Den wini di de te wi e gi grani na den owroe papa nanga mama
TROETROE anbegiman foe Gado e lespeki, e gi grani, èn e sorgoe gi den owroe papa nanga mama foe den, bika den lobi den. A de wan pisi foe na anbegi foe den. Bijbel e taki: „Meki den [pikin noso den granpikin] leri fosi foe sori taki den gi densrefi na ini a dini foe Gado ini den eigi osofamiri èn foe den tan pai wan paiman di fiti na den papa nanga mama èn na den granpapa nanga granmama, bika disi boen na Gado ai” (1 Timoteus 5:4). Awansi wi jongoe noso wi owroe, a e fiti taki wi e gi wan „paiman di fiti” na wi papa nanga mama èn na wi granpapa nanga granmama. Na a fasi disi wi e sori warderi gi a lobi foe den, a tranga wroko foe den, èn a sorgoe di den ben sorgoe gi wi foeroe jari langa. Ija, wi abi wan paiman na wi papa nanga mama foe di na den gi wi libi!
Loekoe taki a „boen na Gado ai” te wi e pai wi papa nanga mama nanga wi granpapa nanga granmama wan paiman di fiti. A abi foe doe nanga a ’gi di wi e gi wisrefi na ini a dini foe Gado’. So boen, te wi e doe a rai disi, dan wi e kisi winimarki foe di wi sabi taki wi e doe sani di e plisi Gado. Dati e gi wi prisiri.
A e gi prisiri te wi e gi tra sma sani, spesroetoe te wi e gi den wan di ben gi wi na wan lobi fasi (Tori foe den Apostel 20:35). Foe dati ede wan bigi winimarki de te wi e handri akroederi a gronprakseri na ini bijbel: „Gi joe papa nanga mama reide foe prisiri, meki a sma di meki joe, prisiri”! — Odo 23:25, The New English Bible.
Fa wi kan gi a paiman di e fiti wi papa nanga mama èn na wi granpapa nanga granmama? Na tapoe dri fasi: na materia sei, na emotioneel sei, èn na jejefasi. Ibriwan foe den e tjari en winimarki kon.
Gi na materia sei
Den sma di e dini Gado sabi taki a de prenspari foe sorgoe na materia sei gi krosibei famiriman. Na apostel Paulus ben froemane: „Efoe wan sma no e sorgoe gi den sma foe en, èn spesroetoe gi den wan di de memre foe en osofamiri, dan a drai en baka gi a bribi èn a moro takroe leki wan sma sondro bribi.” — 1 Timoteus 5:8.
Tunji nanga Joy e libi na ini West-Afrika. Ala di den ben de na ini hebi druk na moni sei, tokoe den ben aksi den owroe papa nanga mama foe Joy foe froisi kon tan nanga den. A papa ben siki èn ben dede te foe kaba. Tunji e memre: „Di papa dede, mama ben brasa mi wefi èn ben taki: ’Joe ben doe ala san wi leki libisma ben man doe. Joe no abi foe firi srefisrefi taki na joe fowtoe taki papa dede.’ Ala di wi e misi papa, tokoe wi sabi taki wi ben bai den moro boen dresi gi en èn ala ten wi ben proeberi foe meki a firi taki wi wani en èn taki wi abi en fanowdoe; wi ben doe ala san wi man foe libi akroederi a frantiwortoe di Gado ben gi wi. Wi abi a satisfaksi dati.”
A no de foe taki, a no ala sma man foe jepi tra sma na materia sei. Wan man di e libi na ini Nigeria ben taki: „Efoe wan man no man sorgoe gi ensrefi, fa a kan sorgoe dan gi wan tra sma?” Na ini foeroe kondre a situwâsi kan kon moro takroe srefi na ini den jari di e kon ete. Soleki fa den Verenigde Nâsi ben taki na fesi, dan heri esi, afoe foe den sma di e libi na a zuidsei foe a Sahara na ini Afrika, sa libi na ini kefalek takroe pôtifasi.
Efoe joe de na ini wan takroe ekonomia situwâsi, dan joe kan feni trowstoe foe a troe tori foe wan weduwe di ben de na ini nowtoe. Di Jesus ben de na grontapoe, a ben si wan weduwe e poti wan pikin bijdrage na ini a monikisi foe a tempel. A ben gi nomo „toe pikin pisi moni di no abi foeroe waarde srefisrefi”. Tokoe, foe di Jesus ben sabi en situwâsi, a ben taki: „Foe troe, mi e taigi oenoe: A weduwe disi, ala di a pôti, tokoe a ben poti moro na ini leki ala den sma disi. Bika den alamala ben poti presenti na ini foe san ben tan abra, ma na oema disi, foe a pina foe en, ben poti na ini ala san a ben abi fanowdoe foe tan na libi.” — Lukas 21:1-4.
Na a srefi fasi toe, te wi e doe san wi man foe sorgoe na materia sei gi wi papa nanga mama noso gi wi granpapa nanga granmama, ala di a kan de pikinso, Jehovah e si dati èn a e warderi dati. A no e froewakti foe wi taki wi moesoe doe moro leki san wi man foe doe. Soleki fa a sori, wi papa nanga mama noso wi granpapa nanga granmama sa firi a srefi fasi toe.
Gi na emotioneel sei
Foe sorgoe gi wi papa nanga mama èn gi wi granpapa nanga granmama, abi foe doe nanga moro leki soso foe sorgoe gi den sani di den abi fanowdoe na materia sei. Wi alamala abi sani fanowdoe na emotioneel sei. Ibri sma, so srefi den owroewan, abi wan angri foe kisi lobi, foe firi taki den de fanowdoe, taki sma wani den, èn taki den de wan warti memre foe a famiri.
Mary di e libi na ini Kenia, sorgoe gi na owroe mama foe en masra dri jari langa. Mary e taki: „Boiti taki mi ben sorgoe gi den sani di a abi fanowdoe na materia sei, ala ten wi e taki nanga en. Mama no man doe foeroe na ini na oso, ma wi e taki nanga makandra èn wi kon tron boen mati. Son tron wi e taki foe Gado, son tron wi e taki foe den sma foe a presi pe wi ben libi bifo. Ala di a owroe moro leki 90 jari, tokoe a kan memre sani heri boen ete. A e memre èn e taki foe en libi di a ben de wan pikin meisje ete, na ini a ten bifo 1914.”
Mary e taki moro fara: „A no makriki foe sorgoe gi wan owroe sma, ma foe di wi abi en nanga wi, dan dati tjari foeroe winimarki kon. Wi abi vrede èn wánfasi na ini na osofamiri. Foe di mi ben e gi en, dan dati ben poesoe tra memre foe na osofamiri foe abi a firi foe gi toe. Mi masra abi moro lespeki gi mi. Èn te mama jere taki wan sma e taki grofoe nanga mi, dan heri esi a e opo taki gi mi. No wan sma kan taigi mi wan grofoe sani na ini en birti!”
Gi na jejefasi
Neleki fa a e tjari winimarki gi a sma di e gi na materia sei èn na emotioneel sei, na so a de toe nanga jeje afersi. Na apostel Paulus ben skrifi gi a kresten gemeente na ini Rome: „Mi e angri foe si oenoe, taki mi kan gi oenoe wan toe jeje presenti so taki oenoe kan kon tranga; noso, a moro betre taki oenoe kan gi makandra deki-ati, foe di ibriwan [e kisi deki-ati] nanga a bribi foe a trawan, a di foe oenoe èn a di foe mi.” — Romesma 1:11, 12.
Na a srefi fasi, te a abi foe doe nanga a gi di wi e gi na jejefasi na den owroewan di e dini Gado, dan nofotron deki-ati e kon foe ala toe sei. Osondu di e libi na ini Nigeria, e froeteri: „San mi lobi moro foeroe foe mi granpapa nanga mi granmama, na a okasi di den e gi mi foe si pikinso na ini a ten di pasa kaba. Mi granpapa, e prisiri te a e froeteri foe den kontren pe a ben wroko leki wan foeroeten bedinari na mindri den jari 1950 nanga 1970. A e teki a stroektoeroe foe a gemeente na ini a ten disi gersi nanga fa a ben de di en ben tron wan Kotoigi. Den ondrofenitori disi e jepi mi na ini mi diniwroko leki wan pionier.”
Tra sma na ini a kresten gemeente kan jepi toe foe gi den owroe sma. Tunji, di wi ben kari kaba na fesi, ben taki san ben pasa na ini en gemeente: „Wan jongoe pionier brada di ben kisi a toewijzing foe hori wan poeblikitaki, ben tjari a schema gi papa so taki den ben kan sreka en makandra. A brada di ben tiri a Waktitoren-studie ben kon èn ben taigi papa: ’Joe abi ondrofeni. San joe kan taki foe meki mi doe en moro betre.’ Papa ben man gi na owroeman dati wan toe praktis rai. Difrenti leisi den brada ben kari a nen foe papa te den ben begi na ini a gemeente. Ala den sani disi ben meki a firi taki den wani en.”
A boen fasi fa sma e tjari densrefi e hari tra sma kon na Gado
Son tron, te wi e sori grani èn lobi gi wi papa nanga mama èn wi granpapa nanga granmama, dan wi e hari sma kon na Gado. Na apostel Petrus ben skrifi: „Tan tjari oensrefi na wan boen fasi na mindri den nâsi, so taki ini den sani di den e taki foe oenoe leki oenoe na ogri sma, leki wan bakapisi foe den boen wroko foe oenoe, di den ben si nanga den eigi ai, den kan gi glori na Gado.” — 1 Petrus 2:12.
Andrew, wan kresten owroeman na ini West-Afrika, ben rèis 95 kilometer, toe leisi wán wiki, foe sorgoe gi en siki papa di no ben de na bribi. A e froeteri: „Di mi ben tron wan Kotoigi foe Jehovah, dan mi papa ben de teige dati srefisrefi. Ma di a ben si fa mi ben sorgoe gi en di a ben siki, a ben tan gi den moro jongoe brada nanga sisa foe mi a deki-ati: ’Oenoe moesoe go na ini a relisi foe oen brada!’ Dati ben boeweigi den, èn now ala den neigi pikin foe mi papa na Jehovah Kotoigi.”
A kan de wan tjalensi foe gi grani èn foe sorgoe gi wi owroe papa nanga mama, spesroetoe na ini moeilek ekonomia ten. Ma te kresten e doe moeiti foe doe disi, dan den e kisi foeroe winimarki. Na tapoe foe dati, den e ondrofeni a prisiri foe gi sani, makandra nanga a satisfaksi foe sabi taki den e plisi Jehovah Gado, di de srefi a „Tata foe ala sma”. — Efeisesma 4:6.
[Faki na tapoe bladzijde 6]
Rai foe Gado gi den wan di e kisi sorgoe èn gi den wan di e gi a sorgoe
Gi deki-ati: „Meki ibriwan foe wi plisi a sma na en sei na ini san boen foe bow en.” — Romesma 15:2.
Tanapoe kánkan: „No meki wi tapoe foe doe san boen, bika na a reti ten wi sa koti efoe wi no e kon weri.” — Galasiasma 6:9.
Abi sakafasi: „No doe noti foe di oenoe lobi foe meki trobi noso prakseri oensrefi nomo, ma nanga sakafasi foe jeje, foe di oenoe e si den tra sma moro hei leki oensrefi.” — Filipisma 2:3.
De wan sma di e doe boen: „Meki ibri sma no tan soekoe en eigi boen, ma di foe a tra sma.” — 1 Korentesma 10:24.
De reidelek: „Meki ala sma kon sabi a reidelekfasi foe joe.” — Filipisma 4:5.
Abi sari-atifasi: „Tron sma di abi switifasi gi makandra, di abi safoe sari-atifasi, èn di e gi makandra pardon na wan fri fasi.” — Efeisesma 4:32.
[Prenki na tapoe bladzijde 7]
Jongoe owroeman kan kisi wini foe den ondrofeni foe den moro owroe wan