Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • bt kap. 15 blz. 133-140
  • ’A gi den gemeente dek’ati’

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • ’A gi den gemeente dek’ati’
  • „Preiki finfini” fu Gado Kownukondre
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • „Kow drai go baka . . . dan wi kan si fa a e go nanga den brada” (Tori fu den apostel 15:36)
  • ’Den tu man kisi bun bigi trobi’ (Tori fu den apostel 15:37-41)
  • Den brada „ben e taki soso bun sani fu Timoteyus” (Tori fu den apostel 16:1-3)
  • Den „tranga a bribi fu den gemeente” (Tori fu den apostel 16:4, 5)
  • „Mi lobi en leki mi pikin èn a e wroko gi Masra nanga en heri ati”
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2015
  • Timoteyus—A ben de srekasreka èn klariklari fu dini
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2008
  • Markus—’A yepi fu du a diniwroko’
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2010
  • Timoteus—„Wan Trutru Pikin na ini a Bribi”
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1999
Moro sani
„Preiki finfini” fu Gado Kownukondre
bt kap. 15 blz. 133-140

KAPITEL 15

’A gi den gemeente dek’ati’

Kring-owruman e go na difrenti gemeente èn den e yepi den fu kisi wan tranga bribi

A pisi disi abi fu du nanga Tori fu den apostel 15:36–16:5

1-3. (a) Suma na a sma di e teki waka nanga Paulus now èn fa a sma disi tan? (b) San wi o leri na ini a kapitel disi?

TE NA apostel Paulus nanga wan yonkuman e waka fu a wan foto go na a trawan, dan den e psa na ini bergibergi kontren di no makelek fu waka. Paulus e luku a yonguman di e waka na en sei èn a e prakseri den sani di kan miti a yonkuman disi. A nen fu a yonguman na Timoteyus, a de fayafaya èn a abi sowan 20 yari. A e hari go na farawe presi fu du a nyun wroko fu en èn na so a e libi en oso na baka.Safsafri a dei e psa gwe èn na so den man disi e gwe libi a kontren fu Listra nanga Ikoniyum na den baka. San o miti den? Paulus sabi pkinso san o psa fu di disi na a di fu tu leisi taki a e go preiki leki zendeling. A sabi taki den o kisi fu du nanga furu problema. Fa sani o waka nanga a yonguman di e waka na en sei?

2 Paulus sabi taki sani o waka bun nanga Timoteyus. A fertrow di a abi na ini Timoteyus di abi sakafasi, bigi moro a fertrow di a yonguman disi abi na ini ensrefi. Sani di psa na fesi meki taki Paulus kon ferstan moro leki iniwan ten bifo, taki a musu abi a yoisti sma fu teki waka nanga en. Paulus sabi taki te den o go luku den gemeente èn den o gi den dek’ati, dan den no musu meki nowan sani puru den prakseri fu a wroko disi èn den musu abi wán denki. San meki taki Paulus e denki so? Kande na a trobi di a ben kisi nanga Barnabas èn di meki taki den prati pasi.

3 Na ini a kapitel disi wi o leri san na a moro bun fasi fu lusu trobi. Wi o leri tu fu san ede Paulus teki Timoteyus fu kon nanga en di a ben teki a preikiwaka fu en èn wi o kon ferstan moro bun sortu prenspari wroko den kring-owruman di e go na difrenti gemeente e du.

„Kow drai go baka . . . dan wi kan si fa a e go nanga den brada” (Tori fu den apostel 15:36)

4. San Paulus ben wani du di a go preiki leki zendeling a di fu tu leisi?

4 Na ini kapitel 14 wi si fa fo brada, Paulus, Barnabas, Yudas nanga Silas gi a gemeente Antiokia dek’ati di den ferstan sortu besroiti a tiri skin teki na ini a tori fu a besnèi di sma musu besnèi. San Paulus du baka dati? A go taki nanga Barnabas fu teki wan tra preikiwaka. A taigi en: „Kow drai go baka na ala den foto pe wi ben ferteri sma a wortu fu Yehovah. Dan wi kan si fa a e go nanga den brada drape” (Tori 15:36). Paulus no ben wani go luku nomo fa a ben e go nanga den sma disi di ben tron Kresten no so langa psa. A buku Tori fu den apostel e ferteri wi fu san ede Paulus teki a di fu tu preikiwaka. Wán sani na taki a ben o tan ferteri den brada sortu besroiti a tiri skin teki (Tori 16:4). Boiti dati, leki owruman di ben musu go luku den difrenti gemeente, Paulus ben abi a fasti besroiti fu gi den gemeente dek’ati èn fu yepi den fu kon abi wan tranga bribi (Rom. 1:11, 12). Fa na organisâsi fu Yehovah Kotoigi na ini a ten disi e teki na eksempre fu den apostel?

5. Fa a Tiri Skin na ini a ten disi e sorgu taki den gemeente kisi rai nanga dek’ati?

5 Na ini a ten disi Krestes e gebroiki a Tiri Skin fu Yehovah Kotoigi fu tiri a gemeente fu en. Nanga yepi fu brifi, buku, tijdschrift, gemeente konmakandra èn na tra fasi a Tiri Skin e gi ala den gemeente na heri grontapu rai nanga dek’ati. Nanga yepi fu den owruman di den e seni e go na den difrenti gemeente, a Tiri Skin e pruberi fu kon sabi fa sani e waka na ini ibri gemeente. Dati meki na heri grontapu den poti dusundusun owruman di abi ondrofeni fu dini leki kring-owruman.

6, 7. San na wan tu frantwortu fu den kring-owruman?

6 Na ini a ten disi den kring-owruman e du muiti fu poti prakseri na ibri brada noso sisa na ini den gemeente di den e fisiti. Fa den e du dati? Den e teki na eksempre fu den Kresten fu a fosi yarihondro, soleki Paulus. A ben gi wan tra owruman a rai disi: „Preiki a wortu, du disi fayafaya na ini bun ten èn na ini muilek ten, gi sma rai, warskow den èn gi den deki-ati. Du dati nanga ala pasensi èn nanga a koni fu gi sma leri. . . . Du a wroko fu wan preikiman.”​—2 Tim. 4:2, 5.

7 Soleki fa den tekst disi e sori, dan wan kring-owruman e wroko oso fu oso nanga den preikiman fu a gemeente pe a e go. A e go na Bijbelstudie noso gobaka nanga den èn efu a trow, dan en frow e teki prati na a wroko disi tu. Den preikiman disi di e go na den difrenti gemeente de fayafaya te den e du a preikiwroko fu den èn den na bun leriman. A fasi fa den e du sani e tyari wini kon gi den gemeente (Rom. 12:11; 2 Tim. 2:15). Den brada nanga sisa sabi taki den kring-owruman e sori trutru lobi. Den de klarklari fu du ala san den man fu yepi trawan. Awansi a weer no bun, tòg den e teki waka go na den gemeente èn den e go srefi na kontren pe ogri kan miti den (Fil. 2:3, 4). Kring-owruman e gi trawan dek’ati tu, den e gi den leri èn den e tranga ibri gemeente te den e hori lezing di teki puru na ini Bijbel. Ala sma na ini den gemeente e kisi wini te den e poti prakseri na a fasi fa den kring-owruman e tyari densrefi èn te den e teki na eksempre fu den.​—Hebr. 13:7.

’Den tu man kisi bun bigi trobi’ (Tori fu den apostel 15:37-41)

8. San Barnabas du di Paulus aksi en fu kon nanga en?

8 Barnabas ben breiti di Paulus aksi en fu drai go baka fu „si fa a e go nanga den brada” fu den gemeente (Tori 15:36). Den tu man disi ben gwenti fu wroko bun nanga makandra te den ben e go luku den difrenti gemeente èn ala tu ben sabi den kontren nanga den sma pe den ben o go (Tori 13:2–14:28). Sobun, a ben sori leki a ben de wan koni èn bun sani fu go du a wroko disi makandra. Ma wan problema opo kon. Tori fu den apostel 15:37 e taki: „Barnabas ben wani nomonomo taki Yohanes, di sma sabi tu leki Markus, ben musu kon nanga den.” Barnabas no ben aksi nomo fu meki Markus kon nanga den. A „ben wani nomonomo” taki en neef Markus kon nanga den te den ben o teki a waka disi leki zendeling.

9. Fu san ede Paulus no ben agri nanga Barnabas?

9 Paulus no ben agri nanga Barnabas. Fu san ede? A tori e taki: „Paulus no ben wani taki a [Markus] kon nanga den, fu di Markus ben gwe libi den di den ben de na Pamfilia èn a no ben go nanga den fu du a preikiwroko” (Tori 15:38). Di Paulus nanga Barnabas teki a fosi preikiwaka leki zendeling, dan Markus go nanga den, ma a no tan nanga den te na a kba (Tori 12:25; 13:13). Den ben de na Pamfilia, di Markus gwe libi den fu drai go baka na oso na Yerusalem. Di Markus du dati, dan den no ben de na pasi so langa ete. Bijbel no e taki fu san ede a gwe, ma soleki fa a sori, dan na apostel Paulus ben feni taki a sani di Markus du sori taki a no ben ferstan bun san na den frantwortu fu en. Paulus ben tweifri efu a ben kan fertrow Markus ete.

10. San psa di Paulus nanga Barnabas kisi trobi èn san ben de a bakapisi fu dati?

10 Tòg Barnabas ben wani nomonomo taki Markus kon nanga den. Ma Paulus ben poti na en ede tu taki Markus no ben musu kon. Soleki fa Tori fu den apostel 15:39 e taki, dan „a sani disi meki taki den tu man disi kisi bun bigi trobi. Dati meki ibriwan fu den go en eigi pasi.” Barnabas teki boto go na a èilanti Siprus, a mamakondre fu en èn a meki Markus kon nanga en. Ma Paulus du san a ben abi na prakseri. A tori e taki: „Paulus teki Silas fu go nanga en. Ne den brada aksi Yehovah fu meki sani waka bun nanga Paulus” (Tori 15:40). Makandra den waka „psa na ini Siria nanga Silisia èn a gi den gemeente drape dek’ati.”​—Tori 15:41.

11. Sortu fasi wi musu abi efu wi no wani tan hori wan sma na ati di du wan hati sani nanga wi?

11 A tori disi e memre wi taki wisrefi na sondu sma. A tiri skin ben poti Paulus nanga Barnabas fu teki presi gi den. Soleki fa a sori, dan Paulus srefi ben kon de wan memre fu a grupu dati. Ma disi leisi Paulus nanga Barnabas no ben basi den firi di den abi leki sondu sma. A trobi disi meki taki den tan hori makandra na ati? Aladi Paulus nanga Barnabas ben de sondu sma, tòg den ben abi sakafasi èn den ben abi a denki fu Krestes. Wi kan de seiker taki baka wan pisi ten den du san Kresten brada gwenti du èn den gi makandra pardon (Ef. 4:1-3). Bakaten Paulus nanga Markus ben de nanga makandra baka, di den kisi wan tra wroko fu du.a​—Kol. 4:10.

12. Sortu fasi fu Paulus nanga Barnabas den owruman na ini a ten disi musu abi tu?

12 A wán leisi disi di Paulus nanga Barnabas kisi bigi trobi no wani taki dati den ben gwenti fu du so. Sma ben sabi Barnabas leki wan man di ben e firi gi trawan èn di ben lobi fu gi sma sani. Fu di a ben abi a gwenti disi, meki den apostel no ben kari en na en trutru nen Yosef, ma den ben kari en Barnabas, san wani taki „Manpkin fu Trowstu” (Tori 4:36). Sma ben sabi Paulus tu leki wan saf’ati man di ben abi switifasi (1 Tes. 2:7, 8). Ala Kresten owruman na ini a ten disi, sosrefi den kring-owruman, musu teki na eksempre fu Paulus nanga Barnabas. Den musu pruberi fu abi sakafasi ala ten èn den musu sori switifasi gi den tra owruman èn gi a heri gemeente.​—1 Petr. 5:2, 3.

Den brada „ben e taki soso bun sani fu Timoteyus” (Tori fu den apostel 16:1-3)

13, 14. (a) Suma ben de Timoteyus èn fa Paulus miti en kande? (b) Fu san ede Paulus poti spesrutu prakseri na Timoteyus? (c) Sortu wroko Timoteyus kisi?

13 Di Paulus teki en di fu tu waka leki zendeling, dan a doro te na Galasia, wan kontren na ini a Gran Kownukondre Rome, pe wan tu gemeente ben de. Te fu kba „a doro na Derbe èn na Listra”. A tori e taki: „Wan disipel ben de drape di ben nen Timoteyus. En mama ben de wan Dyu di ben tron wan disipel, ma en papa ben de wan Grikisma.”​—Tori 16:1.b

14 Soleki fa a sori, dan Paulus ben miti a famiri fu Timoteyus di a ben kon na ini a kontren a fosi leisi na wan ten fu a yari 47. Sowan tu noso dri yari baka dati, Paulus kon drape a di fu tu leisi, ma now a e poti spesrutu prakseri na a yonguman Timoteyus. Fu san ede? Fu di ’den brada ben e taki soso bun sani fu Timoteyus’. A no ben de so nomo taki den brada fu a foto pe a ben e tan ben lobi en, ma sma na ini tra gemeente ben sabi en tu leki wan bun Kresten. A tori e sori taki den brada na ini Listra nanga Ikoniyum, di ben de sowan 30 kilometer moro fara, ben abi soso bun sani fu taki fu Timoteyus (Tori 16:2). Nanga yepi fu a santa yeye den owruman gi a yongu Timoteyus wan bigi frantwortu: A ben musu yepi Paulus nanga Silas di ben o teki waka fu go na difrenti gemeente.​—Tori 16:3.

15, 16. San meki taki den brada ben taki soso bun sani fu Timoteyus?

15 San meki taki Timoteyus ben abi so wan bun nen, aladi a ben yongu ete? Na fu di a ben koni? Na fu di a ben moi noso tranga? Noso na fu di a ben man du son sani bun? Nofo tron libisma e luku den sani disi. Srefi a profeiti Samuel ben du disi wan leisi. A ben e luku a fasi fa sma tan èn dati ben abi krakti na en tapu. Ma Yehovah taigi en: „Gado no e si sani soleki fa libisma e si sani, bika libisma e si soso san na ai e si. Ma Yehovah e si fa na ati de” (1 Sam. 16:7). A no fu di Timoteyus ben moi noso tranga, ma na fu di a ben abi Kresten fasi meki den brada ben taki bun fu en.

16 Wan tu yari baka dati, na apostel Paulus ben taki fu wan tu fu den fasi di Timoteyus ben abi leki Kresten. A ben taki fu a bun fasi fa Timoteyus ben tyari ensrefi, fu a lobi di a ben sori èn fa a ben de klarklari fu du sani gi den gemeente (Fil. 2:20-22). Sma ben sabi Timoteyus tu leki wan brada di „no ben e hoigri” èn di „ben abi trutru bribi”.​—2 Tim. 1:5.

17. Fa yonguwan na ini a ten disi kan teki na eksempre fu Timoteyus?

17 Furu yonguwan na ini a ten disi e teki na eksempre fu Timoteyus, fu di den e meki muiti fu kon abi fasi di Gado feni bun. Te den e du dati, dan den e kisi wan bun nen na Yehovah èn na a pipel fu en, aladi den yongu ete (Odo 22:1; 1 Tim. 4:15). Den abi bribi sondro fu hoigri èn den no e libi wan dobru libi (Ps. 26:4). A bakapisi fu dati na taki furu yonguwan kan du prenspari sani gi a gemeente neleki fa Timoteyus ben du dati. Ala sma di lobi Yehovah e kisi dek’ati te den yonguwan disi e tron preikiman fu a bun nyunsu, te den e gi densrefi abra na Yehovah èn e teki dopu te fu kba.

Den „tranga a bribi fu den gemeente” (Tori fu den apostel 16:4, 5)

18. (a) Sortu spesrutu grani Paulus nanga Timoteyus ben abi di den ben e dini leki owruman di ben musu go luku den difrenti gemeente? (b) Sortu wini den gemeente kisi?

18 Paulus nanga Timoteyus ben wroko makandra furu yari langa. Leki owruman di ben e go luku den difrenti gemeente, den du furu wroko gi a tiri skin. Bijbel e taki: „Te den ben go na den foto, dan den ben e ferteri den brada drape sortu besroiti den apostel nanga den owruman na ini Yerusalem ben teki, so taki den ben kan du san den apostel taki” (Tori 16:4). Soleki fa a sori, dan den gemeente teki a rai fu den apostel nanga den owruman na Yerusalem. Fu di den ben gi yesi, meki ’a bribi fu den gemeente kon tranga trutru èn dei fu dei moro nanga moro sma ben e tron bribiman’.​—Tori 16:5.

19, 20. Fu san ede Kresten musu gi yesi na „den wan di e teki fesi”?

19 Na a srefi fasi Yehovah Kotoigi na ini a ten disi e kisi blesi te den e sori sakafasi èn te den e gi yesi na „den wan di e teki fesi” na den mindri (Hebr. 13:17). Fu di sani na grontapu e tan kenki, meki a de tumsi prenspari taki Kresten e teki den rai di den e kisi fu „a koni srafu di de fu frutrow” (Mat. 24:45; 1 Kor. 7:29-31). Te wi e du disi, dan a kan yepi wi fu no kmoto na a bribi èn fu no meki grontapu flaka wi.​—Yak. 1:27.

20 A tru taki Kresten owruman na ini a ten disi e meki fowtu èn dati de so tu nanga den memre fu a Tiri Skin. Na so a ben de tu nanga Paulus, Barnabas, Markus nanga tra salfu owruman fu a fosi yarihondro (Rom. 5:12; Yak. 3:2). Ma fu di den brada fu a Tiri Skin e du soifri san Gado Wortu e taki èn den e teki na eksempre fu den apostel finfini, meki wi kan fertrow den (2 Tim. 1:13, 14). A bakapisi fu dati na taki den e tranga a bribi fu den gemeente.

TIMOTEYUS E WROKO TRANGA „FU MEKI A BUN NYUNSU GO NA FESI”

Timoteyus ben wroko makandra nanga na apostel Paulus èn Paulus ben warderi en srefsrefi. Baka di den man disi wroko skinskin sowan 11 yari langa, Paulus ben man skrifi a sani disi fu Timoteyus: „Mi no abi nowan tra sma di e denki leki fa en e denki èn di o sorgu trutru gi den sani di abi fu du nanga unu. . . . Unu sabi taki a ben sori krin kaba sortu sma a de, taki neleki wan pikin nanga en papa, a wroko tranga nanga mi fu meki a bun nyunsu go na fesi” (Fil. 2:20, 22). Timoteyus ben wroko tranga fu meki a preikiwroko go na fesi. Dati meki Paulus ben kon lobi en èn na so a gi wi wan moi eksempre.

Timoteyus.

Timoteyus en p’pa ben de wan Grikisma èn en m’ma ben de wan Dyu. Soleki fa a sori, dan Timoteyus gro kon bigi na ini Listra. Sensi di Timoteyus ben de wan beibi, en m’ma Enise nanga en granm’ma Lowis ben leri en sani fu Gado Buku (Tori 16:1, 3; 2 Tim. 1:5; 3:14, 15). A kan taki Timoteyus, makandra nanga en m’ma nanga granm’ma, teki a Kresten bribi di Paulus kon a fosi leisi na a foto pe Timoteyus kweki.

Baka wan tu yari di Paulus kon drape ete wan leisi, dan „den brada na Listra nanga Ikoniyum ben e taki soso bun sani fu Timoteyus” di ben abi kande sowan 20 yari (Tori 16:2). Na a yeye fu Gado ben meki sma taki „profeititori” fu a yonguman disi. Soleki fa den profeititori disi ben e sori, dan Paulus nanga den owruman fu Listra nanga Ikoniyum, ben feni en bun taki Timoteyus du wan spesrutu wroko (1 Tim. 1:18; 4:14; 2 Tim. 1:6). A ben o wroko leki zendeling makandra nanga Paulus. Timoteyus ben o abi fu libi en famiri na baka. Ma a ben a ben musu besnèi tu fu no gi den Dyu pe den ben o go, na okasi fu krutu en fu a sani dati.​—Tori 16:3.

Timoteyus go na furu presi. A preiki makandra nanga Paulus nanga Silas na ini Filipi. A preiki nanga Silas na ini Bereya èn baka dati a preiki en w’wan na ini Tesalonika. Di a miti Paulus baka na ini Korente, dan a ferteri Paulus a bun nyunsu taki den Tesalonikasma ben e sori lobi èn taki den ben hordoro aladi sma ben e du ogri nanga den (Tori 16:6–17:14; 1 Tes. 3:2-6). Ma na a ten di Paulus ben de na Efeise, a yere sani fu den Korentesma di ben gi en brok’ede. Dati meki a ben abi na prakseri fu seni Timoteyus go baka na Korente (1 Kor. 4:17). Bakaten di Paulus ben de na Efeise ete, a seni Timoteyus nanga Erastus go na Masedonia. Ma di Paulus skrifi wan brifi gi den Romesma, Timoteyus ben de baka nanga en na ini Korente (Tori 19:22; Rom. 16:21). Disi na wan tu fu den waka nomo di Timoteyus teki fu preiki a bun nyunsu.

Paulus ben gi Timoteyus a dek’ati disi: „No meki nowan sma wisiwasi yu fu di yu yongu.” Disi e sori taki Timoteyus ben tweifri pkinso kande fu tyari den frantwortu di a ben abi na ini a gemeente (1 Tim. 4:12). Ma sondro fu tweifri Paulus ben kan seni Timoteyus go na wan gemeente pe problema ben de èn a gi en a rai disi: „Warskow son sma taki den no musu kon nanga wan tra leri” (1 Tim. 1:3). Paulus ben gi Timoteyus primisi tu fu poti owruman nanga dinari ini a diniwroko na ini den gemeente.​—1 Tim. 5:22.

Den moi fasi di Timoteyus ben abi leki Kresten meki taki Paulus kon lobi en. Bijbel e sori taki a yonguman disi ben de wan bun mati fu Paulus. A ben e fertrow en èn a ben de neleki wan manpkin gi en. Fu dati ede Paulus ben man skrifi taki a ben memre fa Timoteyus ben e krei, taki a ben angri fu si Timoteyus èn taki a ben begi gi en. A kan taki Timoteyus ben abi problema nanga en bere. Dus leki wan lob’ati p’pa, Paulus gi Timoteyus rai fu di ’a ben e siki ala yuru’.​—1 Tim. 5:23; 2 Tim. 1:3, 4.

Na a ten di Paulus ben de na straf’oso na Rome a fosi leisi, dan Timoteyus ben de na en sei. Soleki fa a sori, dan Timoteyus ben de na straf’oso tu wan pisi ten (Fileim. 1; Hebr. 13:23). A de krin fu si o furu den man disi ben lobi makandra, bika di Paulus ben kon sabi taki en dede ben kon krosbei, dan a seni kari Timoteyus nanga den wortu disi: „Du muiti fu kon esi na mi” (2 Tim. 4:6-9). Bijbel no e taki efu Timoteyus doro biten fu miti en lobi leriman baka.

MARKUS E KISI FURU GRANI

Na Evangelietori fu Markus e ferteri taki den sma di ben teki Yesus tyari gwe, ben pruberi tu fu grabu „wan yonkuman”. Ma a yonkuman disi „lon gwe nanga sososkin” (Mark. 14:51, 52). Fu di Markus, di sma sabi tu leki Yohanes Markus, na a wan-enkri sma di skrifi fu a tori disi, dan kande na en ben de a yonkuman. Efu dati de so, dan a kan taki Markus miti Yesus wan tu leisi.

Markus e arki èn a e skrifi wan tu sani te wan owruman e taki.

Sowan 11 yari baka dati, na a ten di Herodes Agrepa ferfolgu den Kresten, „furu sma” fu a gemeente na Yerusalem kon makandra fu begi na ini na oso fu Maria, a m’ma fu Markus. Na a oso dati na apostel Petrus go di a kmoto na straf’oso nanga yepi fu wan wondru (Tori 12:12). Dus a kan taki Markus kweki na ini wan oso di sma gebroiki bakaten fu hori Kresten konmakandra. A musu de so taki a ben sabi den fosi disipel fu Yesus bun èn taki den ben de wan bun eksempre gi en.

Markus wroko sei na sei nanga difrenti owruman fu den fosten Kresten gemeente. Soleki fa wi sabi, dan a fosi grani fu en ben de taki a ben wroko makandra nanga en neef Barnabas èn nanga na apostel Paulus di den go na Antiokia na ini Siria (Tori 12:25). A fosi leisi di Barnabas nanga Paulus teki boto fu go preiki leki zendeling, Markus go nanga den. Den go na Siprus fosi èn baka dati den go na Pkin Asia. Di den ben de drape, dan Markus drai go baka na Yerusalem, ma Bijbel no e taki fu san ede a du dati (Tori 13:4, 13). Soleki fa Tori fu den apostel kapitel 15 e taki, dan baka di Paulus nanga Barnabas kisi wan trobi di ben abi fu du nanga Markus, dan Markus nanga Barnabas go doro fu du a wroko fu den leki zendeling na Siprus.​—Tori 15:36-39.

Na a ten fu a yari 60 noso 61 di Markus bigin wroko baka nanga Paulus, dan a musu de so taki den ben fergiti a trobi dati langa ten kba. Ma disi leisi den ben de na ini Rome. Paulus di ben de na straf’oso na ini a foto dati skrifi a gemeente na Kolose: „Aristarkus, di de nanga mi na strafu-oso, e seni taki unu odi. Markus, wan omupikin fu Barnabas, e seni taki unu odi tu (Na fu en mi ben taigi unu taki efu a kon na unu, un musu gi en wan switikon.)” (Kol. 4:10). Dus Paulus ben wani seni Yohanes Markus di ben de na Rome, go na Kolose fu teki presi gi en.

Na mindri den yari 62 nanga 64, Markus ben wroko makandra nanga na apostel Petrus na ini Babilon. Soleki fa wi si na ini kapitel 10 fu a buku disi, dan den kisi so wan bun matifasi taki Petrus kari a yonkuman disi „mi manpikin Markus”.​—1 Petr. 5:13.

Te fu kba na wan sani fu a yari 65, di na apostel Paulus ben de na strafu a di fu tu leisi na ini Rome, dan a skrifi Timoteyus di ben wroko makandra nanga en èn di ben de na Efeise: „Tyari Markus kon nanga yu, bika a kan yepi mi nanga a wroko” (2 Tim. 4:11). Wi kan de seiker taki Markus teki a kari dati wantewante èn a gwe libi Efeise fu go baka na Rome. A no e ferwondru wi taki Barnabas, Paulus nanga Petrus ben abi furu warderi gi a man disi!

A moro bigi grani di Markus kisi na taki Yehovah meki a skrifi wan Evangelietori. Furu sma e bribi taki furu fu den sani di Markus skrifi, a yere fu na apostel Petrus. Dati kan de so, fu di na ini na Evangelietori fu en, Markus e ferteri finfini fu sani di soso wan sma di ben de drape, soleki Petrus, ben man sabi. Ma soleki fa a sori, dan Markus skrifi na Evangelietori fu en na Rome. A no skrifi en di a ben de nanga Petrus na ini Babilon. Markus gebroiki furu wortu na ini Latijntongo. Boiti dati, a vertaal den Hebrew wortu so taki den sma di no de Dyu, ben o man ferstan den moro makelek. Dus a kan taki a skrifi moro furu gi sma di no de Dyu.

a Luku a faki di nen „Markus e kisi furu grani”.

b Luku a faki di nen „Timoteyus e wroko tranga ’fu meki a bun nyunsu go na fesi’”.

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma