Hakisi da dee sëmbë dee kë tei dopu

Pisi 2​—Dee bumbuu maiki u Jehovah

Di i lei soni a Bëibel i ko sabi andi Jehovah kë taa i musu du ku unfa i sa fiti dee bumbuu maiki fëën a i libi. Kandë dee soni i lei mbei i tooka sömëni soni a di fasi fa i bi ta si di libi ku di fasi fa i bi ta tja iseei. Nöunöu di i buta taa i kë libi ku dee bumbuu maiki u Jehovah, i sa dini ën a wan fasi di ta kai ku ën kuma wan futuboi u di bunu njunsu.

Te joo luku dee hakisi u di pisi aki, de o heepi i fii hoi dee bumbuu maiki u Jehovah a pakisei. Söseei de o mbei i mëni so u dee soni i sa du fii toon wan futuboi fëën di a ta feni bunu. Dee soni aki o mbei i fusutan bunu faandi mbei a dë fanöudu u du hii soni ku wan limbo hati ku söseei u hei Jehovah.​—2 Kol. 1:12; 1 Tim. 1:19; 1 Pet. 3:16, 21.

1. Na un maiki di nama ku toou Keesitu sëmbë ta hoi deseei?

Nöö hën a piki de taa: „Wan bi lesi a di Buku nö, taa di Gadu mbei goonliba te a kaba nöö hën a mbei libisëmbë, wan womi ku wan mujëë. Nöö kumutu a di ten dë te kisi fa u dë aki, wan womi o kumutu disa hën mama ku hën tata go libi ku ën mujëë, nöö de o ko dë wan sinkii. De an o dë kuma tu sëmbë möön. Wë nöö fa Masa Gaangadu buta de ko di wan dë, nöö libisëmbë aan leti u paati de möönsö e.”​—Mat. 19:4-6.

Ma fu dë hedima u keiki an dë sösö soni. Sö wan sëmbë musu dë gaan bumbuu sëmbë. Oto sëmbë an musu sa feni fasi a di libi fëën faa konda taa an bunu e. Fa a sai dë, a musu dë ku wan kodo mujëë tö . . . Nöö dee womi basia [dinai, NW], de musu abi wan kodo mujëë tö.​—1 Tim. 3:2, 12.

2. Andi da di wan kodo soni di sa mbei wan sëmbë booko toou, nöö a toou baka kumafa di Bëibel ta taki?

Mii taki da unu seei gbelin taa ee wan sëmbë i abi wan mujëë fii nöö i tuwëën ma na manu a tei a i wosu nöö hën i toona go tei wan oto mujëë, nöö Gadu wëti hën wë i booko dë e.​—Mat. 19:9.

3. Andi di Bëibel ta taki u sëmbë di toou ma di paati ku deseei?

Dee sëmbë Gadu tja ko makandi sö kaa, nöö na wan sëmbë abi leti u paati de e.​—Maik. 10:9.

Un dee sëmbë dee tei manu ku mujëë kaa [sëmbë di toou, NW], nöö mi o da unu wan wëti awaa, nöö di wëti aki Masa Jesosi seei butëën, taa dee mujëë an musu paati ku dee manu u de möönsö . . . Söseei a dë da dee womi tu. De an musu tuwë dee mujëë u de möönsö.​—1 Kol. 7:10, 11.

Woto Bëibel tëkisi: 1 Kol. 7:4, 5, 12-16.

4. Faandi mbei dee sëmbë dee ta libi kuma manu ku mujëë musu toou kumafa lanti taki a wan fasi di kai ku Bëibel?

I musu toona mëni dee sëmbë fii dë, u de musu ta saka deseei a dee sëmbë basu dee ta tii di köndë e. De musu ta hoi dee wëti u di köndë tu.​—Tit. 3:1.

Di fa manu ku mujëë ta libi [toou libi, NW], a musu dë wan gaan lesipeki soni da hii sëmbë e. Wan womi an musu waka ku wan oto mujëë di an dë mujëë fëën a wosu, nöö söseei tu wan mujëë an musu waka ku wan oto womi di an dë manu fëën. Ee wan sëmbë i booko di wëti dë, nöö Gadu o kuutu i da i sitaafu e. Biga a o kuutu hiniwan sëmbë di ta libi a wan fasi di na fiti di fasi di a buta fu manu ku mujëë musu libi.​—Heb. 13:4.

5. Ee i abi wan mujëë nasö wan manu kaa, nöö faandi mbei i musu go sikifi a lanti buku taa un dë manu ku mujëë?

Fa un ko nama ku Masa dë, nöö un musu ta saka da hii dee tii dee lanti buta e. Un musu ta saka da di könu biga hën da di möön hei wan. Nöö un musu ta saka da dee takima tu, dee a pii tei buta a kamiankamian. Biga di soni mbei a buta de, fu de musu ta sitaafu dee sëmbë ta du hogi, nöö de gafa dee sëmbë ta du bunu.​—1 Pet. 2:13, 14.

6. Faandi mbei u musu lei taa u abi lesipeki da di libi di u kisi kuma kado?

I wë da di sëmbë di ta da libi. Di faja limbo fii hën mbei u ta si faja limbo.​—Ps. 36:9.

Di Gadu di . . . mbei goonliba . . . ta da hii sëmbë libi. Hën ta da i böö, a ta da i hii soni. Biga hën ta da u libi, mbei u ta dë ta buli.​—Tjab. 17:24, 25, 28.

Jesosi Keesitu . . . bi dëën seepi kuma wan paima paka puu u a hogi basu.​—1 Tim. 2:5, 6.

Ee joo mbei wan wosu, nöö i musu mbei wan piki peni da di daki fii, sö taa sëmbë an puu kai ko a goon, sö taa ja abi buuu-paima.​—Deto. 22:8.

7. Unfa Jehovah ta si (a) di kii sëmbë ta kii wotowan tuwë buuu a goon? (b) di puu sëmbë ta puu bëë? (c) di kii sëmbë ta kii deseei?

Ma nöö dee . . . kiisëmbëma . . . di kamian u dee lö sëmbë dë, nöö hën o dë di gaan faja ze di ta kisi gililili dë ta tingi zuwalufu. Nëën dendu dee lö sëmbë dë o dë e. Hën wë da di u tu dëdë.​—Ako. 21:8.

Ee tu womi ta feti ku deseei tefa de da wan mujëë di dë ku bëë makei, nöö di mii kumutu, ma di mujëë ku di mii dë a libi, nöö di womi di da di mujëë makei musu paka . . . Ma ee di mujëë nasö di mii dëdë, nöö di womi musu dëdë tu.​—Ëki. 21:22, 23.

Un luku! Mi abi di libi u hiniwan libilibi soni. Di libi u di tata ku di libi u di mii tuu da u mi.​—Eze. 18:4.

8. Te wan sëmbë abi wan siki di sa paaja hesihesi, di sa kii sëmbë tu, nöö un faantiwöutu a abi?

I musu libi ku sëmbë leti kumafa i seei kë u de musu libi ku i tu. Biga te i libi sö kaa, nöö hën da i piki di mama u hii dee wëti dee Gadu bi buta Mosesi ku dee fesiten tjabukama u de sikifi buta a di Buku fëën.​—Mat. 7:12.

Ja musu ta mëni fii wanwan soni nöö a kaba e, ma hibiwan fuunu musu ta mëni soni u di otowan fëën tu.​—Fil. 2:4.

9. Ee wan sëmbë abi wan taku siki di ta paaja hesihesi nasö di sa kii sëmbë, nöö an kë wotowan kisi ën, nöö faandi mbei (a) an o go baasa de nasö bosi de? (b) an o fii wan fasi te wotowan an ta kai ën ko a de wosu? (c) Faandi mbei wan sëmbë di bi sa kisi wan taku siki söndö a kë nasö di bi libi wan fanafiti libi a di së u manu ku mujëë musu go puu buuu luku ee a abi wan taku siki ufö a bigi seeka u libi ku wan sëmbë di a lobi? (d) Faandi mbei wan sëmbë di abi wan taku siki di sa paaja hesihesi musu piki di fesima u dee gaanwomi u di gemeente ufö a tei dopu?

Wan musu abi oto paima a unu liba fuun paka möönsö, boiti di paima di un abi kaa taa un musu ta lobi unu seei makandi. Biga di sëmbë di ta lobi di otowan fëën, nöö hën ta hoi hii dee wëti u Gadu tuu. Biga dee soni dee i si Gadu taki naandë sö, . . . a di wan kodo wöutu aki nöö de tuu nama taa i musu lobi di otowan fii kumafa i lobi i seei. Biga di sëmbë di lobi di otowan fëën kaa, nöö an o du hogi ku ën e. I si? Fëën mbei baa lobi hën wanwan tö sa mbei i ta hoi hii dee wëti u Gadu tuu ku telu.​—Lom. 13:8-10.

Ee i lobi wan sëmbë, ja o ta du fanafiti soni ku ën. Ja o ta suku bunu fii seei wanwan nöö a kaba, ma joo ta suku bunu fii ku ën tuu. Ee i lobi wan sëmbë, hati fii an o ta boonu ku ën hesihesi, nöö ja o ta hoi ën a bëë tu.​—1 Kol. 13:5.

10. Faandi mbei Keesitu sëmbë an ta tei buuu nasö njan buuu?

Ma ee di libi u di mbeti dë nëën dendu jeti, hën da di buuu, nöö wan musu njan mën.​—Ken. 9:4.

Te un kë njan mbeti, nöö un sa kii ën njan. Un sa njan un mëni mbeti kumafa Jehovah unu Gadu da unu . . . Di buuu wanwan tö wan musu njan. A goon un musu tuwëën kuma wata.​—Deto. 12:15, 16.

Be wan njan dee soni de ta tuwë da dee gadu u de. Na be un njan soni buuu. Na be un njan wan mbeti buuu an kumutu nëën sinkii.​—Tjab. 15:29.

11. Keesitu sëmbë dë a di Wëti u Mosesi basu ö? De musu kii mbeti paka paima, nöö de hoi Saba daka u?

Ma fa i si Gadu bi da de dee wëti dë, na u mbei de ko bumbuu nëën wojo e, ma fu tja de ko dou a Jesosi Keesitu. Biga hën nöö sa mbei hiniwan sëmbë ko bumbuu a Gadu wojo, ee i ta biibi nëën liba.​—Lom. 10:4.

Ee de ta kuutu unu taa wan ta hoi dee tjina u njanjan ku soni u bebe, ee nasö saba, ee nasö dee oto peipei daka de ta hoi, nöö wan musu a’ toobi ku de e. Biga dee tjina u bi ta hoi dë bi dë wan soni nöö u bi ta du fuu ta mëni di ko u Jesosi Keesitu a bi o ko. Ma fa u dë aki a ko kaa e, nöö an dë fanöudu fuu hoi dee lö wëti dë möön.​—Kol. 2:16, 17.

Woto Bëibel tëkisi: Gal. 3:24, 25; Kol. 2:13, 14.

12. Un apaiti fasi musu dë u si a u kuma Keesitu sëmbë a di fasi fa u ta libi ku dee baaa ku sisa fuu a di biibi?

Mi o manda unu a wan njunjun soni e. Wan si fa mi lobi unu nö? Wë nöö sö un musu lobi unu seei tu. Biga te un ta lobi sö kaa, nöö hii sëmbë o si taa bakama u mi gbelin un dë e.​—Joh. 13:34, 35.

Te un lobi unu na unu, nöö un sa libi makandi ku wan hati kumafa Gadu kë.​—Kol. 3:14.

Woto Bëibel tëkisi: 1 Kol. 13:4-7.

13. Unfa Keesitu sëmbë musu si dee pikipiki föutu u dee baaa ku sisa u de a di biibi?

Un musu ta hoi hati da unuseei ta da makandi paadon ku hii unu hati, ee wan sëmbë feni seei taa wotowan du wan soni ku ën. Leti kumafa Jehovah ta da unu paadon ku hii ën hati, sö nöö un musu ta du tu.​—Kol. 3:13, NW.

Ma di gaan soni, hën da un musu ta lobi unu na unu makandi gaanfa. Biga ee i lobi wan sëmbë, nöö ee a ta du sömëni soni seei dee an ta kai, ma nöö ja o si de biga i lobi ën.​—1 Pet. 4:8.

Woto Bëibel tëkisi: Nöng. 17:9; 19:11; Mat. 7:1-5.

14. Andi i musu du ee i baaa nasö i sisa a di biibi du wan gaan hogi ku i?

Ee wan otowan fii du i wan hogi, nöö i musu go nëën i wanwan go fan ku ën, fuun seeka di taki be un ko bunu baka. Nöö ee di otowan fii piki tei di fan fii, nöö hën da i wini ën tja ko buta a pasi. Ma ee i fan ku ën an kë haika möönsö, nöö i musu toona go kai wantu sëmbë [wan nasö tu, NW], nöö un tuu go nëën makandi nöö un fan ku ën te un kaba. Nöö a o kai ku di Buku u Gadu ka a sikifi taa i musu abi tu ee nasö dii kotoigima ufö de sa sitampu wan soni taa a dë tuu. Ma nöö ee di otowan fii an kë haika unu möönsö fu di taki musu seeka, nöö be un tja di taki go a dee oto biibima fuunu ka un ta miti makandi a keiki. Nöö ee un go taki ën te un kaba, ma seei di sëmbë an kë piki möönsö, nöö a ko dë taa heepi an dë. Nöö un luku ën kuma wan sëmbë na sabi soni fu Gadu, kuma wan takulibima.​—Mat. 18:15-17.

15. Andi da dee fasi u di santa jeje, nöö unfa woo ta libi ku wotowan te u abi dee fasi dë?

Te di santa jeje ta tii wan sëmbë nöö a o abi lobi, piizii, kötöhati, pasensi, tjalihati u sëmbë, bunuhati, biibi, saapifasi, söseei a o ta duwengi ënseei.​—Gal. 5:22, 23, NW.

16. Faandi mbei wa musu ta lëgëdë ta mindi soni?

Di didibi . . . an nama wan daka seei a tuu soni möönsö, biga di soni de kai tuu, an dë nëën hati seei. Mindi soni, hën da di hiniwan daka fan fëën di a ta fan kaa, biga nëën mindi soni ku lëgëdë kumutu.​—Joh. 8:44.

Dee mindisonima, mi taki da i taa di kamian u dee lö sëmbë dë, nöö hën o dë di gaan faja ze di ta kisi gililili dë ta tingi zuwalufu.​—Ako. 21:8.

Woto Bëibel tëkisi: Ëki. 20:16; Lom. 9:1.

17. Unfa Keesitu sëmbë ta pakisei u fufuu?

Dee sitaafu dee un ta tja dë, de an musu dë fu di i bi kii sëmbë e, ee nasö fu di i bi fufuu.​—1 Pet. 4:15.

Ee wan sëmbë i bi ta fufuu, nöö be i disa. Be i go suku bumbuu wooko ta du, fii sa ta heepi i seei te dou ku dee sëmbë dee dë a fuka.​—Ef. 4:28.

18. Di Bëibel ta tapa u taa wan sa bebe pikisö daan seei ö?

Go njan di njanjan fii ku wai, nöö bebe di win fii ku wan waiwai hati, biga di tuutuu Gadu ta piizii ku dee soni i ta du.​—Pleik. 9:7.

Fa i si bëë ta hati i, i ta siki hesihesi dë, nöö na wata wanwan nöö fii bebe e. Ma i musu ta bebe wan piki win tu, nöö a o heepi i.​—1 Tim. 5:23.

19. Unfa Keesitu sëmbë ta pakisei u bebe pasa maaka nasö bebe daan dööngö?

Wan sabi taa ee wan sëmbë ta libi fanafiti a Masa Gadu wojo, nöö an o sa dë a dendu te Gadu o ko Tiima ku telu nö? Wan mbei sëmbë ganjan unu e. Dee sëmbë dee ta libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni, dee sëmbë dee ta waka a oto gadu baka, . . . dee langahatima, dee dööngöma, . . . na wan u dee lö sëmbë dë o dou tu.​—1 Kol. 6:9, 10.

Na ko dë wan u dee sëmbë dee ta bebe win pasa maaka.​—Nöng. 23:20.

Fu dë hedima u keiki an dë sösö soni. Sö wan sëmbë . . . an musu dë bebema.​—1 Tim. 3:2, 3.

Wan basia u keiki [dinai, NW] tu, a musu dë wan gbelingbelin sëmbë . . . an musu dë bebema tu.​—1 Tim. 3:8.

Woto Bëibel tëkisi: 1 Kol. 5:11; 1 Pet. 4:3.

20. Faandi mbei Keesitu sëmbë an musu tei soni di sa mbei de toon saafu nasö di sa mbei de ta lasi deseei ee na data hën taa de musu tei de kuma deesi?

Wë un dee sëmbë u mi o, wan si fa Gadu abi tjalihati da u nö? Wë nöö hën mbei mi begi unu gaantangi baa, be un hopo unu seei ku telu da Gadu e, kuma wan libilibi paima apaiti wan i ta tuwë dëën fu dëën tangi. Nöö a o suti dëën seei. Nöö te un du sö kaa, nöö hën da un ta dini ën a wan tuutuu fasi. Fa i si un sai dë, dee sëmbë, wan musu ta djeesi dee sëmbë u di goonliba aki dee na sabi Gadu a dee soni de ta du. Ma i musu da Gadu pasi faa tooka di pakisei fii, be i ko abi wan hii oto pakisei. Nöö joo sabi u wegi soni luku fii sabi andi Gadu kë. Biga di soni Gadu kë, a dë wan gaan bumbuu soni e. A dë wan gbelingbelin soni da i fii tei ku piizii.​—Lom. 12:1, 2.

Un boo disa dee soni dee ta poi u hati ku dee ta poi u sinkii e. Un boo ta fëëë Gadu te u ta libi apaiti dëën gbelingbelin söndö föutu.​—2 Kol. 7:1.

Woto Bëibel tëkisi: 1 Pet. 4:7; Ako. 21:8.

21. Andi di Bëibel ta taki u fanafiti libi, hën da te wan womi ta waka ku wan mujëë di na toou mujëë fëën, wan mujëë ta waka ku wan womi di na toou manu fëën, nasö te wan womi ta tei woto womi kuma mujëë, wan mujëë ta tei woto mujëë kuma manu nasö woto peipei fasi di na ta kai ku Gadu?

Nöö dee soni di hati fii ta manda i fii du dee na ta kai ku Gadu, nöö hii sëmbë sa si taa de wë disi: I ta libi jajo libi. I ta libi fanafiti libi söndö sen. I ta du peipei hogi a di së u manu ku mujëë soni . . . ta libi hii dee lö libi dë . . . Dee lö sëmbë ta libi dee lö libi dë, de an o dë a dendu u dee sëmbë Gadu ta tii möönsö e [de an o kisi di könuköndë u Gadu, NW].​—Gal. 5:19-21.

Dee sëmbë, wan sabi taa ee wan sëmbë ta libi fanafiti a Masa Gadu wojo, nöö an o sa dë a dendu te Gadu o ko Tiima ku telu nö? [de an o sa denda a di könuköndë u Gadu nö?, NW] Wan mbei sëmbë ganjan unu e. Dee sëmbë dee ta libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni, dee sëmbë dee ta waka a oto gadu baka, dee womi dee ta tei oto sëmbë mujëë, dee mujëë dee ta tei oto sëmbë manu, dee womi dee ta tei oto womi kuma mujëë, dee mujëë dee ta tei oto mujëë kuma manu u de, dee sëmbë dee ta du dee gaan sen soni dë, nöö na wan u de lö sëmbë dë o dou ka Gadu dë Könu [de an sa denda a di könuköndë u Gadu, NW].​—1 Kol. 6:9.

Gadu disa de tu, be de libi söndö sen kumafa de ta hangi a de hati, tee nöö dee mujëë seei an ta libi a di fa Gadu buta u de ta libi ku womi möön. De bia ko ta du soni dee na fiti fu libisëmbë musu du. Söseei dee womi tu, de disa fa Gadu buta de u de libi ku mujëë, nöö hën de ko ta kë de na de. Hën dee lö giii dë ko dë kendikendi a de hati tee de go ta libi fanafiti ku de seepi kuma manu ku mujëë. Nöö hën wë i si taa de ko feni di sitaafu ta tja di fiti di lö takulibi di de ta libi naandë.​—Lom. 1:26, 27.

Di fa manu ku mujëë ta libi [toou libi, NW], a musu dë wan gaan lesipeki soni da hii sëmbë e. Wan womi an musu waka ku wan oto mujëë di an dë mujëë fëën a wosu, nöö söseei tu wan mujëë an musu waka ku wan oto womi di an dë manu fëën. Ee wan sëmbë i booko di wëti dë, nöö Gadu o kuutu i da i sitaafu e. Biga a o kuutu hiniwan sëmbë di ta libi a wan fasi di na fiti di fasi di a buta fu manu ku mujëë musu libi.​—Heb. 13:4.

Woto Bëibel tëkisi: Maik. 7:20-23; Ef. 5:5; 1 Pet. 4:3; Ako. 21:8.

22. Un Bëibel lai sa heepi i u finga futu da soni di sa mbei i go libi wan fanafiti libi a di së u manu ku mujëë?

Wan musu ta buta pakisei a dee soni u di goonliba aki möön e, ma be un buta pakisei fuunu a dee soni u Gadu Köndë ala. Wë nöö dee sëmbë, di un sabi sö kaa, nöö un musu kaba ku dee takulibi u di goonliba aki e, kuma mötjö libi sö, fanafiti libi, dee taku hangi a di së u manu ku mujëë, langawojo u soni. Wë biga ee i a’ langawojo, nöö i dë leti kuma dee sëmbë dee ta waka a oto gadu baka.​—Kol. 3:2, 5.

Nöö dee sëmbë u mi dë, fa i si un sai dë, pakisei fuunu an musu ta dë a poipoi soni e. Ma dee soni dee dë tuutuu ku dee dë fanöudu ku dee soni dee dë leti, dee soni dee dë gbelingbelin a Gadu wojo, ku dee soni dee dë u lobi, ku dee soni dee dë u kai gaan soni, a dee lö bumbuu soni dë nöö fuun musu buta pakisei e. Wë biga dee soni dee dë u gafa nöö musu ta dë a unu hati un ta mëni.​—Fil. 4:8.

23. Faandi mbei Keesitu sëmbë an musu ta pëë möni pëë?

Unu da dee sëmbë dee go disa Jehovah, dee sëmbë dee ta fëëkëtë di santa kuun u mi, dee sëmbë dee ta seti tafa da di gadu u Kölöku, nöö unu ta kandi win da di gadu di ta taki a fesi fa soni o waka.​—Jes. 65:11.

Wan sabi taa ee wan sëmbë ta libi fanafiti a Masa Gadu wojo, nöö an o sa dë a dendu te Gadu o ko Tiima ku telu nö? [de an sa denda a di könuköndë u Gadu, NW] . . . Dee fufuuma, dee langahatima . . . na wan u dee lö sëmbë dë o dou tu.​—1 Kol. 6:9, 10.

24. Ee wan sëmbë du wan gaan zöndu u di a suwaki a di biibi ma a kë Jehovah feni ën bunu baka, nöö andi a musu du wantewante?

Te u kaba fëën mi konda da i un zöndu mi du, nöö ma tjubi dee föutu u mi da i möön. Mi taa: „Mi o konda da Jehovah un hogi mi du.”​—Ps. 32:5.

Ee wan sëmbë fuunu dë ku fuka, nöö be a begi Masa Gadu e. Ee wan sëmbë hati dë ku wai, nöö be a ta kanda ta gafa Gadu. Ee wan sëmbë dë a unu mindi sikisiki nöö be a kai dee tiima u keiki e [dee gaanwomi u di gemeente, NW], be de ko nëën ko begi dëën nöö de lobi fatu nëën sinkii a Masa [Jehovah, NW] në. Nöö fa de o begi ku biibi dë, nöö di sikima o ko bunu. Biga Gadu o hopo ën. Nöö ee a bi du hogi, nöö Gadu o puu ën a bëë.​—Jak. 5:13-15.

Woto Bëibel tëkisi: Nöng. 28:13; 1 Joh. 2:1, 2.

25. Boiti di konda wan sëmbë musu konda dee zöndu hënseei du, un faantiwöutu a abi te a sabi taa wotowan du wan gaan hogi di sa mbei Gadu hati boonu ku di gemeente nasö di sa poi di gemeente në?

Boo taa wan sëmbë si, jei nasö sabi taa wan wotowan du wan zöndu. Ee de tja di woto ko a kuutu, nöö de hakisi ambë sabi wan soni, ma di sëmbë dë an go konda andi a sabi, hën da a du zöndu tu. Hën seei o tja di hebi u di zöndu fëën.​—Leif. 5:1.

26. Unfa u musu si ën te de bë wojo da wan sëmbë u di a du wan soni di an kai ku Bëibel?

Baa o, na niinga di lei u Jehovah e, nöö hati fii an musu boonu te a ta bë wojo da i.​—Nöng. 3:11.

Di kumadei da wan lampu, di wëti da wan faja limbo, nöö bai a soni da leti buta a pasi. De da di pasi u libi.​—Nöng. 6:23.

27. Andi di gemeente ta du te wan u dee sëmbë fëën booko Gadu wëti, nöö an ta tjali u di hogi a du?

Mi bi sikifi wan pampia da unu kaa taa wan musu hulu dee sëmbë dee ta libi fanafiti libi a di së u manu ku mujëë soni. Ma fa mi bi taki dë, na dee sëmbë an ta biibi a Gadu mi bi taki e. Biga dee lö sëmbë dë, u tuu sabi taa de ta libi dee lö libi dë kaa, de a’ langahati, de dë fufuuma, de ta njan sëmbë möni, de ta waka a oto gadu baka. Nöö na de mi bi taki fu wan musu hulu. Biga ee de mi bi taki nöö hën da un musu kumutu a di goonliba aki. Biga a dee sëmbë dë mindi u dë kaa. Ma dee sëmbë mi bi sikifi taa wan musu hulu, nöö de da dee sëmbë ta kai de seepi biibima, ma de ta libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni, ee nasö de a’ langahati, ee nasö de ta waka a oto gadu baka, ee nasö de ta kosi sëmbë a baka, ee nasö de dë bebema, ee nasö de ta fufuu. Sö wan sëmbë wan musu njan ku ën seei. Wë biga un bisi mi abi ku dee sëmbë dee dë a döösë ala u mi musu kuutu de a dee soni dë? Nönö, ma dee sëmbë dee dë a di keiki, de u abi pasi u kuutu. Dee sëmbë dee dë a döösë ala, Masa Gadu hën o kuutu de. Ma unu musu kuutu di sëmbë di du di hogi dë, puu a unu mindi e.​—1 Kol. 5:9-13.

28. Andi di Bëibel ta taki u di dini sëmbë ta dini taku gadu? Andi da wan tu fasi fa sëmbë ta dini taku gadu di Keesitu sëmbë musu kule da a di ten aki?

Wan musu mbei wan pindi di djei wan soni di dë a mundu ala, a goonliba nasö di dë a basu wata a goonliba. Wan musu tjökö kini a goon begi de, nöö wan musu mbei sëmbë ganjan unu u dini de. Biga mi, Jehovah unu Gadu, da wan Gadu di kë taa hën wanwan tö sëmbë musu dini.​—Ëki. 20:4, 5.

Wan waka a dee ganjanganjan gadu u goonliba aki baka e.​—1 Joh. 5:21.

Woto Bëibel tëkisi: Jes. 42:8; Jel. 10:14, 15.

29. Unfa Keesitu sëmbë ta pakisei u di goonliba di paati ku Gadu?

Na sëmbë u di goonliba aki de dë möön e, leti kumafa mi seei an dë sëmbë u di goonliba aki tu.​—Joh. 17:16.

Dee sëmbë o, un disa Masa Gadu, . . . nöö hën un go ta lobi dee soni u di goonliba aki dee Gadu an lobi. Wë nöö ee wan sëmbë i ta lobi dee soni dë, nöö ja sabi taa i ku Gadu dë felantima nö?​—Jak. 4:4.

30. Unfa Jesosi bi ta pakisei u di mökisi sëmbë ta mökisi deseei ku dee politiki soni u di goonliba aki?

Di didibi tei Masa Jesosi tja go tee a wan hei kununu liba, hën a lei ën hii soni u goonliba palalaa lontu dou. Dee waiti soni nëbai wan u goonliba ku hii dee köndë, de tuu a lei ën. Hën a taki dëën taa: „Ja si ö? Hii dee soni aki tuu mi o da i fii seei, ee i tjökö kini a goon a mi fesi aki begi mi.” Nöö fa di didibi fan te tjika dë, nöö hën Masa Jesosi gandji dëën awaa. A taa: „Hetji pasa kumutu a mi fesi aki, ju didibi Saatan! Biga di Buku u Gadu taki taa ja musu begi na wan oto soni a mundu möön leki Gadu [Jehovah, NW] i Masa. Hën tö nöö i musu ta dini.”​—Mat. 4:8-10.

De kë kisi ën [Jesosi] ku taanga buta könu u de wante. Ma nöö di Masa Jesosi sabi sö kaa, nöö hën a fusi kumutu a de mindi, hën a go a dee kununu ala hën wanwan.​—Joh. 6:15.

31. Andi wan sëmbë di paati ku di goonliba nöö di toon Keesitu sëmbë musu sabi u di fasi fa dee sëmbë u di goonliba o libi ku ën?

Ee un bi dë ku de a wan së, nöö de bi o lobi unu seei kuma sëmbë u de. Ma wan dë sö, biga mi pii unu puu a de dendu tja ko buta a mi së, nöö hën mbei de an sa si unu a wojo seei. . . . Wë nöö leti kumafa i si sëmbë ta sitaafu mi aki, nöö sö nöö de o ta sitaafu unu tu.​—Joh. 15:19, 20.

Ee wan sëmbë i kë libi gbelingbelin kumafa Gadu kë, fii ta waka a Jesosi Keesitu baka, nöö i musu u feni sitaafu a libisëmbë maun nöömö.​—2 Tim. 3:12.

Ma fa u dë aki, wan ta libi sö möön. Nöö a ko bigi seei da dee sëmbë unu ku de bi ta libi dee lö libi dë makandi. A ko fika de ta luku unu kuma wan hii oto sëmbë fu di wan ta kule go mökisi ku de möön a dee peipei hogi de ta du. De ko ta kosi unu seei.​—1 Pet. 4:4.

32. Unfa wan Keesitu sëmbë ta lei taa a paati ku di goonliba te a o tei wan wooko?

Ee wan sëmbë i bi ta fufuu, nöö be i disa. Be i go suku bumbuu wooko ta du, fii sa ta heepi i seei te dou ku dee sëmbë dee dë a fuka.​—Ef. 4:28.

Di didibi . . . mindi soni, hën da di hiniwan daka fan fëën di a ta fan kaa, biga nëën mindi soni ku lëgëdë kumutu.​—Joh. 8:44.

A o kuutu soni buta da hiahia sëmbë, nöö a o seti soni buta tololoo da taanga nasiön sëmbë di dë a longi kamian. De o abi u naki dee sëufangi de toon soni u wooko goon ku dee lanza u de ko toon uwiifaka. Na wan nasiön sëmbë o tei sëufangi u go feti ku woto nasiön sëmbë möön, nöö de an o lei u feti möön tu.​—Mik. 4:3.

Mi jei wan töngö piki a liba ala möön, a taa: „Un kumutu a di köndë [Di Gaan Babilon] naandë e, un dee sëmbë dee dë u mi. Wan musu nama ku ën a dee hogi du fëën a ta du, fu dee sitaafu a o tja an musu kisi unu.”​—Ako. 18:4.

33. Un Bëibel maiki wan Keesitu sëmbë musu hoi a pakisei te a o haika poku nasö luku teefei, nasö te a o du woto soni u mbei piizii?

Na mbei sëmbë ganjan unu seei. Poipoi sëmbë ta poi bumbuu sëmbë.​—1 Kol. 15:33.

Dee sëmbë u mi dë, . . . dee soni dee dë tuutuu ku dee dë fanöudu ku dee soni dee dë leti, dee soni dee dë gbelingbelin a Gadu wojo, ku dee soni dee dë u lobi, ku dee soni dee dë u kai gaan soni, a dee lö bumbuu soni dë nöö fuun musu buta pakisei e. Wë biga dee soni dee dë u gafa nöö musu ta dë a unu hati un ta mëni.​—Fil. 4:8.

Wan musu lobi dee soni u di goonliba aki e.​—1 Joh. 2:15.

I musu mëni i seei kumafa i ta tja i libi e. Wan musu libi kuma dee sëmbë söndö fusutan, ma un musu libi kuma sëmbë di a’ bumbuu pakisei. Nöö ee i feni okasi fii du wan bunu soni, nöö i musu du ën wante e, biga u dë a wan gaan hogi ten. Fëën hedi ja musu dë kuma dee wisiwasima, ma i musu mbei möiti fii sabi andi Gadu kë a i. Ja musu bebe soni te a buta i nëën leiki e, biga hën ta buta i ko kaba-a-sösöma. Ma be i ta dë a di Akaa u Gadu [santa jeje, NW] leiki. Nöö un tei dee kanda dë a di Buku u Gadu ku dee oto kanda dee biibima mindi u ta gafa Gadu, nöö un ta fan ku unu seei ku de ta kanda ta mbei piizii da Masa Gadu ku hii unu hati. Sö un musu ta da Masa Gadu u Tata tangi hiniwan juu e, dee sëmbë. I musu ta dëën tangi u hii soni a di në u Masa Jesosi Keesitu.​—Ef. 5:15-20.

Un musu kaba ku dee peipei takulibi a di së u manu ku mujëë soni. Un musu kaba ku langa hati ku jajo libi. Dee lö libi dë an fiti unu, biga unu da sëmbë u Masa Gadu nöö un dë limbolimbo nëën wojo kaa.​—Ef. 5:3.

34. A bi o fiti ee tuutuu Keesitu sëmbë ta mökisi deseei ku woto keiki u dini Gadu makandi ku de u?

Mi jei wan töngö piki a liba ala möön, a taa: „Un kumutu a di köndë [Di Gaan Babilon] naandë e, un dee sëmbë dee dë u mi. Wan musu nama ku ën a dee hogi du fëën a ta du, fu dee sitaafu a o tja an musu kisi unu. Biga fa a sai dë, nöö dee hogi du fëën lai oto a oto liba tee dou a Masa Gadu Köndë aki. Sö de hila tjika. Nöö Gadu an fëëkëtë de e.”​—Ako. 18:4, 5.

Woto Bëibel tëkisi: Mat. 7:13, 14, 21-23; 1 Kol. 10:20; 2 Kol. 6:14-18.

35. Un pei daka wanwan tö Keesitu sëmbë musu hoi?

A tei di bëëë hën a da Gadu tangi te a kaba. Hën a booko ën paati da dee bakama fëën. Nöö hën a taki da de taa: „Di bëëë i si aki, hën da di sinkii u mi di o dëdë fuunu hedi. Nöö kumafa i si u ta njan mën aki, sö nöö un musu ta du nöömö, fuun ta mëni di dëdë di mi o dëdë da unu.”​—Luk. 22:19.

Woto Bëibel tëkisi: 1 Kol. 11:23-26.

36. Unfa i sa sabi ee i sa hoi wan piizii daka di hia sëmbë ta hoi a di kamian ka i ta libi?

Na sëmbë u di goonliba aki de dë möön e, leti kumafa mi seei an dë sëmbë u di goonliba aki tu.​—Joh. 17:16.

Wan sa bebe a di kan u Masa [Jehovah, NW] taa un nama ku ën te un kaba, nöö un toona go bebe a di kan u dee didibi taa un nama ku de.​—1 Kol. 10:21.

De go mökisi ku dee woto köndë sëmbë nöö de go tei dee guwenti u de.​—Ps. 106:35.

Un bi ta libi te tjika kaa kumafa dee sëmbë an sabi Gadu ta libi e. Un bi ta du fanafiti soni a di së u manu ku mujëë. Un bi ta miti makandi ta bebe ta dööngö ta bai ta kai olo ta booko Gadu wëti tee, ta begi dee soni dee an dë fanöudu fuun begi. Dee lö libi dë wë un bi ta libi.​—1 Pet. 4:3.

37. Fu un mëni fujai wosu Bëibel ta taki? Unfa di soni aki abi kaakiti a di fasi fa u ta si fujai wosu?

Te wan pisi, hën di könu [Helodi] fujai. Nöö di mujëë di a bi tei dë [Helodiasi] abi wan mujëë mii fëën . . . Nöö fa de dë a di piizii u di könu dendu naandë, nöö hën di mujëë mii ko baja wan baja a di piizii dendu te a bigi. Nöö di soni suti da di Könu seei te na soni, nöö hën a kai di mujëë mii ko nëën. Hën a paamusi ën ku soi a hii sëmbë fesi naandë taa hiniwan soni di a hakisi kaa, nöö a o dëën. Nöö fa di könu fan dë, hën di mujëë mii kule go piki ën mama taa sö di könu paamusi ën, nöö ee andi a musu hakisi ën. Nöö hën di mama taa: „Wë go taki da Könu taa i kë faa manda sëmbë go kii di Dopuma de kai Johanisi, nöö a koti hën hedi buta a wan gaan paabi dendu, nöö a tja ko da i. Sö fii taki dëën e.” Nöö hën di mujëë mii kule go a di könu go taki di soni dëën te a kaba. Nöö di di könu jei sö, hën hati fëën latja te na soni. Biga an bi mëni taa sö wan soni di mujëë mii bi o hakisi. Ma nöö fu di a bi soi sö a hii lanti fesi kaa, hën mbei an sa piki nönö möön. Nöö hën wante fa u mbei dë, hën a manda sëmbë go a dunguwosu go koti Johanisi hedi belim puu. Hën de butëën a wan paabi dendu, hën de tjëën ko da di mujëë mii. Hën di mujëë mii tei, nöö hën a tja go dëën mama.​—Mat. 14:6-11.

Woto Bëibel tëkisi: Ken. 40:20-22; Pleik. 7:1, 8.