Rebeka—Wan uma di ben e frede Gado èn di no ben e draidrai fu handri
KON meki wi taki dati yusrefi kan suku wan wefi gi yu manpikin. Sortu sma yu ben o suku? Sortu fasi na uma ben sa musu abi? Yu ben o suku wan uma di moi, di koni, di abi switifasi, èn di e wroko tranga? Noso yu ben o suku wan uma di abi tra sortu fasi?
Na a problema dati Abraham ben abi. Yehovah ben pramisi en taki den bakapikin fu en ben o kisi blesi, nanga yepi fu en manpikin Isak. Meki wi poti prakseri na san e pasa baka dati. Na a ten dati, Abraham na wan owru man kaba, ma en manpikin no trow ete (Genesis 12:1-3, 7; 17:19; 22:17, 18; 24:1). A wefi di Isak musu feni ete èn den pikin di den o kisi kande, sa abi wan prati na ini den blesi. Fu dati ede, Abraham e seti sani fu feni wan bun wefi gi Isak. A moro prenspari sani, na taki na uma musu de wan futuboi fu Yehovah. Fu di so wan uma no de fu feni na ini Kanan, a foto pe Abraham e tan, meki Abraham musu go suku na wan tra presi. Na uma di de a yoisti wan te fu kaba, na Rebeka. Fa Abraham feni na uma disi? A de wan uma di bun na yeye fasi? San wi kan leri te wi e poti prakseri na a eksempre fu na uma disi?
A e suku a yoisti uma
Abraham e seni Eliyeser, a moro owru futuboi fu en, go na a farawe kondre Mesopotamia fu suku wan wefi gi Isak na mindri den famiri fu Abraham, di e anbegi Yehovah tu. A sani disi di Eliyeser musu du, de so prenspari taki Abraham e meki a sweri taki a no sa teki wan Kanan uma leki wefi gi Isak. A de prenspari fu sabi taki Abraham no wani kwetikweti taki na uma musu de fu Kanan.—Genesis 24:2-10.
Te Eliyeser doro na a foto fu den famiri fu Abraham, dan a e tyari den tin kameili fu en go na wan peti. Pruberi fu si a sani disi na yu fesi! A de mofoneti, èn Eliyeser e begi: „Dyaso mi de na a watrapeti, èn den umapikin fu den man fu a foto, e kon fu kisi watra. San musu pasa, na taki a yongu uma di mi sa taigi: ’Grantangi, saka yu watrakan, so taki mi kan dringi pikinso’, èn di sa taki trutru: ’Dringi pikinso, èn mi sa gi yu kameili watra tu’, dan na en na a wan di yu musu teki gi yu futuboi, gi Isak.”—Genesis 24:11-14.
Ibri uma fu a presi drape sabi taki te watra e kiri wan kameili, dan a kameili dati kan dringi bun furu (sowan 100 liter) watra. Sobun, wan uma di ben wani gi tin kameili watra, ben musu sabi taki a ben o abi fu du wan hebi wroko. A ben sa musu du a wroko disi aladi trawan ben o tanapu e luku en sondro fu yepi en. Disi ben o sori krin taki a ben de wan uma di ben lobi wroko, di ben abi pasensi, sakafasi, nanga switifasi gi libisma èn gi meti.
San e pasa? „Fosi a ben kaba taki, iya, dan Rebeka e waka kon, na umapikin fu Betuel, a manpikin fu Milka di de a wefi fu Nahor, a brada fu Abraham. Èn a watrakan fu en ben de na tapu en skowru. A yongu uma ben moi srefisrefi, a ben de wan nyunwenke, . . . èn a saka go na a peti èn a ben bigin lai a watrakan fu en, èn baka dati a waka go baka na tapusei. Wantewante a futuboi lon go miti en èn a taki: ’Grantangi, gi mi wan mofo watra fu yu watrakan.’ A piki en taki: ’Dringi, mi masra.’ Dan a saka a watrakan fu en esi-esi hori na ini en anu èn a gi en fu dringi.”—Genesis 24:15-18.
Rebeka na a yoisti uma?
Rebeka na wan granpikin fu Abraham en brada, èn boiti taki a moi srefisrefi, a e tyari ensrefi na wan bun fasi tu. A no e frede fu taki nanga wan freimdesma, èn a no e du neleki a sabi a man bun langa kaba. Te Eliyeser e aksi en watra fu dringi, dan a e gi en dati. A no e fruwondru wi taki a du dati, fu di sma ben gwenti fu sori switifasi gi trawan na a fasi disi. Fa a de nanga a di fu tu sani di Eliyeser ben aksi na ini en begi? Rebeka sa du dati tu?
Rebeka e taki: „Dringi, mi masra.” Ma a no dati wawan a taki. Rebeka e taki moro fara: „Sosrefi gi den kameili fu yu mi sa kisi watra teleki den kaba dringi.” A wani du moro leki san wan sma ben kan fruwakti. Sobun, a no e draidrai, ma ’esi-esi a e leigi en watrakan na ini a dringibaki èn ibri tron baka a e lon go na a peti fu kisi watra èn a e tan kisi watra gi ala den kameili fu a man’. A e du en wroko fayafaya. Soleki fa a tori e taki, dan ’a heri pisi ten dati a man e tan luku en nomo fu di a no man bribi’.—Genesis 24:19-21.
Te Eliyeser e kon sabi taki a yongu uma na wan famiri fu Abraham, dan a e go didon langalanga na tapu a gron fu taki Yehovah tangi. A e aksi na uma efu presi de na en papa oso so taki en nanga den sma di de nanga en kan tan drape a neti dati. Rebeka e piki en taki presi de èn a e lon go na oso fu fruteri taki fisitiman e kon.—Genesis 24:22-28.
Baka te Laban, a brada fu Rebeka, nanga Betuel, a papa fu Rebeka, arki san Eliyeser ben abi fu taki, dan den e kon si taki na Gado wani taki sani e waka na so wan fasi. Sondro tweifri, Rebeka na a sma di musu tron a wefi fu Isak. „Teki en èn gowe”, na so den e taki, „èn meki a tron a wefi fu a manpikin fu yu masra, soleki fa Yehovah taki.” Fa Rebeka e feni a sani disi? Te den e aksi en efu a wani go wantewante, dan a e piki den nanga wán wortu na ini Hebrewtongo, èn a wortu dati wani taki: „Mi de klariklari fu go.” A no fruplekti fu trow nanga Isak. Abraham ben sori dati krin, fu di a ben taigi Eliyeser taki a no abi fu hori ensrefi na a sweri moro „efu na uma no ben o wani” go nanga en. Ma Rebeka sosrefi e si taki na Gado wani taki sani e waka na so wan fasi. Sobun, sondro fu draidrai a e gowe libi en famiri fu go trow nanga wan man di a no ben miti noiti ete. A bigi bosroiti dati di a teki e sori na wan tumusi moi fasi taki a ben abi bribi. A no de fu taki dati en na a yoisti uma fu tron a wefi fu Isak!—Genesis 24:29-59.
Te Rebeka e miti Isak, a e poti wan krosi na tapu en ede fu sori taki a e saka ensrefi na en ondro. Isak e teki en leki en wefi, èn a no de fu taki dati na fu di Rebeka abi tumusi moi fasi, meki Isak e kon lobi en.—Genesis 24:62-67.
Twelengi manpikin
Baka 19 yari Rebeka no meki nowan pikin ete. Te fu kaba, a e kon de nanga bere fu wan twelengi. Ma a e kisi problema te a de nanga bere, fu di den pikin e feti na ini en bere, èn disi e meki taki Rebeka e bari kari Gado. Te wi de na ini bigi banawtu, dan wi kan du a srefi sani tu. Yehovah e arki Rebeka èn a e trowstu en. Rebeka sa tron a mama fu tu nâsi èn „na owruwan sa dini a yonguwan”.—Genesis 25:20-26.
Kande den wortu disi no de a wan-enkri reide fu san ede Rebeka abi moro lobi gi Yakob, a moro yongu manpikin fu en. Den boi e difrenti fu makandra. Yakob de „sondro fowtu”, ma Esau no e broko en ede srefisrefi nanga yeye afersi. A e seri srefi a reti di a abi leki fosi gebore manpikin fu kisi den sani di Gado pramisi. Iya, a e seri a reti dati gi Yakob, soso fu kisi wan preti nyanyan. A trow di Esau trow nanga tu uma di ben de Hètsma, e sori taki a no ben e lespeki yeye afersi, iya, a ben wisiwasi den sani dati, èn a sani disi gi en papa nanga mama bigi sari.—Genesis 25:27-34; 26:34, 35.
Rebeka e meki muiti so taki Yakob e kisi a blesi
Bijbel no e taki efu Isak sabi taki Esau musu dini Yakob. Awansi fa no fa, Yakob nanga Rebeka sabi taki a blesi de gi Yakob. Wantewante Rebeka e du wan sani te a e yere taki Isak abi na prakseri fu blesi Esau te Esau e tyari wan preti nyanyan gi en papa. Neleki fa a ben de di a ben yongu, na so Rebeka no e draidrai fu teki bosroiti èn fu handri. A e „komanderi” Yakob fu tyari tu yongu krabita gi en. A o sreka wan nyanyan di en masra lobi srefisrefi. Dan Yakob musu du neleki en na Esau so taki a kan kisi a blesi. Yakob no wani du dati. En papa seiker sa kon sabi taki a e kori en, èn a sa fluku en! Rebeka feni nomonomo taki Yakob musu du san a taigi en. „Na tapu mi a fluku fu yu sa kon, mi manpikin”, na so a e taki. Baka dati, a e meki a nyanyan, a e meki Yakob kon de leki Esau, èn a e seni en go na Isak, en masra.—Genesis 27:1-17.
Bijbel no e taki fu san ede Rebeka e du so wan sani. Furu sma e krutu en fu a sani di a du, ma Bijbel no e krutu en. Isak sosrefi no e krutu en te a e kon sabi taki Yakob kisi a blesi. Na presi fu dati, Isak e gi en moro blesi (Genesis 27:29; 28:3, 4). Rebeka sabi san Yehovah ben taki na fesi fu den manpikin fu en. Sobun, a e du den sani disi fu sorgu taki Yakob e kisi a blesi di a abi reti na tapu. A de krin fu si taki a sani disi de akruderi a wani fu Yehovah.—Romesma 9:6-13.
A e seni Yakob go na Haran
Now Rebeka e gens den sani di Esau abi na prakseri fu du, fu di a e gi Yakob deki-ati fu lowe gowe, èn fu no drai kon baka teleki na atibron fu en brada saka. A e aksi Isak fu gi primisi taki Yakob kan gowe, ma na wan koni fasi a e luku bun fu no fruteri en taki Esau ati ben e bron nanga Yakob. Na presi fu du dati, a hori den firi fu en masra na prakseri, èn a taigi en taki a e broko en ede taki wan dei Yakob ben o trow nanga wan uma fu Kanan. Te Isak e prakseri a sani disi, dan dati e meki taki a e taigi Yakob fu no trow nanga wan fu den uma dati, èn a e seni en go na a famiri fu Rebeka fu feni wan uma di ben abi frede gi Gado. Bijbel no e taki efu Rebeka e si Yakob ete wan leisi baka dati, ma den sani di a ben du e tyari bigi wini kon gi a nâsi Israel di ben o seti bakaten.—Genesis 27:43–28:2.
Den sani di wi sabi fu Rebeka e meki taki wi e lespeki en. A ben moi srefisrefi, ma san ben meki a moi trutru, na a dini di a ben e dini Gado na wan getrow fasi. Na so wan uma Abraham ben wani gi en manpikin. A ben musu fu de so taki Rebeka ben abi moro bun fasi leki san Abraham ben fruwakti. Rebeka ben sori bribi nanga deki-ati fu di a du sani na a fasi fa Gado wani, a ben de fayafaya, a ben abi sakafasi, èn a ben lobi fu sori switifasi gi trawan. A sa de wan bun sani te ala Kresten uma e meki muiti fu sori den fasi disi tu. Yehovah srefi wani taki wan uma abi den fasi disi, so taki na uma dati kan de wan bun eksempre trutru.