta da sëmbë soni möön leki te a ta feni. Fëën mbei te u ta du hii soni di u sa du a di peleikiwooko, söseei te u ta heepi dee baaa ku dee sisa fuu a peipei fasi, nöö u ta dë waiwai seei (Tjab. 20:35). A di tëkisi u tide, di apösutu Paulosu ta taki u tu soni di sa heepi u fuu ta dë waiwai. Di fosu soni, hën da te u ta da Jehovah dee möön bunu soni dee u abi. Ee u ta du di soni aki kaa, nöö u sa dë waiwai (Mat. 22:36-38). Di u tu soni, hën da wa musu tei useei maaka ku wotowan. An toobi unfa di gösöntu fuu dë, nasö un pei siköö u go, nasö unfa u sa’ u du soni tjika, tökuseei Jehovah hën musu kisi di gafa. Ma ee so baaa nasö sisa sa’ u du so soni u di peleikiwooko möön bunu möön u, nöö u musu wai taa de ta wooko ku di köni di de abi u gafa Jehovah. w22.04 bld. 10 pal. 1-2

De o poi di Gaan Babilon wan pasi vou sö, nöö dee sëmbë u di goonliba aki an o dë ku ën mëni seei (Ako. 18:8-10). Di soni aki sa tja fuka ko da sëmbë a hii di goonliba. Ma dee sëmbë u Gadu o ta wai u tu soni hedi. Di felantima u Jehovah Gadu an o dë möön, söseei woo böö u di hogi goonliba aki. Daniëli bi taki a fesi taa „sëmbë o ko sabi di tuutuu lei gaanfa”. Nöö sö a pasa tuu! U ta fusutan dee tjabukama woto dee nama ku di ten fuu aki awaa (Dan. 12:4, 9, 10). U di dee tjabukama woto aki ta pasa leti kumafa de bi taki, mbei u ta möön abi lesipeki da Jehovah ku di Wöutu fëën (Jes. 46:10; 55:11). Fëën mbei i musu ta lei soni u Bëibel go dou, sö taa di biibi fii sa ko möön taanga, söseei i musu heepi wotowan u de ko dë mati u Jehovah tu. A o tjubi hii dee sëmbë dee ta futoou ën ku hii de hati, nöö a o „mbei soni waka bunu da de”.​—Jes. 26:3. w22.07 bld. 7 pal. 16-17

Di buku Akoalimbo ta konda da u taa di Könuköndë u Gadu seti kaa, söseei taa de vinde Saatan puu a liba ala (Ako. 12:1-9). Di soni dë bi mbei taa bööböö libi ko dë a liba ala, ma a tja sömëni fuka ko da u. Faandi mbei? U di Saatan dë ku gaan hatiboonu, nöö a ta du ku dee sëmbë dee ta dini Jehovah ku hii de hati (Ako. 12:12, 15, 17). Unfa u sa hoi useei a Jehovah go dou, hii fa Saatan ta du ku u? (Ako. 13:10) Wë wan soni di o heepi u, hën da te u ko sabi andi o pasa a di ten di ta ko. Apösutu Johanisi bi taki na Akoalimbo u so u dee gaan bunu dee woo feni abiti möön. Wan u dee gaan bunu dë, hën da Gadu o poi dee felantima fëën kaba a sösö. Di fosu vers u di buku Akoalimbo ta piki u wante taa dee soni dee woo lesi a di buku dë, taki a nöngö fasi.​—Ako. 1:1. w22.05 bld. 8 pal. 1-3

U di de o lei gbelingbelin taa de dë a Jehovah së, mbei dee felantima u Jehovah hati o boonu ku de gaanfa seei. Te u kaba fëën, dee tiima u di goonliba aki tuu o hopo go feti ku dee dinima u Gadu, dee dë a hii së u goonliba. Di Bëibel ta kai di feti aki di feti u Gögi u Magögi (Eze. 38:14, 15). Akoalimbo kapitë 19 ta piki u andi o pasa baka di dë. Jehovah o manda di Womi Mii fëën faa ko tjubi dee sëmbë fëën, söseei faa feti wini dee felantima u de. Jesosi o dë makandi ku „dee sodati u Masa Gaangadu köndë tuu”, de da dee ëngëli dee ta hoi deseei a Jehovah, ku dee 144.000 salufuwan (Ako. 17:14; 19:11-15). Unfa soni o dë baka di feti dë? Baka di feti dë, nöö na wan u dee sëmbë ku dee ölganisaasi dee bi ta hopo fia ku Jehovah o dë möön!​—Ako. 19:19-21. w22.05 bld. 16-17 pal. 9-10

Kölö sö baka di Adam ku Eva du zöndu, hën Jehovah bi taki wan tjabukama woto, ka a bi paamusi dee bakamii u de wan fanöudu soni. Di tjabukama woto aki sikifi a Kenesesi 3:15: „Mi o mbei ju ku di mujëë toon felantima, nöö mi o mbei di mii fii ku di mii fëën toon felantima tu. Di mii u di mujëë o makisa i booko hedi, nöö joo da di mii u di mujëë makei nëën bakafutu.” Di tjabukama woto aki dë a di fosu buku u Bëibel. Ma hii dee woto buku u di Bëibel ta nama ku di tjabukama woto aki. Leti kumafa lëmi ta palaki dee pampia u wan buku ko miti a wan, sö nöö dee soni dee sikifi a Kenesesi 3:15 ta tja hii dee bosikopu u dee woto buku u di Bëibel ko miti a wan. De ta lei u taa Gadu bi o manda wan Sëmbë ko u puu u a fuka, söseei taa a bi o kii Didibi ku dee hogihati bakama fëën. Di soni aki o dë wan gaan bunu da hii dee sëmbë dee lobi Jehovah! Te u ta lei soni u Bëibel, nöö woo sa fusutan unfa wan tjabukama woto pasa tuutuu, söseei un wini fëën u sa feni. w22.07 bld. 14 pal. 1-3

Hakisi Jehovah faa da i di köni di i abi fanöudu fii sa heepi dee mii fii u de ko ta lobi ën (Jak. 1:5). Jehovah da di möön bunu Sëmbë u piki i andi i musu du. Sömëni soni mbei u sa taki di soni dë. Boo taki u tu u de. Di fosuwan da, Jehovah da wan Tata di abi öndöfeni möön hii sëmbë (Ps. 36:9). Di u tu soni da, dee köni lai dee a ta da u ta tja wini ko da u hii juu (Jes. 48:17). Jehovah ta lei dee gaansëmbë dee abi mii sömëni soni u Bëibel di sa heepi de u de kiija dee mii u de a sö wan fasi taa de ko ta lobi ën (Mat. 24:45). I sa feni soni a dee woto de kai „Hulp voor het gezin”, di de bi ta sikifi sömëni jaa longi buta a dee Ontwaakt! fuu, ma nöunöu i sa feni de a di website fuu. Boiti di dë, sömëni fëlön dë a jw.org di sa da sëmbë di abi miii taanga u de ta piki Jehovah buka te de ta kiija dee mii u de.​—Nöng. 2:4,5. w22.05 bld. 27 pal. 4-5

Jehovah da di Sëmbë di ta möön da sëmbë paadon. Wë di fosu soni mbei u sa taki sö, hën da hii juu a ta dë kabakaba u da sëmbë paadon. Di u tu soni, hën da a sabi u bumbuu. Hën da di möön bunu sëmbë di sa sabi ee u ta tjali tuutuu u wan soni di u du. Di u dii soni, hën da te Jehovah ta da u paadon, nöö a ta da u paadon te dou. A ta ko dë kuma wa bi mbei na wan föutu. Di soni aki ta mbei u ko abi wan limbo háti, söseei a ta mbei Jehovah wai ku u. U di u da zöndu libisëmbë, mbei woo ta mbei föutu. Ma tökuseei u sa feni kötöhati a di soni di di buku Inzicht in de schrift, Deel 1, bladsëidë 285 ta taki. A taki taa: „Jehovah abi tjalihati fuu, u di a sabi taa dee dinima fëën da zöndu libisëmbë. Fëën mbei an dë fanöudu u de ta tjali nöömö, u di de ta mbei föutu (Ps. 103:8-14; 130:3). Ee de ta mbei taanga möiti u libi a wan fasi di Gadu kë, nöö de o sa dë waiwai (Fil. 4:4-6; 1 Joh. 3:19-22). w22.06 bld. 7 pal. 18-19

Ma di fëëë di u ta fëëë taa dee tiima o du ku u an dë di wan kodo soni di Saatan ta wooko ku ën. So sëmbë ta fëëë andi dee famii u de o taki, gaanfa möön di fon di woto sëmbë sa fon de ee de toon Kotoigi. U di de lobi dee famii u de gaanfa seei, mbei de kë u de ko sabi Jehovah, söseei u de ko lobi ën tu. A ta hati de te de ta jei fa dee famii u de ta taki hogi u di tuutuu Gadu ku dee dinima fëën. Ma a pasa kaa taa so u dee famii u dee lö sëmbë aki ko a di tuutuu lei bakaten. Ma boo taki taa dee famii fuu an kë nama ku u möön, u di u kë toon wan Kotoigi. Andi woo du? U sa feni taanga a di soni di sikifi a Psalöm 27:10. Te u ta pakisei unfa Jehovah lobi u tjika, nöö wa o ta booko u hedi te dee famii fuu an kë nama ku u möön. Söseei u sabi taa a o mbei u feni gaan bunu u di u ta hoi dou. Jehovah o da u hii dee soni dee u abi fanöudu fuu dë a libi, a o heepi u fuu dë waiwai, söseei a o heepi u fuu ku ën dë mati go dou. w22.06 bld. 16-17 pal. 11-13

Di Jesosi bi dë a goonliba aki, sëmbë bi ta taki taa a bi dë wan daanma, taa a bi ta njan hia poi, taa a bi dë wan wookoma u Didibi, taa an bi ta hoi di Saba daka, söseei taa an bi ta lesipeki Gadu seepiseepi (Mat. 11:19; 26:65; Luk. 11:15; Joh. 9:16). Ma tökuseei Jesosi an bi toona piki de hati soni baka. Leti kuma Jesosi, wa musu fan goofu ku sëmbë, aluwasi de fan goofu ku u (1 Pet. 2:22, 23). Wë di soni aki an dë wan kösökösö soni u du (Jak. 3:2). Ma andi sa heepi u? Te wan sëmbë hogi da i te i dë a di peleikiwooko, nöö mbei möiti u hati fii an boonu ku ën. Wan baaa de kai Sam bi taki taa: „Mi ta mbei möiti u möön buta pakisei a di dë di a dë fanöudu u di sëmbë jei di bunu buka, söseei a di tooka di a sa tooka hën libi.” So juu di sëmbë hati ta boonu u di wa go nëën a wan bunu ten. Te u miti ku wan sëmbë di ta ligei ku u, u sa begi kölö sö, nöö u hakisi Jehovah faa heepi u fu wa ligei, söseei fu wa taki soni di o lei taa wa abi lesipeki. w22.04 bld. 6 pal. 8-9

Wan fasi fa mama ku tata sa heepi dee mii u de, u de ko dë mati u Jehovah, hën da te de ta lei de soni u Bëibel (2 Tim. 3:14-17). Ma di Bëibel ta taki na un woto fasi jeti de sa heepi dee mii u de, u de ko sabi soni u Jehovah. A di buku Nöngö, u ta si taa wan tata ta mëni di mii fëën fu an fëëkëtë dee fasi u Jehovah dee a sa si, te a luku dee soni dee a mbei (Nöng. 3:19-21). Un dee mama ku dee tata, a musu u dë sö taa un nango köi ku dee mii fuunu. Un tei di ten dë u heepi dee mii fuunu u de buta pakisei a dee ’wooko u Gadu’, sö taa de sa ko si un pei fasi a abi (Lom. 1:20). Luku fa Jesosi bi ta tei dee soni dee Gadu mbei u lei sëmbë soni. Wan daka, a bi hakisi dee bakama fëën u de luku dee fou ku dee folo (Luk. 12:24, 27-30). Wë a bi lei dee bakama fëën unfa di Tata u de di dë a liba ala lo’ u da sëmbë soni tjika, söseei fa a abi bunu fasi tjika. A bi lei de taa Jehovah bi o ta sölugu dee dinima fëën, söseei a bi o ta da de soni u bisi, leti kumafa a ta sölugu dee fou ku dee folo. w23.03 bld. 20-21 pal. 1-4

U ta da Jehovah tangi taa u sa begi ën a di në u di Womi Mii fëën. Jehovah ta wooko ku Jesosi u da u dee soni dee u ta hakisi ën. Jehovah ta haika u, söseei a ta piki dee begi fuu dee u ta begi a di në u Jesosi, nöö a ta da u paadon u dee zöndu fuu, u di Jesosi paka paima da u (Lom. 5:1). Di Bëibel ta kai Jesosi „di Gaan Mindima di sindo a letimaun së u Masa Gaangadu ka a dë nëën könubangi” (Heb. 8:1). Jesosi da di ’Sëmbë di dë a Masa Gadu bandja ta begi ën da u’ (1 Joh. 2:1). U dë ku tangi a hati taa Jehovah da u wan Gaan Mindima di ta fusutan dee zöndu fii fuu, söseei di „ta begi da u” (Lom. 8:34; Heb. 4:15). Wa bi o sa begi Jehovah ee Jesosi an bi paka di paima da u. Fëën mbei u sa taki taa wa o sa da Jehovah tangi tjika u di gaan kado di a da u. w22.07 bld. 23 pal. 10-12

Wan sëmbë di dë u futoou ta mbei möiti hii juu u du andi a paamusi, söseei hii juu a ta mbei möiti u taki soni kumafa a dë tuutuu (Ps. 15:4). Sëmbë sa futoou ën. U kë taa dee baaa ku dee sisa fuu musu sa futoou u. Wa sa duwengi sëmbë u de futoou u. Di fasi fa u ta du soni musu lei wotowan taa de sa futoou u. Sëmbë ta taki taa futoou dë kuma möni. A ta taanga u feni, ma i sa lasi ën hesihesi. Jehovah lei u taa u sa futoou ën. ’U sa futoou hii dee soni dee a ta du’ (Ps. 33:4). Nöö Jehovah kë taa u musu djeesi ën (Ef. 5:1). U ta tei ën u bigi seei taa Jehovah mbei u ko abi baaa ku sisa di lobi de na de, söseei di dë u futoou! Hiniwan fuu abi di faantiwöutu u du soni di sa mbei dee baaa ku dee sisa fuu futoou u. Ee hiniwan fuu ta mbei möiti u lobi u na u, u abi sakafasi, u ko sa’ u wegi soni luku, u taki soni kumafa a dë tuutuu, söseei u duwengi useei, nöö woo sa ta futoou useei a di kemeente. Hii juu u musu ta mbei taanga möiti u du soni u lei taa wotowan sa futoou u. Boo ta djeesi Jehovah, di Gadu fuu, u di woo ta lei taa u dë u futoou. w22.09 bld. 8 pal. 1-2; bld. 13 pal. 17

Hii fa u abi sömëni baaa ku sisa a di kemeente, tökuseei so juu u sa ta fii kuma u dë u wanwan, nöö u sa ta si kuma sëmbë an dë u heepi u. Ma Jehovah an kë fuu fii sö. Boo luku unfa a bi libi ku di tjabukama Elia. A bi da Elia pasi faa konda unfa soni dë dëën. Tu pasi Jehovah hakisi Elia taa: „Faandi mbei i ko aki?” (1 Kön. 19:9, 13) Dee tu pasi dë tuu Jehovah bi haika Elia di a bi ta konda unfa a bi ta fii. Jehovah bi piki Elia u di a bi lei ën taa a dë ku ën, söseei a bi lei ën unfa a abi makiti tjika. Jehovah bi piki Elia tu taa sömëni woto dinima fëën bi dë jeti (1 Kön. 19:11, 12, 18). A musu u dë sö taa Elia bi fii bunu seei baka di a bi konda hii soni da Jehovah, söseei baka di a si unfa Jehovah piki ën. Jehovah bi da Elia wantu gaan faantiwöutu. A bi piki ën faa buta Hasaëli könu u Silia, faa buta Jehu könu u Isaëli, söseei faa buta Elisa ko tjabukama (1 Kön. 19:15, 16). Dee faantiwöutu di Jehovah bi da Elia aki, bi mbei taa Elia bi sa buta hii ën pakisei a soni di bi sa mbei a dë waiwai baka. Jehovah bi dëën wan mati tu, hën da Elisa. w22.08 bld. 8 pal. 3; bld. 9 pal. 5

Di kemeente ka i dë, mbei wan njunjun könuköndë zali wan daka u, nasö de seeka soni a di Könuköndë zali dë u? Ee sö a dë, nöö an dë u taki taa i ta mëni jeti di fosu pasi di i go a komakandi a di njunjun Könuköndë zali dë. Kandë i bi da Jehovah tangi. Kandë i bi wai tee taa na kanda seei i bi sa kanda bumbuu. Dee Könuköndë zali fuu ta tja gafa ko da Jehovah. Ma u ta möön tja gafa ko da Jehovah, te u ta du wan woto pei wooko. Di wooko dë, dë fanöudu möön di mbei di u ta mbei kamian u dini Gadu. Di wooko da di heepi di u musu ta heepi dee sëmbë dee ta ko dini Gadu a dee kamian aki, u de feni taanga. Di seei soni aki di apösutu Paulosu bi ta pakisei di a bi sikifi dee wöutu u di tëkisi u tide. Apösutu Paulosu bi dë wan sëmbë di bi sa’ u da dee baaa ku dee sisa fëën taanga. Fëën mbei u sa djeesi ën. A bi abi tjalihati u de. U sa djeesi ën te u ta da dee baaa ku dee sisa fuu taanga a di ten aki.​—1 Kol. 11:1. w22.08 bld. 20 pal. 1-2

Wan Keesitu sëmbë di kë libi bunu a Gadu wojo, musu ta du soni a wan leti fasi te a nama ku möni soni. Wan sëmbë di lo’ u du soni a wan leti fasi an ta lobi te sëmbë an ta libi bunu ku wotowan. Wan sëmbë di ta libi a wan leti fasi tuutuu, ta luku bunu ee dee soni a ta du ta kai ku Jehovah, u di a kë libi bunu nëën wojo. Di Bëibel ta taki taa a Jehovah letilibi ta kumutu. Fëën mbei a ta kai ën „di kamian ka letilibi ta dë” (Jel. 50:7). U di Jehovah an abi zöndu, söseei u di hën mbei hii soni, mbei hën abi leti u piki u andi bunu ku andi an bunu. Ma u di u da zöndu libisëmbë, mbei so juu wa ta sabi andi da bunu ku andi da hogi (Nöng. 14:12; Jes. 55:8, 9). U di Gadu mbei u kumafa hënseei dë, mbei u sa du dee bunu soni dee a ta lei u (Ken. 1:27). Nöö u lo’ u du dee soni dë tu. U di u lobi di Tata fuu, mbei u ta kë djeesi ën ka u sa djeesi ën dou.​—Ef. 5:1. w22.08 bld. 27 pal. 5-6

Te soni ta toobi u, nasö te u lasi hati, nöö so juu u ta suku u du soni di sa heepi u fu wa booko u hedi. Di soni aki an föutu, ma u musu köni taa wa go du soni di Jehovah ta buuse (Ef. 5:10-12, 15, 16). A di biifi di Paulosu bi sikifi manda da dee Keesitu sëmbë a Filipi, a bi da de taanga u de ta pakisei ’dee soni dee dë leti, dee soni dee dë gbelingbelin a Gadu wojo, dee soni dee dë u lobi, ku dee soni dee dë u kai gaan soni’ (Filipi 4:8). Hii fa Paulosu an bi ta taki u dee soni dee u ta du u mbei piizii nömönömö, tökuseei dee soni dee a bi taki sa heepi u fuu köni ku dee soni dee u ta du u mbei piizii. Pooba di soni aki: Ka i si di wöutu „soni” a di vers, nöö i buta dee wöutu „poku”, „fëlön”, „buku”, nasö „game” nëën kamian. Te i du di soni aki, nöö a o heepi i fii ko sabi andi ta kai ku Gadu, ku andi an ta kai ku ën. U kë ta libi ku dee wëti u Jehovah.​—Ps. 119:1-3. w22.10 bld. 9 pal. 11-12

So u dee sëmbë „dee an bi libi bunu” bi du gaan hogi soni ufö de dëdë. Fëën mbei a o dë fanöudu u dee sëmbë dë lei u libi a wan leti fasi, kumafa Jehovah kë. U de sa libi a sö wan fasi, mbei di Könuköndë u Gadu o seeka soni u lei hii sëmbë a goonliba soni u dee wëti u Gadu. Ambë o lei dee sëmbë dee an bi libi bunu soni? Dee gaan hia sëmbë dee o pasa di gaan fuka libilibi, ku dee sëmbë dee o weki ko a libi baka, dee bi libi bunu a Masa Gadu wojo. Ee dee sëmbë dee an bi libi bunu kë u në u de sikifi a di Buku u Libi, nöö de musu ko dë mati u Jehovah, söseei de musu buta de libi nëën maun. Jesosi Keesitu ku dee salufuwan o dë a liba ala ta luku unfa dee sëmbë dee an bi libi bunu, o ta du dee soni di de ta lei (Ako. 20:4). Dee sëmbë dee an o kë du dee soni di de ta lei an o fika a libi, aluwasi ee de abi 100 jaa (Jes. 65:20). U di Jehovah ku Jesosi sa si andi dë a wan sëmbë hati, mbei de an o da na wan sëmbë pasi u du hogi soni a di njunjun goonliba.​—Jes. 11:9; 60:18; 65:25. w22.09 bld. 17 pal. 11-12

A di vers aki, dee wöutu „dee tii u lanti” da dee tiima u di goonliba aki dee abi taki a woto sëmbë liba. Keesitu sëmbë musu ta piki dee tiima aki buka. De ta mbei möiti u soni waka bunu a di köndë, de ta sölugu taa sëmbë hoi dee wëti u lanti, nöö so juu de ta heepi dee sëmbë u Jehovah tu (Ako. 12:16). Fëën mbei Jehovah ta piki u fuu paka lanti möni, söseei fuu ta lesipeki de (Lom. 13:7). Dee tiima aki ta tii u di Jehovah da de pasi u de tii. Jesosi bi lei taa di soni aki dë sö tuu, di di Gaama u Loomë de kai Pontuisi Pilati bi ta fini ën soni. Di Gaama Pilati bi taki taa a bi abi di makiti u lusu Jesosi be a go, ee nasö a bi sa mbei de pekëën a wan posu kii, hën Jesosi bi piki ën taa: „Wë nönö, ja sa abi sö wan makiti a mi liba, ee na Gadu hën da i ën” (Joh. 19:11). Leti kuma Pilati, dee tiima u di ten aki, an abi makiti u du hii soni di de kë. w22.10 bld. 14 pal. 6

Gadu bi mbei Könu Dafiti sikifi unfa soni bi o dë te wan könu di köni, söseei di ta hoi hënseei a Gadu bi o tii (Ps. 37:10, 11, 29). U lo’ u lesi Psalöm 37:11 da sëmbë, te u ta taki soni u di Paladëisi di ta ko. Di soni dë da wan bunu soni, u di di Jesosi bi hoi di taki fëën a di kuun liba, hën a bi taki taa di soni di sikifi a di tëkisi dë o pasa tuutuu a di ten di ta ko (Mat. 5:5). Ma dee soni dee Dafiti bi taki seei ta lei u unfa di libi bi o dë a di ten di Könu Salumon bi o tii. Di Salumon bi ta tii Isaëli, nöö dee sëmbë u Gadu bi ta libi fiifii ku deseei, söseei soni bi nango bunu a di köndë. Di köndë dë bi abi „te a hia mëiki ku höniwata”. Gadu bi taki taa: „Ee un ta hoi dee wëti u mi . . . , mi o mbei soni waka bunu da unu a di köndë, söseei woon duumi söndö panta” (Leif. 20:24; 26:3, 6). Di soni aki bi pasa a di pisiten di Salumon bi ta tii (1 Klon. 22:9; 29:26-28). Dee soni dee sikifi a Psalöm 37:10, 11, 29 bi pasa tuutuu a di ten di pasa, söseei de o pasa tuutuu a di ten di ta ko. w22.12 bld. 10 pal. 8

U di u da tuutuu Keesitu sëmbë mbei u musu du soni kumafa di ölganisaasi ta piki u fuu du. Di Bëibel ta piki u wan fanöudu soni. A ta taki taa: „Köni lai o mbei i feti wan bunu feti, nöö ka hia laima dë, soni o waka bunu (Nöng. 24:6). Unfa di tëkisi aki sa heepi u fuu ko dë wan möön bunu peleikima ku wan möön bunu leima? Wë wa ta du di peleikiwooko kumafa u kë, ma u ta mbei möiti u du soni kumafa di ölganisaasi u Jehovah ta lei u. Te u dë a dee komakandi fuu, nöö de ta lei u unfa u sa du soni a wan köni fasi. U ta si unfa wotowan ta lei sëmbë soni ku di Bëibel a wan bunu fasi. Boiti di dë, di ölganisaasi u Jehovah ta da u buku ku fëlön di sa heepi woto sëmbë u de ko fusutan di Bëibel. U ta tei ën u bigi seei taa u ta feni köni lai a di Wöutu u Gadu! Unfa seei u bi o du ee wa bi abi dee lai aki? Boo mbei möiti fuu ta wooko hii juu ku dee köni soni dee Jehovah ta lei u.​—Nöng. 3:13-17. w22.10 bld. 23 pal. 18-19

U ta feni kaakiti te u ta njan, söseei te u ta da di sinkii fuu pasi faa mbei di soni di u njan saka. Wë te u ta lei soni a di Wöutu u Gadu, söseei te u ta kai pakisei nëën, nöö di biibi fuu ta ko möön taanga. Di soni dë kë taki taa u musu mbei möiti fuu fusutan di Wöutu fëën bunu. U sa du di soni aki te u ta begi, te u ta lesi, söseei te u ta kai pakisei a dee soni dee u ta lei. Di fosu soni, hën da u musu begi fuu sa seeka u hati faa sa tei dee lei u Gadu. Baka di dë, nöö u musu lesi wan pisi u di Bëibel. Te u lesi kaa, nöö u musu tapa kölö sö fuu kai pakisei a dee soni dee u lesi. Andi o pasa te u du dee soni aki? Möön u ta kai pakisei a dee soni dee u ta lesi, möön woo ta fusutan di Wöutu u Gadu, nöö möön di biibi fuu o ko möön taanga. Faandi mbei a dë fanöudu fuu ta lesi di Bëibel, söseei fuu ta kai pakisei nëën? Wë u di a o ta da u di kaakiti di u abi fanöudu fuu sa ta paaja di buka u di Könuköndë a di ten aki, söseei fuu sa paaja di kuutu bosikopu, a di ten di ta ko. Boiti di dë, te u ta kai pakisei a dee bunu fasi dee Jehovah abi, nöö u ku ën ta ko dë möön gaan mati. w22.11 bld. 6-7 pal. 16-17

Jesosi bi ta lei taa dee bakama fëën, ku sëmbë di an dë a di kemeente tuu, bi o sa sabi ambë da dee tuutuu bakama fëën, te de bi luku unfa de ta lobi de na de. Nöö a dë u si taa dee sëmbë u Jehovah lobi deseei tuutuu. Ma de da zöndu libisëmbë (1 Joh. 1:8). Fëën mbei möön u ko sabi dee sëmbë u di kemeente, möön woo ko ta si taa de ta mbei föutu (Lom. 3:23). A tjali seei taa so sëmbë bi mbei dee föutu dee wotowan ta mbei, tapa de u de an dini Jehovah möön. Unfa Jesosi bi lei taa a lobi dee apösutu fëën? Söseei unfa u sa djeesi Jesosi a di ten aki?’ A bi o bunu fuu pakisei luku unfa u bi o piki dee soni aki. Te u du di soni dë, nöö a o heepi u fuu ta möön lei taa u lobi u na u, möönmöön te wotowan mbei föutu.​—Ef. 5:2. w23.03 bld. 26-27 pal. 2-4

U di di kaba u di goonliba aki ta zuntu, mbei u musu ta dë ku di mëni taa soni sa pasa a di kemeente di sa mbei a taanga da u fuu hoi useei a Jehovah. Fëën mbei u musu dë ku limbo pakisei. Ee i fii taa wan baaa nasö wan sisa libi hogi ku i, nöö mbei hii möiti fu ja hoi ën a bëë. Ee de bë wojo da i, nöö mbei möiti fu ja buta pakisei tumisi a di fasi fa i ta fii, ma tei di sitaafu di Jehovah da i, nöö i mbei möiti u du soni woto fasi. Boiti di dë, te di ölganisaasi u Jehovah tooka wan soni di nama ku i, nöö mbei hii möiti u wooko makandi ku ën. Futoou Jehovah ku di ölganisaasi fëën go dou te soni ta taanga da i. Ja musu hopo ligei, ma i musu hoi iseei, nöö pakisei te i kaba, nöö mbei möiti fii ko ta si soni kumafa Jehovah ta si soni. Begi Jehovah faa heepi i. Söseei ja musu buta taa ja o ta mökisi ku dee baaa ku dee sisa fii möön. Te i du sö, nöö aluwasi andi ta pasa, Saatan an o sa paati i ku Jehovah ku di ölganisaasi fëën.​—Jak. 4:7. w22.11 bld. 24-25 pal. 14-16

Dee gaanwomi ta heepi dee baaa ku dee sisa u di kemeente u de ko sabi andi de musu du u hogi an miti de, söseei dee ta mbei de ko sabi andi de sa du sö taa dee sa sabi soni u de. Andi iseei sa du? Ee wan gaan hogi pasa zuntu ku ka i ta libi, nöö hakisi dee gaanwomi unfa i sa heepi. Kandë i sa hoi dee sëmbë di di hogi miti a i pisi, nasö i sa hoi dee sëmbë dee go heepi de. Kandë i sa da dee peleikima soni u njan, ku woto soni di de abi fanöudu. Ee wan hogi pasa a wan möön longi kamian, tökuseei i sa heepi. Na un fasi? Wë i sa begi da dee sëmbë di di soni miti (2 Kol. 1:8-11). I sa heepi de tu te i ta buta möni da di wooko di ta du a hii di goonliba (2 Kol. 8:2-5). Ee i sa go a di kamian ka di gaan hogi pasa, nöö i sa hakisi dee gaanwomi andi i sa du u heepi. Ee de kai i fii go heepi, nöö de o lei i unfa i sa du soni, sö taa i sa heepi a di möön bunu fasi. w22.12 bld. 24 pal. 8; bld. 25 pal. 11-12

Paulosu bi sikifi di soni aki da dee baaa ku dee sisa dee bi ta libi a Kolenti. So u de bi ta libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni, so u de bi dë womi di bi ta libi ku womi, nasö mujëë di bi ta libi ku mujëë, söseei so u de bi ta bebe daan pasa maaka (1 Kol. 6:9-11). I si kuma baka di de dopu, nöö na wan taku fii bi ta ko a de möön u? Wë a musu u dë taa so juu de bi o ta fii jeti u du soni di an bunu. De bi dë salufuwan, ma tökuseei de bi dë zöndu libisëmbë. An dë u taki taa de bi abi u mbei möiti ku dee taku fii dee bi ta hopo ko so juu. Di soni aki musu da u taanga. Faandi mbei u taki sö? Wë u di a ta lei taa woto sëmbë dë tu di bi ta fii u du soni di an bunu, ma de hoi dou. Awa, ’i musu abi wan taanga biibi, u di i sabi taa . . . hii dee baaa fii tuu ta tja sitaafu a di seei fasi tu’.​—1 Pet. 5:9. w23.01 bld. 12 pal. 15

Jesosi bi hakisi Jehovah faa tjubi dee bakama fëën (Joh. 17:11). Faandi mbei di soni aki ta da u taanga? Wë u di Jehovah taanga möön hii dee felantima fuu (1 Joh. 4:4). Soni an dë di an ta si. U sa dë seiki taa ee u ta futoou Jehovah, nöö a o heepi u fuu sa du soni ku degihati, söseei fu wa ta fëëë. A ta taanga da i so juu fii taki taa i da wan Jehovah Kotoigi? Ja kë ko dë wan peleikima, nasö ja kë dopu, u di i ta fëëë andi sëmbë o taki ö? Na mbei di fëëë dë tapa i fii du di soni di i sabi taa bunu. Begi Jehovah fajafaja, nöö i hakisi ën faa da i degihati fii sa du soni kumafa a kë. Te i si unfa Jehovah ta piki dee begi fii, nöö joo ko abi möön degihati.​—Jes. 41:10, 13. w23.01 bld. 29 pal. 12; bld. 30 pal. 14

Jesosi bi hakisi dee Faliseima taa: „Wan bi lesi a di Buku [nö]?” A bi kë lei dee Faliseima taa de an bi fusutan andi di Wöutu u Gadu bi ta taki (Mat. 12:1-7). Dee Faliseima bi ta taki taa dee bakama u Jesosi an bi ta hoi dee wëti u di Saba daka. Fëën mbei Jesosi bi konda soni u tu woto di bi sikifi a Gadu Wöutu da de. Jesosi bi taki tu u wan soni di bi sikifi a di buku Hosea, u lei taa dee Faliseima an bi fusutan faandi mbei Gadu bi buta di wëti u di Saba daka, söseei u lei taa de an bi abi tjalihati u sëmbë. Faandi mbei di Wöutu u Gadu an bi heepi dee womi aki u de du soni a wan bunu fasi? Wë u di de an bi ta kaba biibi dee soni di de bi ta lesi, söseei u di de bi abi gaanfasi. Di fasi fa de bi ta si soni bi ta mbei taa de an bi sa fusutan dee soni di de bi ta lesi (Mat. 23:23; Joh. 5:39, 40). Luku Mateosi 19:4-6 tu, ka Jesosi bi hakisi dee Faliseima di seei soni. A bi hakisi de taa: „Wan bi lesi a di Buku nö?” De bi lesi a di Buku fa Gadu bi mbei soni, ma de an bi buta pakisei a di fasi fa Gadu ta si di tööu libi. U ta lei a di soni di Jesosi bi taki, taa u musu ta si soni a wan bunu fasi te u ta lesi di Bëibel. Wa musu dë kuma dee Faliseima. U musu abi sakafasi, söseei u musu dë kabakaba u lei soni. w23.02 bld. 12 pal. 12-13

Di Wëti di Jehovah bi da dee Isaëli sëmbë bi ta taki unfa de bi musu du soni u hogi an miti de te de bi dë a wosu, nasö te de bi ta wooko (Ëki. 21:28, 29; Deto. 22:8). Ee wan sëmbë bi kii wan wotowan, hii fa an bi du ën ku hënseei kë, tökuseei a bi o kisi sitaafu fëën (Deto. 19:4, 5). Di Wëti bi ta taki taa ee wan sëmbë bi du wan soni ku wan mii di bi dë nëën mama bëë, nöö de bi musu sitaafu ën (Ëki. 21:22, 23). Di Bëibel ta lei u gbelingbelin taa Jehovah kë fuu ta köni be hogi an miti u. U ta lei taa u ta kai di libi gaan soni, te u ta köni u soni an du u te u dë a wosu nasö te u dë a wooko. Dee saapusaapu soni, soni u duweli wosu, nasö deesi, nöö u ta buta de a wan bumbuu kamian. Söseei u ta buta de a wan kamian ka miii an o sa dou a de. U ta köni tu te u ta du soni ku faja, te u ta këndë wata, nasö te u ta wooko ku wookolai. Wa ta lëi wagi ee u ta bebe wan deesi di sa toobi u te u ta lëi di wagi. Söseei ee wa o sa lëi di wagi bumbuu u di u bebe daan nasö u di wa duumi tjika, nöö wa ta lëi ën. Boiti di dë, wa ta lëi wagi ta luku tëlëfön. w23.02 bld. 21-22 pal. 7-9

Jehovah dë wan Leima di abi pasensi, bunu fasi, söseei a ta fusutan unfa soni dë da u. A ta suku dee bunu pisi u dee sëmbë dee a ta lei (Ps. 130:3). Nöiti a ta kë fuu du soni di a sabi taa wa sa du. Hoi a pakisei taa hën mbei di töönzön fuu (Ps. 139:14). Di Sëmbë di mbei u kë fuu ta lei soni u teego, söseei a kë fuu ta wai ku di soni dë. Fëën mbei a dë wan bunu soni fuu „ta abi hangi” da dee lei u Bëibel nöunöu kaa (1 Pet. 2:2). Buta maaka di i sa dou. Lesi di Bëibel, nöö i öndösuku soni fëën hiniwan daka (Jos. 1:8). Jehovah o heepi i fii ko lo’ u lesi, söseei fii ko lo’ u lei soni fëën. Di sabi di u sabi soni wanwan nöö an tjika. Di soni di musu mbei u kë ko sabi möön soni, hën da fuu sa ko sabi möön soni u Jehovah, sö taa u sa ko möön lobi ën, söseei u di biibi fuu sa ko möön taanga (1 Kol. 8:1-3). Te i ta lei soni go dou, nöö hakisi Jehovah faa heepi i u di biibi fii ko möön taanga (Luk. 17:5). A ta haika dee lö begi dë. w23.03 bld. 10 pal. 11, 13

Jesosi an bi kë u dee bakama fëën musu dë piii ta wakiti u sëmbë booko Jelusalen ku di Wosu Gadu kaba a sösö. A bi da de wan wooko u de du. A bi piki de taa de bi musu ta konda di bunu buka da sëmbë ’a Jelusalen te dou hii Judea, te kisi Samalia, söseei te dou a dee köndëköndë u goonliba tuu ka sëmbë dë’ (Tjab. 1:6-8). Wan gaan wooko wë a bi da de dë e! Te de bi ta mbei hii möiti u du di wooko di a bi da de, nöö a sö wan fasi de bi ta lei taa de ta wooko ku di ten u de a wan köni fasi. Fuu sa buta mëni a useei, nöö a dë fanöudu fuu ta köni ku di fasi fa u ta wooko ku di ten fuu. Soni sa miti hiniwan fuu „a wan juu di wa bi mëni” (Peleik. 9:11). U sa lasi u libi a wan ten di wa bi mëni. U ta lei taa u ta wooko ku di ten fuu a wan köni fasi, te u ta du soni kumafa Jehovah kë, söseei te u ta du soni fuu ku ën ko dë möön gaan mati (Joh. 14:21). ’U musu taanpu gingin a di biibi u ta biibi Masa Jesosi aki. Wa musu disa möönsö. U musu ta biinga hiniwan ten a di wooko u Masa’ (1 Kol. 15:58). Nöö ee a ko dë taa u lasi libi nasö taa di kaba u di hogi goonliba aki dou, nöö wa o bai sabisö u di wa bi du möön soni da Jehovah.​—Mat. 24:13; Lom. 14:8. w23.02 bld. 18 pal. 12-14