Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • w93 1/6 blz. 3-4
  • O soifri bijbel historia de?

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • O soifri bijbel historia de?
  • A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1993
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • Boeweisi foe soifrifasi
  • A se rèis di Lukas ben meki
  • „Yehovah ben gi den dek’ati fu taki nanga den sma sondro fu frede”
    „Preiki finfini” fu Gado Kownukondre
  • Wan heri boen eksempel foe kresten zendingwroko
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1992
  • „Nowan fu unu o lasi en libi”
    „Preiki finfini” fu Gado Kownukondre
  • „Mi lobi en leki mi pikin èn a e wroko gi Masra nanga en heri ati”
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2015
Moro sani
A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1993
w93 1/6 blz. 3-4

O soifri bijbel historia de?

„MI E taki waarheid, mi no e lei”, na so wan bijbel skrifiman ben froeklari gi wan jongoe mati foe en (1 Timoteus 2:7). Wortoe leki den disi ini den brifi foe Paulus de wan tjalensi gi den sma di e soekoe fowtoe ini bijbel.a Moro leki 1900 jari pasa, sensi den brifi foe Paulus ben skrifi. Ini a heri ten dati, no wan sma ben opo kon èn ben boewèisi nanga boen bakapisi, taki wan enkri penti srefi ini den boekoe foe Paulus no ben de soifri.

A bijbel skrifiman Lukas ben sori taki a ben broko en ede toe nanga a soifrifasi foe bijbel. A ben skrifi wan tori foe a libi nanga a diniwroko foe Jesus èn baka dati a ben skrifi a tori di nen Tori foe den Apostel. Lukas ben skrifi: „Mi ben ondrosoekoe ala sani soifri foe sensi a bigin.” — Lukas 1:3.

Boeweisi foe soifrifasi

Sma, foe den bigin jari foe a tinaneigi jarihondro, di ben soekoe fowtoe foe bijbel, ben tjalensi a soifrifasi foe Lukas leki wan historiaman. Boiti dati, den ben taki dati a historia ini Tori foe den Apostel na densrefi ben meki dati ini a mindri foe a di foe toe jarihondro foe wi gewoon teri. Na Ingrisi archeoloogman (wan sma di e ondrosoekoe sani di tan abra foe owroeten), Sir William Mitchell Ramsay ben de wan foe den sma di ben bribi disi. Ma baka di a ben ondrosoekoe den nen nanga den presi di Lukas ben kari, a ben erken: „Safri safri a ben overtoigi mi, taki ini difrenti finifini sani a tori ben sori toemoesi moi waarheid.”

Di Ramsay ben skrifi san tanapoe na tapoesei, wan penti ben tan abra, di no ben kaba ete, di ben abi foe doe nanga a soifrifasi foe Lukas. A ben abi foe doe nanga den foto Ikonium, Listra nanga Derbe, di ben didon krosibei foe makandra. Lukas ben meki kon na krin taki Ikonium ben de aparti foe Listra nanga Derbe, èn a ben skrifi foe den lastiwan di a ben kari, leki „den foto foe Likaonia” (Tori foe den Apostel 14:6). Ma, leki fa a karta djaso e sori, dan Listra ben de moro krosibei foe Ikonium dan leki foe Derbe. Son historiaman foe owroeten, ben skrifi foe Ikonium leki wan pisi foe Likaonia; foe dati ede sma di e soekoe fowtoe ben tjalensi Lukas, foe di a no doe a srefi toe.

Dan, ini 1910, Ramsay ben kon feni wan monumenti inisei foe san ben tan abra foe Ikonium, di e sori taki a tongo di den ben taki ini a foto ben de a Frigiatongo èn no a Likaoniatongo. „Wan toe tra inskriptie (sani di skrifi tapoe ston, isri, noso tra tranga sani) foe Ikonium nanga en kontren e boeweisi a troefasi taki te joe loekoe a ras, dan a foto ben kan de foe Frigia”, na so Dr. Merrill Unger e taki ini en boekoe Archaeology and the New Testament. (Archeologie nanga a Njoen Testamenti) Foetroe, na Ikonium ini den dei foe Paulus, ben de foe Frigia ini koeltoeroe èn ben de aparti foe „den foto foe Likaonia”, pe sma ben taki „a Likaonia tongo”. — Tori foe den Apostel 14:6, 11.

Sma di e soekoe fowtoe ini bijbel ben strei toe foe a fasi fa Lukas e gebroiki a wortoe „politarchs” gi tiriman foe a foto Tesalonika (Tori foe den Apostel 17:6, foetoewortoe). A wortoe disi den no ben sabi ini Griki boekoe. Dan den ben feni wan fiktoribo ini a foto foe owroeten di ben abi den nen foe foto tiriman di den ben skrifi leki „politarchen” — a de soifri a wortoe di Lukas ben gebroiki. „A soifrifasi foe Lukas ben kon na krin foe di den ben gebroiki a wortoe”, na so W. E. Vine e froeklari ini en boekoe Expository Dictionary of Old and New Testament Words.

A se rèis di Lukas ben meki

Sabiman foe a se ben ondrosoekoe den spesroetoe sani foe a sipi di ben soengoe, di den skrifi foe en ini Tori foe den Apostel kapitel 27. So leki fa Lukas e taki, dan wan tranga noord-owstoe winti krosibei foe a pikin eilanti Cauda, ben teki a sipi, pe Lukas nanga Paulus ben de na ini, èn den botoman ben frede taki den ben sa seiri go tapoe kefarlek santi-bangi foe a noord sjoro foe Afrika. (Tori foe den Apostel 27:14, 17, foetoewortoe). Ma nanga konifasi foe tjari sipi tapoe se den ben man foe tiri a sipi poeroe foe Afrika poti go na a westsei pasi. A tranga winti ben tan wai tranga èn te foe kaba a sipi go fasi na a eilanti Malta, ala di den ben waka nanga a boto wan sani foe 870 kilometer. Sabiman foe se bereken taki a ben sa teki moro leki 13 dei foe tjari wan bigi seiri boto ini a tranga winti go so fara. Den berekening foe den e agri nanga san Lukas skrifi, di ben taki dati a sipi ben soengoe a di foe tina-fo dei (Tori foe den Apostel 27:27, 33, 39, 41). Baka di den ondrosoekoe ala den finifini tori foe a se rèis foe Lukas, a seiriboto-man James Smith ben kon na a bosroiti: „A de wan tori foe troetroe sani di pasa, èn wan sma di persoonlijk ben abi foe doe nanga den sani dati ben skrifi en . . . No wan sma di no de wan seiriboto-man ben kan skrifi wan tori foe wan se rèis di e kroederi so ini ala en pisi, boiti foe troetroe sani di ensrefi si.”

Bikasi foe den sani disi di ben feni, son theoloogman wani foe horibaka gi den Kresten Griki Boekoe leki soifri historia. Ma fa foe den moro owroe historia di den ben feni ini den Hebrew Boekoe? Foeroe kerki fesiman e saka densrefi na ondro njoen modo ten filosofi èn e froeklari taki owroe historia di de foe feni ini den Hebrew boekoe abi anansitori inisei. Ma wan toe fini tori foe a fositen historia foe bijbel den ben ondrosoekoe toe foe loekoe efoe a de troe èn disi ben tapoe pasi gi den sma di e soekoe fowtoe ini bijbel. Prakseri foe eksempre a grontapoemakti Asiria di sma ben frigiti kaba ma di den feni now.

[Foetoewortoe]

a Loekoe toe Romesma 9:1; 2 Korentesma 11:31; Galasiasma 1:20.

[Karta na tapoe bladzijde 3]

(Efoe joe wani si pe den sani disi skrifi, loekoe a tijdschrift)

FRIGIA

LIKA-ONIA

Ikonium

Listra

Derbe

MINDRIKONDRE SE

CIPRUS

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma