Ala kragi di sma e kragi, fowtoe?
Sortoe sani di e meki wi mândi, e hati wi moro leki den sani di wi no man kragi foe den? — Markies De Custine (1790-1857)
TOE jari langa wan kompe wrokoman ben froeferi en na seks sei. Di a ben sori taki a no ben agri, dan a bakapisi ben de taki a kompe wrokoman ben kosi en èn foe espresi no ben e loekoe en na wan ai. A stress di a ben hori na ondro ben abi krakti na tapoe en gosontoe, ma san a ben kan doe? Na a srefi fasi, wan studenti di ben doro a moro hei posisi foe en klas, ben jagi poeroe foe skoro, bika en konsensi no ben e gi en pasi foe teki prati na den oefening foe leri feti di a skoro ben poti leki markitiki. Ala toe ben feni taki den ben handri nanga den na wan fowtoe fasi, ma den moesoe go kragi? Efoe den ben go kragi, dan den ben kan howpoe foe kisi froelekti noso a ben sa meki a tori kon moro takroe?
Den kragi leki den wan disi nanga tra kragi e pasa foeroe na ini a ten disi, foe di wi e libi na mindri onvolmaakti sma na ini wan grontapoe di no de soleki fa wi froewakti. A kragi di wan sma e kragi wani taki wan lo fasi toe, foe a sori di wan sma e sori na wan fasi di no de krin foe si taki a no e feni son situwâsi boen, e sari, abi pen, noso e mândi foe son situwâsi, te go miti a taki di wan sma e taki wan serjoesoe sani foe wan tra sma. Moro foeroe sma e froekisi foe no kragi èn foe no taki foe a tori; ma ala ten sma moesoe tan pî? Fa bijbel e si a tori?
A takroe bakapisi di kragi abi na tapoe a sma srefi nanga trawan
Tweifri no de, taki wan sma di abi na eigifasi foe lobi kragi doronomo, kan doe ensrefi ogri, èn bijbel e kroetoe so wan sani. Wan sma di lobi kragi sa tjari ogri kon gi ensrefi na skin sei èn na jeje sei èn atibron foe den wan foe soema a e kragi. Na odo foe bijbel e taki ala di a e sori go na wan wefi di lobi kragi: „Wan daki di e leki èn di e jagi wan sma na a dei te alen e fadon doronomo, èn wan wefi di lobi meki trobi, joe kan teki den gersi makandra” (Odo 27:15). Te wan sma e kragi teige Jehovah noso teige wan foe den sani di a seti, dan dati fowtoe spesroetoe. Di a nâsi Israèl ben kragi foe a wondroe mana di Gado ben gi den na ini den 40 jari di den ben waka na ini a gran sabana, èn ben kari a mana „tegoe brede”, dan Jehovah ben seni takroe sneki foe strafoe den kragiman di no ben abi lespeki, èn foeroe foe den ben dede. — Numeri 21:5, 6.
Moro fara, Jesus ben gi den bakaman foe en rai, foe no kragi foe „a pikin splentri” foe fowtoe di wi si na wi kompe libisma, ma foe sabi heri boen a moro bigi „barki” foe fowtoe di wisrefi abi (Mateus 7:1-5). Na a srefi fasi Paulus ben kroetoe a kroetoe di wan sma e kroetoe wan trawan (wan fasi foe kragi) leki wan sani di „joe no kan krin joesrefi . . . foe di joe di e kroetoe trawan, e doe den srefi sani”. Den warskow disi di wi e kisi foe no kragi, moesoe boeweigi wi foe no soekoe fowtoe na trawan sondro taki a de fanowdoe èn foe no kweki wan eigifasi foe lobi kragi. — Romesma 2:1.
Wi moesoe kroetoe ala fasi foe kragi?
Wi moesoe kon na a bosroiti dan taki wi moesoe kroetoe ala fasi foe kragi? Nôno, wi no moesoe doe dati. Bijbel e sori taki foeroe onregtfardiki sani de na ini a grontapoe di abi fowtoe èn pe wi e libi na ini èn di nanga reti moesoe meki kon boen baka. Ini wan agersitori, Jesus ben taki foe wan onregtfardiki kroetoeman, di nanga foeroe draidrai, ben sorgoe taki wan weduwe di ben kisi kwinsi, ben kisi geregtighèit, so taki a no ben sa „tan kon èn te foe kaba naki [en] na [en] fesi” (Lukas 18:1-8). Na ini son kefal kande wi moesoe horidoro toe ini a kragi di wi e kragi te leki den fowtoe meki kon reti baka.
Di Jesus ben gi wi deki-ati foe begi foe Gado en Kownoekondre moesoe kon, a no ben gi wi tranga foe erken den fowtoe foe a disiten grontapoe èn foe ’bari kari’ Gado foe tjari wan loesoe kon? (Mateus 6:10) Di „a kragi krei” foe a godelowsoefasi ede foe Sodom nanga Gomora foe owroeten ben doro den jesi foe Jehovah, dan a ben seni den boskopoeman foe en kon foe „si efoe den [ben handri] dorodoro akroederi a tranga babari foe disi ede” èn foe tjari wan loesoe kon (Genesis 18:20, 21). Di baka dati, Jehovah ben meki a situwâsi kon boen baka, foe di a ben pori den toe foto nanga den sma di ben libi na ini, di ben libi teige boen gwenti nanga wet, dan dati ben tjari froelekti kon gi den wan di ben kragi na en.
A kresten gemeente
A moesoe de tra fasi na mindri brada na ini a kresten gemeente? Ala di kresten na onvolmaakti mansma nanga oemasma, tokoe na wan opregti fasi den e meki moeiti foe dini Gado na ini vrede nanga wánfasi. Ma situwâsi sa opo kon na mindri den di sa gi reide foe kragi èn di moesoe kisi wan loesoe. Na ini a fosi jarihondro, wan situwâsi ben opo kon na ini a gemeente foe salfoewan, sjatoe baka a Pinksterfesa. Foeroe sma di ben teki a kresten bribi no so langa ete, ben tan na Jerusalem foe kisi moro leri nanga deki-ati. Njanjan di ben de foe kisi, ben e prati. Ma „den djoe di ben e taki Grikitongo ben kroetoekroetoe nanga den djoe di ben e taki Hebrewtongo, bika den ben frigiti den weduwe foe den te den ben prati njanjan ala dei”. Na presi foe kroetoe den kragiman disi leki trobiman, den apostel ben doe wan sani foe meki a situwâsi kon boen baka. Ija, den wan di e teki fesi na ini a gemeente, sa arki nanga sakafasi èn doe wan sani na kragi di de reidelek èn di doe nanga joisti lespeki èn nanga a joisti fasi. — Tori foe den Apostel 6:1-6; 1 Petrus 5:3.
Kragi na a joisti makti
Joe si foe den eksempre di skrifi na fesi taki joe moesoe kragi nanga a joisti fasi èn na a joisti makti? Foe eksempre, a no ben sa de wan koni sani foe go kragi na skowtoe foe wan hebi belasting noso na wan kroetoeman foe a siki foe wan sma. So srefi a de so, taki a no ben sa fiti foe go kragi foe son situwâsi inisei noso dorosei foe a gemeente, na wan sma di no abi a makti noso no man jepi.
Na moro foeroe kondre na ini a ten disi, kroetoebangi nanga tra makti de pe sma kan go foe aksi jepi nanga a howpoe foe kisi pikinso froelekti. Di a studenti di wi ben kari na ini a bigin foe na artikel, ben tjari en kragi go na kroetoebangi, den kroetoeman ben teki bosroiti di sori taki en ben abi leti, èn a skoro ben erken taki den ben fowtoe èn den ben teki en baka. Na a srefi fasi na oemasma wrokoman di wan sma ben froeferi en na seks sei, ben feni froelekti nanga jepi foe wan organisâsi foe wrokoman di e handri afersi foe oemasma wrokoman. A skoro komisie ben taigi na oema disi taki den ben fowtoe. Den basi foe en ben doe sani foe stòp a froeferi di sma e froeferi trawan na seks sei.
Ma wi no moesoe froewakti taki ala fasi foe kragi sa abi a srefi bakapisi. Koni kownoe Salomo ben si sani soleki fa den de troetroe: „A sani di meki kon kron, no kan meki kon reti baka, èn a sani di mankeri, joe no kan teri srefisrefi” (Preikiman 1:15). Wi ben sa doe boen foe erken taki son afersi sa moesoe wakti nomo te leki Gado sa meki sani kon boen baka na en eigi reti ten.
[Prenki na tapoe bladzijde 31]
Owroeman e arki èn e doe wan sani na kragi di de reidelek