Soema sa „kisi kibri”?
„Ibriwan sma di e kari a nen foe Jehovah, sa kisi froeloesoe.” — TORI FOE DEN APOSTEL 2:21.
1. Foe san ede a Pinksterfesa foe 33 G.T. ben de wan toemoesi prenspari dei na ini a historia foe grontapoe?
A PINKSTERFESA foe 33 G.T. ben de wan toemoesi prenspari dei na ini a historia foe grontapoe. Foe san ede? Foe di na a dei dati wan njoen nâsi ben gebore. Ini a bigin a no ben de so wan toemoesi bigi nâsi — soso 120 disipel foe Jesus di ben kon makandra na ini wan sodrokamra na Jerusalem. Ma na ini a ten disi, pe sma frigiti moro foeroe foe den nâsi di ben de na ini a ten dati, a nâsi di ben gebore na ini a sodrokamra dati, de nanga wi ete. A tori disi de toemoesi prenspari gi wi alamala, foe di disi na a nâsi di Gado poti foe de en kotoigi na fesi foe a libisma famiri.
2. Sortoe wondroe sani di ben feni presi ben de wan marki taki wan njoen nâsi ben gebore?
2 Di a njoen nâsi dati ben bigin de, dan prenspari sani ben pasa di ben meki den profeitiwortoe foe Joèl kon troe. Wi e leisi foe den tori disi na ini Tori foe den Apostel 2:2-4: „Wantronso wan babari ben kon foe hemel neleki di foe wan tranga winti di ben e wai, èn a ben foeroe a heri oso pe den ben sidon na ini. Èn den kon si tongo neleki di foe faja èn den tongo ben prati densrefi, èn na tapoe ibriwan foe den wán tongo ben go sidon, èn den alamala ben kon foeroe nanga santa jeje èn ben bigin taki na ini difrenti tongo, soleki fa a jeje ben meki den taki.” Na a fasi disi den 120 getrow man nanga oema dati ben tron wan jeje nâsi, den fosi memre foe san na apostel Paulus ben kari „na Israèl foe Gado” baka ten. — Galasiasma 6:16.
3. Sortoe profeititori foe Joèl ben kon troe na tapoe a Pinksterfesa foe 33 G.T.?
3 Ipi-ipi sma ben kon makandra foe ondrosoekoe san ben de a „tranga winti di ben e wai”, èn na apostel Petrus ben tjari kon na krin gi den, taki wan foe den profeititori foe Joèl ben kon troe. Sortoe profeititori? We, arki san a ben taki: „ ’Na ini den lasti dei’, na so Gado e taki, ’mi sa kanti afoe foe mi jeje na tapoe ibri sortoe skin, èn den manpikin foe oenoe èn den oemapikin foe oenoe sa taki profeititori èn den jonkoeman foe oenoe sa si fisjoen èn den grani man foe oenoe sa dren dren; èn srefi na tapoe den man-srafoe foe mi èn na tapoe den oema-srafoe foe mi, mi wani kanti afoe foe mi jeje na ini den dei dati, èn den sa taki profeititori. Èn mi sa gi wondroe na hemel na tapoesei èn marki na grontapoe na ondro, broedoe nanga faja nanga smoko; son sa kon doengroe èn moenkenki sa tron broedoe bifo a bigi èn barinen dei foe Jehovah doro. Èn ibriwan sma di e kari a nen foe Jehovah, sa kisi froeloesoe’ ” (Tori foe den Apostel 2:17-21). Den wortoe di Petrus ben taki, de foe feni na ini Joèl 2:28-32, èn a kontroe foe den ben wani taki dati a ten ben e kon na wan kaba gi a djoe nâsi. „A bigi èn barinen dei foe Jehovah”, wan ten foe aksi frantiwortoe foe Israèl di no ben de getrow, ben de krosibei. Ma soema ben o kisi froeloesoe, noso ben o lon komoto? Èn san disi ben prenki?
Toe kontroe foe profeititori
4, 5. Te wi e prakseri den sani di moesoe feni presi ete, sortoe rai Petrus ben gi, èn foe san ede a rai dati ben fiti srefi na baka den dei foe en?
4 Na ini den jari di ben kon baka 33 G.T., sani ben go boen nanga a jeje Israèl foe Gado, ma a no ben go boen nanga a nâsi Israèl na skinfasi. Na ini 66 G.T., Israèl na skinfasi ben de na ini wan feti nanga Rome. Na ini 70 G.T., dan pikinmoro Israèl no ben o bèsta moro èn Jerusalem nanga en tempel ben bron te na gron. Na a Pinksterfesa foe 33 G.T., Petrus ben gi moi rai di ben abi foe doe nanga a rampoe dati di ben de na pasi e kon. A ben teki den wortoe foe Joèl ete wan tron èn ben taki: „Ibriwan sma di e kari a nen foe Jehovah, sa kisi froeloesoe.” Ibri djoe ben moesoe teki wan persoonlijk bosroiti foe kari a nen foe Jehovah. Disi ben wani taki toe, dati den ben moesoe poti prakseri na tapoe a rai di Petrus ben gi moro fara: „Abi berow, èn meki ibriwan foe oenoe teki dopoe na ini a nen foe Jesus Krestes foe kisi pardon foe oen sondoe” (Tori foe den Apostel 2:38). Den arkiman foe Petrus ben moesoe erken Jesus leki a Mesias, di Israèl leki wan nâsi ben poti na wan sei.
5 Den profeitiwortoe dati foe Joèl ben abi bigi krakti na tapoe den safri-ati sma na ini a fosi jarihondro. Ma den abi wan moro bigi krakti srefi na ini a ten disi bika, soleki fa sani di e pasa na ini a di foe 20 jarihondro e sori, wan di foe toe kontroe foe a profeititori foe Joèl ben de. Kon meki wi si fa.
6. Fa a ben bigin kon na krin soema ben de na Israèl foe Gado di 1914 ben e doro?
6 Baka a dede foe den apostel, a takroe wiwiri foe a falsi krestendom ben gro tapoe na Israèl foe Gado. Ma na ini a ten foe a kaba, di ben bigin na ini 1914, ete wan tron a ben kon na krin soema na a nâsi disi na jejefasi. Ala den sani disi ben de wan kontroe foe Jesus en agersitori di ben taki foe a tarwe nanga a takroe wiwiri (Mateus 13:24-30, 36-43). Di 1914 ben kon moro krosibei, dan salfoe kresten ben bigin poti densrefi aparti foe a krestenhèit di no ben de getrow, èn sondro frede den ben kakafoetoe gi den falsi leri foe en èn ben e preiki taki a kaba foe „a fasti ten foe den nâsi” ben e kon (Lukas 21:24). Ma a fosi grontapoefeti, di ben bigin na ini 1914, ben tjari problema kon gi san den no ben sreka. Na ondro hebi druk foeroe foe den ben go doe sani safrisafri, èn son wan ben skeki. Te joe loekoe en boen, di 1918 doro, dan a preikiwroko foe den ben stòp.
7. (a) Sortoe srefi situwâsi leki di foe a Pinksterfesa 33 G.T. ben feni presi na ini 1919? (b) Bigin na ini 1919, sortoe bakapisi a ben abi na tapoe den foetoeboi foe Jehovah taki Gado en santa jeje ben kanti na tapoe den?
7 Ma dati no ben tan langa. Bigin na ini 1919, Jehovah ben bigin kanti en jeje kon na tapoe a pipel foe en na wan fasi di ben meki sma prakseri a Pinksterfesa foe 33 G.T. A no de foe taki, dati na ini 1919 no wan taki na ini tongo èn no wan wai foe tranga winti ben de. Wi e froestan foe den wortoe foe Paulus di skrifi na ini 1 Korentesma 13:8 taki a ten foe wondroe ben pasa someni langa kaba. Ma a jeje foe Gado ben de krin foe si na ini 1919 di, na a kongres na Cedar Point, Ohio, Amerkankondre, getrow kresten ben kisi krakti baka èn ben bigin nanga a wroko baka foe preiki a boen njoensoe foe a Kownoekondre. Na ini 1922, den ben go baka na Cedar Point, èn den ben kisi deki-ati foe den wortoe: „Preiki, preiki, preiki, a Kownoe nanga en kownoekondre.” Neleki san ben pasa na ini a fosi jarihondro, na so grontapoe ben moesoe si den bakapisi foe a kanti di a jeje foe Gado ben kanti kon na sma tapoe. Ibri kresten di ben gi ensrefi abra na Gado — mansma nanga oemasma, owroewan nanga jongoewan — ben bigin „taki profeititori”, dati wani taki, foe meki „den boen bigi sani di Gado doe” bekènti (Tori foe den Apostel 2:11). Neleki Petrus, den ben froemane den safri-ati sma: „Kisi froeloesoe komoto na mindri foe a kroektoe geslakti disi” (Tori foe den Apostel 2:40). Fa sma di ben gi jesi, ben kan doe dati? Foe di den e poti prakseri na tapoe den wortoe foe Joèl na ini Joèl 2:32: „Ibriwan sma di e kari a nen foe Jehovah, sa lon komoto boen.”
8. Fa sani ben go na fesi foe sensi 1919, gi na Israèl foe Gado?
8 Sensi den jari dati foe fositen, den afersi foe na Israèl foe Gado go na fesi. A poti foe wan seigelmarki na tapoe den salfoewan sori foe doro fara kaba, èn sensi den jari na baka 1930 wan bigi ipi safri-ati sma di abi a howpoe foe libi na grontapoe, kon sori densrefi (Openbaring 7:3, 9). Den alamala abi a firi taki a ten de toemoesi prenspari, foe di a di foe toe kontroe foe Joèl 2:28, 29 e sori taki wi de krosibei foe wan moro bigi dei foe Jehovah srefi di e gi sma frede, te seti foe sani foe relisi, politiek, nanga bisnis di de na heri grontapoe, sa kisi pori. Wi abi ala boen reide foe ’kari a nen foe Jehovah’ nanga ala froetrow taki a sa froeloesoe wi!
Fa wi e kari a nen foe Jehovah?
9. San na wan toe foe den sani di abi foe doe nanga a kari di wi moesoe kari a nen foe Jehovah?
9 San a wani taki foe kari a nen foe Jehovah? A kontekst foe Joèl 2:28, 29 e jepi wi foe piki na aksi dati. Foe eksempre, Jehovah no e arki ibriwan sma di e kari en. Nanga jepi foe wan tra profeiti, Jesaja, Jehovah ben taigi Israèl: „Te oenoe e bradi den mindri-anoe foe oenoe opo, mi e kibri mi ai gi oenoe. Awansi oenoe e begi foeroe, tokoe mi no e arki.” Foe san ede Jehovah ben weigri foe arki srefi na en eigi nâsi? Ensrefi e froeklari: „Oenoe eigi anoe kon foeroe nanga sma broedoe” (Jesaja 1:15). Jehovah no sa arki no wan sma di abi broedoe paiman noso di e doe sondoe. Dati meki Petrus ben taigi den djoe na a Pinksterfesa foe abi berow. Na ini a kontekst foe Joèl 2:28, 29, wi e si taki Joèl toe ben poti krakti na tapoe berow. Foe eksempre, na ini Joèl 2:12, 13, wi e leisi: „ ’Èn now so srefi,’ na so Jehovah taki, ’kon baka na mi, nanga oen heri ati, èn nanga faste èn nanga krei èn nanga sari krei. Èn priti oen ati na toe, èn no den krosi foe oenoe; èn kon baka na Jehovah, oen Gado, bika a abi boenfasi nanga sari-ati, a no e kisi atibron esi-esi èn a abi lobi boen-atifasi pasa marki.’ ” Bigin nanga 1919, salfoe kresten ben handri akroederi den wortoe disi. Den ben abi berow foe den sondoe foe den èn ben abi a fasti bosroiti taki noiti moro den ben o skeki noso go doe en safrisafri. Disi ben opo a pasi gi a jeje foe Gado foe kanti kon na den tapoe. Ibriwan sma di wani kari a nen foe Jehovah èn di wani taki A moesoe jere en, moesoe doe a srefi sani.
10. (a) San na troetroe berow? (b) Fa Jehovah e handri na tapoe troetroe berow?
10 Memre taki troe berow de moro leki foe taki nomo: „A e speiti mi.” Den Israèlsma ben abi a gwenti foe priti den krosi foe den foe sori o dipi den ben firi sani. Ma Jehovah e taki: „Priti oen ati na toe, èn no den krosi foe oenoe.” Troe berow e kon foe na ati, foe a dipi foe na inisei foe wi. A wani taki toe dati wi no e doe sondoe moro, neleki san wi e leisi na ini Jesaja 55:7: „Meki a godelowsoe man libi a pasi foe en; èn a man di e doe ogri, den prakseri foe en; èn meki a drai go baka na Jehovah.” A wani taki dati wi no moesoe wani si sondoe na ai, neleki fa Jesus no ben doe dati (Hebrewsma 1:9). Dan, wi e froetrow tapoe Jehovah taki a sa gi wi pardon tapoe a fondamenti foe a loesoe-ofrandi bika Jehovah abi „boenfasi nanga sari-ati, a no e kisi atibron esi-esi èn a abi lobi boen-atifasi pasa marki”. A sa teki na anbegi foe wi, wi siri-njanjan ofrandi nanga dringi-ofrandi na jejefasi. A sa arki te wi e kari en nen. — Joèl 2:14.
11. Sortoe presi a troe anbegi moesoe abi na ini wi libi?
11 Na ini a Bergitaki, Jesus ben gi wi wan tra sani foe hori na prakseri di a ben taki: „Foe dati ede, tan soekoe fosi a kownoekondre nanga en regtfardikifasi” (Mateus 6:33). Wi no moesoe si na anbegi foe wi na wan mi-no-ke fasi, wan sani di wi e doe leki wan plekti foe switi a konsensi foe wi. A dini di wi e dini Gado moesoe kon na a fosi presi na ini wi libi. So boen, nanga jepi foe Joèl, Jehovah e taki moro fara: „Blo wan toetoe na Sion . . . Tjari a pipel kon na wán. Santa wan konmakandra. Tjari den grani man kon na wán. Tjari den pikin-nengre nanga den wan di e soigi bobi kon na wán. Meki a trowmasra komoto na ini en inisei kamra, èn a trowmisi na ini en trowmisi-kamra” (Joèl 2:15, 16). A de wan gewoon sani, taki tra tori e teki a prakseri foe sma di trow paspas, èn taki den e prakseri densrefi nomo. Ma srefi gi den, a dini di den e dini Jehovah moesoe kon na a fosi presi. No wan sani de moro prenspari leki a kon di wi moesoe kon makandra foe dini a Gado foe wi, èn kari en nen.
12. Sortoe gro di kan de ete wi kan si na ini a raport foe a Memrefesa foe a jari di pasa?
12 Te wi e hori disi na prakseri, dan meki wi loekoe den nomroe di de foe si na ini a raport foe a dienstjari 1997 foe Jehovah Kotoigi. A jari di pasa, wi ben abi wan heimarki foe 5.599.931 Kownoekondre preikiman — troetroe wan bigi ipi prèiseman! A nomroe foe den fisitiman na a Memrefesa ben de 14.322.226 — pikinmoro aiti nanga afoe miljoen moro leki a nomroe foe preikiman. A nomroe dati e sori taki moro gro kan kon ete. Foeroe foe den aiti nanga afoe miljoen sma dati e studeri bijbel kaba nanga Jehovah Kotoigi leki sma di abi belangstelling noso leki pikin foe papa nanga mama di dopoe. Wan bigi nomroe sma ben go na wan konmakandra a fositron. A de di den ben de drape, ben gi Jehovah Kotoigi wan moi okasi foe kon sabi den moro boen èn foe aksi den efoe den ben wani kisi jepi foe go moro na fesi. Dan joe ben abi den sma di e kon na a Memrefesa ibri jari èn di e go na wan toe tra konmakandra kande, ma den no e go na fesi moro fara. A no de foe taki, dati wi e prisiri te den sma dati e kon makandra nanga wi. Ma wi e gi den tranga foe prakseri boen foe den profeitiwortoe foe Joèl èn loekoe san den moesoe doe moro fara foe de seiker taki Jehovah sa jere den te den e kari en nen.
13. Te wi e kari a nen foe Jehovah kaba, sortoe frantiwortoe wi abi dan gi tra sma?
13 Na apostel Paulus ben tjari ete wan tra sani kon na krin di abi foe doe nanga a kari di wan sma e kari a nen foe Gado. Na ini en brifi gi den Romesma, a ben kari den profeitiwortoe foe Joèl: „Ibriwan sma di e kari a nen foe Jehovah, sa kisi froeloesoe.” Dan a ben taki: „Fa den sa kari en efoe den no e bribi na ini en? Ma fa den sa bribi na ini en efoe den no jere foe en? Ma fa den sa jere sondro foe wan sma e preiki?” (Romesma 10:13, 14). Ija, foeroe tra sma di te nanga now ete no kon sabi Jehovah, moesoe kari en nen. Den sma di sabi Jehovah kaba, abi a frantiwortoe no wawan foe preiki, ma foe go so srefi na sma èn gi den a jepi dati.
Wan paradijs na jejefasi
14, 15. Sortoe blesi di gersi di foe wan paradijs a pipel foe Jehovah abi foe di den e kari en nen na wan fasi di e plisi en?
14 Dati na a fasi fa den salfoewan nanga den tra skapoe e si sani, èn a bakapisi de taki Jehovah e blesi den. „Jehovah sa de nanga faja gi a kondre foe en èn a sa sori sari-ati gi a pipel foe en” (Joèl 2:18). Na ini 1919, Jehovah ben sori faja nanga sari-ati gi a pipel foe en di a ben meki den kon boen baka èn ben tjari den kon na ini en kontren foe jeje aktiviteit. Disi de troetroe wan paradijs na jejefasi, foe san Joèl ben taki na wan boen fasi nanga den wortoe disi: „No frede, o gron. Prisiri èn breiti; bika Jehovah sa doe troetroe wan bigi sani na ini san A e doe. No frede, oen meti foe na opo veld, bika den weigron foe a gran sabana sa kon groen troetroe. Bika a bon sa gi en froktoe troetroe. A figabon nanga a droifibon moesoe gi a fanowdoe krakti foe den. Èn oen manpikin foe Sion, prisiri èn breiti na ini Jehovah, oen Gado; bika foe troe a sa gi oenoe a herfst alen na a joisti marki, èn sa meki wan sibiboesi saka kon na tapoe oenoe, herfst alen nanga lente alen, neleki na ini a bigin. Èn den gron foe masi siri-njanjan moesoe kon foeroe nanga siri-njanjan di kon krin, èn den win-persbaki moesoe kon foeroe pasa marki nanga njoen win nanga oli.” — Joèl 2:21-24.
15 Dati na troetroe wan moi sani foe si! Den dri moro prenspari sani foe tan na libi na Israèl — siri-njanjan, olijf oli, nanga win — makandra nanga ipi meti. Na ini wi ten, den profeitiwortoe dati e kon troe na jejefasi foe troe. Jehovah e gi wi ala jeje njanjan di wi abi fanowdoe. Wi no e prisiri nanga den sani dati di Gado e gi pasa marki? Troetroe, soleki fa Maleaki ben taki na fesi, dan a Gado foe wi ’opo den sroisi foe hemel, kanti wan blesi kon na oenoe tapoe te leki no wan sani no e mankeri moro’. — Maleaki 3:10.
A kaba foe wan seti foe sani
16. (a) San a kanti di Jehovah e kanti en jeje wani taki gi a ten foe wi? (b) Fa a tamara sa tan?
16 Joèl e taki profeititori foe a kanti di Jehovah ben kanti en jeje na tapoe sma, na baka di a ben taki na fesi foe wan paradijs situwâsi di a pipel foe Gado ben o de na ini. Di Petrus ben taki a profeititori baka na a Pinksterfesa, dan a ben taki dati disi ben kon troe „na ini den lasti dei” (Tori foe den Apostel 2:17). A kanti di a jeje foe Gado ben kanti poti na tapoe sma na ini a ten dati, ben wani taki dati den lasti dei ben bigin gi a djoe seti foe sani. A kanti di a jeje foe Gado ben kanti poti na tapoe na Israèl foe Gado na ini a di foe 20 jarihondro wani taki dati wi e libi na ini den lasti dei foe a seti foe sani na heri grontapoe. Te wi e hori disi na prakseri, dan san a tamara e tjari kon gi wi? A profeititori foe Joèl e taigi wi moro fara: „Mi sa gi wondroe marki na hemel èn na grontapoe, broedoe nanga faja nanga smoko di e opo go na loktoe. Srefi son sa kenki kon tron doengroe, èn a moen sa tron broedoe, bifo a bigi èn frede dei foe Jehovah e kon.” — Joèl 2:30, 31.
17, 18. (a) Sortoe dei foe Jehovah di e gi frede ben kon na tapoe Jerusalem? (b) Sortoe sani a seikerfasi foe a dei foe Jehovah di e gi frede na ini a ten di e kon, e boeweigi wi foe doe?
17 Na ini 66 G.T., den profeitiwortoe disi ben bigin kon troe na ini Juda di sani ben pasa dorodoro go na a heimarki foe Jehovah en dei di ben gi frede na ini 70 G.T. Fa a ben de wan toemoesi frede sani na ini a ten dati foe de na mindri den sma di no ben hei a nen foe Jehovah! Na ini a ten disi, sani di e frede sma na a srefi fasi de na wi fesi e kon, te Jehovah sa pori a heri seti foe sani disi na grontapoe. Ma tokoe sma kan lon komoto. A profeititori e taki moro fara: „A moesoe pasa, taki ibriwan sma di e kari a nen foe Jehovah, sa kisi kibri; bika na tapoe a bergi Sion èn na Jerusalem, sma di lowe sa de, neleki fa Jehovah taki, èn na mindri den sma di ben tan na libi, di Jehovah e kari” (Joèl 2:32). Jehovah Kotoigi de troetroe nanga tangi taki den sabi a nen foe Jehovah, èn den abi a tranga froetrow taki a sa froeloesoe den te den e kari en.
18 Ma san sa pasa te a bigi èn barinen dei foe Jehovah sa naki a grontapoe disi nanga ala en krakti? Wi sa taki foe dati na ini a lasti studie-artikel.
Joe kan memre disi ete?
◻ O ten Jehovah ben kanti en jeje a fositron na tapoe en pipel?
◻ San na wan toe foe den sani di abi foe doe nanga a kari di wi moesoe kari a nen foe Jehovah?
◻ O ten a bigi èn barinen dei foe Jehovah ben kon na tapoe na Israèl na skinfasi?
◻ Fa Jehovah e blesi den sma di e kari en nen na ini a ten disi?
[Prenki na tapoe bladzijde 15]
Wan njoen nâsi ben gebore na tapoe a Pinksterfesa foe 33 G.T.
[Prenki na tapoe bladzijde 17]
Froekoe na ini a jarihondro disi, Jehovah ben kanti en jeje baka na tapoe en pipel, leki wan kontroe foe Joèl 2:28, 29
[Prenki na tapoe bladzijde 18]
Sma moesoe kisi jepi foe kari a nen foe Jehovah