Dini Nanga a Waktiman
„Na tapu a waktitoren, o Yehovah, mi e tanapu doronomo na deiten, èn na mi wakti-oso mi e teki presi ala neti.”—YESAYA 21:8.
1. Fu sortu bigi pramisi Yehovah srefi de wan kotoigi?
YEHOVAH na a Gran Sma di abi wan Prakseri. Na engel di ben meki opruru èn di ben tron Satan Didibri no man du noti fu gens a bigi prakseri di Gado abi fu santa En eigi nen èn fu poti wan glori Kownukondre tirimakti di sa tiri wan paradijs grontapu (Mateus 6:9, 10). A libisma famiri sa kisi blesi trutru na ondro a tirimakti dati. Gado „seiker sa swari dede fu têgo, èn a Soeverein Masra Yehovah trutru sa figi den watra-ai puru fu ala den fesi”. A koloku libisma famiri di sa de na ini wánfasi sa feni vrede èn sani sa waka bun nanga den fu têgo (Yesaya 25:8; 65:17-25). ¡Na Yehovah srefi gi kotoigi fu den bigi pramisi disi!
2. Sortu libisma Yehovah ben bigin gebroiki leki kotoigi?
2 Ma a Gran Kriaman abi libisma tu leki en kotoigi. Na ini a ten bifo den Kresten „wan bigi wolku kotoigi”, di ben bigin nanga Abel, ben lon a streilon fu horidoro, èn nofotron den ben du dati ala di kefalek furu sani ben gens den. Den kefalek moi eksempre fu den e gi den loyaal Kresten na ini a ten disi deki-ati. Krestes Yesus na a moro bun eksempre leki wan kotoigi di abi deki-ati (Hebrewsma 11:1–12:2). Fu eksempre, prakseri a lasti kotoigi di a ben gi na fesi Pontius Pilatus. Yesus ben fruklari: „Na fu a sani disi ede mi gebore, èn na fu a sani disi ede mi kon na grontapu, so taki mi ben sa musu gi kotoigi fu a waarheid” (Yohanes 18:37). Fu 33 G.T. te na a yari 2000 G.T. disi, fayafaya Kresten waka na baka na eksempre fu Yesus èn den tan go doro fu gi kotoigi, èn nanga deki-ati den meki „den bun bigi sani di Gado du” bekènti.—Tori fu den Apostel 2:11.
Sekte fu Babilon
3. Fa Satan gens a kotoigi di ben gi fu Yehovah èn fu a wani fu En?
3 Na ini den furu dusun yari di pasa, a bigi Gensman, Satan Didibri, pruberi na wan ogri-ati fasi fu pori a kotoigi di den kotoigi fu Gado ben gi. Leki „a tata fu lei”, a „bigi draak [disi] . . . , a fosi sneki”, ben „e kori heri grontapu pe sma e libi”. A ben de fayafaya na ini en feti teige den sma di „e hori den komando fu Gado”, spesrutu na ini den lasti dei disi.—Yohanes 8:44; Openbaring 12:9, 17.
4. Fa Babilon a Bigiwan ben bigin?
4 So wan 4000 yari pasa kaba, na baka a Frudu na ini den dei fu Noa, Satan ben gi Nimrod, „wan makti ontiman teige Yehovah”, deki-ati fu meki opruru (Genesis 10:9, 10). A moro bigi foto fu Nimrod, Babilon (Babel) ben tron a mamapresi fu relisi di abi fu du nanga ogri yeye. Di Yehovah ben bruya a tongo di den sma di ben bow a toren fu Babel ben taki, dan den sma ben panya go na heri grontapu, èn den ben tyari den falsi relisi go nanga den. Na so fasi Babilon ben tron a rutu fu wan grontapumakti fu falsi relisi, di nen Babilon a Bigiwan na ini a buku Openbaring. A buku dati e taki na fesi fu a takru krutu di o kon na tapu na owruten relisi sistema disi.—Openbaring 17:5; 18:21.
Wan Nâsi fu Kotoigi
5. Sortu nâsi Yehovah ben orga fu tron en kotoigi, ma fu san ede a ben gi pasi meki a nâsi go na ini katibo?
5 So wan 500 yari na baka a ten fu Nimrod, Yehovah ben orga den bakapikin fu a getrow man Abraham kon tron a nâsi Israèl, fu dini leki En kotoigi na grontapu (Yesaya 43:10, 12). Furu sma na ini a nâsi dati ben dini Yehovah na wan loyaal fasi. Ma na ini den furu yarihondro, den falsi bribi fu den birti nâsi ben pori Israèl, èn a frubontu pipel fu Yehovah ben drai den baka gi en fu go anbegi falsi gado. Fu dati ede, na ini 607 b.G.T., den legre fu Babilon, na ondro a tiri fu Nebukadnesar, ben pori Yerusalem nanga en tempel èn ben tyari moro furu fu den Dyu go na ini katibo na Babilon.
6. Sortu bun nyunsu a profeiti waktiman fu Yehovah ben meki bekènti, èn o ten dati ben kon tru?
6 ¡Dati ben de wan bigi wini gi falsi relisi! Ma a makti fu Babilon na den tapu ben de gi wan syatu pisi ten. So wan 200 yari bifo a sani dati pasa, Yehovah ben komanderi: „Go, poti wan waktiman, so taki a kan fruteri soifri san a e si.” Sortu nyunsu a waktiman disi ben musu meki bekènti? „¡A fadon! ¡Babilon fadon, èn ala den popki fu den kruktugado fu en di kerfu, a broko den na gron!” (Yesaya 21:6, 9) Na so a ben pasa tu na ini 539 b.G.T., taki a profeiti fruklari ben kon tru. A makti Babilon ben fadon, èn heri esi a frubontu pipel fu Gado ben man drai go baka na den eigi kondre.
7. (a) San den Dyu ben leri fu a strafu di Yehovah ben gi den? (b) Na ini sortu trapu den Dyu ben fadon, baka di den ben komoto na katibo, èn nanga sortu bakapisi?
7 Den Dyu di ben drai go baka ben leri nofo, fu gowe libi na anbegi fu kruktugado èn den relisi di e du afkodrei. Ma baka wan tu yari, den ben fadon na ini tra trapu. A Griki filosofia ben kisi wan tu fu den. Trawan ben poti moro prakseri na den gwenti fu libisma, na presi na Gado Wortu. Èn a lobi di trawan ben abi gi a kondre fu den, ben kori den (Markus 7:13; Tori fu den Apostel 5:37). Na a ten di Yesus gebore, a nâsi ben drai den baka agen gi a soifri anbegi. Ala di wan tu Dyu ben gi yesi na a bun nyunsu di Yesus ben meki bekènti, toku a nâsi srefi ben trowe Yesus èn fu dati ede Gado ben trowe den tu (Yohanes 1:9-12; Tori fu den Apostel 2:36). Israèl no ben de a kotoigi fu Gado moro, èn na ini a yari 70 G.T., Yerusalem nanga en tempel ben kisi pori baka, èn disi leisi na den legre fu Rome ben du en.—Mateus 21:43.
8. Suma ben tron a kotoigi fu Yehovah, èn fu san ede a warskow fu Paulus fu a kotoigi disi ben de na a reti ten?
8 Disiten, wan Kresten „Israèl fu Gado” ben opo, èn disi ben dini now leki a kotoigi fu Gado gi den nâsi (Galasiasma 6:16). Heri esi, Satan ben meki plan fu pori a nyun nâsi disi na yeye fasi. Na a kaba fu a fosi yarihondro, den denki fu den sekte ben de fu si na ini den gemeente (Openbaring 2:6, 14, 20). A warskow fu Paulus ben kon na a reti ten: „Luku bun: kande wan sma de, di sa tyari unu gowe leki wan sani di a kisi nanga yepi fu filosofia nanga bedrigifasi di de wan soso sani, akruderi den gwenti fu libisma, akruderi den fondamenti sani fu grontapu èn no akruderi Krestes.”—Kolosesma 2:8.
9. San na den sani di ben meki Krestenhèit ben kon de, soleki fa Paulus ben warskow?
9 Te fu kaba, a Griki filosofia, den relisi denki fu Babilon, èn baka ten den libisma „koni” soleki a leri fu na evolutie èn a krutu di sma e krutu Bijbel finifini, ben pori a relisi fu furu sma di ben taki dati den na Kresten. A ben de leki fa Paulus ben taki na fesi: „Mi sabi taki baka te mi gowe, dan wolfu di e kwinsi sma sa boro kon na un mindri èn den no sa handri na ipi na wan safufasi, èn fu un eigi mindri man sa opo tanapu di e taki kruktu sani fu hari den disipel kon na den baka” (Tori fu den Apostel 20:29, 30). Na so Krestenhèit ben kon de, leki bakapisi fu a fadon di sma ben fadon komoto na bribi.
10. Sortu sani di ben pasa ben meki a ben kon de fu si taki a no ala sma ben du den kruktu anbegi fu Krestenhèit?
10 Den sma di ben de loyaal trutru na a soifri anbegi, ben musu „feti wan tranga feti gi a bribi di den santawan ben kisi fu ala ten” (Yudas 3). ¿A kotoigi fu a soifri anbegi èn fu Yehovah no ben o de srefisrefi moro na grontapu? Nôno. Di a ten ben e doro fu pori na opruruman Satan nanga ala den sani di a ben du, dan a ben de krin fu si taki a no ala sma ben du a falsi anbegi di ben e du na ini Krestenhèit. Na ini a lasti pisi fu a di fu 19 yarihondro, na ini Pittsburgh, Pennsylvania, Amerkankondre, wan grupu seryusu Bijbel studenti ben orga densrefi èn den ben tron a bigin fu den disiten kotoigi fu Gado. Den Kresten disi ben poti prakseri na a buweisi di Bijbel e gi taki a kaba fu a disiten grontapu sistema ben de krosibei. Soleki fa Bijbel profeititori e sori, dan a „kaba” fu a grontapu disi ben bigin na ini 1914 èn a ben bigin nanga a fosi grontapu feti (Mateus 24:3, 7). Tranga buweisi de taki Yesus ben fringi Satan nanga en legre fu ogri yeye komoto na hemel na baka a yari dati. A di fu 20 yarihondro di ben lai nanga problema gi krinkrin buweisi fu den sani di Satan e du èn fu a kefalek aparti kontru fu a marki fu Yesus en denoya leki kownu na ini Kownukondre makti na hemel.—Mateus, kapitel 24 nanga 25; Markus, kapitel 13; Lukas, kapitel 21; Openbaring 12:10, 12.
11. San Satan ben pruberi fu du, ma fa a du kon taki a no ben man du san a ben pruberi?
11 Na ini yuni 1918, Satan ben pruberi nanga bigi atibron fu figi den Bijbel studenti dati puru, di na a ten dati ben e preiki na ini difrenti kondre. A ben pruberi tu fu broko a korporâsi di de akruderi wet, a Watch Tower Bible and Tract Society. Fesiman fu a Genootschap di ben abi furu frantwortu ben poti na ini strafu-oso, fu di sma ben lei gi den taki den ben gi sma deki-ati fu opo densrefi teige den tirimakti, soleki fa sma ben lei gi Yesus na ini a fosi yarihondro (Lukas 23:2). Ma na ini 1919, den fesiman disi ben kon fri, èn dati ben meki den man go doro nanga a diniwroko fu den. Baka ten a nen fu den fesiman disi ben krin dorodoro.
Wan „Waktiman” E Hori Wakti Finifini
12. Suma na ini a ten disi na a waktiman grupu fu Yehovah, èn sortu denki den ben abi?
12 Fu dati ede, di „a ten fu a kaba” ben bigin, Yehovah ben abi wan waktiman baka na grontapu, di ben e warskow sma fu sani di abi fu du nanga a kontru fu den prakseri fu En (Danièl 12:4; 2 Timoteus 3:1). Te leki tide, a waktiman grupu dati — salfu Kresten, na Israèl fu Gado — handri na a fasi fa Yesaya ben taki fu a profeiti waktiman disi: „A ben poti prakseri bun èn nanga wan krin ai fu si sani finifini. Èn baka dati a ben bari tranga leki wan lew: ’Na tapu a waktitoren, o Yehovah, mi e tanapu doronomo na deiten, èn na mi wakti-oso mi e teki presi ala neti’” (Yesaya 21:7, 8). ¡Disi na wan waktiman di e du en wroko seryusu!
13. (a) Sortu boskopu a waktiman fu Yehovah ben meki bekènti? (b) Fa wi kan taki dati Babilon a Bigiwan fadon?
13 San a waktiman disi ben si? Ete wan leisi a waktiman fu Yehovah, en grupu di e gi kotoigi, ben meki bekènti: „¡A fadon! ¡Babilon fadon, èn ala den popki fu den kruktugado fu en di kerfu, a [Yehovah] broko den na gron!” (Yesaya 21:9) Disi leisi, baka a Fosi Grontapufeti, a de Babilon a Bigiwan, a grontapumakti fu falsi relisi, di fadon komoto na en hei posisi fu makti (Yeremia 50:1-3; Openbaring 14:8). ¡Dati no e fruwondru wi! A Bigi Orloku, soleki fa den ben kari en na a ten dati, ben bigin na ini Krestenhèit, pe den kerki tiriman fu ala tu sei ben sutu faya gi a feti, fu di den ben gi den moro bun yonguman fu den a deki-ati fu go na ini na orloku. ¡Dati ben de wan bigi syen! Na ini 1919, Babilon a Bigiwan no ben man tapu den Bijbel Ondrosukuman, soleki fa sma ben sabi Yehovah Kotoigi na a ten dati, fu no de inaktief moro èn fu bigin nanga wan kotoigiwroko na heri grontapu, di e go doro te now ete (Mateus 24:14). Dati ben sori taki Babilon a Bigiwan ben fadon, neleki fa a fri di Israèl ben kon fri na ini a di fu siksi yarihondro b.G.T. ben sori taki na owruten Babilon ben fadon.
14. Sortu tijdschrift a waktiman grupu fu Yehovah gebroiki moro furu, èn fa Yehovah blesi a gebroiki di den ben gebroiki a tijdschrift?
14 A waktiman grupu du en wroko ala ten nanga faya èn nanga wan tranga angri fu du san bun. Na ini yuli 1879, den Bijbel Ondrosukuman ben bigin tyari a tijdschrift disi kon na doro, èn na a ten dati sma ben sabi en leki Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence. Ibri eksemplaar fu 1879 te go miti 15 december 1938, ben abi den wortu disi na a fesisei kafti: „’Waktiman, Fa A De Nanga a Neti?’—Yesaya 21:11.”a Na wan getrow fasi, A Waktitoren hori wakti 120 yari kaba, e luku den sani di e pasa na grontapu èn san den wani taki na profeiti fasi (2 Timoteus 3:1-5, 13). A waktiman grupu fu Gado nanga den „tra skapu” fu en, gebroiki a tijdschrift disi fayafaya fu meki libisma sabi taki a no de langa moro taki Krestes Kownukondre sa regtfardiki Yehovah en soevereiniteit (Yohanes 10:16). ¿Yehovah blesi A Waktitoren tijdschrift disi di de wan kotoigi? We, sensi den bigin nanga den fosi 6000 eksemplaar na ini 1879, dan moro leki 22.000.000 eksemplaar fu A Waktitoren e prati now na heri grontapu na ini 132 tongo — 121 fu den disi e tyari na a srefi ten kon na doro. ¡A e fiti trutru taki a relisi tijdschrift di prati moro leki ala tra relisi tijdschrift na heri grontapu, musu de a wan di e hei a nen fu a tru Gado, Yehovah!
Moro Nanga Moro Den Kon Krin
15. Sortu sani ben kon krin moro nanga moro srefi bifo 1914?
15 So wan 40 yari te na ten di a hemel tiri fu Krestes ben bigin na ini 1914, den Bijbel Ondrosukuman ben kon fri fu furu leri fu Krestenhèit di no de fu feni na ini Bijbel, soleki a dopu di beibi e dopu, a dede di a libisma sili no man dede, vagevuur, a pina di sma e pina na ini wan faya hel, èn wan Dri-wánfasi Gado. Ma moro ten ben de fanowdu fu puru ala den takru idea. Fu eksempre, na ini den yari na baka 1920, furu Bijbel Ondrosukuman ben weri wan pina di ben abi wan kroisi nanga wan kroon na tapu, èn den ben hori Kresneti èn tra heiden fesa. Ma fu meki na anbegi de soifri, dan den ben musu puru ibri sani di abi fu du nanga na anbegi fu kruktugado. Gado Wortu, a Santa Bijbel, musu de a wan-enkri fondamenti fu a Kresten bribi èn fu a Kresten libi (Yesaya 8:19, 20; Romesma 15:4). A fowtu fu poti moro sani na ini Gado Wortu noso fu puru wan sani fu en.—Deuteronomium 4:2; Openbaring 22:18, 19.
16, 17. (a) Sortu falsi idea a waktiman grupu ben bribi someni tenti yari? (b) San na a yoisti fruklari fu na „altari” nanga a „pilari” na ini „Egipti”?
16 Wan eksempre sa sori o prenspari a gronprakseri disi de. Na ini 1886 di C. T. Russell ben tyari wan buku kon na doro di ben kon nen Het Goddelijk Plan der Eeuwen, dan a buku disi ben abi wan schema di ben sori taki den yarihondro fu libisma abi fu du nanga a Bigi Piramide fu Egipti. Den ben prakseri taki a monumenti disi fu Farao Khufu ben de a pilari di Yesaya 19:19, 20 ben taki fu en: „Na a dei dati a sa kon na krin taki wan altari fu Yehovah de na ini a mindri fu a kondre Egipti, èn wan pilari gi Yehovah na a grens fu en. Èn a musu kon na krin taki a de leki wan marki èn leki wan kotoigi gi Yehovah fu den legre na ini a kondre Egipti.” San a piramide ben kan abi fu du nanga Bijbel? We, leki wan eksempre, den ben prakseri taki a langa fu wan tu gadri na ini a Bigi Piramide ben sori o ten a „bigi banawtu” fu Mateus 24:21 ben o bigin, soleki fa den ben frustan en na a ten dati. ¡Wan tu Bijbel Ondrosukuman ben meki furu muiti fu marki den difrenti pisi fu a piramide fu kon sabi o ten den ben o go na hemel!
17 Someni tenti yari den ben si a sokari ’Bijbel fu Ston’ disi leki wan prenspari sani, te leki a Watchtower fu 15 november nanga 1 december 1928 ben tyari kon na krin taki Yehovah no abi no wan ston monumenti fanowdu di den heiden farao ben bow èn di abi ogri yeye marki fu astrologie, fu buweisi a kotoigi di gi na ini Bijbel. Na presi fu dati, a sori leki a profeititori fu Yesaya ben wani taki wan sani na yeye fasi. Soleki fa a de na ini Openbaring 11:8, dan „Egipti” na wan prenki fu a grontapu fu Satan. Na „altari gi Yehovah” e memre wi na den bun òfer di den salfu Kresten e tyari leki sma di e libi wan pisi ten nomo na ini a grontapu disi (Romesma 12:1; Hebrewsma 13:15, 16). A pilari „na a grens” fu Egipti e sori go na a gemeente fu salfu Kresten, di de „wan pilari nanga wan yepi fu waarheid” èn di e tanapu leki wan kotoigi na ini „Egipti”, a grontapu di den o gowe libi.—1 Timoteus 3:15.
18. (a) Fa Yehovah tan fruklari sani gi seryusu Bijbel Ondrosukuman? (b) Efu wan Kresten feni taki a muilek fu frustan wan Bijbel fruklari, dan san na wan koni denki di a musu abi?
18 Ala di den yari e pasa gowe, Yehovah e tan tyari a waarheid kon moro na krin gi wi, èn a e meki wi kon frustan en profeiti wortu moro krin tu (Odo 4:18). Na ini den yari di no pasa so langa ete, wan tu fu wi ben kisi deki-ati fu luku baka nanga moro inzicht na a geslakti di no sa pasa gowe bifo a kaba kon, na agersitori fu den skapu nanga den bokoboko, a tegu sani èn o ten a sa tanapu na ini wan santa presi, a nyun frubontu, a transfiguratie, nanga a tempel fisyun fu a buku Esekièl. A kan muilek sontron fu frustan den sortu nyun fruklari disi, ma baka wan pisi ten wi e kon frustan fu san ede den gi. Efu wan Kresten no e frustan wan nyun fruklari fu wan tekst krinkrin, dan a bun te a e taki den wortu fu a profeiti Mika: „Mi sa sori taki mi e tan wakti a Gado fu mi frulusu.”—Mika 7:7.
19. Fa a salfu fikapisi nanga den tra skapu di de kompe fu den, sori taki den abi deki-ati leki wan lew na ini den lasti dei disi?
19 Prakseri baka taki a waktiman „ben bari tranga leki wan lew: ’Na tapu a waktitoren, o Yehovah, mi e tanapu doronomo na deiten, èn na mi wakti-oso mi e teki presi ala neti’” (Yesaya 21:8). A salfu fikapisi sori taki den abi deki-ati leki wan lew di den ben puru a bere fu falsi relisi kon na doro èn di den ben sori sma a pasi di e gi frulusu (Openbaring 18:2-5). Leki „a getrow èn koni srafu” den sorgu gi Bijbel, tijdschrift, nanga tra publikâsi na ini kefalek furu tongo — „nyanyan na a reti ten” (Mateus 24:45). Den teki fesi fu tyari a „bigi ipi . . . di komoto na ala nâsi nanga lo nanga pipel nanga tongo” kon na wan. A bigi ipi tu kon krin nanga a brudu fu Yesus di e frulusu sma èn den e sori taki den abi deki-ati leki wan lew, fu du „santa diniwroko gi [Gado] dei nanga neti” (Openbaring 7:9, 14, 15). San a pikin grupu fu salfu Kotoigi fu Yehovah di de na libi ete nanga den kompe fu den, a bigi ipi, du na ini a yari di pasa? Wi tra artikel sa taki fu dati.
[Futuwortu]
a Fu sensi 1 yanuari 1939, disi ben kenki kon tron: „’Den sa sabi taki mi na Yehovah.’—Esekièl 35:15.”
¿Yu E Memre Disi Ete?
• Sortu kotoigi Yehovah gebroiki na ini den yari di pasa?
• Pe Babilon a Bigiwan bigin?
• Fu san ede Yehovah ben gi pasi meki Yerusalem, a mamafoto fu en nâsi di ben de kotoigi, ben kisi pori na ini 607 b.G.T.?, èn na ini 70 G.T.?
• Sortu yeye a waktiman grupu fu Yehovah èn den kompe fu den sori?
[Prenki na tapu bladzijde 7]
„Na tapu a waktitoren, o Yehovah, mi e tanapu doronomo”
[Prenki na tapu bladzijde 10]
A waktiman grupu fu Yehovah e du den wroko fu den seryusu