Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • w94 1/1 blz. 3-5
  • Heri esi — Wan grontapoe sondro orlokoe!

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • Heri esi — Wan grontapoe sondro orlokoe!
  • A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1994
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • Meki vrede gro ini a prakseri
  • Fa Gado o tjari vrede
  • Poeroe relisi problema na pasi
  • Troe vrede — Foe sortoe fonten?
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1997
  • Soekoe troe vrede èn doe moeiti foe kisi en!
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1997
  • Wan kaba musu kon na orloku
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2004
  • Meki „a vrede foe Gado” kibri joe ati
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1991
Moro sani
A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1994
w94 1/1 blz. 3-5

Heri esi — Wan grontapoe sondro orlokoe!

TAPOE 24 december 1914, Jim Prince, wan jongoe Ingrisi sroedati, ben koti pasa abra no-wan-sma-kontren, a pisi gron di de na mindri den toe pisi gron pe den toe feanti sroedati groepoe de, foe taki nanga wan Doisri sroedati, di te a ben e feti, a ben de nanga foetoe. „Mi na wan Doisri. Joe na wan Doisri foe Ingrisikondre. Foe san ede wi e feti?”, a Doisri aksi en. Jari na baka, Prince ben erken: „Te now ete mi no sabi a piki tapoe na aksi dati.”

Foe wán spesroetoe wiki ini 1914, sroedati foe na Ingrisi nanga a Doisri legre ben kon de leki brada, ben plèi voetbal èn so srefi den ben gi makandra kresneti kado. A de so taki a kroederi disi, foe tapoe a feantifasi foe wan pisi ten, no ben kon foe den tirimakti. Den generaal no ben wani taki den sroedati foe den kon sabi taki a „feanti” no ben de a kefarlek boeboe leki fa orlokoe propaganda ben sori. Ingrisi sroedati Albert Moren ben memre bakaten: „Efoe a kroederi disi, foe tapoe foe soetoe tapoe makandra, ben tan ete wán wiki, a ben o de toemoesi moeilek foe bigin nanga na orlokoe baka.”

A natuurlijk firi dati, foe meki wan kroederi foe tapoe foe soetoe tapoe makandra, e sori taki srefi foeroe sroedati di kisi leri foe feti, wani vrede fajafaja moro leki orlokoe. Moro foeroe foe den sroedati di sabi a toemoesi ogridoe foe feti ben sa agri nanga a spanjoro odo: „Meki a wan di no sabi san na orlokoe go feti orlokoe.” Sondro tweifri, wan ondrosoekoe foe a fasi fa sma foe heri grontapoe moro foeroe e denki foe a tori disi, e tjari kon na fesi taki wan moro bigi groepoe sma ben sa wani vrede moro leki orlokoe. Ma fa a kan taki na angri foe vrede disi na heri grontapoe kan drai kon tron troetroe ini wan grontapoe sondro orlokoe?

Den fasi fa foe si sani moesoe kenki, bifo orlokoe kan komoto krinkrin. A grondwet foe na UN Educational, Scientific, and Cultural Organisâsi e taki: „Foe di orlokoe e bigin ini a prakseri foe libisma, a de so taki ini a prakseri foe libisma a feti foe kibri vrede moesoe foe bow.” Ma a disiten libimakandra, pe no froetrow tapoe makandra èn no wani si makandra na ai, de ala presi, a libimakandra disi e kon moro ogri, a no e kon de nanga moro vrede.

Ma tokoe, Gado ensrefi ben pramisi taki wan dei vrede o poti ini a prakseri foe libisma di e denki èn e firi na wan regtfardiki fasi. Nanga jepi foe en profeiti Jesaja, a ben taki: „En [Gado] sa hori kroetoe na mindri den nâsi èn a sa poti afersi leti gi foeroe sma. Èn den sa moesoe smeti den feti-owroe meki den tron ploegoe, èn den lansri meki den tron kron-nefi. Kondre no sa opo feti-owroe moro kontrari wan trawan, èn den no sa leri orlokoe moro.” — Jesaja 2:4.

Meki vrede gro ini a prakseri

So wan toemoesi aparti kenki ini denki sa kan pasa? Wan ten sa kon taki libisma sa leri foe kibri vrede na presi foe gi glori na orlokoe? Loekoe na eksempre foe Wolfgang Kusserow. Ini 1942, den Nazisma ben koti na ede poeroe foe a Doisri disi di ben abi 20 jari, bikasi a ’no ben wani leri orlokoe’. Foe san ede a ben teki a sei foe dede? Ini wan froeklari foe en di a ben skrifi, a teki wortoe taki foe bijbel gronprakseri so leki, „Joe moesoe lobi a sma na joe sei, so leki joesrefi” èn „Ala sma, di teki feti-owroe, feti-owroe sa kiri en” (Mateus 22:39; 26:52). Dan a aksi na wan fasi di naki sma ati troetroe: „A Mekiman foe wi skrifi ala den sani disi gi den bon?”

Gado Wortoe, di skrifi ini bijbel, „e gi krakti” èn a ben boeweigi a jongoe Kotoigi foe Jehovah disi foe feti baka vrede, awansi san ben sa de den bakapisi (Hebrewsma 4:12; 1 Petrus 3:11). Ma Wolfgang Kusserow no ben de a wan-enkri sma di ben feti baka vrede so boen. Ini a boekoe The Nazi Persecution of the Churches 1933-45, J. S. Conway e taki san lanti papira foe den Nazi e skrifi san e kotoigi taki a de troe taki Jehovah Kotoigi leki wán groepoe, ben weigri foe teki gon foe feti. So leki fa Conway tjari kon na fesi, so wan deki-ati sei di den teki, te joe loekoe en fini, ben wani taki dati den ben diki den eigi grebi.

Ini a ten disi Jehovah Kotoigi e go doro foe feti baka vrede, a no abi trobi foe sortoe ras noso nationaliteit den de. Foe san ede? Bikasi den ben leri foe bijbel taki troe foetoeboi foe Jehovah abi foe smeti den feti-owroe meki den tron ploegoe. Alejandro, wan jongoe Argentina-man di ben froisi komopo na en kondre go libi na Israèl ini 1987, ensrefi kan sori taki a sani disi troe.

Dri jari Alejandro ben libi na wan kibbutz (wan pisi gron na Israèl di sma e wroko en makandra), ala di a ben stuka na wan universiteit èn ben wroko na difrenti hotel nanga restaurant. Na a pisi ten disi, a bigin leisi bijbel èn a ben soekoe wan marki ini a libi. Boiti dati, a ben abi wan angri foe si wan grontapoe pe sma ben kan njanboen foe vrede èn nanga regtfardikifasi. Alejandro — wan Djoe — ben wroko sei na sei nanga Djoe èn nanga Arabiri, ma foe en sei a no ben wani teki wan spesroetoe lobi gi no wan foe den toe.

Ini 1990 wan mati di ben studeri bijbel nanga Jehovah Kotoigi, ben gi Alejandro wan kari foe kon na wan wán-dei konmakandra na Haifa. Foe di a ben froewondroe foe feni 600 Djoe nanga Arabiri di e moksi densrefi nanga makandra na wan kolokoe fasi tapoe a konmakandra, a prakseri na ensrefi: ’Disi na a joisti fasi fa sma moesoe libi.’ Fosi siksi moen pasa, ensrefi tron wan Kotoigi èn now a e gi a moro bigi pisi foe en ten foe preiki a bijbel boskopoe foe vrede.

Fa Gado o tjari vrede

Awansi den eksempre disi e naki na ati srefisrefi, den de moro foeroe sani di e pasa sontron èn no sani di e pasa foeroe ini a grontapoe foe tide. Ala di a sistema foe now e pramisi nanga den mofo taki den sa tjari vrede, a e gi watra na den siri foe orlokoe. Joe ben sa wani foe tan ini wan pasi pe den sma di e libi drape, e gi seibi te nanga 16 procent foe a moni di den e wroko na gon nanga sani foe kibri den oso? Te joe loekoe en boen, dan dati na san den nâsi ben doe foe bai sroedati sani ini den jari di pasa. A no de foe froewondroe, taki a profeititori foe Jesaja e tjari kon na krin taki a heri libisma famiri noiti sa smeti den feti-owroe meki den tron ploegoe te leki Gado ’sa poti afersi leti gi foeroe sma’. Fa a o doe dati?

A prenspari wrokosani foe poti sani leti na a Kownoekondre foe Jehovah Gado. A profeiti Danièl ben taki na fesi taki ’a Gado foe hemel sa opo wan kownoekondre, di den sa poeroe noiti’. A Kownoekondre disi, na so a e taki moro fara, „sa masi ala den tra kownoekondre [ala tirimakti foe grontapoe] èn tjari den kon na wan kaba èn ensrefi sa tan te ten di no abi marki” (Danièl 2:44). Den wortoe disi e tjari kon na krin taki a Kownoekondre foe Gado o seti en makti steifi tapoe a heri grontapoe. Foe di a o poeroe den marki di e skotoe nâsi, a Kownoekondre sa meki feanti wan sani di no de fanowdoe. Moro fara, foe di den borgoe foe en sa de „sma di kisi leri foe Jehovah”, a vrede foe den „sa de pasa marki” (Jesaja 54:13). A no de wan froewondroe sani taki Jesus ben taigi wi foe begi Gado: „Meki joe kownoekondre kon!” — Mateus 6:10.

Poeroe relisi problema na pasi

Gado sa poeroe relisi problema na pasi toe di e tapoe pasi gi vrede. Kerki ben de baka a moro langa orlokoe ini historia — den Kruistocht noso „Santa Orlokoe”, di Paus Urbanus di foe Toe ben bigin ini 1095 Gewoon Teri.a Ini wi jarihondro den kerki fesiman foe krestenhèit ben de fesiman foe gi deki-ati èn horibaka gi orlokoe, srefi gi den orlokoe di ben abi wan troetroe grontapoe fasi.

Di historia skrifiman Paul Johnson ben sori tapoe a ròl foe den ini nen kresten kerki in a ten foe a Fosi Grontapo Orlokoe, a ben skrifi: „Den kerki fesiman no ben man, èn moro foeroe den no ben wani, foe poti kresten bribi na fesi nationaliteit. Foeroe foe den ben teki a moro makriki pasi èn den meki a krestendom a srefi leki a lobi gi den eigi kondre. Kresten sroedati foe ala sortoe sekte ben kisi a deki-ati foe kiri makandra ini a nen foe a Froeloesoeman foe den.”

Relisi ben doe moro foe bigin èn gi krakti na orlokoe leki foe kibri vrede. Foe taki en leti, bijbel e agersi falsi relisi nanga wan „hoeroe-oema” di e tjari satisfaksi gi den lostoe foe den grontapoe tiriman (Openbaring 17:1, 2). Gado e kroetoe en leki a prenspari sma di abi fowtoe èn di de frantiwortoe ini a trowe foe a broedoe foe ala den sma di slakti na grontapoe (Openbaring 18:24). Foe dati ede, Jehovah Gado sa poeroe a problema disi na pasi di e tapoe pasi gi vrede, wan leisi foe ala ten. — Openbaring 18:4, 5, 8.

Srefi efoe den sani di e tjari prati kon, so leki politiek nanga falsi relisi, no de moro, tokoe vrede noiti sa de seiker sondro a moro bigiwan di e gi deki-ati foe gi tranga na orlokoe — Satan Didibri — poeroe na pasi. Dati na a lasti wroko san Gado Kownoekondre o doe ini en programa foe tjari vrede dorodoro gi grontapoe. A bijbelboekoe Openbaring e froeklari taki den sa „kisi” èn „tai” Satan, èn „iti en na ini a peti di no abi gron” so taki „a no man kori den nâsi moro”. Baka dati den sa wai en poeroe krinkrin. — Openbaring 20:2, 3, 10.

A pramisi foe bijbel foe tjari wan kaba kon na orlokoe, a no wan dren di no e kon troe. A seti foe Jehovah Gado gi vrede, orga now kaba. En Kownoekondre opo kaba ini hemel èn a de klariklari foe seti moro sani foe djaranti taki vrede sa kon na heri grontapoe. Disiten, den miljoenmiljoen Kotoigi foe Jehovah di e horibaka gi a hemel tiri disi, leri foe libi ini vrede.

A de krin, taki wi abi boen reide foe bribi taki orlokoe a no wan sani di wi no kan doe sondro en. San tokoe moro betre, wi kan loekoe go na fesi na a dei di de krosibei, te Jehovah sa stòp sani di abi foe doe nanga orlokoe, foe ala ten (Psalm 46:9). A sa sorgoe taki heri esi wan grontapoe sondro orlokoe o de.

[Foetoewortoe]

a Sontron relisi fesiman densrefi ben tron fetiman ini orlokoe. Na a Feti foe Hastings (1066), lomsoe-kerki biskopoe Odo ben krin en faja prati di a ben abi nanga a gebroiki foe wan kodja moro leki wan feti-owroe. A ben taki dati efoe broedoe no fadon, wan man foe Gado kan kiri tapoe wan fasi di wet e regtfardiki. Feifi hondro jari baka dati, kardinaal Ximenes ensrefi ben de legre-edeman foe wan spanjoro legre, di onfroewakti ben doro na ini Noord-Afrika foe teki en.

[Prenki na tapoe bladzijde 5]

Joe kan libi ini wan njoen grontapoe sondro orlokoe

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma