Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • w92 1/4 blz. 15-19
  • Borgroe noso doroseisma, Gado e bari joe wan switikon!

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • Borgroe noso doroseisma, Gado e bari joe wan switikon!
  • A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1992
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • ’Ala nâsi sa blesi densrefi’
  • Wan switikon gi doroseisma
  • Israèlsma na hemel
  • Doroseisma ini profeititori
  • Den wan „di e libi wan syatu pisi ten nomo na ini a grontapu disi” de wán na ini a tru anbegi
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2012
  • „Na Israèl foe Gado” èn a „bigi ipi”
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1995
  • ’Heri Israël sa kisi jepi’
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1984
  • „Dinari foe wi Gado” nanga dem jepiman foe dem ini disi tem
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1978
Moro sani
A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1992
w92 1/4 blz. 15-19

Borgroe noso doroseisma, Gado e bari joe wan switikon!

„A ben meki komoto na wán sma ibri nâsi foe sma, foe libi ala pe foe heri grontapoe.” — TORI FOE DEN APOSTEL 17:26.

1. Sortoe moeilek situwâsi di abi foe doe nanga a teki foe sma foe dorosei koeltoeroe, de ini foeroe presi ini a ten disi?

NJOENSOE e sori taki na foeroe kondre moro nanga moro sma e broko den ede nanga den doroseisma, sma di froisi kon libi na a kondre foe den èn loweman. Miljoenmiljoen sma wani foe froisi komoto sote na kontren ini Asia, Afrika, Europa nanga den kondre foe Amerika. Kande den e soekoe froelekti foe a pôtifasi di e kwinsi den, orlokoe na mindri sma foe a kondre foe den, noso froefolgoe. Ma sma wani den na tra presi? A tijdschrift Time ben taki: „Di a moksi foe difrenti ras na Europa bigin kenki, son kondre ben kon si, taki den no e froedrage dorosei koeltoeroe someni leki fa den ben prakseri wan ten taki den ben doe.” Time e taki foe den 18.000.000 loweman „di sma no wani”: „A tjalensi di den e poti gi den kondre, di na ekonomia foe den de ini balansi, no sa gowe.”

2, 3. (a) Sortoe seikerfasi, di e gi kowroe-ati, bijbel e gi ini a tori foe teki wan sma? (b) Foe san ede wi kan feni boen te wi e ondrosoekoe san den Boekoe e pristeri ini a tori foe a fasi fa Gado e handri nanga pipel?

2 Awasi san e opo kon ini a tori disi, bijbel e sori taki Gado e bari sma foe ibri nâsi wan switikon — efoe a sma na wan borgroe, foe di a gebore drape noso wan sma di froisi go libi na wan tra kondre, noso wan loweman (Tori foe den Apostel 10:34, 35). ’Ma’, son sma sa kan aksi, ’fa joe kan taki dati? Gado no ben teki soso Israèl foe owroeten leki en pipel, poeroe a mindri den trawan, so taki a ben libi trawan na doro?’

3 We, kon wi go loekoe fa Gado ben handri nanga pipel foe owroeten. Wi kan ondrosoekoe spesroetoe profeititori toe di abi foe doe nanga sortoe grani de gi troe anbegiman ini a ten disi. A loekoe foe a profetis materiaal disi kan meki joe froestan sani moro krin di sa gi joe deki-ati srefisrefi. A e froeteri toe fa Gado kan handri nanga aparti sma „foe ala nâsi nanga lo nanga pipel nanga tongo” baka a bigi banawtoe. — Openbaring 7:9, 14-17.

’Ala nâsi sa blesi densrefi’

4. Fa a problema foe nationaliteit doe kon, ma sortoe stap Gado ben teki?

4 Baka a Froedoe, a krosibei famiri foe Noa ben de a heri libisma famiri èn den alamala ben de troe anbegiman. Ma na wánfasi dati ben kenki heri esi. Esi-esi son sma, di no ben wani doe a wani foe Gado, ben bigin bow wan toren. Disi ben meki taki a libisma famiri ben kon prati na ini difrenti tongo di ben tron pipel nanga nâsi di ben panja na ala sei (Genesis 11:1-9). Tokoe a troe anbegi ben tan ini a lin di ben go na Abraham. Gado ben blesi a getrow Abraham èn ben pramisi taki den bakapikin foe en ben sa tron wan bigi nâsi (Genesis 12:1-3). A nâsi dati ben de Israèl foe owroeten.

5. Foe san ede wi alamala kan kisi deki-ati foe a fasi fa Gado ben handri nanga Abraham?

5 Ma a no ben de so, taki Jehovah no ben teki tra pipel boiti Israèl, bika a prakseri foe en ben de gi a heri libisma famiri. Wi e si disi krin foe san Gado ben pramisi Abraham: „Nanga jepi foe joe siri ala nâsi foe grontapoe sa blesi densrefi foe troe, foe di joe ben arki mi sten” (Genesis 22:18). Ma hondrohondro jari langa Gado ben handri na wan spesroetoe fasi nanga Israèl, foe di a ben gi den wan nationaal Wet reglementi, ben seti sani foe priester tjari ofrandi na a tempel foe en èn ben gi den a Pramisi Kondre di den ben moesoe libi na ini.

6. Fa den seti foe Gado nanga Israèl ben kan abi boen gi ala sma?

6 A Wet foe Gado gi Israèl ben boen gi sma foe ala nâsi foe di a ben sori a sondoefasi foe libisma krin èn a ben sori a fanowdoe gi wan volmaakti ofrandi foe tapoe libisma sondoe wan tron èn foe ala ten (Galasiasma 3:19; Hebrewsma 7:26-28; 9:9; 10:1-12). Ma sortoe seikerfasi ben de, taki a Siri foe Abraham — di nanga jepi foe en ala nâsi ben sa blesi densrefi — ben sa kon èn ben sa doro den markitiki? A Wet foe Israèl ben jepi dja toe. A ben tapoe trow na mindri Israèlsma nanga den Kanansma, wan pipel di ben abi takroe nen ini a tori foe den hoeroedoe èn takroe gwenti, so leki a gwenti foe bron pikin libilibi (Levitikus 18:6-24; 20:2, 3; Deuteronomium 12:29-31; 18:9-12). Gado ben meki wan wet taki den Kanansma nanga den doe foe den, den ben moesoe figi den poeroe. Dati ben de gi a boen foe ala sma foe wan langa pisi ten, so srefi gi den freimdesma di ben libi ini a kondre, foe di a ben sa dini foe kibri a lin foe a Siri foe sma no pori en. — Levitikus 18:24-28; Deuteronomium 7:1-5; 9:5; 20:15-18.

7. San ben de fositen, di ben sori taki Gado ben bari freimdesma wan switikon?

7 Srefi ala di a Wet ben abi krakti èn Gado ben si Israèl leki wan spesroetoe pipel, tokoe a ben sori sari-ati gi sma di no ben de Israèlsma. Taki a ben de klariklari foe doe so, a ben sori di Israèl ben waka komoto na katibo foe Egipti go na den eigi kondre. „Wan bigi groepoe, di ben moksi, ben go nanga den toe” (Exodus 12:38). Professor C. F. Keil, e meki sma kon sabi a groepoe disi leki „wan bigi nomroe doroseisma . . . wan moksi groepoe, noso ipi sma foe difrenti nâsi” (Levitikus 24:10; Numeri 11:4). Kande foeroe foe den ben de Egiptisma di ben teki a troe Gado.

Wan switikon gi doroseisma

8. Fa den Gibeonsma ben feni wan presi a mindri a pipel foe Gado?

8 Di Israèl ben doe a komando foe Gado foe krin a Pramisi Kondre foe den wisiwasi nâsi, den ben kibri wan groepoe doroseisma, den Gibeonsma, di ben libi na noordsei foe Jerusalem. Den Gibeonsma ben seni sma di ben teki presi gi den èn di ben weri maskadroe, go na Josua, foe begi foe vrede èn foe feni disi. Di Josua ben kon si na triki foe den, a ben meki wan wet taki den Gibeonsma ben sa dini leki „kapoeman nanga man di ben go kisi watra gi a konmakandra èn gi na altari foe Jehovah” (Josua 9:3-27). Ini a ten disi foeroe sma di froisi go libi na tra kondre e teki posisi foe doe lagi wroko, so taki den kan tron wan pisi foe wan njoen pipel.

9. Fa na eksempel foe Rakab nanga en osofamiri de wan deki-ati te wi e taki foe doroseisma na Israèl?

9 A sa gi joe deki-ati kande foe sabi taki a bari di Gado ben bari sma wan switikon, no ben de nomo gi groepoe doroseisma; na a ten dati aparti sma ben kisi wan switikon toe. Ini a ten disi son kondre e bari wan switikon soso gi sma di e kon libi na den kondre, di abi wan hei posisi, di abi goedoe foe tjari kon ini kondre noso di kisi hei skoro. Disi no de so nanga Jehovah, so leki wi e si foe wan sani di ben pasa leti bifo a pisi tori nanga den Gibeonsma. Disi ben abi foe doe nanga wan Kanansma no ben abi wan hei posisi kwetikweti. Bijbel e kari en „Rakab a hoeroe oema”. Foe a bribi foe en ini a troe Gado, en nanga en osofamiri ben kisi kibri di Jerikow fadon. Ala di Rakab ben de wan doroseisma, den Israèlsma ben teki en. A ben de wan model foe bribi di warti foe waka na en baka (Hebrewsma 11:30, 31, 39, 40; Josua 2:1-21; 6:1-25). A ben tron srefi wan afo foe a Mesias. — Mateus 1:5, 16.

10. Foe san a teki foe doroseisma na Israèl ben anga?

10 Den ben teki sma, di no ben de Israèlsma, ini a Pramisi Kondre ini akroederi nanga a moeiti foe den foe plisi a troe Gado. Gado ben taigi Israèlsma foe no abi demakandra, spesroetoe na relisi demakandra, nanga sma di no ben dini Jehovah (Josua 23:6, 7, 12, 13; 1 Kownoe 11:1-8; Odo 6:23-28). Tokoe, foeroe kolonistsma di no ben de Israèlsma ben gi jesi na den fondamenti wet. Trawan ben tron srefi proselitsma di ben besnij èn Jehovah ben bari den wan bigi switikon leki memre foe a gemeente foe en. — Levitikus 20:2; 24:22; Numeri 15:14-16; Tori foe den Apostel 8:27.a

11, 12. (a) Fa Israèlsma ben moesoe handri nanga dorosei anbegiman (b) Foe san ede wi moesoe go a fesi kande foe waka baka na eksempel foe Gado?

11 Gado ben taigi den Israèlsma foe waka baka a fasi fa en ben de nanga den dorosei anbegiman: „Den trakondre sma di e libi na oen mindri moesoe tron gi oenoe leki wan sma di gebore drape; èn joe moesoe lobi en leki joesrefi, bika oenoe ben tron trakondre sma ini a kondre Egipti” (Levitikus 19:33, 34; Deuteronomium 1:16; 10:12-19). Disi e leri wi wan sani, ala di wi no de ondro a Wet. A de makriki foe fadon na ini a trapoe foe de esi-esi foe kroetoe sani a fesi èn foe abi feantifasi nanga sma foe wan tra ras, kondre noso koeltoeroe. A de wan boen sani foe wi aksi wisrefi: ’Mi e proeberi foe kon fri foe den sortoe prakseri disi foe de esi-esi foe kroetoe sani a fesi, èn waka baka na eksempel foe Jehovah’?

12 Den Israèlsma ben abi boeweisi di sma ben kan si foe a bari di Gado ben bari sma wan switikon. Kownoe Salomo ben begi: „Na a doroseisma, di no de wan pisi foe a pipel foe joe Israèl èn di e komoto troetroe na wan farawe kondre foe joe nen ede . . . èn a e kon troetroe èn e begi nanga en fesi kon na a sei foe na oso disi, joesrefi moesoe arki komoto na hemel . . . so taki ala pipel foe grontapoe e kon sabi joe nen, so taki den e frede joe.” — 1 Kownoe 8:41-43; 2 Kroniki 6:32, 33.

13. Foe san ede Gado ben seti sani foe kenki a fasi fa a ben handri nanga Israèl?

13 Ala di Jehovah ben gebroiki a nâsi Israèl ete leki en pipel èn na so fasi ben kibri a Mesian pransoen, Gado ben taki a fesi foe toemoesi aparti kenki. A fesi, di Israèl ben agri foe de ini a Wetfroebontoe, Gado ben taigi den taki den ben kan de a fonten foe „wan kownoekondre foe priester èn wan santa nâsi” (Exodus 19:5, 6). Ma hondrohondro jari langa Israèl ben sori foe no de getrow. So boen Jehovah ben taki a fesi taki a ben sa meki wan njoen froebontoe di na ondro en den sma di ben de foe „na oso foe Israèl” ben sa kisi pardon foe den fowtoe èn den sondoe foe den (Jeremia 31:33, 34). A njoen froebontoe dati ben e wakti a Mesias, di na ofrandi foe en troetroe ben sa krin foeroe sma foe sondoe. — Jesaja 53:5-7, 10-12.

Israèlsma na hemel

14. Sortoe njoen „Israèl” Jehovah ben teki èn fa?

14 Den kresten Griki Boekoe e jepi wi foe froestan fa ala den sani disi ben kan doe. Jesus ben de a Mesias, di a dede foe en ben meki a Wet kon troe èn a ben poti a fondamenti foe kisi dorodoro pardon foe sondoe. Foe kisi a boen dati, wan sma no ben abi foe de wan djoe di besnij ini meti. Nôno. Na apostel Paulus ben skrifi taki ini a njoen froebontoe, „en na wan djoe di de disi na inisei, èn a besnij di a besnij, na di foe na ati nanga jepi foe a jeje, èn no nanga jepi foe reglementi di skrifi” (Romesma 2:28, 29; 7:6). Den sma di ben abi bribi ini na ofrandi foe Jesus ben kisi pardon, èn Gado ben feni den boen foe de ’djoe nanga jepi foe a jeje’, foe de wan nâsi na jeje fasi di den e kari „na Israèl foe Gado”. — Galasiasma 6:16.

15. Foe san ede nationaliteit na skin fasi no de wan sani di jepi foe bepaal efoe wan sma de wan pisi foe Israèl na jeje fasi?

15 Ija, e teki di Gado ben teki wan sma na ini Israèl na skin fasi no ben anga foe sortoe spesroetoe nâsi noso ras background. Sonwan, so leki den apostel foe Jesus, ben de djoe na skin fasi. Trawan, so leki Kornelius, a sroedati foe a legre foe Rome, ben de heidensma di no ben besnij (Tori foe den Apostel 10:34, 35, 44-48). Na wan joisti fasi Paulus ben taki ini a tori foe Israèl na jeje fasi: „Griki noso djoe no de, besnij noso no besnij, doroseisma, Scyt, srafoe, friman” (Kolosesma 3:11). Den sma di ben kisi salfoe nanga jepi foe Gado jeje ben tron „wan geslakti di den ben teki poeroe, wan kownoe-priester famiri, wan santa nâsi, wan pipel foe de wan spesroetoe goedoe”. — 1 Petrus 2:9; teki gersi Exodus 19:5, 6.

16, 17. (a) San na a ròl foe Israèlsma na jeje fasi ini a prakseri foe Gado? (b) Foe san ede a e fiti foe go prakseri foe den sma di no de foe na Israèl foe Gado?

16 Sortoe tamara Israèl na jeje fasi abi ini a prakseri foe Gado? Jesus ben piki: „No frede, oen pikin ipi, bika oen Tata ben feni en boen foe gi oenoe a kownoekondre” (Lukas 12:32). Salfoewan, di na „borgroefasi foe den de na hemel”, sa de kompe-erfgenaam nanga a Pikin Skapoe ini en Kownoekondre tiri (Filipisma 3:20; Johanes 14:2, 3; Openbaring 5:9, 10). Bijbel e sori taki den disi de den wan ’di kisi wan lakstampoe a mindri foe den manpikin foe Israèl’ èn di „bai poeroe a mindri libisma leki den fosi lepi froktoe gi Gado èn gi a Pikin Skapoe.” A nomroe foe den na 144.000. Ma baka di den ben teri a nomroe disi di ben kisi wan lakstampoe, Johanes e meki sma kon sabi wan tra groepoe — „wan bigi ipi, di no wan sma man teri, foe ala nâsi nanga lo nanga pipel nanga tongo”. — Openbaring 7:4, 9; 14:1-4.

17 Son sma sa aksi densrefi: ’San de foe taki foe den miljoenmiljoen sma di no de wan pisi foe Israèl na jeje fasi, so leki den wan di kande e pasa a bigi banawtoe leki a bigi ipi dati? Sortoe ròl den abi ini a ten disi ini a tori foe den wan toe sma di tan abra foe Israèl na jeje fasi?’b

Doroseisma ini profeititori

18. San ben meki Israèl ben drai kon baka foe a katibo na Babilon?

18 Te wi e go baka na a ten di Israèl ben de ondro a Wetfroebontoe, ma di den no ben de getrow na en, wi e si taki Gado ben abi a fasti bosroiti foe meki den Babilonsma pori Israèl. Ini 607 bifo G. T. den ben teki Israèl go na ini katibo 70 jari langa. Ne Gado ben bai a nâsi baka. Ondro a tiri foe granman Serubabel, wan fikapisi foe Israèl na skin fasi ben drai go baka na a kondre foe den. Den tiriman foe den Media nanga Persiasma, di ben meki Babilon fadon, srefi ben jepi den sma di ben de na katibo èn di ben drai go baka, nanga sani. A boekoe Jesaja ben taki a fesi foe den sani disi di ben o pasa (Jesaja 1:1-9; 3:1-26; 14:1-5; 44:21-28; 47:1-4). Èn Esra e gi wi den finifini tori foe a historia di e taki foe a drai go baka dati. — Esra 1:1-11; 2:1, 2.

19. Sortoe profeiti marki ben de, ini akroederi nanga a drai go baka foe Israèl, taki doroseisma ben sa de na ini?

19 Tokoe, di Jesaja ben froeteri foe na bai di Gado ben bai en pipel baka èn a drai di den ben drai go baka, a ben taki foe a froewondroe profeititori disi: „Nâsi sa go seiker na a leti foe joe èn kownoe na a brenki foe a skèin di joe e skèin” (Jesaja 59:20; 60:3). Disi wani taki moro leki taki doro ben opo gi den doroseisma, ini akroederi nanga a begi foe Salomo. Jesaja ben sori go na wan ongewoon kenki foe posisi. „Nâsi” ben sa dini makandra nanga den manpikin foe Israèl: „Doroseisma sa bow den skotoe foe joe troetroe, èn den eigi kownoe foe den sa dini joe; bika na ini mi atibron mi sa ben naki joe, ma ini mi boen wani troetroe mi sa de nanga sari-ati gi joe”. — Jesaja 60:10.

20, 21. (a) Sortoe prenki foe a drai kon baka foe Israèl komoto na katibo, wi e feni ini a ten disi? (b) Fa baka dati na Israèl na jeje fasi ben kisi moro ’manpikin nanga oemapikin’?

20 Na foeroe fasi, a go di Israèl ben go na ini katibo èn a drai kon baka foe den, ben abi wan prenki ini a ten disi nanga Israèl na jeje fasi. Bifo a Fosi Grontapoefeti, a fikapisi foe den salfoe kresten no ben libi dorodoro akroederi a wani foe Gado; den ben hori densrefi na wan toe fasi foe si sani èn doe di ben tan abra foe den kerki foe a krestenhèit. Ne, ini a broeja foe na orlokoe èn foe wan pisi foe di den kerkifesiman ben soetoe faja, den ben poti den wan di ben teki fesi na mindri a fikapisi foe Israèl, na jeje fasi, na wan onregtfardikifasi na doengroe-oso. Baka na orlokoe, ini 1919 G.T., den salfoewan disi di ben de na troetroe doengroe-oso ben kon fri èn den sma ben kon krin a nen foe den baka. Disi ben boeweisi taki a pipel foe Gado ben kon fri foe a katibo na Babilon a Bigiwan, a grontapoe tiri foe falsi relisi. A pipel foe Gado ben go doro foe bow na wan paradijs na jeje fasi èn foe libi na ini. — Jesaja 35:1-7; 65:13, 14.

21 Disi ben kon a krin ini san Jesaja ben skrifi: „Den tjari den alamala kon makandra; den kon na joe. Foe farawe presi oen eigi manpikin e tan kon èn oen oemapikin di den sa sorgoe na den sei. Na a ten dati oenoe sa si èn seiker oenoe sa brenki, èn na ati foe oenoe troetroe sa beifi èn a sa bradi ensrefi, bika na oen den goedoe foe na se sa go; den fonten foe den nâsi srefi sa kon na oenoe” (Jesaja 60:4, 5). Ini den tintin jari di ben kon a baka ’manpikin nanga oemapikin’ ben tan kon na ini, foe di den ben kisi salfoe nanga jeje foe teki den lasti presi ini Israèl na jeje fasi.

22. Fa „doroseisma” ben kon wroko makandra nanga den Israèlsma na jeje fasi?

22 San de foe taki foe den ’doroseisma di troetroe sa bow den skotoe foe joe’? Disi ben pasa toe ini a ten foe wi. Di a kari foe den 144.000 ben kon na wan kaba, wan bigi ipi sma di komoto na ala nâsi bigin kon makandra foe anbegi Gado makandra nanga Israèl na jeje fasi. Den moro njoenwan disi ben abi froewakti di abi en fondamenti na tapoe bijbel foe libi foe têgo na wan paradijs grontapoe. Ala di a presi pe den sa go na a kaba foe a getrow dienst foe den ben sa de difrenti, den ben prisiri foe jepi a salfoe fikapisi ini a preiki foe a boen njoensoe foe a Kownoekondre. — Mateus 24:14.

23. Te o fara „doroseisma” ben jepi den salfoewan?

23 Ini a ten disi moro leki 4.000.000 sma di de „doroseisma”, makandra nanga a fikapisi foe den wan di ’a borgroefasi foe den de na hemel’, e boeweisi a gi di den gi densrefi na Jehovah. Foeroe foe den, man nanga oema, jongoewan nanga owroewan, e dini ini a foeroeten wroko leki pionier. Ini moro foeroe foe den moro leki 66.000 gemeente, den doroseisma disi abi frantiwortoe leki owroeman èn dinari ini a diniwroko. A fikapisi e prisiri foe disi, foe di den e si a kontroe foe den wortoe foe Jesaja: „Freimdesma sa tanapoe troetroe èn loekoe den ipi foe oenoe, èn den doroseisma sa de oenoe gronman èn oenoe droifidjariman”. — Jesaja 61:5.

24. Foe san ede wi kan kisi deki-ati foe a fasi fa Gado e handri nanga Israèl èn trawan ini a ten di pasa?

24 So boen ini awansi sortoe nâsi foe grontapoe toe joe de wan borgroe, wan sma di kon libi na wan tra kondre, noso wan loweman, joe abi a bigi grani foe tron wan doroseisma na jeje fasi, di na Almaktiwan nanga en heri ati e bari wan switi kon. A bari di a e bari joe wan switikon abi na ini a man di joe man foe kisi grani ini a dienst foe en now èn ini a têgo ten di e kon.

[Foetoewortoe]

a Foe si a difrenti a mindri ”alien resident” (trakondre sma), „settler” (kolonistsma), ”stranger” (freimdesma), èn foreigner” (doroseisma), loekoe Insight on the Scriptures, pisi 1, bladzijde 72-75, 849-851, di tjari kon a doro nanga jepi foe a Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

b Moro leki 10.600.000 sma ben de na a alajari memrefesa foe na Avondmaal foe Masra di Jehovah Kotoigi ben hori ini 1991, ma soso 8850 sma ben sori taki den de foe a fikapisi foe Israèl na jeje fasi.

Joe ben si disi?

◻ Fa Gado ben gi howpoe taki A ben sa teki sma foe ala nâsi?

◻ San e sori taki tra pipel boiti a spesroetoe pipel foe Gado, Israèl, ben kan kon na En?

◻ Fa Gado ben sori ini profeititori taki doroseisma ben sa moksi densrefi nanga Israèl?

◻ San ben prenki a drai kon baka foe Israèl foe katibo na Babilon èn fa „doroseisma” kon ini a tori?

[Prenki na tapoe bladzijde 17]

Kownoe Salomo ben begi foe doroseisma di ben sa kon anbegi Jehovah

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma