’Mi e tanapoe tapoe na wachttoren’
„Morofara a ben bari leki wan lew: ’Tapoe na wachttoren, o Jehovah, mi e tanapoe alaten nomo na déten, èn tapoe mi wakti post mi ben poti misrefi ala neti.’” — JESAJA 21:8.
1, 2. (a) San Charles T. Russell ben poti leki marki na en fesi? (b) Fa bijbel lektuur ben sa jepi foe meki na marki disi kon troe?
WAN 21-jari jongoeman di e frede Gado èn di ben libi ini na noord-oostoe pisi foe den Verenigde Staten foe Amerkankondre, ben abi wan wroko foe en heri libi langa. A ben poti leki a marki foe en libi foe poeroe na bere foe falsi kerkileri di ben de ini en ten, spesroetoe na leri foe na tego pina èn na prédestinatie, kon a doro. Ooktoe a ben wani opo tanapoe feti gi na waarheid di ben abi foe doe nanga a ferloesoe-ofrandi èn na marki èn na fasi foe a kon-baka foe Kristus. Fa a ben sa doe ala disi? Foedi a ben o meki a leti foe na Wortoe foe Gado na bijbel, skijn tapoe kerki overtoigi. — Psalm 43:3; 119:105.
2 A man dati ben de Charles T. Russell, a fosi presidenti foe a Wachttorengenootschap, èn ini 1873 a ben teki a bosroiti foe tjari kerki boekoe kon a doro leki wan jepi foe tjari den straal foe leti foe na bijbelwaarheid kon makandra. Den publikatie dati ban sa tjari den mankeri ini den dogma foe a Kristenheid kon a doro gi den opregti lesiman. No wan enkri kibri fowtoe foe kerkileri ben sa man lon komoto foe na tranga leti foe na bijbel (Efese 5:13). Na asrefi ten den lektuur disi ben sa trowe leti na tapoe na „gesontoe leri”, foe bow na bribi foe den lésiman (Titus 1:9; 2:11; 2 Timóteus 1:13). Na faja gi bijbel waarheid di ben poesoe Russell in na ondrosoekpe foe en, ben abi wan tra eksempre? — Teki gersi nanga 2 Kownoe 19:31.
Fosten kristensma: Fesiman ini a feti gi a Wortoe foe Gado
3. Fa Kristus Jezus ben de wan fesiman di ben teki fesi foe feti gi na waarheid?
3 Den fosi jarhondro kristen ben de fesiman gi a feti gi na gebroiki foe na Wortoe foe Gado a mindri den djoe nanga den heiden. A ben de leki den ben tanapoe na tapoe wan wachttoren aladi foe na hé positie dati den ben taki na waarheid gi ala sma di ben wani arki (Mattéus 10:27). A Tjariman foe den, Jezus Kristus, ben teki fesi. A ben taki: „Na foe dat’ede mi ben gebore èn a foe dat’ede mi ben kon a grontapoe foe gi kotoigi foe a waarheid” (Johannes 18:37). Aladi a ben de volmaakti, a ben wégri foe bow tapoe en egi koni èn persoonlijk mene. Na presi foe dati en leri ben feni en bigin na en Moro Bigi Leriman, Jehovah Gado. „Mi no e doe noti foe misrefi”, a ben taki gi wan groepoe djoe. „Ma den sani disi mi e taki soleki a Tata leri mi” (Johannes 8:28; loekoe ooktoe Johannes 7:14-18). Leki fa den evangeliumtori foe Jezus grontapoe diniwroko e sori dan ongeveer f’oe afoe foe den boekoe foe den Hebrewskrifi foe a bijbel Jezus ben teki pisi poeroe (ofoe ben teki parallel prakseri poeroe foe den). — Lukas 4:18, 19 (Jesaja 61:1, 2); Lukas 23:46 (Psalm 31:5).
4. Gi eksempre foe a fasi tapoe fa Jezus ben gebroiki a Wortoe foe Gado foe leri sma a waarheid.
4 Srefi baka en dede nanga opobaka Kristus ben gebroiki a Wortoe foe Gado ete foe leri sma a waarheid. Foe eksempre di Kléopas nanga en mati ben e reis foe Jeruzalem go na Emmaüs, Jezus ben jepi den discipel dati foe tak-go-tak- kon nanga jepi foe na bijbel. Na tori e taki: „Èn foe bigin na Mozes nanga ala den proféti a ben tjari kon a krin gi den san ini ala den Boekoe ben abi foe doe nanga en” (Lukas 24:25-27). Bakaten tapoe asrefi dé dati Jezus ben sori ensrefi na erfoe apostel nanga wantoe foe en discipel foe bow a bribi foe den. Fa a ben doe dati? Foedi na tapoe wan bekwaamfasi a ben gebroiki a bijbel. Lukas e skrifi: „Ne (Jezus) a opo den ferstan krinkrin sodati den ben graboe na betekenis foe den boekoe, èn a ben taigi den: ’Na so tanapoe dati Kristus ben sa moe njan pina èn ben sa opo komoto foe dede tapoe na di foe dri dé.’” Lukas 24:45, 46.
5. Fa Petrus tapoe na pinksterfesa ini 33 G.T. ben waka baka na eksempre di Jezus ben gi ini a tori foe na gebroiki foe na bijbel?
5 Na kristen gemeente di ben waka na baka na eksempre disi ben bigin en publiki diniwroko na ini a jari 33 G.T. foedi den ben e meki gebroiki foe na bijbel. Na setting: Wan opo presi na wan oso ini Jeruzalem. Na babari foe wan „tranga winti di e posoe sani” di ben foeroe na oso disi, e ari wan ipi foe doesoendoesoen djoe di ben e libi ini Jeruzalem èn djoe pelgrim kon na a presi disi èn den e kon makandra drape. Petrus e kon a fesi èn ala di den tra erfoe apostel e tanapoe lontoe en, a e bigin nanga krakti sten èn e taki: „Oen man foe Juda èn ala oen sma di e libi na ini Jeruzalem, disi moe de bekenti na oenoe èn poti jesi na mi wortoe.” Bakadi Petrus ben poti na prakseri foe den sma na tapoe san ben taki nanga jepi foe na proféti Joél, èn san „David ben taki”, a e gi wan ferklari foe na wondroe di ben psa djonsro de èn a e tjari kon a krin dati „Gado ben meki a Jezus disi, di oenoe ben anga na wan postoe, tron Masra èn Kristus”. — Tori foe den Apostel 2:2, 14, 16, 25, 36.
6. (a) Tjari kon a krin san ben psa na a ten foe wan komakandra foe na tiri skin foe na fosi jarhondro. (b) Fa den gemeente ben kisi foe jere foe na bosroiti foe na tiri skin, èn sortoe boen dati ben tjari kon?
6 Te den fosten kristen ben abi bodoi fanowdoe di ben trowe wan moro krin leti tapoe ler-afersi ofoe gronprakseri foe waka nanga libi, dan a tiriskin foe na fosi jarhondro ben e meki ooktoe gebroiki foe a bijbel. Na disipel Jakobus foe eksempre, di ben doe wroko leki fesiman foe na tiri skin di ben hori na ini na jari foe 49 G.T., e poti a prakseri foe den tapoe wan tekst di ben fiti èn di tanapoe na ini Amos 9:11, 12. „Oen man èn brada, oen jere mi”, a e taki. „Simeon ben ferteri finifini fa Gado foe a fositron ben poti en prakseri na tapoe den natie foe teki a mindri den wan pipel foe en nen èn nanga dati den wortoe foe den proféti e kroederi, soleki skrifi” (Tori foe den Apostel 15:13-17). Na heri skin agri nanga a sani di Jakobus ben tjari kon a fesi, èn bakadati den ben poti na tapoe papira na bosroiti di ben abi en fundamenti tapoe na bijbel ini wan brifi, sodati disi ben kan gi na ala gemeente foe kan lési. Sortoe bakapisi ben kon foe dati? Den kristensma „ben prisiri foe a dek’ati” èn „den gemeente doronomo ben kon moro stéfi na ini bribi èn ben gro dé foe dé ini nomroe doronomo” (Tori foe den Apostel 15:22-31; 16:4, 5). Na so fasi den fosten kristen gemeente ben tron „wan postoe èn jepi foe na waarheid”. Ma fa a de nanga a disiten historia? C.T. Russell nanga den bijbelondrosoekoeman di ben de nanga en ben sa waka na baka na toemsi moi eksempre disi foe na fosi jarhondro? Fa den ben sa opo tanapoe feti gi na waarheid? — 1 Timóteus 3:15.
Tijdschrift di ben e loekoe fara go a den fesi
7. (a) San ben de a marki foe Zion’s Watch Tower? (b) Den ben loekoe foe kisi jepi foe soema?
7 Na ini juli 1879 na moro prenspari wroko sani foe Russell foe jeje leti foe a bijbel ben kon a doro — Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence (Sions Wachttoren èn boskopoeman foe Kristus denoja). Na ini a fosi uitgave na boen doel foe na tijdschrift ben tjari kon a krin: „Leki fa a nen e sori, dan a wani de na post di e loekoe sani èn foe pe boen afersi di abi a belangstelling foe sma sa kan meki bekenti gi na „pikin ipi”, èn ooktoe a wani, leki na ’boskopoeman foe Kristus denoja’, gi na jeje njanjan na a reti ten’ na a ’osofamiri foe a bribi’”. Fertrow na ini na Almakti Gado ben de na oekoeston foe na tijdschrift. Na ini a di foe toe uitgave foe na tijdschrift ben tanapoe: „’Sions Wachttoren’ abi, soleki wi e bribi, JEHOVAH leki en jepiman, èn foedi disi de so, meki noiti wi sa begi ofoe aksi libisma foe jepi. Te En di e taki ’ala na gowtoe èn na solfroe foe den bergi na foe mi’ e misi foe gi den fanowdoe moni, dan wi sa ferstan dati a de a ten foe stop na publikatie.”
8. Tjari kon a krin na gro foe Na Wachttoren te joe loekoe na achtergrond foe Jesaja 60:22 nanga Zacharia 4:10.
8 Zion’s Watch Tower, now Na Wachttoren, e kon moro leki 107 jari kaba doro sondro foe stop. Na tijdschrift gro foe wan uitgave di ben e kon wantron ini wan moen nanga wan oplage foe 6000 exemplaar ini wán tongo go ini wan afoe moen tijdschrift di e kon ini 103 tongo èn nanga wan oplage foe 12.315.000 exemplaar. — Teki gersi Jesaja 60:22; Zacharia 4:10.
9. Foe san-ede na titel Watch Tower (Wachttoren) ben de wan nen di fiti?
9 Na titel Watch Tower (Wachttoren), brada Russell ben teki tapoe wan fasi di fiti. Na wortoe di den Hebrew Skrifi foe a bijbel e gebroiki gewoonlijk gi „wachttoren”, wani taki „wan post pe sma tanapoe e loekoe” ofoe „wan punt foe waktiman tanapoe e loekoe sani”, foe pe wan waktiman makriki kan si farawe wan féjanti èn kan gi wan warskow a fesi foe kefar di e kon. Foe dat’ede a ben de wan sani di fiti dati na ini den fosi 59 jari di na tijdschrift disi ben kon a doro, tapoe na titelblad den tjalansi wortoe foe Jesaja 21:11, 12 ben tanapoe: „Waktiman! san na neti ben gi?” „Na mamanten e kon.”
10. Soema e doe wroko leki na waktiman foe Jesaja 21:11, èn sortoe boskopoe a e meki bekenti?
10 Na waktiman foe Jesaja profétitori di ben de tapoe a post foe loekoe sani ben sa sori ensrefi heri esi na grontapoe. Na mindri a goddelowsoe doengroe di de alape na grontapoe Russell nanga ala prisiri ben meki na ala sé na boen njoensoe foe na „mamanten” di e kon bekenti. Na doesoen jari vrede tiri foe Jezus Kristus de a thema foe wan welkom njoensoe koranti. Ma bifo „na mamanten” doro, a klasse di e dini leki wan waktiman, na fikapisi foe na jeje Israél ini a ten disi, e warskow sondro foe frede foe a kon foe na „neti”, di sa doro en moro bigi doengroe ini „na feti foe na bigi dé foe Gado na Almaktiwan na Har-Magedon.” — Openbaring 16:14-16.
11, 12. (a) Fa den wortoe ini Jesaja 21:8 e meki wi si dati na waktimanklasse de getrow èn na ai? (b) Via sortoe wrokosani na meki bekenti ini a ten disi e kon, èn fa na meki bekenti disi e panja moro foeroe?
11 Afesi, na ini Jesaja 21:8, wi e kon jere den wortoe foe na getrow waktiman disi: „Dan a bari leki wan lew: ’Tapoe na wachttoren, o Jehovah mi e tanapoe alaten nomo na déten, èn tapoe mi waktipost mi ben poti misrefi ala neti’”.
12 Tjari disi kon pikinso a prakseri wan waktiman di tanapoe na tapoe wan hé toren di beni pikinso a déten e loekoe farawe na a horizon èn na neti e span ensrefi nanga ala en krakti foe en ai boro psa a doengroe — ala ten de soso nomo na ai. Disi now de na algemene prenki di na Hebrew wortoe di gebroiki na ini Jesaja 21:8 foe „wachttoren” (mits-peh’) e tjari kon abra. Sortoe sma di abi en ferstan, foedi na waktiman e loekoe so boen, ben sa degedege foe na tranga sten di ai meki sani bekenti? Na so ooktoe na waktimanklasse na ini a ten disi ben span ensrefi nanga ala en krakti foe ondrosoekoe den boekoe foe na bijbel foe si san Jehovah abi gi na seti disi foe sani (Jakobus 1:25). Dan na waktiman disi di e bari a boskopoe dati tranga èn sondro frede, spesroetoe nanga jepi foe den bladzijde foe Na Wachttoren. (Teki gersi nanga Amos 3:4, 8.) A tijdschrift disi noiti foe frede ede sa meki sani tapoe en foe opo feti gi na waarheid! — Jesaja 43:9, 10.
13. Sortoe sisa tijdschrift ben kon a doro ini 1919 èn sortoe srefi marki a ben abi?
13 Tapoe 1 oktober 1919 wan njoen tijdschrift e kon tapoe na grontapoe toneel: The Golden Age (Na Gowtoe Pisten).a Na waktimanklasse ben sa gebroiki na wrokosani disi leki wan sisatijdschrift foe Na Wachttoren. Aladi den artikel di ben poti na ini no ben sa diki go so dipi ini bijbeltori leki den artikel ini Na Wachttoren, tokoe na tijdschrift disi ben sa warskow na libismafamiri gi falsi kerkileri èn na pori di e kon foe na disiten godelowsoe seti foe sani èn foe poti den prakseri tapoe na njoen grontapoe di e kon baka dat ini san regtvaardikifasi sa de. Ija, ooktoe na tijdschrift disi ben sa opo feti gi na waarheid!
14. San ben de a marki foe Trowstoe èn bakaten foe Ontwaakt!?
14 Tina-aiti jari a baka na nen foe Na Gowtoe Pisten ben kenki tron Trowstoe. „A njoen nen e opo feti gi waarheid” na so na Ingrisi uitgave foe 6 oktober 1937 ben taki. Trowstoe ben tron Ontwaakt! nanga a bigin uitgave foe 2 augustus 1946 (Ontwaakt! ben bigin kon ini Bakratongo nanga na uitgave foe 8 december 1951). Na ini na fosi uitgave den ben pramisi moi: „Foe tanapoe gi waarheid di no falsi, sa de na moro hé marki foe na tijdschrift disi”. Te nanga a dé foe tide a tijdschrift disi ben hori ensrefi na a pramisi dati. Na Wachttoren nanga Ontwaakt! e opo tapoe wan fasi di no abi en speri na fraga foe na waarheid go aloktoe sodati ala sma kan si dati. Na so fasi den tijdschrift e waka na pasi di a fosi kristen gemeente ben opo. — 3 Johannes 3, 4, 8.
Na Wachttoren èn Ontwaakt!: Fesiman di e feti gi na waarheid
15. (a) Sortoe methode foe a prati foe jeje njanjan ini a ten disi e kroederi nanga na methode foe san den fosten kristen gemeente ben e gebroiki? (b) San de moro fanowdoe ete boiti na teki lési ofoe taki foe bijbelvers? Gi eksempre.
15 Na „getrow èn koni srafoe”-klasse, na „waktiman”, e gebroiki na ini a ten disi ondro tiri foe na tiriskin foe Jehovah Kotoigi, na tijdschrift Na Wachttoren leki na moro prenspari kanaal foe en foe prati foe na prati foe na ’jeje njanjan na a reti ten’ (Mattéus 24:45). Disi e psa ini akroederi nanga a model foe na fosi jarhondro gemeente, di den ben poti bodoi na tapoe papira ’foe lési gi ala den brada’, sodati wan moro krin leti ben sa poti na tapoe leri afersi èn moreel gronprakseri (1 Thessalonika 5:27). Foe sensi na fosi bigin Na Wachttoren de wan tijdschrift ini san den e gebroiki a bijbel èn di den e gi leri foe en. Na ini a fosi uitgave foe Zions Watch Tower foe eksempre ben tanapoe moro leki 200 tekst di ben haal aan ofoe di ben skrifi foe moro pikinso 30 bijbelboekoe. Ma moro de fanowdoe leki soso a teki foe bijbelvers foe taki. Den sma abi jepi fanowdo foe ferstan den. Na Wachttoren alaten ben meki a ferstan foe na bijbel go a fesi, Foe 1892 te 1927 ben tanapoe na ini ibri uitgave ala wiki bijbellésischema èn wan takmakandra foe wan srototekst foe a schema dati. Loekoe foe tra eksempre na tabel di nen „Wachttoren-artikel foe historia belang, tintin jari baka tintin jari”.b
16, 17. San na fosi redacteur foe Na Wachttoren ben doe foe de seker dati na tijdschrift disi alaten ben sa opo feti gi bijbel waarheid?
16 Fa Na Wachttoren ben sa kibri na soifri fasl foe en boskopoe di ben druk? Na fosi redacteur foe a tijdschrift C.T. Russell ben seti sani foe garanti dati san ben druk na ini Na Wachttoren ben de a waarheid soleki den ben ferstan na a momenti dati. San ben de wan foe den sani disi di seti, e kon a krin na ini en testamenti, di tapoe 27 juni 1907 ben meki. (Russell ben dede tapoe 31 oktober 1916.) Ini en testamenti ben tanapoe:
„Mi e gi a komando dati na heri redaktie foe ZION’S WATCH TOWER sa de ini anoe foe wan komte foe féfi brada di mi e fermane foe hori densrefi nanga bigi soifrifasi èn loyaliteit na a waarheid. Ala artikel di e kon na ini den kolom foe ZION’S WATCH TOWER, moe abi na goedkeuring foe moro pikinso dri sma foe na komte foe féfi sma, èn mi e aksi tranga dati efoe ben sa kon de bekenti ofoe sma ben sa prakseri dati wan bepaalde afersi, di den dri komte memre ben sa feni boen de kontrari nanga den denki foe wan komte memre ofoe foe den tra toe memre foe a komte, den ben sa hori dri moen langa a tjari kon a doro foe den sortoe artikel disi, sodati den kan go denki moro fara foe a tori èn ondro begi kan loekoe den èn meki a de wan tori foe takmakandra, sodati na wanfasi foe na bribi èn den banti foe vrede na inisé foe na redaktioneel beheer foe na tijdschrift ben kan tan so boen leki a kan.”
17 Ibri memre foe na redactioneel komte akroederi na testamenti foe brada Russell ben moesoe de loyaal „dorodoro na den leri foe na bijbel” èn den brada disi ini prenspari marki ben moe sori „wan soifri libifasi, wan krin loekoe tapoe a waarheid, faja gi Gado, lobi gi den brada nanga sisa èn de getrow na a Ferloesoeman”. Ooktoe Russell ben bepaal dati „tapoe nowan fasi ben sa sori soema ben skrifi den difrenti artikel di kon na ini a tijdschrift, sodati na waarheid tapoe ensrefi den sa erken leki na waarheid èn ben sa warderi en, èn sodati den ben sa erken moro spesroetoe Masra leki na ede foe na kerki èn na Fonten foe waarheid”.
18. Foe san-ede nanga foeroe fertrow wi kan lési Na Wachttoren èn Ontwaakt!?
18 Te leki a dé foe tide na Tiri Skin e waka baka den sortoe richtlijn disi. Ibri artikel ini Na Wachttoren èn Ontwaakt!, èn ibri bladzijde, makandra nanga den prenki, memre di kisi a wroko foe a Tiri Skin e loekoe den finifini bifo a tijdschrift druk. Boiti foe dati, den sma di e jepi nanga a skrifi foe artikel gi Na Wachttoren na kristen owroeman di e ferstan na serjoesoefasi foe a wroko foe den. (Teki gersi nanga 2 Kronieken 19:7.) Den e gi foeroe joeroe na a ondrosoekoe foe na bijbel èn tra verwijsmateriaal foe de seiker dati san skrifi de na waarheid èn de getrow ini akroederi nanga na bijbel (Prékiman 12:9, 10; 2 Timóteus 1:13). A no de wan ongewoon sani dati a meki klari foe wán tijdschriftartikel di kande joe e lési na ini 15 minuut, e teki toe wiki te go doro moro leki wán moen.
19. San joe kan doe foe de wan fesiman di e feti gi na bijbel waarheid?
19 Foe dat’ede nanga foeroe fertrow joe kan lési Na Wachttoren èn Ontwaakt!. Ma joe kan doe moro. Joe kan pristeri den tijdschrift disi enthousiast na tra sma sodati den toe kan leri sabi na waarheid èn kan njan boen foe na arki na den boskopoe foe ’na waktiman di tanapoe na tapoe na wachttoren’ (Jesaja 21:8). Ija, makandra namga na disiten waktiman joe ooktoe kan de wan fetiman di e feti gi na bijbel waarheid.
[Foetoewortoe]
a A de wan moi sani dati wantoe lésiman ben mandi fosi foe na fesi foe Na Gowtoe Pisten. Na ontwerp ben de toemsi gewoon gi den. Leki wan reactie tapoe disi ben tanapoe na ini na jariverslag foe na Wachttoren Genootschap: „Ini a pistori disi wi ben sa wani foe tjari kon a fesi dati precies tapoe a momenti dati wi ben meki wan bigin nanga a tjari kon a doro foe Na Gowtoe Pisten wan staking foe sma di e druk sani ben de ini Bigi New York. Soso wan toe dé a fesi wan kontrakt ben meki foe a tjari kon a doro foe Na Gowtoe Pisten, èn den sma di ben wroko nanga den pers tapoe san na papira èn na omslag gi na tijdschrift ben e gebroiki, no ben staak. Soboen a gersi dati a ben de na voorzienigheid foe Gado dati joisti a sortoe dati foe omslag nanga papira den ben teki, bikasi efoe den ben teki trawan, a ben sa no kan srefi foe bigin na tjari kon a doro foe a tijdschrift. Masra a gersi taki a ben loekoe nanga boen ai na gebortoe foe na publikatie disi foe dat’ede.”
b Den jaartal e sori tapoe den datum tapoe san den ben e kon a doro ini Ingrisitongo.
Joe kan memre disi?
◻ Foe san-ede C.T. Rusell ben bigin foe tjari bijbel lektuur kon a doro?
◻ Fa fosten kristensma ben opo feti gi waarheid?
◻ Foe san-de na wortoe „Wachttoren” ini na titel foe na tijdschrift disi ben teki poti drape?
◻ Soema de na disiten waktiman, èn foe sortoe wrokosani den e gebroiki moro foeroe foe meki en sten kon moro tranga?
◻ Fa Na Wachttoren èn Ontwaakt! e opo feti gi na bijbel waarheid?
[Schema/Faki na tapu bladzijde 4, 5 di e tyari sani kon na krin]
Wachttoren-artikel foe historia belang; tintin jari baka tintin jari
1879: „Gado na lobi” — ben opo feti gi Jezus ferloesoe-ofrandi leki na fundamenti foe na verzoening foe na libismafamiri.
1879: „Foe san-ede pasi ben gi na a ogri” — ben ferklari foe san-ede na denoja foe Jezus Kristus ben sa de wan sani di no de foe si
1880: „Wán skin, wán jeje, wan howpoe” — ben sori na tapoe 1914 leki a kaba foe den ten foe den heiden
1882: „Na paimnn foe sondoe dati na dede” — ben tjari kon a krin dati a leri foe na tego pina de wan sori dati Gado no de lobi
1885: „Evolutie èn na hersenpisten” — ben poeroe na bere foe na evolutietheorie kon a doro leki wan bedrigi sani
1897: „San a bijbel e taki foe afkodré” — ben tjari na bigin kon a doro foe afkodréwroko.
1902: „Gado tapoe a fosi presi — Den aanstelling foe en” — ben poti krakti tapoe a gi jesi na a wet foe Gado ini na osofamiri èn ini a bisnisafersi
1919: „Blesi foe den wan di no e frede” — ben bro njoen libi gi wan organisatie foe anbegiman di de sondro frede
1925: „Na gebortoe foe wan natie” — ben meki den profétitori kon a krin di e sori dati Gado kownoekondre ben gebore na ini 1914
1931: „Wan njoen nen” — now na nen Jehovah Kotoigi ben sa poeroe den leki troe kristen a mindri foe na kristenheid di fadon komoto na bribi
1935: „Na bigi ipi” — ben sori dati a tjari kon makandra foe den sma di foe tego ben sa libi na grontapoe ben bigin
1938: „Organisatie” — ben tjari kon a fesi wan troetroe theokratis seti a mindri Jehovah Kotoigi
1939: „Neutraliteit” — ben tranga Jehovah Kotoigi na a heri grontapoe foe kakafoetoe gi na druk foe na di foe Toe Grontapoefeti
1942: „Na wan enkri leti” ben gi na bigin marki foe go doro nanga na dek’ati kotoigiwroko
1945: „Tanapoe sondro foe seki gi na joisti anbegi” — ben sori dati kristensma moe hori densrefi farawe foe broedoetransfusie
1952: „Hori na organisatie krin” — ben meki wi si dati den gemeente di e sluit sma uit foe na gemeenschap e doe wan sani foe bijbel
1962: „Saka oensrefi na ondro den ’hémakti’ — foe san-ede” — ben gi rede foe saka oensrefi na wan relatieffasi na libismamakti
1973: „Hori a gemeente foe Gado krin na ini a ten foe en kroetoe” — ben poti krakti tapoe a tan farawe foe a gebroiki foe tabaka
1979: „Faja gi Jehovah oso” — ben taki ete wantron dati na oso foe oso prèkiwroko e doe foe di wi e waka na baka na eksempre foe den apostel
1982: „Oen lobiwan, . . . kibri oensrefi na ini a lobi fe Gado” — ben opo na ai foe kristensma tapoe a fasi fa sma di fadon komoto koe bribi e wroko
1983: „Waka nanga Gado ini wan grontapoe di foeroe nanga tranga” — ben sori dati kristensma ben moe hori densrefi farawe foe tranga ogridoe
1984: „Na recente skapoekoi gi ’den tra skapoe’” — ben tjari kon a krin fa na grontapoe klasse disi e tjari kon ini wanfasi nanga den sma ini a „koi” foe a njoen ferbontoe
1987: „Na kristen prisirijari e doro en hémarki ini na mellenium” — ben sori fa ala loyaal kristensma e kisi fri nanga libi