Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • w93 1/12 blz. 3-7
  • Jesus ben gebore na ini a kowroe pisi ten foe a jari?

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • Jesus ben gebore na ini a kowroe pisi ten foe a jari?
  • A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1993
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • San a wani taki gi den bijbelstudenti?
  • A teri di sma teri a ten gron tapoe bijbel
  • Foe sortoe fonten?
  • A abi trobi?
  • Kresneti — A de troetroe wan kresten fesa?
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1994
  • Fu san ede son sma no e hori Kresneti?
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2012
  • Pe èn o ten Yesus gebore?
    Yesus—En na a pasi, en na san tru, en na a libi
  • Pe èn o ten Jesus ben gebore?
    A moro bigi man di oiti ben libi
Moro sani
A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1993
w93 1/12 blz. 3-7

Jesus ben gebore na ini a kowroe pisi ten foe a jari?

„HEBI snew e tapoe a verkeer èn den sani di sma gwenti foe doe ala dei ini Jerusalem”, èn „Snew di ben fadon doronomo, ben seki a noordsei foe Jerusalem”. Den sortoe ede titel disi ini The Jeruzalem Post ben kon tron wan aladei sani gi den leisiman na Israèl ini 1992, san ben sori taki disi ben de wán foe den moro hebi kowroe pisi ten foe a jarihondro.

Ini januari a penti foe a bergi Hermon ben tapoe nanga 7 kon miti 12 meter snew èn a kowroe pisi ten foe a jari no ben kaba ete. A kowroe pisi ten disi di ben de moi foe si, ibritron baka ben tapoe sma foe doe san den gwenti foe doe ala dei, bigin foe den hei presi foe Golan nanga tapoesei Galilea saka kon pasa Jerusalem èn krosibei foe Betlehem (di joe kan si tapoe a kafti), srefi na zuidsei go na ini a Negeb. Wan artikel na ini Jeruzalem Post ben skrifi: „A hebi snew di ben fadon esde, ben doe san foeroe orlokoe raket di den ben soetoe, no ben man doe a wiki di pasa, namkoe, tapoe den birti èn hori sma ini den oso, meki den tan pe den de.”

A tranga kowroe pisi ten foe a jari no ben tjari pori kon soso na den sma di ben libi ini a foto. Den ben kisi njoensoe taki hondrohondro kaw nanga pikin kaw, so srefi doesoendoesoen fowroe ben dede èn ben kon tron leki ijs, foe di a temperatuur ben saka pasa a penti pe watra e tron ijs. Neleki a snew no ben de nofo, hebi, kowroe alen ben doe en pisi toe. Wan dei, toe jongoe boi di e loekoe skapoe di, so leki fa a sori, ben e proeberi serjoesoe foe poeroe wan toe skapoe foe den di ben fadon na watra, foe di na alen ben de so hebi, taki a watra ben tron wan froedoe, den srefi ben soengoe, foe di a watra ben tjari den gowe.

Ala di disi no ben de wan Mindri-Owstoe kowroe pisi ten foe a jari di den ben gwenti foe kisi drape, tokoe a tijdschrift Eretz foe Israèl ben skrifi: „Den sani di den sma, di e loekoe a weri, tjari kon makandra èn ben skrifi ini den 130 jari di pasa na ini a kondre Israèl, e sori taki snew na Jerusalem na wan sani di de foe si moro foeroe leki sma ben sa kan froewakti . . . . Na mindri den jari 1949 te nanga 1980, a foto Jerusalem ben abi toetenti na fo kowroe pisi ten foe a jari nanga snew.” Ma disi abi waarde soso gi den sma di e loekoe a weri èn gi libisma, noso a abi spesroetoe waarde gi bijbelstudenti?

San a wani taki gi den bijbelstudenti?

Foeroe sma, te den e prakseri foe a ten di Jesus ben gebore, dan „wan beibi, di e didon ini wan njanjan-baki ini wan pen pe den meti e tan”, e kon na ini den prakseri, so leki den e sori dati foeroetron na Kresneti-ten. Drape a beibi Jesus e didon, di den domroe ini doekoe foe hori en waran, di ben kisi kibri foe en mama, ala di a pisi kontren pe den de pikinmoro tapoe nanga snew. A pôpi fasi disi foe si a tori e kroederi nanga a fasi fa bijbel e si a tori disi di pasa ini historia?

A bijbel skrifiman Lukas e froeteri finifini nanga boeweisi foe a tori foe a ten di Jesus ben gebore: „Na a srefi pisi kontren dati skapoeman ben de toe, di ben tan na dorosei, foe hori wakti gi den skapoe foe den na netiten. Èn wantronso Jehovah engel ben tanapoe na den, èn a glori foe Jehovah ben skèin lontoe den, èn den ben bigin frede srefisrefi. Ma na engel ben taigi den: ’No frede, bika, loekoe! mi e meki boen njoensoe bekènti gi oenoe foe wan bigi prisiri di heri a pipel sa abi, bika tide na ini a foto foe David [Betlehem] wan Froeloesoeman, di de Krestes, a Masra, gebore gi oenoe . Èn disi na wan marki gi oenoe: Oenoe sa feni wan beibi di domroe na ini doekoe èn di e didon na ini wan njanjan-baki foe den meti.’ Èn wantronso makandra nanga na engel, wan bigi groepoe foe a hemel legre, e prèise Gado èn den e taki: ’Glori na ini den moro hei presi na Gado, èn na grontapoe vrede na mindri sma foe boen wani.’” — Lukas 2:8-14.

Efoe joe ben moesoe leisi a tori disi gi a gewoon Israèlsma foe a ten disi, èn aksi en sortoe ten foe a jari disi ben kan de, dan so leki fa a sori a ben sa piki, „Wan ten na mindri april nanga oktober”. Foe san ede? A piki de makriki. Foe november te go miti maart, a de a kowroe ten na Israèl, èn alen e fadon foeroe, èn a de seiker taki 25 december de na ini a kowroe pisi ten foe a jari. Den skapoeman no ben sa tan na dorosei foe loekoe den skapoe foe den tapoe a wei na neti. Te joe e loekoe a tori na a bigin foe na artikel disi, dan joe kan froestan boen foe san ede. Betlehem pe Jesus ben gebore, de na den kontren di de moro hei èn a de soso wan toe kilometer foe Jerusalem. Srefi te na son jari a weri no de so kowroe, tokoe ini a kowroe pisi ten foe a jari a kan kowroe srefisrefi drape na neti. — Mika 5:2; Lukas 2:15.

Te wi e loekoe a historia na a ten di Jesus ben gebore, dan a sa trowe leti tapoe a troe tori taki a no ben gebore na ini a ten te snew e fadon ini december. Ala di a no ben sa de langa moro bifo Jesus mama, Maria, ben moesoe kisi en pikin, tokoe a ben abi foe rèis foe en oso na Nasaret te na Betlehem. Josef nanga Maria ben doe dati foe doe san a Romen tiriman Ceasar Augustus ben komanderi sma foe doe, foe teri a pipel (Lukas 2:1-7). A djoe nâsi di ben mandi nanga a Romen tiri nanga na aksi di den ben aksi foeroe edemoni foe den, ben de klariklari kaba foe opo densrefi teige a Romen makti. Foe san ede Rome ben sa tanteri den sondro foe a de fanowdoe, foe di foeroe foe den sma ben moesoe waka go foe go skrifi den nen na boekoe ini a presi pe den ben gebore, ala di a ben de a moro moeilek èn srefi kefarlek kowroe pisi ten foe a jari? A no de moro reidelek, foe gi a komando dati ini wan pisi ten foe a jari di moro makriki foe sma rèis, so leki mofojari noso bakajari?

A teri di sma teri a ten gron tapoe bijbel

Den boeweisi foe a historia nanga a natuur e sori taki december noso ibri tra moen foe a kowroe pisi ten foe a jari, no e kroederi nanga a tori foe a ten di Jesus gebore. Boiti dati, bijbel e tjari kon na krin nanga jepi foe profeititori, a ten foe a jari di Jesus ben gebore. Pe a e sori disi?

Ini a boekoe Danièl kapitel 9, wi e feni wan foe den profeititori di abi foe doe nanga a Mesias, di e naki wi ati troetroe. A e taki foe a kon foe en èn foe a dede foe en toe di sorgoe gi wan froeloesoe-ofrandi foe pai wi sondoe èn foe poti wan fondamenti gi den sma di e gi jesi foe kisi „regtfardikifasi gi ten di no abi marki”. (Danièl 9:24-27; teki gersi Mateus 20:28.) Ini akroederi nanga a profeititori disi, ala den sani disi ben sa doe ini wan pisi ten foe 70 jariwiki, di bigin ini a jari 455 bifo Gewoon Teri, di den ben gi a komando foe bigin bow Jerusalem bakaa (Nehemia 2:1-11). Foe a fasi fa a ten prati ini a profeititori disi, wi kan kon si taki a Mesias ben sa kon na a bigin foe a di foe 70 jariwiki. Disi ben pasa di Jesus ben pristeri ensrefi foe teki dopoe ini a jari 29 Gewoon Teri, èn ini a ten dati a Mesian tiri foe en ben bigin troetroe. „Na a afoe foe a wiki”, noso baka dri nanga afoe jari, a Mesias ben sa koti poeroe ini dede, èn nanga dati a ben tjari wan kaba kon na a waarde foe ala ofrandi ondro a Wetfroebontoe foe Moses. — Hebrewsma 9:11-15; 10:1-10.

A profeititori disi e tjari kon na krin taki Jesus en diniwroko ben de dri nanga afoe jari langa. Jesus ben dede tapoe Paska, 14 Nisan (akroederi a djoe kalender) mofojari foe 33 Gewoon Teri. A dei di e kroederi nanga a jari dati, ben sa de 1 april (Mateus 26:2). Te wi e teri dri nanga afoe jari go na baka, dan a dopoe foe en ini 29 Gewoon Teri ben de na a bigin foe oktober. Lukas e froeteri wi taki Jesus ben abi so wan 30 jari di a ben teki dopoe (Lukas 3:21-23). Disi ben sa wani taki dati Jesus ben gebore pikinmoro na a bigin foe oktober toe. So leki a tori foe Lukas e taki, dan den skapoeman ben sa de „na dorosei èn e hori wakti gi den skapoe foe den na neti” ete a ten dati foe e jari. — Lukas 2:8.

Foe sortoe fonten?

Ala di boeweisi e sori tapoe bigin foe oktober leki a ten di Jesus ben gebore, dan foe san ede sma e hori a fesa tapoe 25 december? The New Encyclopaedia Britannica e sori taki den ben teki a fesa disi hondrohondro jari baka di Jesus ben gebore: „Na a di foe fo jarihondro, safrisafri moro foeroe foe den owstoe kerki ben teki a fesa foe Krestes geborte tapoe 25 december. Na Jerusalem, a gens di sma ben gens kresneti ben teki moro langa, ma baka ten den ben teki en.”

Foe san ede den wan di e kari densrefi kresten, ben teki a gwenti disi so makriki hondrohondro jari baka Krestes? The New Encyclopaedia Britannica e trowe moro leti tapoe a tori: „Den fositen gwenti, di abi foe doe nanga kresneti, ben gro kon foe difrenti fonten. A ben de a bakapisi foe a hori di den ben hori a fesa foe Krestes geborte di ben feni presi na a srefi ten foe a heiden fesa di abi foe doe nanga prani foe gron èn a fesa foe son di den ben hori mindribere foe a kowroe pisi ten foe a jari. Ini a Romen libimakandra, Saturnalia (17 december) ben de wan ten foe meki prisiri èn foe gi makandra presenti. Den ben teki 25 december toe leki a dei di a gado foe Iran, Mitra, a Son foe Retidoe di ben de wan kibritori, ben gebore.”

Ala den sani disi ben feni presi troetroe na a „srefi ten”? Kwetikweti! A de wan troe tori ini a historia taki na ini a di foe fo jarihondro Gewoon Teri, ondro Kèiser Constantijn, a Romen tirimakti ben kenki foeroe foe wan froefolgoeman foe a krestendom kon tron wan tiri di ben hori baka gi a „krestendom”, leki wan relisi di den ben teki. Ala di moro foeroe foe a gewoon pipel di no ben abi wan background foe san krestendom wani taki troetroe, ben teki a njoen bribi disi, den ben bigin hori den heiden fesa di den ben gwenti foe doe, nanga njoen „kresten” nen. Sortoe dei ben kan fiti moro foe hori a fesa foe a geborte foe Krestes leki 25 december, di ben abi a marki kaba leki a dei di „a Son foe Retidoe” ben gebore?

A abi trobi?

Wi no abi foe tweifri srefisrefi taki den fosi bakaman foe Jesus, di ben abi wan djoe background, no ben hori a fesa foe a dei di a ben gebore. So leki na Encyclopaedia Judaica e taki, dan „a no ben de wan djoe gwenti foe hori frijari-oso”. Den fosi kresten seiker no ben sa teki so wan fesa. Na presi foe hori fesa foe a dei di Jesus ben gebore, den ben sa respeki a komando foe Jesus foe memre a dede foe en, di den ben abi wan dei gi dati di no wan sma ben kan tweifri foe dati, dati wani taki, 14 Nisan. — Lukas 22:7, 15, 19, 20; 1 Korentesma 11:23-26.

Foeroe jarihondro bifo Krestes, a djoe pipel di ben de a nâsi di Gado ben froekisi, ben kisi a profeiti warskow, di ben taki foe a kaba foe a katibo foe den di heri esi den ben sa kon de na ini, na Babilon: „Oen gowe, oen gowe, èn komoto drape, no fasi no wan doti sani; komoto na den mindri, hori oensrefi krin, oenoe di e tjari den wrokosani foe Jehovah” (Jesaja 52:11). Den ben moesoe drai go baka na den eigi kondre foe meki a soifri anbegi foe Jehovah kon boen baka. A no ben sa kon na den prakseri srefisrefi foe teki den doti heiden gwenti nanga den fasi foe anbegi di den ben si na Babilon.

A no de foe froewondroe, taki ini 2 Korentesma 6:14-18 a srefi komando disi ben e gi ete wan tron na den kresten. Na presi foe a djoe nâsi di ben trowe Krestes, den bakaman foe en ben tron sma di ben teki presi gi a soifri anbegi. Den ben abi a frantiwortoe foe jepi trawan foe komoto na doengroe na jeje fasi, foe kon na ini a leti foe waarheid (1 Petrus 2:9, 10). Fa den ben sa kan doe disi efoe den ben moksi kresten leri makandra nanga gwenti nanga fesa di ben bigin na den heiden?

Awansi fa a gersi leki a de wan pôpi sani, tokoe a hori foe wan „weti kresneti” de a srefi leki foe „fasi a sani di no krin” (2 Korentesma 6:17). Wan sma di lobi Gado nanga Krestes troetroe moesoe tan farawe foe dati.

Boiti taki a bigin foe en de na ini heiden fesa, wi e si toe taki kresneti no e prenki a waarheid, bika Jesus ben gebore na ini oktober. Ija, a no abi trobi sortoe situwâsi e kon na ini wan sma prakseri, ma Jesus no ben gebore na ini a kowroe pisi ten foe a jari.

[Foetoewortoe]

a Foe wan moro bradi takimakandra foe a profeititori disi loekoe a brochure Wan ten sa kon pe orlokoe no de?, bladzijde 26, di The Watchtower Bible and Tract Society of New York tjari kon na doro (Bakratongo).

[Prenki na tapoe bladzijde 4, 5]

Jerusalem di tapoe nanga snew, so leki sma kan si en foe owstoesei

[Sma di abi a reti foe a prenki]

Garo Nalbandian

[Prenki na tapoe bladzijde 6]

Snew sei den skotoe foe Jerusalem

[Prenki na tapoe bladzijde 7]

Soso na ini a waran pisi ten foe a jari skapoeman kan tan nanga den ipi foe den na dorosei te neti na tapoe den pikinbergi di lai nanga klipston, so leki wi kan si na ondrosei

[Sma di abi a reti foe a prenki]

Garo Nalbandian

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma