Yehovah wani taki sma tan na libi​—Yu wani dati tu?

1, 2. (a) San wi e leri te wi e luku fa Yona ben feni en taki Yehovah no pori Ninefei? (b) Fu san ede wi musu kon sabi moro fu a sari-ati fu Gado èn fu a fasi fa a e si a libi fu sma?

YEHOVAH ben breiti. Ma a profeiti ben e firi brokosaka. Gado ben kibri a libi fu dusundusun sma, fu di a ben abi sari-ati nanga den. Yona fu en sei, ben o libi den meki den dede! Ma Yehovah bosroiti fu gi den feanti fu a pipel fu en pardon èn fu kibri a libi fu den.

² Soleki fa wi kan si na ini a tori fu Yona, dan Gado abi bun furu pasensi nanga libisma èn a wani taki sma tan na libi. Ma son leisi sma no man frustan taki Gado de so èn a muilek gi den fu teki na eksempre fu en. Yona ’no ben lobi en kwetikweti’ taki Gado no ben kiri den Ninefeisma. ’En ati ben bron srefisrefi’. Yu denki taki Yona ben e prakseri ensrefi nomo, na presi fu sori sari-ati gi tra sma èn fu yepi den so taki den no lasi libi? Kande a ben denki taki efu den Ninefeisma ben tan na libi, dan en fesi ben o fadon (Yona 4:1, 10, 11). Fa a de na ini a ten disi pe a krutudei fu Yehovah e kon moro krosibei? Kande yu e aksi yusrefi: ’Fa mi kan kon frustan moro bun san a wani taki te Gado e gi pardon, èn fa mi kan yepi sma di e sori berow fu kisi moro wini fu a sari-ati fu en? Iya, fa mi kan sori neleki Gado taki mi wani sma fu tan na libi?

RETIDU NANGA SARI-ATI O MEKI SMA KISI LIBI

3. Te Gado e sori retidu, dan dati wani taki dati a no abi sari-ati? Fruklari dati.

³ Son sma feni taki den 12 profeiti buku disi e taki furu leisi fu na atibron fu Gado, fa a e strafu sma, èn fa a e krutu sma. Den sma disi ben kan aksi densrefi: ’Pe a sari-ati fu Yehovah de? A e prakseri fu kibri sma libi? Ma te Yehovah e sori retidu, dan dati no wani taki dati a no e sori sari-ati. Fu taki en leti, retidu nanga sari-ati na tu fu den prenspari fasi fu Yehovah, èn a e sori den tu fasi disi na a yoisti fasi fu man gi sma okasi fu tan na libi (Psalm 103:6; 112:4; 116:5). Gado e tyari wan kaba kon na den ogri di ogri sma e du, èn na so a e sori sari-ati gi reti-ati sma. A sani disi e sori taki a abi trutru retidu. Ma fu di Yehovah abi sari-ati tu, meki a e hori pasensi nanga sondu libisma te den e meki fowtu. Yu kan si en so: A e strafu sma te dati de fanowdu èn a e sori sari-ati te dati kan. Wi kan si disi na ini furu fu den sani di den profeiti ben taki, èn a de krin fu si taki Gado wani taki sma tan na libi. Meki wi go luku a sani disi moro fini fu kon sabi fa wi kan teki na eksempre fu en na ini a ten disi.

4. San e sori taki Gado wani taki sma tan na libi?

⁴ A profeiti Yoèl ben meki wan krutuboskopu bekènti, ma a ben taki tu dati Gado „abi switifasi nanga sari-ati, en ati no e bron esi, a abi bun-ati pasa marki” (Yoèl 2:13). Pikinmoro wán hondro yari baka dati, na ini a di fu aiti yarihondro Fosi Krestes, Mika ben sori krin o prenspari a de taki Yehovah gi wi pardon. Baka di Mika aksi: „Sortu gado de leki yu?”, dan a taki disi fu Yehovah: „Noiti yu o tan nanga atibron fu ala ten, bika yu lobi fu du bun. Yu o abi sari-ati gi wi baka” (Mika 7:18, 19). Soleki fa a tori fu Yona nanga den Ninefeisma e sori, dan te Gado wani strafu sma fu di a e atibron nanga den, dan a de klariklari fu kenki en prakseri te den e du sani di e sori taki den abi berow.

5. Fu san ede a e naki yu ati fu sabi taki Gado abi sari-ati èn taki a wani taki sma tan na libi? (Luku sosrefi a faki „Den ben de klariklari fu dini”.)

⁵ Wi no e libi na ini a ten fu den 12 profeiti. Ma a no e naki wi ati fu si taki Yehovah abi sari-ati èn taki a wani taki sma tan na libi? Te yu e firi so, dan dati kan meki yu kon moro krosibei na Gado èn yu o wani du moro muiti fu yepi trawan fu tan na libi. Aladi furu sma na ini a ten disi e du ogri, toku wi kan de seiker taki Gado „no wani taki wan sma lasi libi. A wani taki ala sma musu kisi na okasi fu sori berow” (2 Petrus 3:9). Wi kan si taki Yehovah wani dati te wi e luku den moi sani di Hosea taki di a teki a wefi fu en baka. Yehovah ben ’taki na wan switi fasi’ nanga a pipel fu en. Gado no ben de fruplekti fu gi den pardon, ma a ben de klariklari fu du dati ’fu di ensrefi ben wani’ (Hosea 1:2; 2:13, 14; 3:1-5; 14:4). Yu sabi fu san ede a ben de so prenspari taki Gado gi den pardon? Fu di a libi fu sma ben de na ini a tori. Wi kan si moro fara taki Yehovah abi sari-ati èn taki a wani taki sma tan na libi, te wi e luku a Kresten gemeente di e du wan sani di yu srefi e du.

YEPI SMA FU TAN NA LIBI

6. San na wan prenspari fasi fa Gado e sori taki a wani taki sma tan na libi?

⁶ Fu san ede yu e teki prati na a preikiwroko? Wan prenspari reide, na taki yu kan yepi sma fu kon sabi a tru Gado. Luku wan prenspari sani di yu musu sabi fu Yehovah: A e warskow sma krin fosi a strafu den. A sani disi e sori taki a abi sari-ati nanga sma. A no wani taki den dede, ma taki den tan na libi. Den 12 profeiti e sori ogri sma taki Gado e gi den okasi fu kenki den fasi fu den, so taki a no abi fu atibron moro nanga den. Wi e du wan srefi sortu wroko na ini a ten disi. Leki Kresten yu abi a grani fu warskow sma gi a dei te Gado o puru atibron na sma tapu. Te yu e du dati, dan no du en nanga atibron. Yu no musu winsi taki den sma di no wani arki e kisi den pai. Hori na prakseri taki wan prenspari reide fu san ede yu e preiki, na fu meki sma kisi okasi fu kon na tapu a pasi di e tyari sma go na libi.​—Yoèl 3:9-12; Sefanya 2:3; Mateyus 7:13, 14.

7. (a) Fu san ede a prenspari fu teki prati na a preikiwroko? (b) Te sma no wani arki, dan fu san ede a bun fu prakseri fa Yehovah e denki?

⁷ Ibri leisi te yu e taki fu den tru tori fu Bijbel na sma oso, na skoro, na yu wrokope, noso na wan tra presi, dan yu e yepi wan sma di abi a sari-ati fu Gado tranga fanowdu èn di musu kisi pardon fu Gado (Hosea 11:3, 4). A tru taki son leisi sma no wani arki èn den no e broko den ede nanga a boskopu. Toku yu musu tan horidoro, fu di na so fasi yu e teki na eksempre fu a Gado fu wi di abi sari-ati èn di ben meki Sakaria taigi a tranga-ede pipel fu en: „Grantangi, un tapu nanga den ogri di unu e du èn drai kon baka na mi” (Sakaria 1:4). Suma sabi omeni sma o wani arki te yu e fruteri den fu a sari-ati fu Yehovah èn te yu e sori den a pasi fu libi? Iya, tan hori na prakseri taki yu e preiki fu di Yehovah wani taki sma tan na libi, èn yu wani dati tu.

8. Fu san ede a e gi deki-ati fu prakseri fa son sma ben kisi wini fu a sari-ati fu Gado?

⁸ Kande yu o kisi deki-ati te yu e prakseri a sani disi: Pikinmoro ala ten sma ben de di ben e gi yesi na den boskopu fu Gado. Dati meki Hosea ben kan taki fu sma di ben frustan taki „den pasi fu Yehovah reti”. A profeiti ben taki moro fara: „Sma di e du san reti o waka na tapu den pasi dati” (Hosea 14:9). Na ini den hondrohondro yari di pasa, furu sma gi yesi na a kari disi di Gado gi: „Drai kon baka na mi nanga un heri ati” (Yoèl 2:12). A kari dati ben de gi wan pipel di ben sabi Yehovah, ma a e sori tu taki Gado e poti prakseri na den wan di no sabi en so langa ete. Iya, Gado no lasi a frutrow taki libisma man firi sari gi den sondu di den ben du fosi, taki den man sori berow, èn taki den man du san bun. Na so den kan kon abi a howpu fu tan na libi.​—1 Timoteyus 4:16.

9. Te wi e luku san den Ninefeisma du, dan san Gado e fruwakti fu wi?

⁹ Ete wan sani de di wi kan leri te wi e luku taki Yehovah ben gi den Ninefeisma pardon. Bijbel e taki dati a pipel dati ben gi yesi di den kisi fu yere taki heri esi Gado ben o krutu den, èn den „bigin bribi na ini Gado” (Yona 3:5). Fu man tan na libi, dan den no ben musu gi yesi soso fu di den ben frede fu kisi strafu, ma den ben musu gi yesi fu di den ben abi bribi. Fu di Yehovah wani taki sma sori berow èn taki den e sori bribi, meki a e gi wi okasi fu de preikiman so taki wi kan yepi sma fu teki wan bosroiti. San na a bakapisi? Bijbel e taki fu den Ninefeisma: „A tru Gado si san den du. A si taki den tapu nanga den ogri di den ben e du. A ben taki dati a ben o tyari rampu kon na den tapu. Ma dan a kenki prakseri èn a no tyari rampu kon na den tapu moro” (Yona 3:10). Wi no kan kori Yehovah nanga den sani di wi e taki, noso nanga sma-ai sani. A ben musu fu de so taki den Ninefeisma ben du sani di ben e sori taki den ben abi trutru berow. Gado ben kan si taki den ben tyari kenki kon. Iya, den ben sori trutru berow nanga bribi.

10. Na ini sortu situwâsi sma ben de di Yehovah frulusu den?

¹⁰ Noiti wi musu denki taki Yehovah ben wani taki den Ninefeisma wawan ben musu tan na libi. Di Yerusalem kisi pori na ini 607 Fosi Krestes, baka a ten di Obadya, Nahum, nanga Habakuk ben e du profeitiwroko, dan Yehovah frulusu Yeremia nanga wan grupu fu den bun mati fu en (Yeremia 39:16-18). Boiti dati, den profeiti fu Gado ben e taki dati wan grupu sma di ben abi berow ben o drai kon baka fu Babilon èn den ben o seti a tru anbegi baka (Mika 7:8-10; Sefanya 3:10-20). Den profeititori dati kon tru na wan heri moi fasi na ini a ten disi. Baka a Fosi Grontapufeti, furu fu den salfuwan di no ben e hori densrefi moro na a tru anbegi, bigin dini Yehovah fayafaya baka. Na so Yehovah ben feni den bun baka èn den kisi a howpu fu libi fu têgo. Na ini a ten disi tu „furu pipel” e kon „na Yehovah” (Sakaria 2:11). Den sma disi abi a howpu fu pasa a kaba fu a sistema disi libilibi. Dati meki yu no e du a preikiwroko soso fu di Kresten ben kisi a komando fu du a wroko disi. Yu no e du en tu soso fu meki wan profeititori kon tru (Mateyus 24:14; 28:19, 20). Ma yu e du a preikiwroko fu yepi sma fu kon sabi Yehovah, fu bribi na ini en, èn fu tan na libi.

SMA DI E DRAI KON BAKA NA YEHOVAH O TAN NA LIBI

11, 12. Fa den wan di ben e anbegi Gado fosi, kan kisi wini fu a sari-ati fu en?

¹¹ Yehovah e broko en ede nanga sma di no leri sabi en so langa ete èn a wani taki den tan na libi. Ma a no e frigiti den wan di ben e dini en kaba. Wi musu broko wi ede tu nanga den sma dati èn wi musu du muiti fu yepi den fu go doro na tapu a pasi fu libi. San wi kan du fu sori den sma disi taki wi e broko wi ede nanga den?

¹² Kande yu sabi wan tu sma di kon sabi Yehovah, di ben e sori bribi, di ben e teki prati na a tru anbegi, ma di no e dini en now. Den boskopu di Yehovah ben seni nanga yepi fu den 12 profeiti, e sori taki a ben de klariklari fu sori sari-ati gi den wan di fosi ben de fu a pipel fu en ma di no tan na ini a tru anbegi. Na ini a ten disi a e du a srefi gi sma di drifi gowe fu a tru anbegi, di hari densrefi puru fu na anbegi, noso di musu sori berow fu di den du wan sondu (Hebrewsma 2:1; 3:12). Aladi den no e firi koloku te den gowe libi Yehovah, toku a kan muilek gi den fu drai kon baka. Gado e gi den sma dati wan kari, soleki fa den wortu fu a profeiti fu en e sori: „Disi na san Yehovah di e tiri den legre taki: ’Mi na Yehovah di e tiri den legre. Un drai kon baka na mi, dan mi o drai kon baka na unu’” (Sakaria 1:3). Den wortu fu Hosea e gi wi deki-ati trutru! A e taki: „Un Israelsma, grantangi, drai kon baka na Yehovah un Gado, bika a sondu fu unu meki taki unu fadon. Te unu o drai kon baka na Yehovah, dan unu musu taki sani di e sori taki unu e sari fu den sondu fu unu. Un alamala musu taigi en: ’Gi wi pardon fu wi sondu. Teki den bun sani fu wi, dan wi o prèise yu.’” Iya, Gado ben o gi pardon srefi na den wan di ben du seryusu sondu ma di sori trutru berow èn drai kon baka na en, èn a ben o feni den bun baka (Hosea 6:1; 14:1, 2; Psalm 103:8-10). Na so a ben de na ini a ten fu den profeiti, èn na so a de tu na ini a ten disi.

13. Sortu reide wi abi fu sori sari-ati gi sma di Gado gi pardon?

¹³ Ma san dati wani taki gi Kresten di tan na tapu a pasi fu libi? Fa wi kan sori taki wi e si sma soleki fa Yehovah e si den? Yehovah wani taki wi e sori sari-ati gi sma di no sabi en so langa ete èn gi sma di tapu nanga a diniwroko fu en. Gado ben meki Hosea taki san a e fruwakti fu wi: „A no te wan sma tyari srakti-ofrandi gi mi, dan mi e prisiri, ma na te a e sori bun-ati.” Yesus Krestes ben taki wan srefi sortu sani: „Fu dati ede, go leri san disi wani taki: ’Mi wani sari-ati, mi no wani srakti-ofrandi’” (Hosea 6:6; Mateyus 9:13). A prenspari trutru fu sori a sari-ati dati efu wi wani tan abi wan bun matifasi nanga Gado. Na apostel Paulus ben sori taki efu wi wani teki na eksempre fu Gado, dan a prenspari fu gi trawan pardon. A ben taki: „Sori switifasi gi makandra èn abi sari-ati nanga makandra. Un musu gi makandra pardon nanga un heri ati neleki fa Gado e gi unu pardon nanga en heri ati tu nanga yepi fu Krestes. Fu dati ede, teki na eksempre fu Gado leki lobi pikin. Tan lobi makandra” (Efeisesma 4:32–5:2). Yu e du dati tu?

14, 15. O ten a kan kon na krin efu yu e breiti te Yehovah gi sma pardon?

¹⁴ Fa a de te wan brada di du wan seryusu sondu no e sori berow èn den e puru en fu a gemeente? Na a sani dati ben pasa na ini a fosi yarihondro. Te Kresten ben e du sondu sondro fu sori berow, dan den ben musu puru den fu a gemeente. Efu a sani dati ben e pasa na a ten di den apostel fu Yesus ben de ete, dan a no musu fruwondru wi taki a o pasa tu na ini a ten disi. Te dati e pasa, dan den reti-ati sma na ini a gemeente e gi yesi na a rai di Bijbel e gi fu no abi demakandra nanga wan sma di den puru fu a gemeente. Te den e tan gi yesi na Yehovah, dan dati kan yepi a sma di du sondu fu kon frustan o seryusu a sondu fu en de, èn kande a o sori berow. Bijbel e taki fu wan man na ini Korente. Den ben puru a man disi fu a gemeente, ma bakaten a sori berow èn a kenki en libi, ne den teki en baka na ini a gemeente (1 Korentesma 5:11-13; 2 Korentesma 2:5-8). Te so wan sani e pasa na ini a ten disi, dan fa yu e firi èn fa yu kan sori taki yu wani taki tra sma e tan na libi?

¹⁵ Kande wan sma di abi berow fu den sondu fu en e syen èn a lasi-ati. A prenspari gi en fu sabi taki Gado nanga den brada nanga sisa fu en lobi en èn taki den wani taki a tan na libi. Luku a switi fasi fa Gado trowstu na owruten pipel fu en di ben abi berow: „Mi o trow nanga yu, dan mi o tan nanga yu ala ten. Yu o sabi Yehovah” (Hosea 2:20). Fu di Gado e firi so, meki wi musu sori taki wi abi a srefi denki leki a Gado disi di „abi sari-ati”, soleki fa Sakaria ben taki.​—Sakaria 10:6.

16. San wi musu du te den e teki wan sma baka na ini a gemeente?

¹⁶ Gado wani taki sma tan na libi, sobun a breiti te wan sma e sori berow fu den sondu fu en, noso te wan futuboi fu en di no ben e teki prati moro na a preikiwroko e bigin dini en fayafaya baka (Lukas 5:32).a Na ini a tori fu a man fu Korente, Paulus ben gi a gemeente deki-ati fu gi a man pardon, fu gi en deki-ati, fu sori en taki den lobi en trutru. Paulus ben taki: „A piri-ai di furu fu unu gi a sma dati, nofo gi en. Ma now un musu gi en pardon nanga un heri ati èn un musu trowstu en, so taki a sma dati no sari so te, taki a lasi-ati. Fu dati ede mi e begi unu fu sori en taki unu lobi en” (2 Korentesma 2:6-8). Hori na prakseri san Yehovah ben meki Hosea taki fu sma di ben du sondu fosi: „Mi o meki a pipel disi kon betre, dan den o gi yesi na mi baka. Mi o lobi den, fu di misrefi wani dati” (Hosea 14:4). Wi o teki na eksempre fu Yehovah? Wi sa de klariklari fu yepi den sma disi fu kon betre baka so taki den kan kisi têgo libi?

17, 18. Fa wi kan yepi den wan di drai kon baka na Yehovah? Fa wi kan yepi den famiriman fu wan sma di den puru fu a gemeente?

¹⁷ Yehovah e sori krin taki a e warderi den wan di drai kon baka na en. Iya, a e sori lobi gi den neleki fa Hosea ben sori lobi gi a wefi fu en di ben drai kon baka na en. Yehovah e taki fa a ben handri nanga den futuboi fu en: „Mi ben tron leki wan sma di e puru a tyatyari na den neki. Na wan switi fasi mi tyari nyanyan gi ibriwan fu den” (Hosea 11:4). A lobi-ati fasi fa Yehovah e hari den sma dati kon baka na en e gi wi deki-ati trutru! Dati meki wi musu teki na eksempre fu en. Te wan sma e sari na wan fasi di Gado feni bun èn e sori trutru berow, dan wi no musu gi en a firi taki wi no wani taki nanga en. Te den teki wan sma baka na ini a gemeente, dan wi no musu hori a sma dati na ati fu di a ben meki fowtu, ma wi musu trowstu en te dati de fanowdu.​—1 Tesalonikasma 5:14.

¹⁸ Na sortu tra fasi yu kan teki na eksempre fu Yehovah te den puru wan sma fu a gemeente? Efu a de so taki den puru wan sma fu a gemeente, dan fa wi kan yepi na osofamiri fu en di e tan gi yesi na Gado, kande a trowpatna noso den pikin? Kande a hebi gi den fu go na den konmakandra doronomo noso fu teki prati na a preikiwroko. Wi o du muiti fu gi den a yepi di den abi fanowdu? Wan tra fasi fa wi kan sori trutru sari-ati, na te wi e taki „bun sani èn sani di e gi trowstu”, so taki wi kan gi den sma dati deki-ati (Sakaria 1:13). Furu okasi de fu du dati, kande fosi den konmakandra bigin, noso baka den konmakandra, te wi de na ini a preikiwroko, noso na tra okasi. Den sma disi di e wroko makandra nanga wi na wi lobi brada nanga sisa, èn den no musu firi leki sma e wai pasi gi den noso taki den de den wawan. Son leisi, te den puru wan sma fu a gemeente, dan na soso den pikin fu en e du muiti fu dini Yehovah. Wi wani trutru taki den tan na libi. Fa wi kan sori dati?

A „SORI SARI-ATI GI PIKIN DI NO ABI PAPA”

19. Fa Sefanya yepi Kownu Yosia di ben de leki wan „pikin di no abi papa”?

¹⁹ Te yu e luku a diniwroko fu Sefanya di ben e dini na a ten fu 600 Fosi Krestes, dan yu kan si fa yu kan yepi sma. A kan taki Sefanya ben de fu a kownu famiri fu Yuda, kande a ben de wan fara famiri fu Kownu Yosia. Fu di sma ben kiri a kownu en papa, meki Yosia di ben abi aiti yari nomo, ben musu tron kownu. Wan hebi wroko ben e wakti Yosia: A kondre ben lai nanga afkodrei èn sma ben e du wan lo tegu sani (Sefanya 3:1-7). Yosia di ben de wan yongu boi di no ben abi papa, ben abi bun rai fanowdu fu man tiri a tranga-ede pipel dati. Yehovah gi en koni rai nanga yepi fu Sefanya nanga tra profeiti, soleki fa wi ben si na ini den kapitel na fesi. A moi fu sabi taki aladi Yehovah ben meki a profeiti fu en krutu „den granman” fu Yuda, toku a no krutu a kownu srefi (Sefanya 1:8; 3:3). Kande a sani disi e sori taki a yongu Kownu Yosia ben sori kaba taki a ben lobi a tru anbegi. A no de fu taki dati den rai fu a profeiti gi Yosia moro deki-ati fu puru falsi anbegi na ini Yuda.

20. Fa yonguwan „di no abi papa” kan kisi wini te lepi Kresten e yepi den?

²⁰ A fasi fa Sefanya ben broko en ede nanga Yosia, e sori wi taki Yehovah e broko en ede nanga yonguwan di abi yepi fanowdu, soleki pikin di a papa noso a mama fu en puru fu a gemeente. Hosea ben taki: „[Gado] sori sari-ati gi pikin di no abi papa” (Hosea 14:3). Yu sabi tra boi nanga meisje „di no abi papa” èn di abi rai nanga yepi fanowdu fu man horidoro na ini a tru anbegi? Kande den papa nanga mama fu den no e anbegi Gado, kande soso a papa noso a mama e kweki den, noso kande den wawan e dini Yehovah sondro taki a famiri fu den e horibaka gi den. Nofo tron, na a yepi di den pikin disi e kisi fu tra lepi Kresten e meki taki den e tan abi demakandra nanga a gemeente. Furu „pikin di no abi papa” gro kon tron bigisma di sabi den frantwortu èn di abi wan tranga bribi. Dati kon fu di tra lepi Kresten na ini a gemeente yepi den na wan lobi-ati fasi.​—Psalm 82:3.

21. Fa lepi Kresten kan yepi yonguwan?

²¹ Te wan mama e kweki en pikin en wawan, dan a kan de wan yepi gi en te lepi Kresten e poti prakseri na den pikin fu en (Yakobus 1:27). Owruman nanga tra sma kan yepi den sortu famiri disi, ma a bun fu sori lespeki gi a mama di de na ede fu a famiri. Kande yu nanga yu trowpatna noso yu nanga yu famiri kan meki ten gi wan boi noso wan meisje di no abi papa. Yu kan du wan sani gi yonguwan di e firi leki den de den wawan? Kande den wani taki nanga wan sma di e frustan fa den e firi, èn yu kan yepi den te yu e wroko makandra nanga den na ini a preikiwroko. A no de fu taki dati yu abi furu fu du, ma te yu e teki en na yu tapu fu yepi so wan yonguwan fu wan pisi ten, dan dati e sori taki yu „abi trutru lobi” (2 Korentesma 8:8). A muiti di yu e du o sori taki yu wani taki trawan tan na libi.

22. Fa yu feni en taki Yehovah wani taki trawan tan na libi?

²² A e gi wi deki-ati trutru te wi e prakseri taki Gado e broko en ede nanga sma èn taki a wani taki den tan na libi! A sani di Yehovah wani, na fu sori lobi gi reti-ati sma di lobi en èn fu gi den libi. A no de nomonomo fu puru atibron tapu sma di no wani kenki èn di no warti fu kisi têgo libi. Now di wi e wakti a dei fu Yehovah fayafaya, dan meki wi teki na eksempre fu en èn yepi trawan fu feni a pasi fu libi.