Bakajailiba

Andi di tëkisi u tide kë taki? Wë Jesosi bi lei taa di lobi aki kë taki taa i musu lobi wotowan möön iseei. Hën da fuu taki ën, di lobi aki musu sa mbei wan Keesitu sëmbë dë kabakaba u dëdë da wan baaa nasö wan sisa fëën ee a dë fanöudu. Di Wöutu u Gadu ta lei u taa lobi dë wan gaan fanöudu soni. Dee Bëibel tëkisi dee ta ko aki, da wantu u dee tëkisi di so sëmbë möön lobi: „Masa Gadu, hën hatiböö da lobi” (1 Joh. 4:8). „I musu lobi di wotowan fii leti kumafa i lobi i seei” (Mat. 22:39). „Di soni de kai lobi, hën an o kaba a mundu möönsö e” (1 Kol. 13:8). Dee tëkisi aki ku sömëni wotowan jeti, ta lei u gbelingbelin taa a dë fanöudu fuu ta lei taa u lobi wotowan. A Jehovah lobi ta kumutu. Dee sëmbë dee Jehovah dë ku de, söseei dee a ta tii ku di jeje fëën nöö sa lobi de na de tuutuu (1 Joh. 4:7). Fëën Jesosi bi taki taa dee tuutuu bakama fëën nöö bi o lobi de na de tuutuu. Leti kumafa Jesosi bi taki, sömëni sëmbë ko sabi dee tuutuu bakama fëën, a di lobi di de ta lei taa de lobi de na de. w23.03 bld. 27-28 pal. 5-8

Unfa i sa ta möön da sëmbë paadon? A bi o bunu tu fii kai pakisei a woto u sëmbë di dë a Bëibel, di bi lo’ u da wotowan paadon, söseei u sëmbë di an bi lo’ u da wotowan paadon. Buta pakisei a di fasi fa Jesosi bi ta du soni. Hii juu a bi ta dë kabakaba u da wotowan paadon (Luk. 7:47). An bi ta buta pakisei a dee föutu u de, ma a bi ta buta pakisei a dee bunu soni di de bi sa du. Ma dee Faliseima de de bi ta „wisiwasi otowan” (Luk. 18:9). Te i kai pakisei a dee woto aki te i kaba, nöö hakisi iseei dee soni aki: ’Unfa mi ta si wotowan? Na undi u dee fasi u de mi ta buta pakisei?’ Ee a ta taanga da i fii da wan sëmbë paadon, nöö mbei möiti fii sikifi hii dee bunu fasi fëën buta a wan pampia. Baka di dë, nöö i hakisi iseei taa: ’Unfa Jesosi ta si di sëmbë aki? A bi o dëën paadon u?’ Ee u du di soni aki, nöö a sa heepi u fuu tooka di fasi fa u ta pakisei. Kandë bigibigi a o dë fuu mbei taanga möiti fuu da wan sëmbë paadon te a du wan soni ku u di hati u. Ma ee u ta mbei di möiti dë go dou, nöö pikipiki an o ta taanga da u sö möön fuu da wotowan paadon. w22.04 bld. 23 pal. 6

A di buku Akoalimbo, de ta tei dee felantima u Gadu maaka ku wantu taku mbeti. Di buku ta konda soni u wan ’mbeti di kumutu a ze’, di „dë ku sëbën hedi ku teni tutu” (Ako. 13:1). A ta taki tu taa baka di mbeti dë, nöö wan woto taku mbeti ta kumutu a „goonbasu” ta ko, nöö a ta fan leti kuma wan hogi kaima, söseei a „ta kai faja kumutu a liba” (Ako. 13:11-13). Baka di dë, wan woto mbeti hopo ko tu. A dë wan mbeti di sinkii fëën dë bë hëii sö, nöö wan jajo mujëë dë sindosindo nëën liba. Dee dii hogi mbeti aki da dee felantima u Jehovah Gadu, dee ta feti ku ën ku di Könuköndë fëën wan longi pisiten kaa. Fëën mbei a dë fanöudu fuu ko sabi ambë da de (Ako. 17:1, 3). U musu ko fusutan andi da dee taku mbeti ku ambë da di jajo mujëë. Di möön bunu fasi fa u sa fusutan dee soni aki, da te u ta mbei di Bëibel seei puu di woto aki da u. Woto buku a di Bëibel ta puu sömëni u dee soni di Akoalimbo ta taki soni u de. w22.05 bld. 8-9 pal. 3-4

So fuu an sa du hii soni di u bi o kë du da Jehovah u di u ko gaandi, nasö u di u ko ta dë ku suwaki, nöö di soni aki ta mbei u ta fii bookosaka. Ee i ta fii bookosaka so juu u di ja sa du hii soni di i bi o kë du da Jehovah, nöö i sa hakisi iseei di soni aki: ’Andi Jehovah bi o kë u mi du?’ Wë a bi o kë fii du andi i sa du dëën. Pakisei di soni aki luku: Wan sisa di abi 80 jaa ta fii bookosaka, u di an sa du sö hia soni möön a di peleikiwooko kumafa a bi ta du di a bi abi 40 jaa. A ta fii kuma hii fa a ta du hii soni di a sa du da Jehovah, tökuseei Jehovah an ta wai ku ën. Ma sö a dë tuutuu ö? Pakisei ën luku. Ee a bi ta du hii soni di a bi sa du di a bi abi 40 jaa, söseei a ta du hii soni di a sa du hii fa a abi 80 jaa nöunöu, hën da nöiti di sisa aki disa u du hii soni di a sa du da Jehovah. Na sö nö? Te u ta du hii soni di u sa, nöö Jehovah o taki da u taa: „I du ën bunu seei!” (Luku Mateosi 25:20-23.) Woo dë möön waiwai te u ta buta pakisei a dee soni dee u sa du, ka fuu buta pakisei a dee soni dee wa sa du. w22.04 bld. 10 pal. 2; bld. 11 pal. 4-6

Akoalimbo kapitë 21 ta tei dee 144.000 sëmbë dee o tii makandi ku Jesosi, maaka ku wan gaan waiti foto de ta kai „di Njunjun Jelusalen”. Di foto aki abi 12 gaan sitonu di dë kuma di goonsei fëën. Nöö „hiniwan u dee sitonu abi di në u wan u de tuwalufu tjabukama u di Sikafu Mii sikifisikifi (Ako. 21:10-14; Ef. 2:20). Di foto aki da wan apaiti foto. A abi wan gaan pasi di mbei ku goutu wanwan, söseei a abi 12 gaandöö di mbei ku di weti konda de kai paaleli, nöö dee peni u di foto ku di goonsei u di peni, mbei ku peipei djamati sitonu. Hii soni u di foto aki bi dë maakamaaka sililii (Ako. 21:15-21). Ma tökuseei wan soni bi ta makei. Johanisi bi taki taa: „Nöö fa mi si di köndë naandë, nöö Wosu u Gadu an dë nëën dendu e. An dë fanöudu, biga Masa Gaangadu di abi hii makiti, ku di Sikafu Mii, nöö de dë a hii di köndë kaa. [An dë fii go a kamian u go begi de möön.] Nöö sonu ku libawojo an dë fanöudu u tuwë limbo da di köndë tu. Biga di waiti u Gadu ku di limbo u di Sikafu Mii ta tuwë limbo da hii di köndë kaa” (Ako. 21:22, 23). Dee sëmbë dee o dë sëmbë u di Njunjun Jelusalen o ta dë ku Jehovah hii juu.​—Heb. 7:27; Ako. 22:3, 4. w22.05 bld. 17 pal. 14-15

Jehovah da di Sëmbë di mbei u, hën da di sëmbë di ta da u wëti, söseei hën da di kuutuma fuu. Ma a dë di lobihati Tata fuu tu (Ps. 100:3; Jes. 33:22). Te u ta tjali tuutuu u wan zöndu di u du, nöö Jehovah sa da u paadon. Boiti di dë, a dë kabakaba u du ën tu (Ps. 86:5). Jehovah bi mbei di tjabukama de kai Jesaaja taki taa: „Aluwasi dee zöndu fuunu bë kuma buuu, tökuseei de o ko weti faaan kuma weti ëisi” (Jes. 1:18). U di u da zöndu libisëmbë mbei u ta taki soni, nasö du soni di ta hati wotowan (Jak. 3:2). Ma hii fa a dë sö, an kë taki taa u ku de an sa ko dë gaan mati. U ku de sa ko dë mati te u ta dë kabakaba u da sëmbë paadon (Nöng. 17:9; 19:11; Mat. 18:21, 22). Jehovah kë fuu da wotowan paadon, ee a ko pasa taa de du wan soni ku u di an bigi sö. U di Jehovah ta da u paadon „ku hii hën hati”, mbei useei musu ta da wotowan paadon tu.​—Jes. 55:7. w22.06 bld. 8 pal. 1-2

Hii fa wa musu ta tei useei maaka ku wotowan, tökuseei u sa lei sömëni soni u woto dinima u Jehovah. Di möön bunu sëmbë di u sa lei soni nëën da Jesosi. Hii fa Jesosi an bi abi zöndu, tökuseei u sa lei sömëni soni a dee bunu fasi dee a bi abi (1 Pet. 2:21). Te u ta mbei hii möiti u djeesi Jesosi, nöö woo sa dini Jehovah a wan möön bunu fasi. A di Wöutu u Gadu, u sa feni sömëni woto u womi ku mujëë di u sa djeesi, hii fa de bi dë zöndu libisëmbë. Di Jehovah bi ta taki soni u Könu Dafiti, hën a bi taki taa: „Fasi fëën ta kai ku mi a hii futu” (Tjab. 13:22). Ma Dafiti bi mbei gaangaan föutu. Ma tökuseei a dë wan sëmbë di u sa djeesi. Faandi mbei? Wë u di an bi ta fia. Ma a bi ta haika te de bi ta fan ku ën, söseei a bi ta tjali tuutuu u dee hogi dee a bi du. Di soni aki bi ta mbei taa Jehovah bi ta dëën paadon.​—Ps. 51:3, 4, 10-12. w22.04 bld. 13 pal. 11-12

Di Bëibel ta taki taa dëdë da wan felantima (1 Kol. 15:25, 26). Te u pakisei di dëdë di sëmbë ta dëdë, nöö u sa fëëë seei, möönmöön te u, nasö wan sëmbë di u lobi suwaki gaanfa seei. Faandi mbei u ta fëëë u dëdë? U di Jehovah mbei u ku di fii u libi u teego (Peleik. 3:11). Ma di fëëë di u ta fëëë u dëdë sa tjubi di libi fuu. A sa da u taanga fuu ta njan soni di bunu da di gösöntu fuu, fuu ta sport, fuu go suku heepi a data te a dë fanöudu, söseei fuu wa ta du soni di sa mbei u lasi u libi. Saatan sabi taa u lobi di libi fuu. A ta djula taa wan sëmbë o disa hii soni di a abi a baka faa sa dë a libi, te kisi di dë di hën ku Jehovah dë mati (Jöpu 2:5). Ma Saatan ta mindi soni da u! Ma u di Saatan hën da di sëmbë di „tja dëdë ko”, mbei a ta wooko ku di fëëë di u ta fëëë u dëdë, sö taa u sa go disa Jehovah.​—Heb. 2:14, 15. w22.06 bld. 18 pal. 15-16

Te de tapa di wooko fuu, nöö kandë a o dë fanöudu fuu ta miti a piki kulupu. Fëën mbei a dë fanöudu seei fuu ta libi fiifii ku useei. Hoi a pakisei taa ku Saatan u musu feti, na ku useei. Wa musu ta buta pakisei a dee pikipiki föutu di dee baaa ku dee sisa fuu ta mbei. Söseei ee wan toobi ko dë, nöö u musu mbei möiti u seekëën wantewante (Nöng. 19:11). U musu ta dë kabakaba u heepi useei (Tit. 3:14). Di heepi di wan peleikiwooko kulupu bi heepi wan sisa di bi a heepi fanöudu, bi tja wini ko da dee sëmbë u hii di peleikiwooko kulupu u de. De bi ko möön lobi deseei, leti kuma wan famii (Ps. 133:1). Dusudusu u dee baaa ku dee sisa fuu ta dini Jehovah, hii fa lanti tapa di wooko fuu. De ta buta so u de a dunguwosu u di biibi u de hedi. U sa ta begi da de ku dee famii u de, te dou ku dee sëmbë dee ta du soni ku degihati u heepi dee baaa ku dee sisa aki, hii fa de sa söötö de tu. De ta da de taanga, de ta heepi de u de feni dee soni di de abi fanöudu, söseei de ta hopo fan da de te de dë a kuutu (Kol. 4:3, 18). Na fëëkëtë taa di begi di i ta begi da dee baaa ku dee sisa aki sa heepi de tuutuu!​—2 Tes. 3:1, 2; 1 Tim. 2:1, 2. w22.12 bld. 26-27 pal. 15-16

Miii lo’ u du andi dee gaansëmbë u de ta du. Mama ku tata o ta mbei föutu so juu (Lom. 3:23). Hii fa a dë sö, tökuseei de musu ta mbei taanga möiti u du soni a wan bunu fasi, sö taa dee mii u de sa djeesi de. Wan womi di abi miii bi taki taa: „Miii dë kuma sipönsu di ta hai hii soni tei. De ta piki u te wa ta du dee soni dee u ta piki de u de du.” Fëën mbei ee u kë u dee mii fuu lobi Jehovah, nöö useei musu lobi Jehovah ku hii u hati, söseei a musu dë u si taa sö u lobi ën tuutuu. Sömëni fasi dë fa sëmbë sa heepi dee mii u de u de ko lobi Jehovah. Wan baaa de kai Andrew, di abi 17 jaa bi taki taa: „Mi mama ku mi tata bi ta lei mi hii juu taa begi dë wan fanöudu soni. Nöunöu an ta taanga da mi u mi begi, söseei an ta taanga da mi u mi si taa Jehovah da wan Tata di lobi mi.” Un dee mama ku dee tata, un hoi a pakisei taa di lei di un ta lei taa un lobi Jehovah, sa heepi dee mii fuunu u de ko lobi ën tu. w22.05 bld. 28 pal. 7-8

Wan u dee fosu soni dee u musu du ufö u sa dopu, hën da u musu tjali u dee zöndu dee u bi du (Tjab. 2:37, 38). Te u ta tjali tuutuu u dee zöndu fuu, nöö woo sa bia du soni woto fasi. I disa soni di Jehovah an lobi ö? I disa soni kuma fanafiti libi, hai taku tabaku, ku kosi ö? (1 Kol. 6:9, 10; 2 Kol. 7:1; Ef. 4:29). Mbei möiti go dou fii disa de. Mbei möiti u tooka soni a di libi fii. I sa fan ku di sëmbë di ta lei i soni u Bëibel, nasö i sa hakisi dee gaanwomi u di kemeente u de heepi i. Ee i da wan njönkuwan di ta libi ku dee gaansëmbë fii jeti, nöö i sa hakisi de u de heepi i fii disa soni di sa mbei ja dopu. A dë fanöudu tu fii ta du soni di nama ku di biibi fii. Hën da i musu nango a dee komakandi fuu, söseei i musu ta da piki (Heb. 10:24, 25). Te de da i pasi fii du di peleikiwooko, nöö mbei möiti fii ta du ën hii juu. w23.03 bld. 10-11 pal. 14-16

Dee sëmbë di Kenesesi 3:14, 15 ta taki soni u de, da wan „sindeki” ku dee „mii u di sindeki”. Wan tuutuu sindeki an bi o sa fusutan andi Jehovah bi taki a di djai u Eden. Nöö fëën mbei a musu u dë sö taa wan soni di bi abi fusutan Jehovah bi ta kuutu dë. Wë nöö ku ambë a bi ta fan? Akoalimbo 12:9 ta piki u gbelingbelin ambë da di sindeki aki. A ta taki taa „di awoo sindeki” da Saatan Didibi seei. So juu te di Bëibel ta taki u di wöutu „miii”, nöö a ta taki u dee sëmbë dee ta djeesi wan sëmbë sö tee taa u sa kai de mii fëën. Fëën mbei dee mii u di sindeki, da dee ëngëli ku dee libisëmbë dee ta hopo fia ku Jehovah, söseei dee ta du ku dee sëmbë fëën, leti kuma Saatan. Hën da dee ëngëli dee bi ko libi a goonliba aki a di ten u Noa, ku dee sëmbë dee ta du soni kuma Didibi seei dë a dendu tu.​—Ken. 6:1, 2; Joh. 8:44; 1 Joh. 5:19; Jud. 6. w22.07 bld. 14-15 pal. 4-5

Apösutu Paulosu bi lobi dee baaa ku dee sisa fëën gaanfa seei. Fuka bi ta miti ën tu, nöö fëën mbei an bi ta taanga dëën faa lei taa a ta fii da dee baaa ku dee sisa fëën te fuka bi ta miti de. A bi pasa taa Paulosu bi abi u suku wooko faa bi sa sölugu hënseei ku dee wotowan dee bi dë makandi ku ën, u di an bi abi möni möön (Tjab. 20:34). A bi ta mbei tenti. Di a bi dou a Kolenti, hën a bi ta wooko makandi ku Akila ku Pesila di bi ta mbei tenti tu. Ma „hiniwan saba” a bi ta peleiki da dee Dju ku dee Giiki sëmbë. Nöö hën di Silasi ku Timoteo dou „hën Paulosu disa di tëmbë wooko fëën go a di wooko u Masa Gadu ku telu” (Tjab. 18:2-5). Nöiti Paulosu bi fëëkëtë taa di dini u Jehovah musu dë di möön fanöudu soni nëën libi. U di sëmbë bi sa waka a Paulosu baka a di fasi fa a bi ta du di diniwooko fëën fajafaja, söseei u di a bi ta mbei möiti u sölugu hënseei, mbei a bi sa da dee baaa ku dee sisa fëën taanga. A bi piki de taa de an bi musu mbei dee bookohedi u di libi, ku di sölugu di de musu sölugu de wosudendu puu de pakisei a „dee möön fanöudu soni”. Dee soni aki da soni di nama ku di dini u Jehovah. w22.08 bld. 20 pal. 3

Gadu kë taa u paaja di bunu buka u di Könuköndë a hii di goonliba a di ten aki (1 Tim. 2:3, 4). Jehovah hën abi di wooko aki, nöö u di a dë sö wan fanöudu wooko, mbei a buta di Womi Mii fëën u tei fesi a di wooko aki. U sa dë seiki taa u di u abi Jesosi kuma di fesima fuu, mbei di peleikiwooko o du kumafa Jehovah kë ufö di kaba dou (Mat. 24:14). Unfa u sa dë seiki u di soni aki? Jesosi bi fan ku wantu u dee bakama fëën a wan kuun liba a Galilea, kölö sö ufö a toona go a liba ala. A bi piki de taa: „Söö, wë dee sëmbë, un haika e. Mi kisi hii makiti a liba ala ku goon aki tuu.” Luku di woto soni di a taki: „Un musu ta waka a dee köndëköndë u goonliba ta paaja di buka u mi da hii sëmbë, be de bia ko dë bakama u mi kuma unu” (Mat. 28:18, 19). Jesosi bi kisi di makiti u tei fesi a di peleikiwooko, boiti dee woto soni di a bi musu du. Dee soni aki ta lei u taa Jesosi o ta tei fesi a di peleikiwooko te dou di ten fuu aki. w22.07 bld. 8 pal. 1, 3; bld. 9 pal. 4

Dee sëmbë dee bi libi bunu ufö de dëdë „o weki ko a libi baka u de feni libi”, u di në u de dë sikifisikifi kaa a di Buku u Libi. Hën da di soni di sikifi a Johanisi 5:29 di ta taki u „dee sëmbë dee bi libi bunu” dee o weki ko a libi baka, dë di seei soni kuma di soni di sikifi a Tjabukama 24:15, di ta taki taa dee sëmbë „dee bi libi bunu a Masa Gadu wojo” o weki ko a libi baka. Di soni aki ta kai ku di soni di sikifi a Loomë 6:7, di ta taki taa: „Te wan sëmbë dëdë, nöö a kumutu a hogilibi basu ko fii.” Hën da Jehovah da dee sëmbë dee bi libi bunu nëën wojo paadon u dee zöndu u de di de dëdë, ma an fëëkëtë dee bunu soni di de bi du ufö de dëdë (Heb. 6:10). Ma tökuseei dee sëmbë dee bi libi bunu musu hoi deseei a Gadu go dou te de weki ko a libi baka, sö taa në u de sa fika a di Buku u Libi. w22.09 bld. 17 pal. 13; bld. 18 pal. 15

Di tjabukama de kai Daniëli bi lei taa a bi dë wan sëmbë di wotowan sa futoou. Hii fa dee sëmbë u Babilon bi kisi ën tja go a katibo a Babilon, tökuseei a bi lei taa a bi dë u futoou. Nöö sëmbë bi ko ta möön futoou ën di Jehovah bi heepi ën puu di sunjan u di könu u Babilon de kai Nebukatnesali (Dan. 4:20-22, 25). Sömëni jaa baka di dë, Daniëli bi lei wan pasi möön taa a dë u futoou. Wan maun bi sikifi wan soni a di wosu sinkii u di könu, nöö Daniëli bi konda andi a bi kë taki (Dan. 5:5, 25-29). Bakaten, hën Könu Daliusi ku dee heihei womi fëën bi si taa Daniëli bi „köni seei”. Boiti di dë, de bi taki taa an „bi ta ganjan sëmbë, nöö a bi ta du di wooko fëën bunu. Söseei an bi ta libi hogi ku sëmbë” (Dan. 6:3, 4). U sa hakisi useei dee soni aki: ’De sabi mi kuma wan sëmbë di ta tja dee faantiwöutu fëën a wan bunu fasi, söseei di ta dë u futoou ö?’ U ta tja gafa ko da Jehovah te u dë u futoou. w22.09 bld. 8-9 pal. 2-4

U ta feni wini te u ta libi ku dee wëti u Jehovah dee ta lei u andi bunu ku andi an bunu. I ta fusutan faandi mbei ö? Pakisei luku andi bi o pasa ee hiniwan masikapei di ta mbei wosu, bi ta wooko ku di u deseei fasi u maaka soni. Wë an dë u taki taa soni bi o waka fanjanfanjan. Nasö ee dee data ku dee sösutu an bi ta hoi deseei a so wëti te de ta kula sëmbë, nöö so sëmbë bi o dëdë. Wë te sëmbë ta wooko ku wëti, nöö a ta tja wini ko da dë. Sö nöö dee wëti u Gadu ta tja wini ko da u tu. Jehovah ta mbei dee sëmbë dee ta mbei möiti u libi ku dee wëti fëën, feni gaan bunu. A ta paamusi u taa: „Dee sëmbë dee ta libi a wan leti fasi, de o feni di goonliba, nöö naandë de o ta libi u teego” (Ps 37:29). Pakisei luku unfa hii sëmbë o ta dë waiwai, söseei fa de o ta libi fiifii makandi, te de tuu o ta hoi dee wëti u Jehovah. Di libi aki Jehovah kë da i. Awa, dee soni aki mbei hiniwan fuu musu lobi letilibi! w22.08 bld. 27-28 pal. 6-8

Te soni ta miti u, nöö a sa taanga da u fuu hoi useei a Jehovah ku di ölganisaasi fëën. Andi sa heepi u fuu hoi dou te a dë sö? Wë u musu dë ku limbo pakisei, u musu dë setiseti u soni an puu u a pasi, söseei u musu dë gingin a di biibi. U ta lei taa u dë ku limbo pakisei te wa ta booko u hedi pasa maaka, te u ta wegi soni luku bunu, söseei te u ta mbei möiti u si soni kumafa Jehovah ta si soni. Te u ta du dee soni dë, nöö wa o mbei dee fii fuu tii u. Kandë te wan baaa nasö wan sisa du wan soni ku u di hati u, nasö kandë wan gaanwomi u kemeente du wan soni ku i di hati i. Wë di baaa nasö di sisa an du di soni dë ku hënseei kë u hati i (Lom. 3:23; Jak. 3:2). Ma hii fa a dë sö, tökuseei di soni di a du hati i. Kandë i bi bia ko ta hakisi iseei taa: ’Ee wan baaa nasö wan sisa hën du di soni aki, nöö a dë sö taa di ölganisaasi u Gadu hën disi tuutuu ö?’ Di soni dë Saatan bi o kë fii pakisei (2 Kol. 2:11). Ee u ta pakisei sö, nöö di soni dë sa paati u ku Jehovah ku di ölganisaasi fëën. Nöö u musu köni u na hoi sëmbë a bëë. w22.11 bld. 20 pal. 1, 3; bld. 21 pal. 4

Jehovah mbei u sabi taa woo sa libi u teego. So sëmbë ta dë ku di mëni taa de o go libi u teego a liba ala (1 Kol. 15:50, 53). Ma gaansë fuu ta dë ku di mëni taa woo libi u teego a goonliba aki, söseei taa wa o abi zöndu möön, nöö woo ta dë waiwai (Ako. 21:3, 4). Aluwasi ee woo libi a liba ala nasö a goonliba aki, tökuseei u wai ku dee bunu dee woo feni. A di ten di ta ko, u di Jehovah seei piki u ën (Lom. 15:13). U sabi andi a paamusi u taa a o du da u, söseei u sabi taa hii juu a ta du andi a taki (Nöb. 23:19). U dë seiki taa Jehovah kë du dee soni dee a ta taki taa a o du, nöö a abi di makiti u du de tu. Di Tata fuu di dë a liba ala lobi u, nöö a kë fuu ta futoou ën. Te u dë seiki taa Jehovah o mbei u feni bunu a di ten di ta ko, nöö woo sa hoi dou ku wai aluwasi fuka ta miti u. w22.10 bld. 24 pal. 1-3

U di dee sëmbë aki an bi ta hoi dee wëti u Jehovah, mbei Jesaaja bi taki taa Jehovah bi o da pasi u hogi miti de (Jes. 30:5, 17; Jel. 25:8-11). Nöö di soni dë bi pasa tuutuu. Dee sodati u Babilon bi tei de tja go a katibo. Ma so u dee Dju bi ta hoi deseei a Jehovah go dou, nöö Jesaaja bi piki de taa Jehovah o mbei de toona go a Jelusalen baka (Jes. 30:18, 19). Di soni dë seei bi pasa tu. Jehovah bi puu de a katibo a Babilon. Ma di soni dë an bi pasa wantewante. Di soni di sikifi a Jesaaja taa „Jehovah o ta wakiti unu, u di a kë du wan bunu da unu”, ta lei taa Jehovah an bi o puu de a fuka wantewante. Dee Isaëli sëmbë bi dë 70 jaa longi a katibo a Babilon, ufö so u de bi sa toona go a Jelusalen baka (Jes. 10:21; Jel. 29:10). De bi ta këë u di de bi ta fii tjali seei. Ma di de toona go a de köndë baka, de bi ta wai seei. w22.11 bld. 9 pal. 4

Dee soni dee ta miti dee baaa ku dee sisa fuu a sömëni kondë a di ten aki te sëmbë ta du ku de, bi ta miti dee apösutu u Jesosi tu, u di de bi ta konda soni u Jesosi da wotowan. Sömëni pasi dee kuutuma u di kuutuwosu u dee Dju bi ’gandji da de taa de an musu ta kai Masa Jesosi në ta lei sëmbë soni fëën möön’ (Tjab. 4:18-20; 5:27, 28, 40). Ma de bi fusutan taa wan Sëmbë di hei möön dee kuutuma, hën bi manda de u de du di peleikiwooko, söseei u de konda soni u Keesitu da hii sëmbë (Tjab. 10:42). Fëën mbei Petuisi ku Johanisi bi taki taa de o piki Gadu buka ka u de piki dee kuutuma buka, söseei taa de an o tapa u konda soni u Jesosi da wotowan (Tjab. 5:29). Baka di de bi fon dee apösutu u di de bi ta hoi deseei a Gadu, hën de „kumutu a di kuutu seei ku wai, fu di Masa Gadu bi si taa de bumbuu tjika u de tja sen fu Masa Jesosi në hedi”, hën de peleiki go dou!​—Tjab. 5:41, 42. w22.10 bld. 12-13 pal. 2-4

Te u ta bigi lei soni u Jehovah, nöö u ta bigi ku dee fosu lei u Bëibel. A di biifi di apösutu Paulosu bi sikifi manda da dee Hebelejën baaa ku sisa, a bi kai dee lei dë „dee goonsei pisi u di woto u Masa”. An bi ta taki taa dee „fosu pisi u di lei u [Jesosi] Keesitu” an bi dë fanöudu, ma a bi tei ën maaka ku mëiki di ta da wan beibi kaakiti (Heb. 5:12; 6:1). Nöö a bi da hii Keesitu sëmbë taanga u de ko sabi dee möön fundu lei dee dë a di Wöutu u Gadu. I kë ko sabi dee fundu lei u di Bëibel ö? I dë kabakaba u go a fesi a di biibi ö? Söseei i dë kabakaba fii ko sabi möön soni u Jehovah ku dee soni dee a abi a pakisei u du ö? An ta dë wan kösökösö soni da sömëni fuu fuu lei soni. Unfa soni dë da i? Di go di i go a siköö bi heepi i fii ko sa’ u lesi, söseei a bi heepi i fii ko sa’ u öndösuku soni möön bunu ö? I bi lobi di lei di i bi ta lei hia soni a siköö u? Naa i bi ta fii kuma ja abi fusutan u dee soni dë? Ee sö i ta fii, nöö na i wanwan ta fii sö e. Sömëni sëmbë ta fii sö tu. Ma Jehovah sa heepi i. Jehovah an ta mbei föutu, nöö hën da di möön bunu Leima di i sa feni. w23.03 bld. 9-10 pal. 8-10

Ee u abi sakafasi, nöö woo da di Wöutu u Gadu pasi faa mbei lutu a u hati. Te u ta mbei möiti fu wa ko abi gaanfasi, nëën ufö dee lei u Bëibel o sa heepi u fuu sa du soni ku lobi, söseei ku tjalihati. Di fasi fa u ta libi ku wotowan sa lei ee u ta da di Wöutu u Gadu pasi faa heepi u fuu tooka. U di dee Faliseima an bi da di Wöutu u Gadu pasi faa dou de hati, mbei de bi ’kuutu dee sëmbë dee an du hogi’ (Mat. 12:7). Wë sö nöö a dë taa di fasi fa u ta libi ku wotowan, ku di fasi fa u ta si de, ta lei ee u da di Wöutu u Gadu pasi faa heepi u fuu tooka. U lo’ u taki bunu u wotowan u? Naa u ta möön buta pakisei a dee föutu u de? U abi tjalihati u sëmbë u? Söseei u ta dë kabakaba u da de paadon u? Naa u ta kuutu wotowan, söseei u ta hoi de a bëë te de du wan soni ku u di hati u? Di fasi fa woo piki dee hakisi aki, sa lei ee u ta da di Bëibel pasi faa tooka di fasi fa u ta pakisei, di fasi fa u ta fii, ku di fasi fa u ta du soni.​—1 Tim. 4:12, 15; Heb. 4:12. w23.02 bld. 12 pal. 13-14

Buta pakisei a di woto u Josëfu u di köndë de kai Alimatea. Dee Dju bi ta lesipeki ën gaanfa. A bi dë wan u dee sëmbë di bi ta koti kuutu a di kuutuwosu u dee Dju. Ma di Jesosi bi dë a goonliba aki Josëfu an bi abi degihati. Johanisi bi taki taa Josëfu bi dë „wan bakama u Masa Jesosi tu, ma a tjubitjubi fasi fu di a bi fëëë dee hedima u Dju” (Joh. 19:38). Hii fa Josëfu bi lobi di bosikopu u di Könuköndë, tökuseei a bi ta du soni a wan tjubitjubi fasi, u di an bi kë u sëmbë ko sabi taa a bi abi biibi a Jesosi. A kan taa a bi ta fëëë taa sëmbë an bi o ta lesipeki ën möön ee de bi ko sabi taa a bi dë wan bakama u Jesosi. Ma di Bëibel ta piki u taa baka di Jesosi dëdë, hën Josëfu „tei hati waka langalanga go a Gaama Pilati. Nöö hën a hakisi ën taa, gaantangi be a dëën di dëdë sinkii u Masa Jesosi faa tja go bei” (Maik. 15:42, 43). A bi ko dë gbelingbelin u si taa Josëfu bi dë wan bakama u Jesosi. I ta fëëë sëmbë kumafa Josëfu bi ta fëëë sëmbë u? w23.01 bld. 30 pal. 13-14

Di di mujëë könu u di köndë Seiba bi jei unfa dee Isaëli sëmbë bi ta libi bööböö, söseei unfa soni bi nango bunu a di köndë di Salumon bi dë könu, hën a kumutu a wan longi kamian go dou a Jelusalen, u di a bi kë si ku hënseei wojo unfa soni bi dë tuutuu (1 Kön. 10:1). Di a si hii di könuköndë u Salumon, hën a taki dee soni dee sikifi a di tëkisi u tide. Di fasi fa soni bi dë a di ten di Salumon bi ta tii, ta lei u andi Jehovah o du da libisëmbë te di Womi Mii fëën, Jesosi o tii. Jesosi hei möön Salumon a hii futu. Salumon bi dë wan zöndu libisëmbë di bi mbei gaangaan föutu, nöö dee föutu dë bi mbei soni an bi waka bunu da dee sëmbë u Gadu. Ma Jesosi da wan Tiima di an ta mbei föutu (Luk. 1:32; Heb. 4:14, 15). Jesosi bi du soni di ta lei taa nöiti a o du zöndu, söseei taa an o du soni di sa tja hogi ko da dee sëmbë dee a o tii. Hën da di möön bunu Könu di u sa abi. w22.12 bld. 10-11 pal. 9-10

Andi u musu du ee wan taku siki ta paaja a di pisiwata ka u ta libi? U musu haika dee soni dee lanti ta piki u. Kandë de o piki u fuu ta wasi u maun, fuu ta bisi soni tapa nusu, fu wa nango zuntu ku sëmbë poi, söseei fuu fika a wosu u wan pisiten. Te u ta du dee soni aki, nöö u ta lei taa u ta kai di libi di Gadu da u gaan soni. Te wan hogi ta pasa, nöö so juu u sa ta jei soni di an dë tuu a dee mati fuu, a dee sëmbë u di pisiwata ka u ta dë, nasö a njunsu. Ka fuu biibi „hii dee soni” dee u ta jei, a bi o möön bunu fuu haika dee soni dee lanti ku dee data dee sa’ fa u di soni ta taki (Nöng. 14:15). Di Tii Kulupu ku dee bëikantoo ta mbei hii möiti u de ko sabi unfa soni dë tuutuu, ufö de piki u unfa u musu hoi dee komakandi, söseei unfa u musu du di peleikiwooko. Te u ta du soni kumafa de piki u, nöö a o dë taa u ta köni u soni an miti u, söseei u soni an miti wotowan. Di soni aki sa mbei tu taa sëmbë an taki hogi fuu.​—1 Pet. 2:12. w23.02 bld. 23 pal. 11-12

Wan woto soni di ta lei u taa Gadu köni tuutuu, hën da u di di Bëibel ta heepi dee sëmbë u Gadu u de ta libi fiifii ku deseei. Dee Isaëli sëmbë an bi ta libi a di wan seei kamian di de go a di paamusi köndë. A bi sa pasa taa dee Isaëli sëmbë dee bi ta libi a wan kamian bi sa fëëkëtë dee wotowan dee bi ta libi a dee woto së u di köndë. Ma Jehovah bi seeka soni da dee Isaëli sëmbë sö taa de bi sa ta ko makandi u haika fa de ta lesi di Wöutu fëën, söseei u de bi ko fusutan andi dee soni dë bi kë taki (Deto. 31:10-12; Neh. 8:2, 8, 18). Pakisei luku unfa wan Isaëli sëmbë di bi abi wan taanga biibi bi ta fii te a bi dou a Jelusalen, te a bi si milionmilion woto dinima u Jehovah dee ta libi a hii së u di köndë! A di lö fasi aki Jehovah bi ta heepi dee sëmbë fëën u de libi makandi. Bakaten, womi ku mujëë tuu di bi ta fan peipei töngö bi ko dë Keesitu sëmbë. So u de bi dë heihei sëmbë, wotowan an bi dë nëbai sëmbë. So u de bi gudu, nöö so u de bi pooti. Ma de bi sa dini di tuutuu Gadu makandi. Dee sëmbë dee bi ko dë biibima bi sa fusutan di Wöutu u Gadu, u di dee woto dinima bi ta heepi de, söseei u di de bi nango a dee komakandi ku de.​—Tjab. 2:42; 8:30, 31. w23.02 bld. 3 pal. 7

Jehovah paamusi u taa dee sëmbë dee ta piki hën buka o „libi u teego” (Lom. 6:23). Te u ta kai pakisei a di soni di Jehovah paamusi u aki, nöö u ta ko möön lobi ën. Pakisei di soni aki luku: Di lobihati Tata fuu lobi u sö tee taa an kë u na wan soni paati u ku ën. Di paamusi di Gadu ta paamusi u taa woo libi u teego, ta heepi u fuu hoi dou. Aluwasi dee felantima fuu piki u taa de o kii u, tökuseei wa o tapa u dini Jehovah. Faandi mbei? Wë u di u sabi taa ee u hoi useei a Gadu u te u dëdë, nöö a o weki u ko a libi baka. Ee u hoi useei nëën go dou, nöö u sa dë ku di mëni taa wa o dëdë nöiti möön (Joh. 5:28, 29; 1 Kol. 15:55-58; Heb. 2:15). U sabi taa Jehovah sa mbei u libi u teego, u di hën da di Sëmbë ka di libi ta kumutu, söseei u di a ta libi u teego (Ps. 36:9). Di Bëibel ta lei taa Jehovah bi dë gaanduwe kaa, söseei taa a o dë u nöömö.​—Ps. 90:2; 102:12, 24, 27. w22.12 bld. 2 pal. 1-3

An ta bigi da u dee sëmbë u Jehovah te soni ta miti u. U sabi taa di Bëibel ta taki taa „ee wan sëmbë i kë dë a di Tii u Gadu dendu ku telu, nöö i o tja hia sitaafu a goonliba aki” (Tjab. 14:22). U sabi tu taa te woo dë a di njunjun goonliba u Gadu ufö so soni an o ta miti u möön. A di ten dë, „nöö dëdë an o dë möön. Na wan sëmbë o tjali nasö bai kai wolo, söseei pen an o de möön” (Ako. 21:4). Jehovah an ta puu u u fuka an miti u. Ma a ta heepi u fuu hoi dou. Buta pakisei a di soni di Paulosu bi piki dee Keesitu sëmbë dee bi ta libi a Loomë. A bi taki u wanlö soni di bi ta miti hën ku dee baaa ku dee sisa fëën, hën baka di dë, hën a bi taki taa: „A hii dee soni u jei dë tuu, u dë gaanfa möön winima e! Biga di Sëmbë di i si lobi u aki sö hën wë wooko sö da u” (Lom. 8:36-37). Di soni aki kë taki taa Jehovah sa heepi i u soni waka bunu da i, hii fa fuka ta miti i. w23.01 bld. 14 pal. 1-2