Na inzicht di Yehovah ben gi
„Fu a sey fu den di abi inzicht a mindri a pipli, den sa gi frustan na den furu suma.” — DANIËL 11:33.
1, 2. (a) Fu san-ede den Israëlsma ben tyari den srefi nanga wan tranga-ede fasi ala di den ben ondrofeni na lobi bun fasi fu Gado? (b) San ben sa de bun gi wi? (Yeremiya 51:10)
DEN Israëlsma fu owruten ben sabi taki Yehovah ben de na wan enkri tru Gado. Den ben fruteri den fu a bumuy di a ben bumuy nanga den fositen tta fu den èn den srefi ben ondrofeni en lobi bun-ati. Ma na moro leki wan okasi den du fu den ben sori wan bigi mankeri fu inzicht. Den „ben tyari den srefi na wan tranga-ede fasi” na fesi fu Yehovah èn na fesi den sma di ben teki en presi. Fu san-ede? Fu di den no ’ben prakseri’ na san a ben du gi den (Psalm 106:7, 13). No dati den no ben sabi den sani disi, ma den ben no denki nanga warderi fu den. Fu dati-ede den ben sori taki ’den de sma di e angri fu takru sani’. — 1 Korintesma 10:6.
2 Dati Yehovah ben poti en kotoygi na ini na ten disi leki wan aparti pipli, de ini wan prenspari pisi fu na inzicht di a ben gi nanga yepi fu en orga di yu kan si. Wi eygi warderi ini na fasi fa Yehovah e tiri en pipli kan kon moro tranga nanga yepi fu den eksenpre fu so wan inzicht di wi wani go luku. Wan fu den eksenpre disi abi fu du nanga a abi di wi abi bribi — na kon sabi suma Gado de srefi.
Gado na wan dri wanfasi?
3. Nanga yepi fu san Yehovah dinstknekti moro leki wanhondro yari psa kba ben kan èrkèn na waarheid fu suma Gado de? (1 Korintesma 8:5, 6)
3 Na krestenhèyti e hori nomo taki den sma di no e taki den e bribi na ini wan dri wanfasi de kètter. Ma na presi fu meki libisma tapu skreki gi den dan Yehovah dinstknekti ben èrkèn taki no den overlevering èn bribi belijdenis fu sma di no ben abi Gado yeye, ma na santa Buku de na markitiki nanga yepi fu san wan sma kan si san de na waarheid. Den beybri ondrosukuman disi di gi den srefi na ini a dini fu Gado fu di den e bow tapu na fondamenti disi ben fruklari kba ini 1882 na wan krin fasi na ini na Watch Tower: „Wi leysiman e frustan taki ala di wi e bribi na ini Yehovah Gado nanga Yeyses èn na santa yeye, wi e trowe krinkrin leki wan sani di no komoto fu beybri na leri taki ini disi wi e taki fu dri gado ini wan persoon efu, so leki son sma e taki en, wan Gado ini dri persoon.” — Yohannes 5:19; 14:28; 20:17.
4. (a) San Yehovah pipli ben go si fu di den ben go diki dipi ini tori fu na fondamenati pe na leri fu na dri wanfasi ben sdon èn na bakapisi fu so wan sortu leri (b) Fu san-ede Yehovah ben gi en dinstknekti so wan sortu inzicht?
4 Den sma disi di ben lobi na beybri waarheid, ben diki dipi, èn ben si fa na bribi na ini dri wanfasi ben abi en rutu na ini relisi di no de kresten. Fu di den stuka den Buku finifini, meki den ben kon frustan taki te bepaalde beybri tekst gersi leki den ben hori baka gi prakseri fu wan dri wanfasi Gado, disi ben du kon fu den fasi fa vertaal man ben luku sani a fesi èn no ben kan tyari kon tapu san ben tanapu na ini den moro owru anu-skrifi ini den tongo di ben de biginbigin. Den ben èrkèn taki na leri disi di e sori leki a e gi Yeyses grani, te yu luku en bun ben de kontrari nanga san a ben leri èn e soso Yehovah. Fu dati-ede na uitgave fu na Watch Tower di wi ben kari dya na tapu-sey ben taki: „A fiti gi wi leki ondrosukuman fu waarheid fu de opregti nanga wi srefi èn nanga na Wortu fu wi Tata, di trutru kan meki wi kon koni. Meki wi poti fu dati-ede den overlevering nanga bribi belijdenis fu sma di no abi Gado yeye nanga den pori sistema na wan sey èn hori tranga na a patron fu gesontu wortu di wi ben kisi fu wi Masra nanga den apostel.” Fu di den ben lobi na waarheid trutru èn no soso ben poti prakseri na wantu barinen beybri vers ma na a heri wortu fu Gado, meki Yehovah ben gi den inzicht di sondro degedege ben poti den aparti fu na krestenhèyti. — 2 Timoteus 3:16, 17; luku Nyun-Grontapuvertaling; Studibeybri, blz. 1580, artikel 6B.
Na reti presi fu na nen fu Gado
5. San de na baka a firi fu puru Gado persoonlek nen na ini beybrivertaling? (Openbaring 22:18, 19)
5 Luku pikinso na di fu tu eksenpre. Di moro nanga moro beybri vertaling ben puru na nen fu Gado ofu ben libi en a doro krinkrin, dan na Wachttorengenootschap ben go poti moro krakti tapu na prenspari fasi fu na nen dati. Na krestenhèyti ben ridineri taki na puru fu na nen fu Yehovah ben sa gi na evangelium wan moro universeel krakti fu hari sma kon, ma Yehovah salfu dinstknekti ben si suma ben de a baka na triki fu puru na moro prenspari nen di de ini na santa Buku. (Teki gersi nanga Yeremiya 23:27.) Gado pipli ben frustan taki na takru plan disi ben komoto fu Ddibri ini wan muyti fu figi na nen fu na tru Gado puru fu na prakseri fu na libisma famiri.
6. San Gado tru dinstknekti ben du fu gi grani na Gado nen kontrari na libifasi di na krestenhèyti waka na baka? (Tori fu den apostel 15:14)
6 Kontrari nanga waka nanga libi di na krestenhèyti ben teki, dan na Watch Tower fu sensi na fosi yari di na tijdschrift ben kon na doro (1879) ben poti na nen fu Gado, YEHOVAH, kon a fesi. Ini 1926 na artikel ben kon na ini na tijdschrift disi „Suma sa gi grani na Yehovah?” (Psalm 135:21) Na ini 1931 den Bijbelondrosukuman di ben tay den srefi nanga na Wachttorengenootschap ben teki na nen fu Yehovah Kotoygi (Yesaya 43:10-12). Den ben kon kisi wan moro bun frustan fu na bigi prenspari fasi fu na kon santa fu Yehovah nen (Yesaya 12:4, 5). Na ini 1944 den ben bigin fu tyari na American Standard Version kon na doro, pe na nen Yehovah ben de moro leki 6800 tron. Ma ini na tori fu na tyari kon na doro fu na beybri dan na meki fu na Nyun-Grontapu vertaling di na ini 1950 wan bigin ben meki nanga en, ben de a moro barinen sani. Na vertaling disi e gi na nen fu Gado en reti presi, na ini den Buku fu beybri na ini Griki tongo èn na ini den Buku fu beybri na ini Hebrew tongo.
7. Fa na poti krakti tapu na nen fu Gado èn ala sani di e anga nanga dati, ben abi wan bun krakti tapu furu sma?
7 Krakti di ben poti na so wan fasi tapu na persoonlek nen fu Gado ben gi bigi prisiri na milyunmilyun sma na a heri grontapu di lobi regtvaardiki fasi. A ben yepi den fu frustan taki na tru Gado de wan persoon. Èn fu di den ben leri sabi en pasi, meki den ben man fu tyari den srefi forsegtiki ofu nanga inzicht. — Micha 4:2, 5.
Na libisma sili de wan sani di no e dede?
8. San Yehovah Kotoygi fruku kba ben leri na ini a disiten historiya fu na sili èn na toestand fu den dedewan?
8 Now na di fu dri eksenpre: Fruku kba na ini na disiten historiya fu Yehovah dinstknegti na lobi fu Gado Wortu ben opo den ay gi tra prenspari waarheid. Moro leki wan yarihondro psa kba „na getrow nanga koni srafu” ben kon na a yoysti frustan taki na sili no ben de wan ofu tra yeye di abi frustan èn di e libi na ini libisma èn di aparti fu na skin kan tan na libi, ma taki a de na sma srefi (Mateus 24:45-47). Na ini 1880 na Watch Tower ben ondrosuku finifini san den Hebrew nanga Griki wortu di ben de biginbigin èn di baka makandra ben tyari kon abra leki Sjeool nanga Hades wani taki èn kon na a bosroyti taki den wortu disi ben sori tapu na grebi. Na tijdschrift ben meki ooktu kon na krin taki sma di ben gi abra na Gehenna, e kisi pori èn no e pina. — Luku ooktu na Nyun-Grontapu vertaling, Studibeybri, blz. 1573-1575.
9. San na Watch Tower na ini 1894 ben taki ini na tori fu na bigin fu na leri taki libisma sili no e dede?
9 Na ini 1804 na Watch Tower ben tyari na aksi kon na fesi: „Pe na pôpi denki komoto taki na ala libisma mekisani koboru nanga wan libi di no e dede moro èn di de wan pisi fu en?” Na piki na ini na tijdschrift di e sori taki den ben abi inzicht ben de: „Te wi ondrosuku den papira fu na historiya, dan wi e si taki ala disi de precies na mma fu a tori fu ala hèyden relisi, ala di den kotoygi fu Gado di ben abi en yeye no ben leri fu wan libisma sili di no e dede . . .. A no de fu dati-ede tru taki Socrates nanga Plato ben de den fosiwan di ben leri na leri: A ben abi wan fositen leriman leki wan fu den, wan leriman di ben de moro koni srefi. Ma den ben finifini na leri . . . èn ben meki en wan filosofie, so taki a ben kon de wan sani di de fu kori sma moro èn di de moro makriki fu den sma fu den ten di den kisi leri èn ooktu fu baka ten geslakti kan teki. Na fosi bericht fu na falsi leri disi de fu feni na a moro owru historiya di libisma sabi — na beybri. Na falsi leriman ben de Satan.”a
10. Sortu takru bakapisi ben kon fu den ley fu relisi ini na tori fu na sili èn na toestand fu den dedewan, ma san ben du fu yepi reydelek sma?
10 Fu di a panya na ley taki ala libisma abi wan sili di no e dede èn taki den gadolowsu sma sa kisi pen fu têgo na ini wan hèl fu faya, dan Satan ben meki sma si na nen fu Gado na wan fowtu fasi èn ben kosi en. Na fosi man di tyari na Watch Tower kon na doro, C.T. Russell ben frustan disi. A ben si taki sma nanga frustan ben trowe na prakseri fu wan têgo pina, ma na wan sari sani taki ooktu na beybri den ben trowe fu di den ben prakseri taki a disi ben de a fonten fu na onreydelek leri dati. Fu puru na smoko fu den dungru mindri-yarihondro fu na frustan fu reydelek sma, so leki brada Russell ben taki en, meki a ben hori wan tumsi moy publiki taki: „Go na hèl èn kon baka! Suma di ben de na ini”
11. (a) Sortu warskow na ’getrow srafu’-klasse ben meki sma yere di afkodrey ben opo ede kon? (b) Suma ben nyanbun fu den warskow disi, èn tapu sortu fasi?
11 Na ini na pisiten dati afkodrey ben opo ede kon. Ma nanga na inzicht di Yehovah Gado nanga na yepi fu en Wortu ben meki de mogelek, na ’getrow srafu’-klasse ben si taki den so kari yeye fu den sma di ben dede èn di sma ben kon ini kontakti nanga den, ben de trutru ogri yeye. Krakti buwèysi ben tyari kon na ini publiki taki nanga ini buku fu opo den ay fu regtvaardiki sma gi na kefar te wan sma e go na ini efu a kon abi fu du nanga afkodrey wroko (Deuteronomium 18:10-12; Yesaya 8:19). Leki wan bakapisi fu na inzicht disi di Yehovah ben gi en dinstknekti, meki furufuru dusundusun sma na a heri grontapu ben kon fri fu frede fu dedewan, na du fu afkodrey nanga den lagi sani di e go makandra nanga dati.
Kresten waka nanga libi ini wan wunyuwunyu grontapu
12, 13. (a) Fruklari Daniël 11:32, 33 (b) San na wantu fu den fondamenti beybri waarheid di de na gron fu na frustan di ben gi na den sma „di abi inzicht”?
12 Na profeyti Daniël ben sori taki Gado dinstknekti ben sa musu sori inzicht fu ete wan di fu fo punt, wan tumsi prenspari afersi — neutraliteit. Baka te Daniël 11:32, 33 taki fu na strey a mindri prenspari politiki grupu fu na grontapu a e taki: „Den sma di e handri gadolowsu teyge na frubontu, a sa tyari kon fadon nanga yepi fu grati wortu.” Dati wani taki taki na totalitaire kownu fu Noord-sey ben sa tyari den sma kon fadon di e taki den de kresten ma di lobi a grontapu, èn di wani fu a feni den bun èn fu dati-ede e behandel nanga fru-agti Yehovah frubontu fu wan Kownukondre pe Yeyses Krestes sa tiri tapu a heri grontapu. „Ma”, na so Daniël e go moro fara, „fu taki fu a pipli di sabi en Gado, den sa wini èn handri tumsi bun. Èn fu teki fu den di abi inzicht mindri na pipli, den sa gi frustan fu den furu sma.”
13 Inzicht di de fanowdu fu handri koni ini na tori fu den wunyuwunyu omstandighèid di nofotron e lontu wi, abi leki fondamenti warderi gi fondamenti beybri waarheid. Tangi fu na tiri fu Yehovah meki na „getrow srafu”-klasse ben si den waarheid disi. Wan fu disi, so leki Yeyses e sori, de taki na tiriman fu na grontapu di no de fu si, na Satan Didibri (Lukas 4:5-8; Yohannes 12:31). Ini akruderi nanga na waarheid disi dan 1 Yohannes 5:19 e taki taki a no soso wan ofu tra politiki grupu, ma ’na heri grontapu [na heri libisma famiri dorosey fu na tru kresten gemeente] ddon ini na makti fu na gadolowsu wan’ (Openbaring 12:9). Fu di Yeyses ben taki taki en bakaman „no ben sa de wan pisi fu na grontapu”, dan disi ben aksi taki den ben kibri den kresten neutraliteit. — Yohannes 17:16.
14. (a) Tapu sortu afersi di abi a belangstelling fu sma now Yehovah dinstknekti ben a prakseri na ini 1939 èn 1941? (b) Fa na inzicht disi ben yepi Yehovah Kotoygi fu handri koni?
14 A ben de fu dati-ede na yoysti ten di den dungru wolku fu na di fu tu Grontapu feti ben hari kon makandra tapusey fu Europa, taki na ini The Watchtower fu 1 november 1939 na afersi fu kresten neutraliteit ben tyari kon na krin. Ete wan fondamenti waarheid di abi fu du nanga na afersi disi de na prenspari strey-aksi di ben go fu na universele soevereiniteit èn na ròl di na Messias kownukondre ben prey ini na poti fu na strey-aksi disi. Nanga reti meki na ini 1941 spesrutu prakseri ben poti tapu na strey-aksi disi ini wan taki fu wan kongres fu Yehovah Kotoygi na ini St. Louis (Missouri V.S.), èn na yari baka dati na ini na buku The New World. Fa so wan inzicht fu Gado ben gi kibri na Yehovah kibri na Yehovah dinstknekti ini na prati grontapu disi di e feti nanga makandra! Ala di den relisi sistema fu na krestenhèyti kon de prati fu di den ben go bumuy na ini internationaal trobi èn na ini guerilla buweygi fu trowe tiri, dan Yehovah Kotoygi na ini ala kondre tan ini wan fasi fu poti den-srefi tapu na meki bekènti fu Gado kownukondre leki na wan enkri howpu gi na libisma famiri. Den ben tan druk bezig nanga na wroko fu frulusu sma libi di Yeyses ben taki a fesi fu en: „A bun nyunsu disi fu na kownukondre sa preyki na a heri grontapu leki wan kotoygi gi ala nâsi, èn dan na kba sa kon.” — Mateus 24:14.
Na kontru fu beybri profeyti tori
15. Fa Yehovah Kotoygi e kisi na inzicht fu den?
15 Fa Yehovah dinstknekti e kon na a inzicht disi? Fu di den poti frutrow dorodoro na ini na skrifi Wortu fu Gado. Den e gi yesi na en, èn Yehovah yeye e tan rostu tapu den. Nanga disi ooktu den ben kan frustan tumsi prenspari beybri profeyti tori, èn disi na a di fu feyfi punt di wi e go luku.
16, 17. (a) Fu san-ede den datum di Yehovah Kotoygi e kobroyki e difrenti son tron fu den datum di grontapu historiya skrifiman e gi? (b) Fa Yehovah Kotoygi ben kisi yepi fu bepaal soyfri oten na di fu twenti yari fu Artaxerxes ben bigin èn oten Yerusalem ben kisi pori fu na sey fu den Babylonsma, fu di den ben poti frutrow na ini na beybri?
16 Grontapu historiya skrifiman e frutrow a tapu na tyari kon na krin fu son tron soso nomo pisipisi kleitabletti di dikigron sabiman diki kon na tapu, èn ben kon na a bosroyti taki 464 bifo gewoon teri ben de a fosi yari fu na kownukondre fu na kownu Artaxerxes Longimanus, èn dati 604 bifo gewoon teri ben de na fosi yari fu na kownuwroko fu na kownu Nebukadnezar II. Ini na geval dati dan na di fu twenti yari fu Artaxerxes ben sa bigin na ini 445 bifo gewoon teri èn Yerusalem ben sa kisi ini 587 bifo gewoon teri (na ini na di fu tina ayti yari fu tiri fu Nebukadnezar) pori fu den Babylonsma. Ma efu wan beybri ondrosukuman nanga yepi fu den datum disi e bereken na kon tru fu beybri profeyti tori, dan a kan kon bruya.
17 Yehovah Kotoygi ala ten abi belangstelling gi sani di sma di e diki gron ben feni fu so fara disi ben abi fu du nanga na beybri. Ma te na tyari kon na krin fu den sani disi di feni de krontrari den krin fruklari ini na beybri, dan wi e teki nanga frutrow san na santa Buku e taki, efu a e go now fu afersi di abi fu du nanga chronologie (na teri fu ten) ofu sortu tra tori tu. Fu dati-ede meki Yehovah dinstknekti bun langa kba e èrkèn taki na profeyti pisiten di ben bigin na ini na di fu twenti yari fu Artaxerexes, musu bigin teri fu sensi 455 bifo gewoon teri èn taki Daniël 9:24-27 fu dati-ede na wan frutrow fasi ben sori a fesi go na a bigi-dreyten fu na 29 gewoon teri leki a ten pe Yeyses ben kisi salfu leki na Messías.b Fu na srefi reyde dati den ben frustan taki na profeyti tori na ini Daniël kapitel 4 di abi fu du nanga den seybi ten ben bigin fu teri na ini 607-606 bifo gewoon teri, èn taki a ben sori soyfri tapu na bigi dreyten fu na yari 1914 gewoon teri leki na ten di Krestes leki a Kownu di e tiri ini heymel ben poti a tapu a troon èn na grontapu disi ben go na ini na ten fu na kba.c Ma den no ben sa man si den span kontru disi fu profeyti tori noyti efu den no ben abi so wan frutrow di no kan seki na ini na santa Buku di skrifi nanga santa yeye. Fu dati-ede meki na inzicht di den ben sori abi langalanga fu du nanga a frutrow fu den na ini Gado Wortu.
18. San Yesaya 65:13, 14 e taki fu na yeye toestand fu Yehovah loyaal dinstknekti?
18 Na yeye toestand fu en loyaal dinstknekti abrasey fu aparti sma nanga grupu di de esi-esi fu poti den Buku na wan sey fu a bun fu ala sani di tapu a momenti dati de pôpi, meki Yehovah e taki: „Luku! Mi knekti sa nyan, ma unu sa pina fu angri. Luku! Mi knekti sa dringi ma unu sa drey watra. Luku! Mi knekti sa prisiri, ma unu sa kisi syen. Luku! Mi knekti sa opo wan prisiri bbari fu na bun-ati toestand ma unu sa bari fu na ati-pen èn unu sa krey fu soso a broko fu na yeye.” — Yesaya 65:13, 14.
19. (a) San na a moro prenspari wrokosani di „na getrow en koni srafu” e kobroyki fu gi uitlegging fu na beybri? (b) Sortu stukaprogramma sa yepi wi fu nyanbun dorodoro fu yeye nyanyan?
19 So leki kon na krin na ini na syatu historiya luku fu sani disi, dan Yehovah „getrow èn koni srafu” ben gi wi ini den kolon fu Na Wachttoren uitlegging fu tumsi prenspari beybri waarheid. Na Wachttoren de na moro prenspari wrokosani di na „srafu”-klasse kobroyki fu prati yeye nyanyan. Yu e nyanbun fu en? Yu e leysi ibri uitgave èn yu stuka programma abi ooktu na ini en na suku fu beybri tekst di den skrifi ma di no skrifi ala wortu? Yu e meki en ooktu wan gwenti fu go denki dipi fu san yu ben stuka, fu bow warderi gi san yu ben leri èn fu si fa a abi krakti tap yu fasi, yu lostu, yu ala dey aktiviteit èn marki na ini libi? Te yu du disi dan yu kan yepi srefisrefi fu teki bosroyti di abi en gron tapu na tru inzicht di Yehovah wwan ben gi.
[Futuwortu]
a Satan ben meki Eva bribi taki en leki libisma no ben sa dede kwetikweti (Genesis 3:1-5). Baka ten a ben tyari so bun pas na falsi leri taki sma abi wan sili di no e dede, di baka na dede fu na skin e tan libi doro. — Luku Na Wachttoren fu 15 augustus 1958, blz. 510, 511.
San yu e memre?
◻ Gado na wan dri wanfasi èn fu san-ede yu e piki so?
◻ San na a reti presi fu Gado nen?
◻ Na libisma sili no e dede?
◻ Sortu inzicht Yehovah ben gi ini na tori fu krestenten waka nanga libi na ini wan wunyuwunyu grontapu?
◻ Sortu inzicht Yehovah Kotoygi e kisi fu na kontru fu beybri profeyti tori?
[Prenki na tapu bladzijde 26]
Nanga yepi fu Na Wachttoren „na kotrow en koni srafu” e gi inzicht fu san den Buku wani taki èn fa a musu kobroyki ini wi ten