Waka na wan deki-atifasi ini den pasi foe Jehovah
„Kolokoe ibriwan sma, di e frede Jehovah èn di e waka ini den pasi foe en.” — PSALM 128:1.
1, 2. Fa a bijbel tori foe den wortoe nanga doe foe den fosi kotoigi foe Jehovah de wan jepi?
A SANTA WORTOE foe Jehovah lai nanga tori foe den tesi èn prisiri foe den loyaal foetoeboi foe en. Ondrofenitori foe Noa, Abraham, Sara, Josua, Debora, Barak, David nanga trawan, pikinmoro de den moro aparti wan èn den moro span wan. Den alamala ben de troetroe sma nanga wan spesroetoe sani di den alamala ben abi. Den ben abi bribi ini Gado èn na wan deki-atifasi den ben waka ini den pasi foe en.
2 Den wortoe nanga doe foe den fosi kotoigi foe Jehovah kan de wan deki-ati gi wi, te wi e doe moeiti foe waka ini den pasi foe Gado. Boiti dati, wi sa de kolokoe efoe wi e sori dipi lespeki gi Gado èn wan gosontoe frede foe no plisi en. Disi de so, ala di wi e tanapoe na fesi tesi foe a libi, bika a psalm singiman di santa jeje ben wroko na en tapoe, ben singi: „Kolokoe ibriwan sma, di e frede Jehovah èn di e waka ini den pasi foe en.” — Psalm 128:1.
San deki-ati wani taki
3. San na deki-ati?
3 Efoe wi wani waka ini den pasi foe Jehovah, dan wi moesoe abi deki-ati. Foe taki en leti, den Boekoe foe bijbel e gi Gado pipel a komando foe sori na eigifasi disi. Foe eksempre, a psalm singiman David ben singi: „Abi deki-ati, èn meki oen ati de tranga, oenoe alamala di e wakti Jehovah” (Psalm 31:24). Deki-ati na a „krakti na froestan sei noso moreel sei, foe prefoeroe, foe horidoro èn foe kakafoetoe gi kefar, frede noso moeilekhèit” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary). Wan deki-ati sma tranga, a de fri èn sondro frede èn a abi man-ati. Taki Jehovah e gi den foetoeboi foe en deki-ati, de krin foe si na ini den wortoe disi foe na apostel Paulus gi en kompe-wrokoman Timoteus: „Gado no ben gi wi wan jeje foe frede, ma foe krakti èn foe lobi èn foe gosontoe froestan.” — 2 Timoteus 1:7.
4. San na wán fasi foe kisi deki-ati?
4 Wán fasi foe kisi a deki-ati di Gado e gi, na foe go prakseri foe Jehovah en Wortoe, bijbel, na ondro begi. Foeroe tori di de ini den Boekoe foe bijbel, kan jepi wi foe kisi moro deki-ati. Foe dati ede, meki wi go loekoe fosi san wi kan leri foe den tori ini den Hebrew Boekoe foe bijbel di e froeteri foe wan toe sma di ben waka na wan deki-atifasi ini den pasi foe Jehovah.
Deki-ati foe meki a boskopoe foe Gado bekènti
5. Fa a deki-ati foe Heinok kan de wan wini gi den disiten foetoeboi foe Jehovah?
5 A deki-ati foe Heinok kan jepi den disiten foetoeboi foe Jehovah, foe taki na wan deki-atifasi foe a boskopoe foe Gado. Bifo Heinok ben gebore, „den ben bigin kari a nen foe Jehovah”. Son sabiman e taki dati libisma „bigin” kari Jehovah nen „na wan fasi sondro lespeki gi Gado” (Genesis 4:25, 26; 5:3, 6). Kande den ben gebroiki a nen foe Gado gi libisma noso srefi gi kroektoe gado. Foe dati ede, falsi relisi ben de na ala sei di Heinok ben gebore ini 3404 bifo Gewoon Teri. Foe taki en leti, dan a gersi leki Heinok ben de en wawan ini a waka di a ’ben waka nanga Gado’, èn ben feti foe tjari ensrefi na wan regtfardiki fasi, di ben de ini akroederi nanga Jehovah en waarheid di ben tjari kon na krin. — Genesis 5:18, 24.
6. (a) Sortoe tranga boskopoe Heinok ben meki bekènti? (b) Sortoe froetrow wi kan abi?
6 Heinok ben tjari a boskopoe foe Gado na wan deki-atifasi, kande foe di a ben preiki. (Hebrewsma 11:5; teki gersi 2 Petrus 2:5.) „Loekoe!” a wanenkri kotoigi disi ben meki bekènti, „Jehovah ben kon nanga den foeroe doesoen santawan foe en, foe tjari kroetoe kon tapoe ala sma èn foe kragi ala den ogrisma ini a tori foe ala den ogri wroko di den ben doe na wan ogri fasi èn ini a tori foe ala den tranga wortoe, di den ogri sondari ben taki kontrari en” (Judas 14, 15). Heinok ben abi a deki-ati foe gebroiki a nen foe Jehovah di a ben tjari a boskopoe dati foe kroetoe den ogrisma. Èn neleki fa Gado ben gi Heinok a deki-ati foe meki a krakti boskopoe dati bekènti, na so Jehovah ben gi krakti na den disiten Kotoigi foe En, foe taki a wortoe foe En fri èn sondro frede ini a diniwroko, na skoro, èn na tra presi. — Teki gersi Tori foe den Apostel 4:29-31.
Deki-ati na ondro tesi
7. Sortoe eksempre foe deki-ati Noa ben gi?
7 Na eksempre foe Noa kan jepi wi foe abi deki-ati foe doe regtfardiki wroko te wi de na ondro tesi. Nanga deki-ati èn bribi, Noa ben doe wan sani na tapoe a warskow foe Gado gi wan froedoe na heri grontapoe èn a „ben bow wan ark foe kibri na osofamiri foe en”. Foe di Noa ben gi jesi èn ben doe regtfardiki wroko, a ben kroetoe grontapoe di no ben abi bribi, foe den ogri sani di den ben doe èn a ben boeweisi taki a grontapoe ben de warti foe kisi pori (Hebrewsma 11:7; Genesis 6:13-22; 7:16). Te disiten foetoeboi foe Gado e prakseri dipi foe a fasi fa Noa ben tjari ensrefi, dan dati sa jepi den foe teki prati na wan deki-atifasi na den sortoe regtfardiki wroko disi, so leki a kresten diniwroko.
8. (a) Na fesi sortoe sani Noa ben tanapoe leki wan deki-ati „preikiman foe regtfardikifasi”? (b) San Jehovah sa doe gi wi, efoe wi na deki-ati preikiman foe regtfardikifasi?
8 Efoe wi e feti foe tjari wisrefi na wan regtfardiki fasi, ma wi no sabi fa foe handri nanga wan bepaalde tesi, dan meki wi begi foe kisi a koni foe kakafoetoe gi a tesi (Jakobus 1:5-8). Noa en loyaalfasi na Gado na ondro tesi e sori, taki a kan taki wan sma e miti tesi nanga deki-ati èn na wan getrowfasi. A ben kakafoetoe gi kwinsi foe wan ogri grontapoe èn foe engel di ben teki libisma skin èn den basra pikin foe den. Ija, Noa ben de wan deki-ati „preikiman foe regtfardikifasi” gi „wan owroe grontapoe” di ben o kisi pori (2 Petrus 2:4, 5; Genesis 6:1-9). Ala di a ben taki fri èn sondro frede, leki wan boskopoeman di ben meki a warskow foe Gado bekènti gi den sma di ben libi bifo a froedoe, „den no ben poti prakseri na tapoe, te leki a froedoe ben kon èn ben figi den alamala poeroe” (Mateus 24:36-39). Ma meki wi memre taki awansi froefolgoe de èn a weigri di moro foeroe sma ini a ten disi e weigri foe erken wi boskopoe, di abi en fondamenti na tapoe bijbel, tokoe Jehovah sa horibaka gi wi neleki fa a ben horibaka gi Noa, efoe wi e sori a srefi bribi èn deki-ati leki preikiman foe regtfardikifasi.
Deki-ati foe gi jesi na Gado
9, 10. Na sortoe fasi Abraham, Sara nanga Isak ben sori taki den e gi jesi na wan deki-ati fasi?
9 Abraham, „a mati foe Jehovah”, na wan boen eksempre foe a gi di wan sma e gi jesi na Gado na wan deki-ati fasi (Jakobus 2:23). Abraham ben abi bribi nanga deki-ati fanowdoe foe gi jesi na Jehovah èn foe gowe libi Ur foe den Kaldewsma, wan foto di ben lai nanga grontapoe goedoe. A ben bribi a pramisi foe Gado taki „ala den famiri foe grontapoe” ben sa blesi densrefi nanga jepi foe Abraham èn taki a siri foe en ben sa kisi wan kondre (Genesis 12:1-9; 15:18-21). Nanga jepi foe bribi, Abraham „ben tan leki wan freimde sma na ini a kondre foe a pramisi” èn ben froewakti „a foto di abi troetroe fondamenti” — Gado hemel Kownoekondre, di na ondro dati a ben sa kisi na opobaka foe libi na grontapoe. — Hebrewsma 11:8-16.
10 Sara, a wefi foe Abraham, ben abi a bribi èn deki-ati di ben de fanowdoe foe gowe libi Ur, èn go makandra nanga a masra foe en na wan freimde kondre, èn horidoro na ondro iniwan moeilekhèit di den ben sa kisi drape. Èn fa a ben kisi pai, foe a gi di a ben gi jesi na Gado na wan deki-ati fasi! Ala di Sara no ben man kisi pikin te leki a ben abi wan sani foe 90 jari èn a ben „pasa a libimarki foe dati”, a ben kisi a krakti ’foe kisi siri, foe di a ben si Gado leki wan getrow sma di ben gi a pramisi’. Baka wan pisi ten a ben kisi Isak (Hebrewsma 11:11, 12; Genesis 17:15-17; 18:11; 21:1-7). Foeroe jari na baka, Abraham ben gi jesi na Gado na wan deki-atifasi èn „pikinmoro ben òfer Isak kaba”. Di wan engel ben tapoe Abraham foe doe dati, dan „na wan agersi fasi” a famiri-edeman ben kisi en deki-ati manpikin di ben gi jesi, baka foe dede. En nanga Isak, na so fasi, ben prenki na wan profeitisfasi taki Jehovah Gado ben sa gi en Manpikin, Jesus Krestes, leki wan froeloesoe-ofrandi, so taki den sma di e sori bribi na ini en kan kisi têgo libi (Hebrewsma 11:17-19; Genesis 22:1-19; Johanes 3:16). Foe troe, a gi di Abraham, Sara nanga Isak ben gi jesi na wan deki-ati fasi, moesoe boeweigi wi foe gi jesi na Jehovah èn doe en wani ala ten.
Deki-ati foe teki a sei foe Gado pipel
11, 12. (a) Fa Moses ben sori deki-ati ini a tori foe Jehovah pipel? (b) Sortoe aksi wi kan aksi ini a tori foe a deki-ati foe Moses?
11 Na wan deki-atifasi Moses ben teki a sei foe Gado pipel di ben kisi kwinsi. Ini a di foe 16 jarihondro bifo Gewoon Teri, a papa nanga mama foe Moses srefi ben sori deki-ati. Den no ben frede a komando foe a kownoe foe kiri den njoenjoen Hebrew manpikin èn den ben kibri Moses. Baka dati den ben poti en ini wan pikin boto na mindri a grasi na a libakanti foe Nijl liba. Foe di na oemapikin foe Farao ben feni en, meki a ben kweki Moses leki en eigi manpikin, ala di a ben kisi leri na jeje fasi fosi ini na oso foe en papa nanga mama. Foe di Moses ben de wan pisi foe na osofamiri-libi foe Farao, meki a „ben kisi leri ini ala den koni foe den Egiptisma” èn a ben kon tron „tranga ini en wortoe èn doe” èn a ben man doe foeroe na froestan sei èn na skin fasi. — Tori foe den Apostel 7:20-22; Exodus 2:1-10; 6:20.
12 Ala di Moses ben abi den grontapoe goedoe foe a kownoe-oso, a ben froekisi na wan deki-atifasi foe teki a sei foe den anbegiman foe Jehovah, di ben de srafoe foe den Egiptisma ini a ten dati. Di a ben feti gi wan Israèlsma, a ben kiri wan Egiptisma èn baka dati a ben lowe go na Midian (Exodus 2:11-15). So wan 40 jari baka dati, Gado ben gebroiki en foe tjari den Israèlsma komoto na katibo. Baka dati Moses „ben gowe libi Egipti, ma a no ben frede na atibron foe a kownoe”, di ben pramisi en foe kiri en, foe di a ben teki presi gi Jehovah foe a boen foe Israèl. Moses ben waka neleki a ben si Jehovah Gado, ’a Sma di sma no man si’ (Hebrewsma 11:23-29; Exodus 10:28). Joe abi so wan bribi èn deki-ati taki joe sa tan nanga Jehovah èn en pipel awansi joe abi moeilekhèit nanga froefolgoe?
Deki-ati foe ’waka dorodoro na Jehovah baka’
13. Fa Josua nanga Kaleb ben gi eksempre foe deki-ati?
13 Na wan deki-ati fasi Josua nanga Kaleb ben gi a boeweisi taki wi kan waka ini den pasi foe Gado. Den „ben waka dorodoro na Jehovah baka” (Numeri 32:12). Josua nanga Kaleb ben de na mindri den 12 man di den ben seni foe go loekoe a Pramisi Kondre na wan kibri fasi. Foe di tin spion ben frede den sma foe a kondre, meki den ben proeberi foe gi Israèl a rai foe no go na ini Kanan. Ma Josua nanga Kaleb ben taki na wan deki-atifasi: „Efoe Jehovah ben feni prisiri na ini wi, dan a sa tjari wi seiker go na ini a kondre disi èn gi dati na wi, wan kondre pe merki nanga oni e lon. Soso, no opo oensrefi teige Jehovah; èn oenoe, oen no frede a pipel foe a kondre, bikasi den na brede gi wi. A skotoe di de lontoe den, wai komoto na den fesi èn Jehovah de nanga wi. No frede den” (Numeri 14:8, 9). Foe di a gesrakti dati foe Israèlsma ben mankeri bribi nanga deki-ati, meki den no doro a pramisi kondre noiti. Ma Josua nanga Kaleb, makandra nanga wan njoen gesrakti, ben go na ini a kondre.
14, 15. (a) San Josua nanga den Israèlsma ben ondrofeni, di Josua ben doe den wortoe ini Josua 1:7, 8? (b) Sortoe leri di abi foe doe nanga deki-ati, wi e leri foe Josua nanga Kaleb?
14 Gado ben taigi Josua: „Abi deki-ati èn de tranga srefisrefi foe handri soifri ini akroederi nanga heri a wet di Moses, mi foetoeboi, ben komanderi joe. No drifi komoto na dati, no na a leti-anoesei, no na a kroektoe-anoesei, so taki awansi pe joe e go, joe kan handri nanga koni. A wetboekoe disi no mag drifi komoto na joe mofo, èn joe moesoe leisi en dei nanga neti nanga wan safri sten, so taki joe man handri soifri ini akroederi nanga ala sani di tanapoe na ini; bika dan joe sa meki joe pasi waka boen èn dan joe sa handri nanga koni.” — Josua 1:7, 8.
15 Foe di Josua ben doe den wortoe dati, meki Jerikow nanga tra foto ben fadon na ini den anoe foe den Israèlsma. Gado ben meki srefi taki son ben tan tanapoe, so taki a ben tan skèin te leki den Israèlsma ben wini a strei na Gibeon (Josua 10:6-14). Di Josua ben kon tanapoe na fesi feanti legre di ben bondroe densrefi kon na wan „èn di ben de ini nomroe neleki den aisanti di de na tapoe sesjoro”, Josua ben handri na wan deki-atifasi èn agen Gado ben meki Israèl wini (Josua 11:1-9). Ala di wi na onvolmaakti libisma, neleki Josua nanga Kaleb, wi kan waka dorodoro na Jehovah baka èn Gado kan gi wi a krakti foe waka na wan deki-atifasi ini den pasi foe en.
Deki-ati foe froetrow na ini Gado
16. Na sortoe fasi Debora, Barak nanga Jaèl ben sori deki-ati?
16 Deki-ati froetrow ini Gado e pai, so leki wi kan si na den sani di ben pasa ini den dei di den kroetoeman ben leisi kroetoe na Israèl (Rut 1:1). Kroetoeman Barak nanga na oema-profeiti Debora, foe eksempre, ben froetrow na wan deki-atifasi ini Gado. A Kanan kownoe Jabin, ben kwinsi Israèl 20 jari langa, di Jehovah ben meki Debora aksi Barak foe tjari 10.000 man kon makandra na tapoe a bergi Tabor. Sisera, a legre edeman foe Jabin, ben lon go na a lagi presi foe Kison, foe di a ben de seiker taki na a presi disi den man foe Israèl no ben sa man wini a legre foe en nanga den 900 fetiwagi di ben abi isri zèis na den wiel. Di den Israèlsma ben waka na ini pas kon na ini a lagi presi, Gado ben doe wan sani foe den ede èn ben meki wan froedoe wasi kon. Disi ben meki a heri fetipresi kon tron tokotokogron èn den fetiwagi foe Sisera no ben man rèi moro. Den man foe Barak ben wini, so taki „a heri kampoe foe Sisera ben fadon nanga jepi foe a srapoe sei foe a feti-owroe”. Sisera ben lowe go ini a tenti foe Jaèl, ma di a ben fadon na sribi, Jaèl ben abi a deki-ati foe kiri en, foe di a ben naki wan pen foe a tenti boro go na ini Sisera ede. So leki fa Debora ben taigi Barak na profeitis fasi, „a grani” foe a wini disi ben de gi wan oemasma. Foe di Debora, Barak nanga Jaèl ben froetrow na wan deki-atifasi ini Gado, meki Israèl „no ben abi foe broko den ede moro fotenti jari langa”. — Kroetoebakra 4:1-22; 5:31.
17. Sortoe eksempre foe deki-ati froetrow ini Jehovah kroetoeman Gideon ben gi?
17 Kroetoeman Gideon ben froetrow na wan deki-atifasi ini Jehovah Gado, di den Midiansma nanga trawan ben broko kon ini Israèl. Ala di a nomroe foe den so wan 135.000 sma di ben broko kon na ini a kondre ben de moro leki a nomroe foe den 32.000 fetiman foe Israèl, den fetiman foe Israèl ben kan abi a firi ete taki a wini di Gado ben gi den, den ben kisi nanga den eigi krakti. So leki fa Jehovah ben taki, dan Gideon ben saka a nomroe foe den legre foe en foe dati ede, kon tron dri groepoe foe 100 man (Kroetoebakra 7:1-7, 16; 8:10). Di den 300 man ben lontoe a kampoe foe den Midiansma na neti, den alamala ben abi wan toetoe nanga wan watrakan di ben abi wan flambo na ini. Di den ben kisi a marki, den ben blo den toetoe, ben naki den watrakan broko, ben opo flambo di ben bron, na loktoe èn ben bari taki: „A feti-owroe foe Jehovah nanga di foe Gideon!” (Kroetoebakra 7:20) Den Midiansma di ben kon frede bigin lowe èn den Israèlsma ben wini den. Den sortoe sani dati di ben pasa moesoe overtoigi wi taki deki-ati froetrow ini Gado e pai toe ini a ten disi.
Deki-ati foe gi Jehovah grani èn foe meki a soifri anbegi go na fesi
18. San David ben doe na wan deki-atifasi di a ben naki Goliat trowe?
18 Wan toe eksempre foe bijbel e gi a deki-ati foe gi Jehovah grani èn foe meki a soifri anbegi go na fesi. A jongoe David, di ben froeloesoe den skapoe foe en papa, fri èn sondro frede, ben boeweisi taki a ben abi deki-ati, di a ben tanapoe na fesi a langa Filistijnman Goliat. „Joe e waka kon miti mi nanga feti-owroe èn nanga lansri èn nanga peiri”, David ben taki, „ma mi e waka kon miti joe na ini a nen foe Jehovah foe den legre, a Gado foe den fetilin foe Israèl, di joe ben kosi. A dei disi Jehovah sa gi joe abra na ini mi anoe èn seiker mi sa naki joe trowe èn poeroe joe ede na joe tapoe; . . . èn libisma foe heri grontapoe sa sabi taki wan Gado de, di de foe Israèl. Èn a heri gemeente disi sa sabi taki no nanga feti-owroe, no nanga lansri Jehovah e gi froeloesoe, bika a feti na foe Jehovah” (1 Samuèl 17:32-37, 45-47). Nanga a jepi foe Gado, David ben gi Jehovah grani na wan deki-atifasi, ben naki Goliat trowe èn na so fasi ben prei wan prenspari ròl foe poeroe a kefar di den Filistijnsma ben de gi a soifri anbegi.
19. Gi sortoe bow-programa Salomo ben abi deki-ati fanowdoe èn fa a fasi fa en ben doe sani, kan gebroiki ini a ten foe wi?
19 Di Salomo, a manpikin foe kownoe David, ben moesoe bow a tempel foe Gado, na owroe papa foe en ben gi en a deki-ati: „Abi deki-ati èn de tranga èn doe wan sani. No frede noso beifi, bika Jehovah Gado, mi Gado, de nanga joe. A no sa libi joe wawan noso libi joe te leki ala a wroko foe a diniwroko gi na oso foe Jehovah kon na wan kaba” (1 Kroniki 28:20). Foe di Salomo ben bigin wroko na wan deki-ati fasi, meki a ben kaba a tempel nanga boen bakapisi. Te wan theokrasia bow-programa ini a ten disi de wan tjalensi, meki wi memre den wortoe foe David: „Abi deki-ati èn de tranga èn doe wan sani.” Fa a de wan moi fasi foe gi Jehovah grani èn foe meki a soifri anbegi go na fesi!
20. Ini sortoe tori kownoe Asa ben abi deki-ati?
20 Foe di kownoe Asa ben abi na angri foe gi Gado grani èn foe meki a soifri anbegi go na fesi, meki a ben meki Juda kon fri foe den kroektoe gado èn den man-nengre tempelmotjo. A ben poeroe en granmama toe, di ben fadon komoto na bribi, foe a hei posisi foe en èn ben bron a „tegoe kroektoe gado” foe en (1 Kownoe 15:11-13). Ija, Asa „ben abi deki-ati èn a ben bigin meki den poeroe den tegoe sani na ini a heri kondre Juda nanga Benjamin èn foe den foto di a ben wini foe a bergi kondre foe Efraim èn a ben bigin foe meki na altari foe Jehovah, di ben tanapoe na a fesisei foe a tempel foe Jehovah, kon njoen baka” (2 Kroniki 15:8). Joe e trowe toe na wan deki-atifasi a fadon komoto na bribi èn e meki soifri anbegi go na fesi? Joe e gebroiki den goedoe foe joe foe meki Kownoekondre afersi go na fesi? Èn joe e soekoe foe gi Jehovah grani, foe di joe abi wan doronomo prati na a wroko foe meki a boen njoensoe bekènti leki wan foe den Kotoigi foe en?
21. (a) Fa den tori foe den sma di ben hori den soifri retifasi bifo den kresten ten, kan jepi wi? (b) San wi sa go loekoe ini na artikel di e kon now?
21 Fa wi de grantangi taki Gado ben kibri den tori na ini den Boekoe foe bijbel, di e froeteri foe den deki-ati sma di ben hori den soifri retifasi bifo den kresten ten! Foe troe, den boen eksempre foe den kan jepi wi foe doe santa diniwroko gi Jehovah nanga deki-ati èn nanga frede gi Gado èn nanga dipi lespeki (Hebrewsma 12:28). Ma den kresten Griki Boekoe foe bijbel abi eksempre toe di e sori fa deki-ati di Gado gi, e wroko. Fa wan toe foe den tori disi kan jepi wi foe waka na wan deki-atifasi ini den pasi foe Jehovah?
Fa joe ben sa piki?
◻ San na deki-ati?
◻ Fa Heinok nanga Noa ben sori deki-ati?
◻ Na sortoe fasi Abraham, Sara nanga Isak ben handri na wan deki-atifasi?
◻ Sortoe deki-ati eksempre Moses, Josua nanga Kaleb ben gi?
◻ Fa trawan ben sori taki den abi a deki-ati foe froetrow ini Gado?
[Prenki na tapoe bladzijde 25]
Gideon nanga en pikin groepoe fetiman ben froetrow na wan deki-atifasi ini Jehovah