’Abi deki-ati èn no frede’

„Yu musu abi deki-ati nomo èn yu no musu frede . . . Yehovah yu Gado de nanga yu.”​—YOS. 1:7-9.

SAN YU BEN SA PIKI?

Na sortu fasi Heinok nanga Noa sori deki-ati?

Fa son uma na ini owruten sori taki den ben abi bribi nanga deki-ati?

Sortu eksempre fu yonguwan di sori deki-ati yu feni moi?

1, 2. (a) San wi abi fanowdu son tron fu man du san reti na ini wi aladei libi? (b) San wi o luku na ini na artikel disi?

TE YU yere a wortu deki-ati, dan kande yu e denki fu wan sma di tranga, di no e frede, èn di no e syen. Ma son leisi wan sma no abi fu du wan kefalek sani fu sori taki a abi deki-ati. Te a e du san reti na ini en aladei libi, dan a e sori deki-ati.

² Bijbel e taki fu son sma di no ben frede te den ben de na ini kefalek muilek situwâsi. Trawan ben sori deki-ati te den ben kisi den srefi sortu tesi di furu futuboi fu Yehovah na ini a ten disi e kisi. San wi kan leri fu den sma disi di Bijbel e taki fu den? Fa wi kan abi deki-ati?

DEKI-ATI PREIKIMAN NA INI WAN OGRI GRONTAPU

3. Sortu profeititori Heinok fruteri den ogri sma?

³ Fosi a Frudu fu a ten fu Noa, wan sma ben musu abi deki-ati fu man tyari boskopu fu Yehovah gi den ogri sma na grontapu. Ma toku Heinok, „a di fu seibi afo te yu ben o teri komoto fu Adam”, ben abi a deki-ati fu fruteri sma a profeititori disi: „Luku, Yehovah ben kon nanga den dusundusun santawan fu en fu strafu ala sma. A kon tu fu sori den san na den ogri di den du di meki taki den o kisi a strafu èn san na den takru sani di den ogri sondari ben taki fu en” (Yud. 14, 15). Dyaso Heinok ben taki leki a sani disi ben pasa kaba, fu di a ben de wan profeititori di ben o kon tru seiker. Den ogri sma dede trutru na ini a bigi frudu di ben kon na heri grontapu!

4. Na ini sortu situwâsi Noa ben e ’waka nanga a tru Gado’?

⁴ A Frudu kon na ini a yari 2370 Fosi Krestes. Dati ben de 650 yari baka di Heinok fruteri sma a profeititori. Na ini a pisi ten dati, Noa gebore, a seti wan osofamiri èn a bow wan ark nanga den manpikin fu en. Ogri engel ben kenki densrefi kon de leki libisma, den ben go didon nanga den moi uma na grontapu èn den tron papa fu den man di den e kari Neifilim. Boiti dati, libisma ben e du furu ogri èn heri grontapu ben lai ogridu (Gen. 6:1-5, 9, 11). Ma aladi sani ben ogri srefisrefi, toku „Noa ben e waka nanga a tru Gado” èn a „ben de wan preikiman fu retidu” di no ben e frede. (Leisi 2 Petrus 2:4, 5.) Na ini den lasti dei disi wi musu abi deki-ati tu neleki den man disi.

DEN BEN E SORI BRIBI NANGA DEKI-ATI

5. Fa Moses sori taki a ben abi bribi nanga deki-ati?

⁵ Wan moi eksempre fu wan sma di ben e sori bribi nanga deki-ati na Moses (Hebr. 11:24-27). Fu 1513 te go miti 1473 Fosi Krestes, Gado gebroiki en fu puru den Israelsma na Egepte èn fu tiri den na ini a sabana. Moses ben feni taki a no bun nofo fu du a wroko dati, ma toku a teki en (Eks. 6:12). Ibri tron baka en nanga en brada Aron go na fesi na ogri-ati kownu fu Egepte. Nanga deki-ati den ben e fruteri en fu den tin rampu di Yehovah ben o tyari kon fu wisiwasi den gado fu Egepte èn fu frulusu en pipel (Eks., kap. 7-12). Moses ben abi bribi nanga deki-ati, fu di a ben de seiker taki Gado ben e horibaka gi en èn wisrefi de seiker taki a e horibaka gi wi tu.​—Deut. 33:27.

6. San o gi wi deki-ati te wi musu opo taki fu a bribi fu wi na fesi lantiman noso tiriman?

⁶ Wi musu abi deki-ati tu neleki Moses, bika Yesus ben taki: „Fu mi ede, den o tyari unu go na fesi granman nanga kownu, so taki unu kan preiki gi den èn gi den trakondre sma. Te den e tyari unu go drape, un no musu broko un ede fa unu o taki noso san unu o taki. Na a ten dati unu o sabi san un musu taki, bika a no unu srefi o taki, ma a Tata o gi unu krakti so taki unu o sabi san fu taki” (Mat. 10:18-20). Efu wi musu opo taki fu a bribi fu wi na fesi lantiman noso tiriman, dan Yehovah en yeye o yepi wi fu preiki gi den na wan lespeki fasi aladi wi e sori bribi nanga deki-ati.​—Leisi Lukas 12:11, 12.

7. Fu san ede Yosua ben abi deki-ati èn fu san ede sani ben waka bun gi en?

⁷ Yosua di ben teki a presi fu Moses, ben abi deki-ati èn wan tranga bribi, fu di a ben e studeri a Wèt fu Gado doronomo. Na ini a yari 1473 Fosi Krestes, Israel ben de fu go na ini a Pramisi Kondre. „Yu musu abi deki-ati nomo èn yu no musu frede”, na so Gado taigi en. Te Yosua ben o gi yesi na a Wèt, dan a ben o du sani nanga koni èn sani ben o waka bun gi en. Gado taigi en tu: „No meki sma tapu skreki gi yu èn no beifi, bika Yehovah yu Gado de nanga yu, awinsi pe yu e go” (Yos. 1:7-9). A ben musu fu de so, taki den wortu disi gi Yosua deki-ati! Gado ben de nanga en trutru, bika na ini siksi yari nomo, na ini 1467 Fosi Krestes, den ben teki a moro bigi pisi fu a Pramisi Kondre abra.

DEKI-ATI UMA DI OPO DU WAN SANI

8. Fa Rakab na wan moi eksempre fu wan sma di abi bribi èn deki-ati?

⁸ Na ini den hondrohondro yari di pasa, furu deki-ati uma ben de di ben e dini Yehovah. Fu eksempre, yu ben abi a huru-uma Rakab fu a foto Yerikow. Yosua ben seni tu man fu Israel fu go luku a foto na wan kibri fasi, ma di den man fu a kownu fu a foto kon suku den Israel man, dan sondro fu frede Rakab kibri den Israel man èn a taigi den man fu a kownu taki den Israel man go na wan tra sei. Di den Israelsma teki Yerikow abra, Rakab nanga en osofamiri tan na libi. Rakab tapu nanga a sondu libi fu en, a bigin dini Yehovah, a tai hori na en, èn a tron wan afo fu a Mesias (Yos. 2:1-6; 6:22, 23; Mat. 1:1, 5). Iya, a kisi furu blesi fu di a ben abi bribi èn deki-ati!

9. Fa Debora, Barak nanga Yael sori taki den ben abi deki-ati?

⁹ Na a pisi ten fu 1450 Fosi Krestes baka di Yosua dede, dan yu ben abi krutuman di ben e koti krutu na ini Israel. Kownu Yabin fu Kanan ben e pina den Israelsma 20 yari kaba di Gado seni na umaprofeiti Debora fu taigi Krutuman Barak meki a du wan sani. Ne Barak tyari wan legre fu 10.000 man kon na wán na tapu Tabor-bergi. A ben de klariklari fu go feti nanga Sisera, a legre-edeman fu Kownu Yabin, di ben e kon fu a sei fu a lagipresi pe Kison-liba de. Sisera ben de nanga en legre èn 900 fetiwagi. Di den Israelsma waka go na ini a lagipresi, Gado meki wan frudu kon wantronso. A heri presi pe den ben o feti, tron wan sortu swampu èn den fetiwagi fu den Kanansma no ben man rèi moro. Na so Barak nanga en legre ben man wini a feti èn den „kiri a heri legre fu Sisera nanga feti-owru”. Sisera ben man lowe go kibri na ini a tenti fu Yael, ma Yael kiri en bakaten di a ben e sribi. Debora ben taigi Barak na fesi kaba taki na wan uma ben o kisi a nen taki a wini den Kanansma èn na uma dati ben de Yael. Fu di Debora, Barak, nanga Yael ben abi a deki-ati fu opo du wan sani, meki „feti no ben de moro na ini a kondre fotenti yari langa” (Krut. 4:1-9, 14-22; 5:20, 21, 31). Furu man nanga uma di e dini Gado sori taki den abi a srefi sortu bribi nanga deki-ati tu.

WI KAN TAKI SANI DI E GI TRAWAN DEKI-ATI

10. Fu san ede wi kan taki dati den sani di wi e taki kan gi trawan deki-ati?

¹⁰ Den sani di wi e taki kan meki tra anbegiman fu Yehovah kisi deki-ati. Na ini a di fu 11 yarihondro Fosi Krestes, Kownu David taigi en manpikin Salomo: „Abi deki-ati, no frede èn du a wroko fayafaya. No meki sma tapu skreki gi yu èn no beifi gi den, bika Yehovah Gado, mi Gado, de nanga yu. A no o drai baka gi yu èn a no o gowe libi yu, teleki yu kaba du ala wroko na a oso fu Yehovah” (1 Kron. 28:20). Nanga deki-ati Salomo du en wroko èn a bow wan kefalek moi tempel gi Yehovah na ini Yerusalem.

11. Fa wan man en libi kenki fu di wan meisje fu Israel ben taki nanga deki-ati?

¹¹ Na ini a di fu tin yarihondro Fosi Krestes, wan meisje fu Israel ben taki nanga deki-ati èn disi meki taki a gwasiman kon betre èn a leri sabi Yehovah. Wan grupu ogriman ben grabu a meisje disi tyari gowe èn bakaten a tron wan futuboi fu a gwasiman Naman di ben de wan legre-edeman na ini Siria. A meisje ben yere fu den wondru di Yehovah ben meki Elisa du. Dati meki a taigi Naman wefi taki a profeiti fu Gado ben o dresi Naman efu a ben o go na en na ini Israel. Na so Naman go na Israel, na wan wondru fasi a kon betre èn a tron wan anbegiman fu Yehovah (2 Kow. 5:1-3, 10-17). Efu yu na wan yongu sma di lobi Gado neleki a meisje disi, dan Gado kan gi yu a deki-ati tu fu preiki gi den leriman fu yu na skoro, gi den tra pikin na skoro èn gi tra sma.

12. Sortu krakti den sani di Heskia taki ben abi tapu a pipel?

¹² Na ini muilek ten wi kan gi trawan deki-ati te wi e prakseri bun san wi kan taigi den. Di den Asiriasma kon fu feti nanga Yerusalem na ini a di fu aiti yarihondro Fosi Krestes, dan Kownu Heskia taigi a pipel: „Abi deki-ati, no frede. No beifi èn no meki a kownu fu Asiria nanga a bigi legre di de nanga en, tapu skreki gi unu, bika den wan di de nanga wi, furu moro den wan di de nanga en. En e frutrow na tapu a krakti fu libisma, ma wi sabi taki Yehovah wi Gado o yepi wi. Na en o feti den feti fu wi.” Sortu krakti disi ben abi tapu a pipel? We, „di a pipel yere den sani di Kownu Heskia fu Yuda taki, den kisi deki-ati”! (2 Kron. 32:7, 8) Te sma e frufolgu wi èn wi e taki sani soleki fa Heskia taki, dan wi nanga wi brada nanga sisa e kisi deki-ati.

13. Fa Kownu Akab en futuboi Obadya sori taki a ben abi deki-ati?

¹³ Son leisi wi kan sori deki-ati tu te wi no taki wan sani. Na ini a di fu tin yarihondro Fosi Krestes, Kownu Akab en futuboi Obadya sori deki-ati di a kibri wan hondro profeiti fu Yehovah na ini tu bergi-olo. „Na ini wán bergi-olo a poti feifitenti èn na ini wan tra bergi-olo a poti feifitenti”, so taki Kownu-uma Iseibel no kisi den fu kiri den (1 Kow. 18:4). Furu sma di e dini Yehovah fayafaya na ini a ten disi de leki Obadya di ben abi lespeki gi Yehovah. Den no taki noti di gensman ben wani sabi sani fu den Kresten brada nanga sisa fu den.

ESTER, WAN KOWNU-UMA DI BEN ABI DEKI-ATI

14, 15. Fa Kownu-uma Ester sori bribi nanga deki-ati, èn san ben de a bakapisi fu a sani di a du?

¹⁴ Na ini a di fu feifi yarihondro Fosi Krestes, Kownu-uma Ester sori taki a ben abi wan tranga bribi nanga deki-ati. Na ogri-ati man Haman ben kon nanga wan triki fu kiri ala den Dyu na ini Gran Kownukondre Persia. Di den Dyu yere taki sma ben o kiri den, den sari srefisrefi èn den bigin faste. A musu fu de so, taki den ben e begi Gado fayafaya (Ester 4:1-3). Kownu-uma Ester ben de nanga furu broko-ede. En omupikin Mordekai ben seni en wan kopi fu a wèt di ben taki dati den ben o kiri ala den Dyu, dan a taigi en taki a ben musu go begi a kownu fu yepi den Dyu. Ma wan wèt ben de taki sma ben musu kiri iniwan sma di ben go na kownu sondro fu kownu kari en.​—Ester 4:4-11.

¹⁵ Toku Mordekai taigi Ester: ’Efu yu no taki noti now, dan den Dyu o kisi frulusu na wan tra fasi. Kande na fu dati ede yu tron na uma fu Kownu, so taki yu kan yepi yu pipel now.’ Ne Ester begi Mordekai meki a tyari den Dyu kon na wán na Susan fu faste gi en. A taki: „Mi o du dati tu. Baka dati mi o go na Kownu, awinsi a wèt no e gi mi primisi fu du dati. Efu mi musu dede, dan meki mi dede” (Ester 4:12-17). Ester ben abi deki-ati fu du so wan sani èn a Bijbel buku di e tyari en nen e sori fa Gado frulusu en pipel. Na ini a ten disi, den salfu Kresten nanga den wan di e wroko makandra nanga den e sori taki den abi a srefi sortu deki-ati disi te tesi e miti den èn Yehovah, „a sma di e arki begi” de na den sei ala ten.​—Leisi Psalm 65:2; 118:6.

„ABI DEKI-ATI”

16. San yonguwan kan leri fu Yesus?

¹⁶ Na ini a fosi yarihondro, den feni Yesus wan leisi na ini a tempel di a ben abi 12 yari. „A ben sidon na mindri den leriman e arki den èn a ben e poti aksi gi den.” Boiti dati, „ala den sma di ben e arki en, ben e fruwondru taki a ben abi someni koni èn taki a ben man piki den na so wan bun fasi” (Luk. 2:41-50). Aladi Yesus ben yongu, toku a ben abi bribi nanga deki-ati fu man poti aksi gi den owru leriman na ini a tempel. Te yonguwan na ini a Kresten gemeente e hori Yesus eksempre na prakseri, dan den o gebroiki ibri okasi fu ’opo taki gi densrefi na fesi ala sma di e aksi den sani di abi fu du nanga a howpu fu den’.​—1 Petr. 3:15.

17. Fu san ede Yesus gi den disipel fu en a rai fu „abi deki-ati”? Fu san ede wi musu du sani nanga deki-ati?

¹⁷ Yesus ben gi sma a rai fu „abi deki-ati” (Mat. 9:2, 22). A taigi den disipel fu en: „Luku, a yuru o doro, iya, a doro kaba, taki un alamala o lon go na un eigi oso èn unu o gowe libi mi wawan. Ma toku mi no de mi wawan, fu di a Tata de nanga mi. Mi taigi unu den sani disi, so taki sani kan waka bun nanga unu. Na grontapu unu e kisi banawtu, ma hori deki-ati! Mi wini grontapu” (Yoh. 16:32, 33). Na ini a ten disi sma na grontapu no lobi wi, neleki fa den no ben lobi den fosi bakaman fu Yesus. Ma disi no musu meki wi kon de leki den sma na grontapu. Te wi e prakseri a Manpikin fu Gado di ben sori deki-ati, dan dati o gi wi deki-ati fu du ala san wi man, so taki grontapu no pori wi. A wini grontapu èn wi kan du dati tu.​—Yoh. 17:16; Yak. 1:27.

„HORI DEKI-ATI!”

18, 19. Fa Paulus sori taki a ben abi bribi nanga deki-ati?

¹⁸ Na apostel Paulus ben kisi furu tesi. Wan leisi den Dyu na ini Yerusalem ben o kiri en efu den srudati fu Rome no ben kon yepi en. Na neti „Masra kon tanapu na Paulus sei èn a taigi en: ’Hori deki-ati! Bika neleki fa yu fruteri den sma na ini Yerusalem finifini fu mi, na so yu musu fruteri sma na ini Rome fu mi tu’” (Tori 23:11). Na dati Paulus du.

¹⁹ Sondro fu frede Paulus piri-ai gi den „kefalek bun apostel” di ben wani pori a gemeente na ini Korente (2 Kor. 11:5; 12:11). Den man disi ben de falsi apostel. Paulus ben kan buweisi taki na Yesus seni en fu di ala sortu sani ben pasa nanga en. Sma ben poti en na strafu-oso, den ben fon en, a ben waka na presi pe ogri ben kan miti en, a kisi problema, a no ben abi noti fu nyan noso dringi, son leisi a no ben e sribi na neti èn a ben de nanga wan lo broko-ede fu den gemeente. (Leisi 2 Korentesma 11:23-28.) Paulus na wan heri moi eksempre fu wan sma di ben sori bribi nanga deki-ati èn disi e sori taki na Gado ben gi en a krakti fu du ala den sani disi!

20, 21. (a) Fruteri wan ondrofenitori di e sori taki wi musu abi deki-ati. (b) Na ini sortu situwâsi wi musu sori deki-ati èn fu sortu sani wi kan de seiker?

²⁰ A no ala Kresten o kisi hebi frufolgu. Ma den alamala musu abi deki-ati fu man kakafutu gi den problema fu na aladei libi. Luku wan ondrofenitori fu wan yongu man na Brasyonkondre di ben de na ini wan grupu ogriman. Baka di a bigin studeri Bijbel a kon si taki a ben musu kenki en libi, ma nofo tron a ben de so, taki den ben kiri iniwan sma di ben gowe libi a grupu. A begi Gado, dan a go na a fesiman èn a sori en na ini Bijbel fu san ede a no ben man tan na ini a grupu. Ne den libi en meki a gowe sondro fu du en wan sani. Bakaten a tron wan preikiman.

²¹ Wi abi deki-ati fanowdu fu man preiki a bun nyunsu. Yonguwan musu abi deki-ati tu fu tan tyari densrefi leki Kresten te den de na skoro. Kande wi musu sori deki-ati tu te wi e go aksi wi wrokobasi fu kisi fri so taki wi man go na kongres ala den dei. Na so wi kan kari wan lo tra okasi pe wi musu sori deki-ati. Ma awinsi sortu tesi wi kisi, Yehovah o arki wi te wi e „begi nanga bribi” (Yak. 5:15). Wi kan de seiker taki a o gi wi en santa yeye, so taki wi kan ’abi deki-ati èn no frede’!

[Prenki na tapu bladzijde 11]

Nanga deki-ati Heinok ben e preiki na ini wan ogri grontapu

[Prenki na tapu bladzijde 12]

Yael ben abi deki-ati èn a no ben frede