Tijdschrift e sori na pasi go na libi
1 Den de aparti! Na so joe ben kan taki foe den tijdschrift Na Wachttoren nanga Ontwaakt! Na a momenti disi dan na ini den Verenigde Staten foe Amerkan kondre moro pikinso 10.952 tijdschrift e tjari kon na doro, èn ini na heri grontapoe tin doesoedoesoen moro ma soso toe foe den Na Wachttoren nanga na Ontwaakt! e sori na pasi go na tégo libi. Joe e ferstan disi dorodoro o warti den tijdschrift disi de?
2 Prakseri pikinso dati wan dé joe ben e soekoe na pasi di e go na tégo libi. Kolokoe taki den tijdschrift na Wachttoren nanga Ontwaakt! ben jepi joe foe feni en. Ofoe kande joe papa nanga mama ben soekoe na waarheid èn feni disi te foe kaba sodati joe toe now sabi na waarheid. En den tijdschrift agen ben jepi nanga na waarheid.
3 Na so toe joe abi now reti-ati sma di frekti na ini na disiten ogri seti foe sani èn di e soekoe sosrefi toe fasi foe komoto. Den e ferstan taki na libi nanga na grontapoe no e gi wan boen ferwakti. Na presi foe howpoe den e si na pori di e opo ede kon (Psalm 12:1, 2, 5; Ezech. 9:4). Odo 29:18 e skrifi precies foe san-ede den e firi leki den de sondro howpoe èn tekst e gi na dresi: „Te visioen no de a pipel e de sondro banti, ma kolokoe den sma de di e hori na wet.”
4 Na Wachttoren nanga Ontwaakt! e leri den lésiman foe en foe si na sortoe fasi wan sma kan kisi wan ten di e kon foe vréde nanga regtvaardikifasi foe di den e jepi den foe si o koni den de foe jere den wet foe Jehovah (Jer. 29:11). „Bika na sma di feni mi [koni] sa feni séker na libi èn e kisi na boen wani foe Jehovah”, Odo 8:35 e taki.
PRÉKI NANGA DEN TIJDSCHRIFT E SORI SMA NA TAPOE NA PASI DI E GO NA LIBI
5 Ala sortoe sma di na seti foe sani disi e meki a loekoe doeng, awinsi pe den e libi ofoe ondro sortoe omstandigheid den e tan njan boen foe a préki nanga den tijdschrift. Foe san-ede? Foe den tijdschrift foe wi de neleki wan kompas. Wan kompas sa sori alaten go na wán sé, Soema a de toe ofoe pe a e loekoe toe, ini na hemel ofoe na wolkoe. Na so Na Wachttoren nanga Ontwaakt! e sori alaten na wán sé — Jehovah pasi di e go na tégo libi — èn e jepi den sma foe waka wan boen pasi na mindri foe na broeja foe na ogri seti foe sani disi. Joe nanga joe égi osofamiri soboen e teki alaten prati na ini na tijdschriftwroko?
6 Den tijdschrift foe wi den man srefsrefi leki wrokosani na wi diniwroko na, ini na velddienst. Den tijdschrift disi e gi kowroe-ati, den de a libi èn e taki sani foe a ten foe now. Den de a bakapisi foe ondrosoekoe na ini na bijbel, di na „getrow nanga koni srafoe” ben doe èn e sori joe wan joisti fasi foe si den sani di e psa na grontapoe tapoe na kontren foe grontapoe afersi, na wetenschap, archeologie nanga sani di abi foe doe nanga na kristenbribi nanga kristen libifasi (Matt. 24:45). Kande foeroe sma no e ferstan taki foeroe ten e go na ini artikel di e sreka foe druk. No loekoe den tijdschrift leki wan sani di e kon foe densrefi. Foe di pikinmoro ibri wiki wi e kisi wan tijdschrift, dan wi ben sa kan kisi a firi foe no si a waarde foe en so hé.
7 Sma di de datra, di e sori fa foe kweki pikin, maatschappelek wrokoman nanga sma di e doe wan ofoe tra wroko, èn no foe taki foe wi égi brada nanga sisa e gi alaten kommentaar tapoe na waarde foe den artikel na ini Na Wachttoren nanga Ontwaakt! Loekoe pikinso san sma di no de kotoigi e taki foe wi tijdschrift:
● „Mi de professor na ini biologie èn mi ben feni en wan moeilek sani foe tjari wetenschap kon akroederi nanga na fasi foe bribi. Na laatste Wachttoren ben meki foeroe sani kon krin gi mi.” — Brasionkondre.
● „Na lési foe den tijdschrift foe oenoe de wan troetroe prisiri. Den no de boenkopoe trowstoeman di no warti noti, ma den abi gronprakseri nanga sani na ini fa wan sma kan meki a libi taki wan sani gi en.” — Doisrikondre.
● „Na wan sani di e gi joe kowroe-ati foe lési den agen èn mi moe taki, taki mi e gebroiki Ontwaakt! foe ’de bij’ na a kontren foe datra tori èn dati a tijdschrift foe dat’ede de a moeiti foe lési en.” (Wan datra di kisi pensioen) — Ingrisikondre.
● „Ontwaakt! no wawan e meki mi kon sabi moro ma meki mi si sani moro fara. Mi wani prijse den sma di e druk èn tjari kon na doro na tijdschrift foe na wroko foe den.” — Nigeria.
8 ’Den tijdschrift no de so prenspari na ini na prékiwroko leki boekoe?’ son sma e aksi. Wan amra no de so prenspari na ini temrewroko leki wan sa? Ala toe de fanowdoe. Ala di ibriwan foe den wroksani disi abi wan sani di a kan doe, tokoe ala den makandra e doe wan sani foe na gemeenschappelek marki foe wan sani moe kon. Ala de prenspari foe doe na prékiwroko. Loekoe pikinso san wan opziener di e waka lontoe ben skrifi foe waarde foe tijdschrift:
„Pikinso sma lobi foe lési wan deki boekoe. Den wani foe lési moro foeroe sjatoe tori, sjatoe artikel di den kan lési esesi — tijdschrift de heri boen foe na marki disi.”
Foe dat’ede meki na tijdschriftwroko moe teki wan prenspari presi na ini wi velddienstschema.
9 Boiti foe dati dan den tijdschrift di wi e prati e doe langa a baka dati den wroko, baka den ben libi a oso gwe; èn te foe kaba moro sma e kisi kotoigi. (Den statistiek e sori taki wan grontapoe tijdschrift gemiddeld moro leki fo sma e lési den.) Meki foe dat’ede den tijdschrift taki.
A PRENSPARI FASI FOE A PRATI FOE TIJDSCHRIFT
10 Wan belangstelling di de na libi èn di e gro moro nanga moro gi den tijdschrift. Loekoe den tori di e kon now: A jari di ben psa soso kaba na ini den Verenigde Staten foe Amerkankondre moro leki wan consumenten tijdschrift na wan wiki ben kon na doro. Négi foe den tin jongoe sma na ini den libimarki foe tin te go miti tina-aiti jari èn négi foe den tin bigisma e lési pikin moro wan tijdschrift wan moen. En efoe joe waka go na wan koranti wenkri san joe e si dan? Tijdschrift. En pe joe ai e fadon a tapoe a wenkri na tapoe oekoe? Tijdschrift. San de leki wan hebi lai gi na postbode na ini a tas foe en? Tijdschrift. San sma e lési soboen? Tijdschrift! Na grontapoe e ferstan a waarde foe tijdschrift. Wi kan meki reti-ati sma na ini na grontapoe kon ferstan moro betre na waarde foe Na Wachttoren nanga Ontwaakt!? Ija, efoe wi e ferstan na prenspari fasi foe Na Wachttoren nanga Ontwaakt! San kan jepi wi nanga dati?
JOE PROBERI DEN TIJDSCHRIFTDÉ
11 Tijdschriftdé de methode di den proberi granwe kaba foe miti nanga sma nanga na kownoekondre boskopoe. Den disi na velddienstdé, leki fa na gwenti de tap satra, di poti spesroetoe na wan sé foe préki nanga tijdschrift. Na ini 1949 na oso na oso diniwroko nanga tijdschrift ben kon leki wan njoen sani leki wan pisi foe na tijdschriftdé, ma pas krakti ben poti na tapoe di na Informateur november 1952 ben taki:
„Den moro boen fasi fa den tijdschrift kan prati de oso na oso èn foe wenkri na wenkri. Foe dat’meki na Genootschap, e rikomanderi taki den tijdschrift disi moesoe prati leki geregeld onderdeel foe na activiteit tapoe na tijdschriftdé”.
Na rai dati foe na prati foe tijdschrift de sosrefi now nanga krakti.
12 Na dienstopziener, na brada di e sorgoe foe gebied nanga joe, kan jepi na tijdschriftdé foe waka boen. Fa so? Na ini na fosi presi na dienstopziener kan poti geregeld tijdschriftwroko na tapoe na schema gi na gemeente. Gi moro foeroe gemeente na satra sa de a moro boen ten. Na di foe toe presi dan na brada di e sorgoe foe gebied, kan gi gebied soso foe tijdschriftwroko. Moro foe a gemeente e kon si taki a e tjari boen winimarki kon efoe a gebied wroko wan lési nanga tijdschrift èn dan wan tra lési nanga boekoe. Foe dat’ede so fara leki a de praktis, dan den aparti gebied kande wan lési wroko na ini nanga tijdschrift soso èn a tra lési nanga a boekoe foe a moen. Na di foe dri presi joe kan poti wan satra na wan sé ofoe ibri tra dé foe na wiki di fiti joe persoonlek schema, èn go na den tijdschriftdé.
13 San de na prakseri foe den tijdschriftdé? Soleki a ben de na ten dati leki now di na prakseri de go moro fara leki prati tijdschrift nomo. Den tijdschriftdé e poti prakseri tapoe na miti foe moro sma nanga a waarheid (Odo 1:20). Disi ben kon na krin na ini na Informateur foe juli 1949, pe den tjari kon na krin: „Nanga na kon moro bigi foe na prati, na kownoekondre foe Jehovah sa kon moro na fesi gi den sma èn moro foeroe lésiman sa feni libi nanga howpoe.” Na prati foe tijdschrift soboen kan de na fosi stap foe gi foeroe sma foe bigin wan bijbelstudie, sodati kande den sa kisi jepi foe go de wan pisi foe na kristen gemeente.
14 No draidrai foe teki prati foe na wroko tapoe na tijdschriftdé. Meki wan positief fasi gro gi na préki nanga tijdschrift, bika „wi no de seriman foe na wortoe foe Gado” (2 Kor. 2:17). Na ini en brifi gi den Korintesma, Paulus ben abi sjacheraars na ini prakseri di ben poti watra na ini win foe meki wini es’esi. Den seriman dati ben wani wini wan sani gi densrefi èn den no ben prakseri na kwaliteit srefsrefi foe a sani di den ben seri ofo den troetroe belang foe den klanti.
15 Falsi bedinari de netsoleki den sjacheraar disi foe owroeten, foe di den e poti ala ten nomo libisma filosofia nanga gwenti na ini a Wortoe foe Gado foe meki na égi makti, boen nen nanga moni sani foe den kon moro bigi. Wi de tra fasi. Wi e préki „komoto foe opregtifasi” no foe égi wini, leki „Gado ben seni oen, ondro na ai foe Gado” (2 Kor. 2:17). Na ini wi tijdschrift sani no e knoei, na jejefasi nanga tra sé den de toemsi boen. Ibri tijdschrift foeroe wroko nanga ten e go na ini. Sorgoe soboen taki joe loekoe den tijdschriftdé na wan positief èn fris fasi.
SAN JOE KAN DOE
16 Poti gi joesrefi wan persoonlek marki. Na fosi presi. Leki rai: Prékiman foe eksempre ben kan poti a marki foe tin tijdschrift ini wan moen; èn disi e anga foe den omstandigheden foe den; pionier ben kan man foe feti baka 90 tijdschrift. A no de foe taki, taki son prékiman kande man foe prati moro tijdschrift na ini wan moen èn soboen ben kan poti wan moro hé marki. Ma den trawan a kande taki foe wan gesontoe di no boen, na fasi fa a gebied de ofoe wan tra réde a marki kan de moro lagi. Tokoe na dienst foe den gi Gado de net so wan warti sani. (Matt. 13:23; Luk. 21:3, 4). Foe san a tori go, a taki joe abi wan persoonlek marki.
17 San den bijkantoro foe a Genootschap taki foe persoonlek marki?
● A boen foe abi marki di e gi joe dek’ati foe feti a den baka. Ala pionier moe span densrefi ibridé foe prati wan toe tijdschrift. — Zweden.
● Son prékiman di ben poti marki a den fesi gi na satra mamanten, e kon si taki „den e prati moro tijdschrift leki a ten di psa. Marki e wroko troetroe!” — Verenigde Staten foe Amerkankondre.
● „Wan sisa di ben pionier ben poti na marki foe prati 100 tijdschrift wan moen. A ben hé na faste bestelling foe en kon tron 120 tijdschrift. Now a e prati 160 tijdschrift na ini wan moen.” — Japan.
18 Sorgoe moro fara taki efoe a de mogelek dati ibri prékiman ini joe osofamiri abi wan faste tijdschrift-bestelling. Joe kan gi wan bestelling na a brada di e loekoe den tijdschrift foe wan faste nomroe ibri tijdschrift di e kon. Na bakapisi joe nanga joe osofamiri ala ten sa abi nofo tijdschrift.
19 Moro fara joe moe abi wan faste geregelde ten gi na préki nanga den tijdschrift na tapoe joe schema. Dati kan de oso na oso prékiwroko, préki na wenkri, préki na tapoe joe tijdschriftroute ofoe wan kombinatie foe den activiteit disi.
20 Now doe kon so fara foe sreka a fesi wan sjatoe tijdschrift pristeri èn dati sa de 60 seconde. Na ini 30 te 60 seconde joe no kan doe toemsi foeroe. Proberi soboen foe taki weniki sani, ma taki en boen. De enthousiast. Taki nanga a ati foe a sma. Taki foe aparti sani. Teki wan prakseri na ini wan artikel, sori na tapoe nanga wan toe wortoe di joe ben go denki boen èn pristeri den tijdschrift. Den ben taki wan dé taki son prékiman kande e taki toemsi langa e overtoigi a ososma fosi foe teki na tijdschrift èn dan bakaten e poeroe en baka na ini den ede.
21 En leki laatste: Pristeri na tijdschrift na ibri okasi di fiti. „Den tijdschrift wi no e pristeri nofo na okasi préki”, na Fransi bijkantoro e taki. Èn wan kringopziener ben taki den wortoe disi di e kon now: „Efoe den prékiman ben sa abi tijdschrift na den te den ben e doe boskopoe, fisiti mati ofoe e stop na olipompoe, den ben sa si foeroe okasi foe prati tijdschrift.”
22 Djaso ete wan toe okasi de: Te den sma no wani teki den boekoe. Te na ososma abi en druk. Te wi e taki nanga sma na wi wrokope ofoe skoromati, birtisma, famirman, sma di wi e miti te wi e waka nanga bus ofoe te wi sidon na datra-oso e wakti. Joe kan kari wan toe boen okasi moro ete?
POTI PRAKSERI A TAPOE WÁN ARTIKEL
23 Wan boen fasi foe wiki na belangstelling foe na ososma de foe poti wan aksi di na piki de na ini wan artikel ini wan foe den tijdschrift. Wan bijkantoro e skrifi foe disi:
„Agersi taki a moro boen pristeri de, foe bigin taki foe wan moi tori, moro foeroe na ini na vorm foe wan aksi, èn dan sori na tapoe na artikel ini wan foe den tijdschrift pe na tori disi e taki èn pristeri na tijdschrift makandra nanga wan sisa tijdschrift.”
Kande doe sa si taki na eenvoudig fasi disi na ini oen gebied de toemsi boen.
24 Loekoe den tijdschrift bifo joe go na ini na tijdschriftwroko èn teki wan toe foe den artikel di e kon moro na fesi. Aksi joesrefi: ’Na artikel disi o naki na ati foe soema, wan mama, wan sma, di no e go na kerki, wan jongoesma?’ Go denki toe foe toe zin pe joe kan taki meki a sma gi kommentaar foe wiki en belangstelling.
25 Na wroko nanga tijdschrift na ini den bakadina joeroe èn mofoneti ini ieder geval de nanga foeroe winimarki. Aladi foeroe sma nofotron abi moro ten na bakadina leki na mamanten tokoe a e psa toe taki na wan pisiten foe féfi joeroe te joe e kon na den sma doro dan den abi en druk srefsrefi. Den moe wasi pikin, na oso foe figi ofoe doti sani moe wasi. Awansi fa a no fa den de na oso, san nofotron no de so na mamanten. Na ini so wan situwasi wan sjatoe pristeri de wan sani di fiti. Nofotron bakadina boen ooktoe foe tjari njoen prékiman kon nanga joe na tijdschriftwroko de wan boen bigin te wan sma e go na ini na prékiwroko. Wan dertig te zestig seconde pristeri de heri boen foe jepi sma foe wini na fosi frede foe en na den doro èn a sreka foe disi kan de sjatoe èn tog heri boen. Soso wan toe artikel foe den tijdschrift joe kan taki foe den èn nofotron srefi den zin na ini den tijdschrift joe kan sori na tapoe.
26 Wi wani taki nanga ala prisiri foe ete wan sani nanga oenoe. A bestel foe tijdschrift. Wi e kisi den tijdschrift langa langa foe Nederland, di soleki fa oen sabi foe sensi januari den bigin foe druk toe. Wi de grantangi foe disi èn wi sabi séker taki na kisi foe tijdschrift sa kon moro boen, ma den moe kon alaten ete nanga boto na wi èn dati no de sani di kon moro boen foe di den boto nanga bigi pisiten e komoto foe Nederland kon djaso leki a ben de fosten. Wi moe hori na a meki bestelling soboen disi na prakseri toe. Son gemeente e feni en moeilek foe bestel nofo tijdschrift. Te nofo tijdschrift no bestel, dan den prékiman ini na gemeente no abi nofo. Efoe toemsi foeroe bestel dan den tijdschrift e kon moro foeroe èn na rekening na a Genootschap, e kon hé toemsi. Fa joe moesoe bestel dan? Na sma di abi na frantwortoe abra tijdschrift sa taki makandra nanga ibri prékiman anga pionier ini na gemeente san a abi fanowdoe ini a tori disi. A brada e skrifi san den abi fanowdoe èn te a teri san ibri aparti sma bestel makandra dan disi na a bestelling foe na gemeente na a Genootschap. Ibri prékiman sa ferstan dan, taki efoe a poti en nen foe tijdschrift, dan den tijdschrift disi e tron en frantwortoe èn no di foe a gemeente. A no de wan joisti sani foe ferteri na frantwortoe brada taki joe no wani den tijdschrift foe di foe eksempre joe abi wan toe owroe nomroe ete ofoe foe di joe e go wan toe wiki nanga fakansi. Den tijdschrift na foe joe èn joe ben kisi den foe di joe ben aksi foe den. Efoe Joe no o de foe wan langa ten, dan biten joe kan taki joe no wani na bestelling. Meki dan a fesi plan foe prati tijdschrift.
TIJDSCHRIFTROUTE NANGA A WENKRI GEBIED
27 Tijdschriftroute de toemsi moi fasi foe opo wan bijbelstudi. Joe ben proberi en kaba? Efoe alaten joe e meki wan gobaka nanga den njoen tijdschrift, dan joe sa si taki wan switi moi banti e doe kon mindri joe nanga na ososma. Ma son sma kande abi na prakseri taki wan tijdschriftroute joe moe go na en ’efoe joe no abi nowan tra sani foe doe’. Wan fisiti di e tjari go na joe route-adres de prenspari! Efoe joe o taki baka nanga a srefi sma. A de wan gobaka.
28 Fa joe e bow wan tijdschriftroute. Na fundamenti joe e poti na ibri adres pe joe libi tijdschrift. Dan joe e skrifi féfi sani na tapoe joe oso na oso-rapport. Dati na (1) na nen foe na ososma (2) na adres, (3) na datum foe a fisiti, (4) den tijdschrift di joe ben libi, (5) na artikel di joe ben tjari kon na fesi. Dan baka toe wiki joe e go baka nanga den moro njoen tijdschrift.
29 Djaso wan toe sani e kon:
● Den sma di abi wan tijdschriftroute, e prati foeroe tijdschrift, awinsi den e wroko alaten ini na gebied.
● Wan sisa ben abi wan toe kefalek boen winimarki, baka di a ben teki wan pikin gebied foe préki nanga tijdschrift. Na ini toe wiki ten a ben kisi 40 adres gi na tijdschrift route foe en. Wan tra sisa ben si kans foe poti 80 adres na en route foe di alape pe sma sori belangstellling a meki gobaka.
30 Na préki nanga tijdschrift na bisnis-sma na ini joe gebied kan tjari boen ondrofeni kon. Proberi pikinso foe teki prati na a wroko, dati foe te joe e poti moro prakseri na a oso na oso wroko tapoe momenti di no so foeroe sma de na ini a wenkri. A kon na krin taki a moro boen foe bigin froekoe, bifo foeroe sma de na strati foe doe boskopoe foe di den wenkriman na a ten dati moro foeroe de ontspannen èn no so druk. Joe moe taki sjatoe, toe de point èn weri netjes nanga krin. Kande wan tijdschrifteroute kan opo na na sma di abi belangstelling èn di wi e feni na ini bisnisgebied.
WAN TOE RAI
31 Wi brada ben kon si taki den rai di e kon now foe préki nanga tijdschrift de heri boen:
● Lési den tijdschrift a fesi èn sabi den artikel.
● Soekoe wan artikel di e behandel wan problema foe now foe na gemeenschap ini joe gebied.
● Abi wan artikel di den dri sortoe sma di wi o taki now na ini prakseri èn di sa taki nanga den ati: mansma, oemasma, jongoe sma.
● Meki na ososma si fa na tijdschrift abi foe doe nanga en èn fa na heri osofamiri prisiri nanga dati.
● Go na ini na tijdschriftwroko na wan ten di joe e miti, moro sma. Son gemeente di ben seti sani foe netiwroko abi wan boen hé gemiddelde ini na prati foe tijdschrift.
● Den pristeri di e waka boen de moro foeroe te den sjatoe èn toe de point.
● No taki toemsi esi. Efoe wan ososma no abi belangstelling èn belangstelling no sa wiki kon te joe sa taki moro esi. Saka joe tempo na a tra sé joisti èn sori persoonlek belangstelling gi na ososma.
● Foeroe tijdschrift e prati na sma di e taki taki den abi en druk. Gi den sortoe sma dati wan prékiman kan taki eenvoudig: „Meki mi no teki joe ten nanga taki nomo. Den moro njoen tijdschrift foe wi abi na boskopoe foe wi na ini.” Pristeri dan toe tijdschrift foe wan pikin moni, foe 50 cent.
32 A jari di psa krakti ben poti na ini wan inlegvel na ini Wi Kownoekondredienst ini mei tapoe a sroto foe abonnement. A fasi fa den brada nanga sisa ben teki a tori ben, de foe prijse èn ben meki dati wan gro foe 28 procent a ini a nomroe foe abbonement ini na heri grontapoe, sodati son kondre meki na totaal foe na heri jari kon dobroe. Wi sa si na srefi faja na tapoe a dek’ati ini na inlegvel disi foe abi wan prati dorodoro na a préki foe na tijdschrift, efoe dati de so dan den tijdschrift foe wi sa sori foeroe moro sma na pasi go na tégo libi.
[Faki na tapoe bladzijde 10]
Pristeri tijdschrift foe oso foe oso
1. Lafoe switi, taki nanga wan switi sten.
2. De enthousiast foe den tijdschrift.
3. No taki es’esi taki krin.
4. Taki soso foe wan tori; hori na belangstellling foe na tori foe di joe o taki wan toe wortoe èn sori sortoe waarde a abi gi na ososma.
5. Poti na prakseri na tapoe soso wan artikel. A moe fiti na a tori èn de boen gi na ososma.
6. Tjari soso wán tijdschrift kon na fesi èn gi en makandra nanga en sisa tijdschrift.
7. Kande a sa de boen foe poti van tijdschrift ini anoe foe na ososma.
8. Opo na pasi foe gobaka.
9. Taki nanga wan boen positief sten te den sma wégri den tijdschrift.
10. Skrifi wan toe sani na tapoe joe oso na oso rapport.
[Faki na tapoe bladzijde 10]
Okasi foe prati tijdschrift
◆ Oso na oso préki.
◆ Stratiwroko.
◆ Préki na ini bisnisgebied.
◆ Tijdschriftroute.
◆ Préki mofoneti.
◆ Te sma wégri na pristeri foe boekoe.
◆ Na gobaka.
◆ Na fisiti na bijbelstudi di no e hori moro.
◆ Te joe e reis, èn e doe boskopoe.
◆ Na ini takmakandra nanga famiri, birti, skoromati, leriman.