Ten Nanga Têgo Ten—San Wi Sabi Trutru fu Den?
„A GERSI taki ten na wan fu den moro dangra sani di a libisma famiri ondrofeni”, wan encyclopedie e taki. Iya, pikinmoro a no man srefisrefi fu taki na wan makriki fasi san na ten. Wi kan taki dati ten „e pasa” „e gowe” „e lon” èn srefi taki wisrefi de na ini „ten di e gowe doronomo”. Ma wi no sabi trutru fu san wi e taki.
Sma e taki dati ten na a „pisi ten na mindri tu sani di feni presi”. Toku a gersi leki den sani di wi e ondrofeni e taigi wi taki ten de aparti fu den sani di e feni presi; a sori taki ten e go doro awansi wan sani e pasa noso no e pasa. Wan filosofiaman e taki dati ten, te yu luku en bun, na wan sani di no de, ma na wan sani di sma e denki nomo. ¿A kan taki a sani di den furu ondrofeni fu wi bow lontu en, na wan sani di wi e denki nomo?
A Fasi fa Bijbel E Si Ten
Bijbel no e taki san na ten, èn disi e sori kaba taki kande a de wan tori di libisma no man frustan krinkrin nanga den frustan. A de leki a firmamenti fu na universum di wi e feni muilek fu frustan tu. A sori leki ten na wan fu den sani di Gado wawan kan frustan dorodoro, bika en wawan de „fu ten di no skotu te ten di no skotu”.—Psalm 90:2.
Ala di Bijbel no e taki san na ten, toku a e taki fu ten leki wan trutru sani. Fu sori taki dati de so, Bijbel e taigi wi taki Gado ben kria den „leti na hemel” — a son, mun nanga den stari — leki sani di e marki a ten, fu „dini leki marki fu den pisi ten èn fu den dei èn fu den yari”. Furu sani di ben feni presi èn di skrifi na ini Bijbel, poti steifi na ini ten di e gowe doronomo (Genesis 1:14; 5:3-32; 7:11, 12; 11:10-32; Exodus 12:40, 41). Bijbel e taki so srefi fu ten leki wan sani di wi musu gebroiki na wan koni fasi fu man kisi a blesi fu Gado fu têgo — a fruwakti fu libi fu têgo.—Efeisesma 5:15, 16.
Têgo Libi—¿A De Wan Sani Di Makriki fu Frustan?
Fu di a kan bruya wan sma kaba di e pruberi fu kon sabi san na ten trutru, meki gi furu sma na idea fu têgo libi noso fu libi fu têgo, de wan sani di e bruya den srefisrefi. Wán reide gi a sani disi de kande taki den ondrofeni di wi abi nanga ten, ala ten abi fu du nanga a cyclus fu geborte, gro kon bigi, kon owru, nanga dede. So bun, wi e si a fasi fa ten e lon, a srefi leki na owru di sma e kon owru. Gi furu sma, fu prakseri a sani na wan tra fasi, ben sa gersi leki den no e agri nanga a trutru idea fu ten. ’¿Fu san ede libisma musu de tra fasi leki tra libi kriaturu ini a tori fu a owru di wan sma e kon owru?’, den kan aksi.
San sma e frigiti furutron na a fasi disi fa den e redeneri, na taki libisma de tra fasi kaba tapu furu kontren, fu den tra kriaturu. Fu eksempre, meti no abi a koni di libisma abi. Awansi san den e taki fu a tori, toku meti no man du tra sani boiti san a koni di poti na ini den, e pusu den fu du. Den no abi a koni noso na eigifasi fu sori a lobi nanga a warderi di libisma abi. ¿Efu libisma ben kisi so furu fu den eigifasi nanga den koni disi di e meki a libi abi moro warti, dan fu san ede a no man taki den e kisi moro ten so srefi te a abi fu du nanga a libi srefi?
¿Na a tra sei, a no wan freimde sani taki bon, di no man denki, e libi son tron dusundusun yari, ala di libisma di abi koni kan libi soso 70 te go miti 80 yari moro furu? ¿A no de wan sani di e gersi kontrari ensrefi, taki sekrepatu di no abi koni fu du sani, kan libi moro leki 200 yari, ala di libisma di lai nanga den eigifasi disi, e libi moro mendri leki afu fu a ten disi?
Ala di libisma no man frustan ten nanga têgo ten dorodoro, toku a pramisi fu têgo libi de wan howpu ete di abi wan tumusi bun fondamenti na ini Bijbel. Na ini Bijbel, den wortu „têgo libi” e kon pikinmoro 40 leisi. ¿Ma efu a prakseri fu Gado na taki libisma musu libi fu têgo, dan fu san ede dati no pasa ete? Wi sa luku na aksi disi na ini a tra artikel di e kon.