Akwila nanga Priskila — Wan trowpaar di de wan boen eksempre
„GI PRISKA nanga Akwila odi gi mi, mi kompe wrokoman na ini Krestes Jesus, di ben tjari den eigi libi kon ini kefar foe mi sili ede, di a no soso mi, ma ala den gemeente foe den nâsi toe wani taki tangi.” — Romesma 16:3, 4.
Den wortoe disi foe na apostel Paulus gi a kresten gemeente na Rome e sori a dipi warderi nanga waran firi foe lobi di a ben abi gi a trowpaar disi. A ben sorgoe taki a no ben frigiti den te a ben skrifi a gemeente foe den. Ma soema ben de den toe „kompe wrokoman” disi foe Paulus, èn foe san ede en nanga den gemeente ben lobi den so? — 2 Timoteus 4:19.
Akwila ben de wan djoe foe a diaspora (den djoe di ben panja) èn wan sma di ben gebore na Pontus, wan kontren na noordsei Pikin Asia. En nanga en wefi Priskila (Priska) ben libi na Rome. Na ini a foto dati, wan bigi groepoe foe a djoe libimakandra ben de, no moro froekoe leki sensi a ten di Pompejus ben teki Jerusalem abra na ini 63 b.G.T., di den ben tjari wan bigi groepoe strafoeman go na Rome leki srafoe. Foe taki en leti, dan sani di sma skrifi na ini a tongo foe Rome, e tjari kon na krin taki twarfoe noso moro snoga ben de na ini na owroeten foto dati. Wan toe djoe foe Rome ben de na Jerusalem na a Pinksterfesa foe 33 G.T. di den ben jere a boen njoensoe. Kande a ben de nanga den, taki foe a fosi leisi a kresten boskopoe ben doro a mamafoto foe a Tirimakti foe Rome. — Tori foe den Apostel 2:10.
Ma den ben jagi den djoe gowe foe Rome na ini a jari 49 noso na a bigin foe 50 G.T. foe di kèiser Claudius ben gi a komando. Foe dati ede a ben de na a Griki foto Korente pe na apostel Paulus ben miti Akwila nanga Priskila. Di Paulus ben doro na Korente, dan Akwila nanga Priskila na wan switi fasi ben ontfanga en boen èn ben gi en wroko, bika den ben doe a srefi wroko — den ben meki tenti. — Tori foe den Apostel 18:2, 3.
Sma di e meki tenti
Disi no ben de wan makriki wroko. Foe meki tenti ben wani taki foe koti èn nai tranga pisi grofoe krosi noso leer na makandra. Soleki fa a historia skrifiman Fernando Bea e taki, dan a ben de „fanowdoe foe wroko nanga koni èn den sma di ben meki tenti ben moesoe loekoe boen san den ben doe”, èn ben moesoe wroko nanga „tranga, grofoe krosi, di sma ben gebroiki foe seti kampoe te den ben teki waka, èn dati ben gi den kibri gi son nanga alen, noso den ben gebroiki dati foe tapoe sani di ben de na ini a bere foe sipi”.
Disi e meki wan aksi kon. Paulus no ben taki dati a ben de wan sma di ben ’kisi leri na den foetoe foe Gamalièl’, èn na so fasi dati ben sreka en foe soekoe foe kisi wan hei posisi na ini den jari di ben moesoe kon ete? (Tori foe den Apostel 22:3) Ala di disi troe, tokoe djoe foe a fosi jarihondro ben si en leki wan grani foe leri wan jongoe boi wan wroko srefi te a ben moesoe kisi moro hei skoroleri. Foe dati ede wi kan taki dati Akwila nanga Paulus ben leri a koni foe meki tenti di den ben jongoe. Na ondrofeni dati ben sori foe de wan sani di den ben kan gebroiki boen baka ten. Ma leki kresten, den no ben si so wan grontapoe wroko leki a moro prenspari sani di den ben moesoe doe. Paulus ben tjari kon na krin taki a wroko di a ben doe na Korente makandra nanga Akwila nanga Priskila ben de soso foe horibaka gi a moro prenspari wroko di a ben doe, a wroko foe meki a boen njoensoe bekènti, so taki ’a no poti wan diri hebi na wan sma tapoe’. — 2 Tesalonikasma 3:8; 1 Korentesma 9:18; 2 Korentesma 11:7.
A de krin, taki Akwila nanga Priskila ben prisiri foe doe ala san den ben kan doe foe jepi Paulus nanga a zendingwroko foe en. Wi no sabi omeni tron den dri mati ben tapoe pikinso nanga a wroko foe den foe gi informeel kotoigi na sma di ben kon bai sani noso di ben waka pasa! Èn ala di a wroko foe den foe meki tenti no ben wani taki foeroe èn a ben weri skin, tokoe den ben breiti foe doe en, èn den ben wroko srefi „dei nanga neti” so taki den ben kan horibaka gi den afersi foe Gado — neleki fa foeroe disiten kresten e sorgoe gi densrefi foe di den abi wan pisi ten wroko noso wan wroko di e go nanga jariten, so taki den ben kan gi moro foeroe foe a ten di ben tan abra na a wroko foe jepi sma jere a boen njoensoe. — Tesalonika 2:9; Mateus 24:14; 1 Timoteus 6:6.
Eksempre foe sma di ben lobi foe ontfanga trawan boen
Kande Paulus ben gebroiki na oso foe Akwila leki wan presi foe pe a ben doe a zendingwroko foe en na ini den 18 moen di a ben tan na Korente (Tori foe den Apostel 18:3, 11). Dan kande a de so, taki Akwila nanga Priskila ben prisiri foe teki so srefi Silas (Silvanus) nanga Timoteus na ini den oso leki fisitiman di den ben kon foe Masedonia (Tori foe den Apostel 18:5). Den toe brifi di Paulus ben skrifi den Tesalonikasma, san baka ten ben tron wan pisi foe bijbel, skrifi kande di na apostel ben tan nanga Akwila nanga Priskila.
A no moeilek foe prakseri taki na a ten dati, na oso foe Priskila nanga Akwila troetroe ben de wan prenspari presi pe theokrasia wroko ben doe. Kande foeroe lobi mati ben kon drape foeroe tron — Stefanas nanga en osofamiri, den fosi kresten foe a kontren foe Akaje, di Paulus srefi ben dopoe; Titius Justus, di ben meki Paulus gebroiki en oso foe hori lezing; nanga Krispus, a fesiman opziener foe a snoga di ben teki waarheid makandra nanga en heri osofamiri (Tori foe den Apostel 18:7, 8; 1 Korentesma 1:16). Dan joe ben abi Fortunatus nanga Akajikus; Gajus, di na ini en oso den hori gemeente konmakandra kande; Erastus, a basja foe foto; Tertius, a sekretarsi di Paulus ben gebroiki foe leisi den brifi gi en so taki Tertius kan skrifi den gi den Romesma; nanga Foebe, wan getrow sisa foe a krosibei gemeente Kenkrea, di kande ben tjari a brifi foe Korente go na Rome. — Romesma 16:1, 22, 23; 1 Korentesma 16:17.
Disiten foetoeboi foe Jehovah di ben abi na okasi foe sori taki den lobi foe ontfanga wan bedinari di e rèis boen, sabi fa disi kan gi deki-ati èn fa a kan de wan warti sani foe hori na prakseri. Den ondrofenitori di e bow sma, di den e froeteri na den okasi dati kan de gi ala sma wan troetroe reide foe kisi kowroe-ati na jejefasi (Romesma 1:11, 12). Èn neleki san Akwila nanga Priskila ben doe, na so wan di e gi den oso foe hori konmakandra, kande wan gemeente boekoestudie, abi a prisiri nanga a satisfaksi foe man jepi na a fasi disi taki a troe anbegi e go na fesi.
A matifasi di Akwila nanga Priskila ben abi nanga Paulus ben de so tranga, taki den ben go nanga en di a ben gowe libi Korente na ini a lente foe 52 G.T., èn den ben go nanga en te na Efeise (Tori foe den Apostel 18:18-21). Den ben tan na ini a foto dati èn ben bigin sreka sani gi a wroko di na apostel ben o doe drape te a ben kon a tra leisi. Drape den koni leriman disi foe a boen njoensoe ben teki Apolos „nanga den” di ben de man taki boen, èn den ben abi a prisiri foe jepi en froestan „a pasi foe Gado moro soifri” (Tori foe den Apostel 18:24-26). Di Paulus ben go baka na Efeise na en di foe dri zendingwaka, dan na wan sani foe a winter foe 52/53 G.T., a veld di a fajafaja paar disi ben wroko, ben lepi kaba foe doe kotiwroko. So wan dri jari langa, Paulus ben preiki èn ben leri sma drape foe „A Pasi”, ala di a gemeente foe Efeise ben hori konmakandra na ini na oso foe Akwila. — Tori foe den Apostel 19:1-20, 26; 20:31; 1 Korentesma 16:8, 19.
Baka ten di den ben drai go baka na Rome, dan den toe mati disi foe Paulus ben tan „waka a pasi foe lobi foe ontfanga sma boen”, foe di den ben opo na oso foe den foe ben kan hori den kresten konmakandra na ini. — Romesma 12:13; 16:3-5.
Den ben ’tjari den libi kon ini kefar’ gi Paulus
Kande Paulus ben tan toe nanga Akwila nanga Priskila di a ben de na Efeise. A ben tan nanga den di den solfroesmeti ben meki oproeroe? Soleki fa a tori foe Tori foe den Apostel 19:23-31 e taki, dan di den anoe-wrokoman, sma di ben meki pikin solfroe tempel, ben opo densrefi teige a preiki di sma ben preiki a boen njoensoe, den brada ben moesoe hori Paulus foe a no tjari en libi kon ini kefar te a ben o go tanapoe na fesi na ogri-ati groepoe sma. Son sma di e froeklari sani foe bijbel, taki dati kande Paulus ben de na ini wan srefi sortoe kefalek situwâsi di a no ben ’de seiker srefisrefi efoe a ben o tan na libi’, èn taki na wán noso tra fasi, Akwila nanga Priskila ben boemoei densrefi nanga a tori, foe di den ben ’tjari den eigi libi kon na ini kefar’ gi en. — 2 Korentesma 1:8; Romesma 16:3, 4.
Di na „oproeroe ben kon moro mendri”, dan a ben de wan koni sani taki Paulus ben gowe libi a foto (Tori foe den Apostel 20:1). Tweifri no de taki Akwila nanga Priskila ben kisi foe doe toe nanga gens èn nanga spotoe. A sani dati ben meki den lasi-ati? Kwetikweti, na wan deki-ati fasi Akwila nanga Priskila ben tan meki moeiti leki kresten.
Wan trowpaar di abi wan boen matifasi
Baka di a tiri foe Claudius ben kon na wan kaba, dan Akwila nanga Priskila ben drai go baka na Rome (Romesma 16:3-15). Ma a lasti leisi di bijbel e taki foe den, wi e feni den baka na ini Efeise (2 Timoteus 4:19). Agen, neleki ala tra tekst di e sori go na den na ini bijbel, den e kari a masra nanga a wefi disi makandra. Fa den ben de wan trowpaar di ben abi wan boen matifasi èn di ben de na ini wánfasi! Paulus no ben kan denki foe a lobi brada dati, Akwila, sondro foe memre a getrow fasi fa en wefi ben wroko makandra nanga en. Èn fa den de wan moi eksempre gi kresten trowpaar na ini a ten disi, bika a loyaal jepi foe wan trowpatna di gi ensrefi dorodoro, e meki taki wan sma kan doe foeroe „ini a wroko foe Masra”, èn ten na ten, srefi moro leki san wan sma di no trow ben sa man doe. — 1 Korentesma 15:58.
Akwila nanga Priskila ben dini na ini difrenti gemeente. Neleki den, foeroe fajafaja kresten na ini a ten disi seti sani so, taki den ben man froisi go pe a nowtoe gi preikiman de moro bigi. Den so srefi e ondrofeni a prisiri nanga a satisfaksi di e kon te wan sma e si fa Kownoekondre afersi e gro èn te sma man kweki waran èn warti matifasi nanga kresten.
A toemoesi moi eksempre di Akwila nanga Priskila ben gi ini a tori foe kresten lobi, ben meki taki Paulus nanga trawan ben warderi den. Ma san de srefi moro prenspari na taki den ben kisi wan boen nen na Jehovah srefi. Den Boekoe foe bijbel e gi wi a djaranti: „Gado no de onregtfardiki, so taki a ben sa frigiti a wroko foe oenoe èn a lobi di oenoe ben sori gi a nen foe en, foe di oenoe dini den santawan èn e tan dini den.” — Hebrewsma 6:10.
Kande wi no abi na okasi foe gi wisrefi na a srefi fasi leki Akwila nanga Priskila ben doe, tokoe wi kan waka baka a toemoesi moi eksempre foe den. Wi sa kisi foeroe satisfaksi te wi e gi wi krakti nanga libi na santa diniwroko, èn noiti e frigiti „foe doe boen èn foe prati sani nanga trawan, bika den sortoe ofrandi dati e plisi Gado srefisrefi”. — Hebrewsma 13:15, 16.