Kon fri — Fa dati de wan sani di wi wani srefsrefi!
„GI MI fri ofoe gi mi dede!” na Amerkan patriot Patrick Henry ben bari taki moro leki 200 jari psa kaba. Kon fri ben de gi en moro diri leki a libi srefi. Ini den hondrohondro jari di psa dan miljoenmiljoen sma ben prakseri asrefi foe disi.
Ma na ini den féfitenti jari di psa kaba na angri foe kon fri ben kisi njoen marki. Den koloniaal makti ben lasi miljoenmiljoen sma di ben saka densrefi na den ondro fosten, di den disi ben man foe kisi politiek onafhankelekheid. Sma ben orga maatschappelek, ekonomia nanga srefi kerki boewégi ini wan kroederi foe meki fri kon foe troetroe kwinsi ofoe desko ofoe di den ben prakseri. Noiti a fesi sma ben angri someni foe kon fri foe na makti foe basi èn foe tiri, someni oema ben loesoe densrefi poeroe foe na makti foe masra èn papa èn someni pikin ben hari densrefi foe na makti foe papa nanga mama èn onderwijzer. Ma tokoe na seti disi foe kon fri no de wan njoen wan. Te joe loekoe en boen dan pikinmoro a de netso owroe leki na libismafamiri. Na moro owroe historia boekoe foe grontapoe, na bijbel, e ferteri wi moro foe disi. A tori, soleki disi tanapoe na ini Genesis 3:1-7, na bigi e kon tapoe disi.
Sjatoe na baka di Gado ben meki na man nanga na oema, dan wan engel ben kon na a oema. Na ini a fasi fa a ben doe ben kon a krin dati a ben wani loesoe ensrefi foe na makti foe en Mekiman. A no de foe dat’ede wan ferwondroe sani dati na engel ben taki dati na oema nanga en man ben abi fanowdoe foe kon fri. A no de troe, a so a taki dati Gado ben poti skotoe gi den? Ma foe san-ede, a so a aksi, den no ben sa njan „foe na froktoe foe na bon na ini a mindri foe a djari”? Na bon te joe loekoe en boen „ben de wan sani di joe ben o loekoe na en nanga angri”, a no so? Ija, foe troe!
Loesoe joesrefi, na so a taki nanga krakti, foe di dan „joe ai séker sa kon opo èn séker joe sa de leki Gado, sabi boen nanga ogri”. Fa disi ben sa de wan sani di den ben sa wani srefsrefi. Ija, kon fri foe na tirimakti foe Gado „di e kwinsi joe”, a ben sori dati leki wan sani di de net so diri leki a libi srefi.
„Gi mi fri ofoe gi mi dede!” Adam nanga Eva ben kisi ala toe leki wan bigi sari gi densrefi èn gi wi!