Utawuba Khona Nini Umhlaba Lote Lubandlululo?
“NGINELITSEMBA.” Eminyakeni lengu-50 leyendlulile, nga-August 28, 1963, umlweli nemholi wemalungelo ebantfu waseMelika Martin Luther King, Jr., washo lamavi enkhulumeni yakhe ledvume kakhulu. Ngalamavi, lomlweli nemholi wemalungelo ebantfu waveta litsemba nome liphupho lekutsi ngalelinye lilanga bantfu batawuphila eveni lelite lubandlululo. Nanobe sifiso sakhe akhuluma ngaso kubantfu baseMelika, lokushiwo ngulesifiso kutsakaselwa bantfu betive letinyenti temhlaba.
Martin Luther King, Jr., wetfula inkhulumo lemayelana nemalungelo ebantfu
Ngemuva kwetinyanga letintsatfu etfule inkhulumo yakhe, nga-November 20, 1963, emave langetulu kwa-100 emukela siphakamiso saMhlabuhlangene (U.N.) lesimayelana nekulwa nelubandlululo lokutsiwa yi-United Nations Declaration on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination. Letinye tiphakamiso temhlaba wonkhe temukelwa ngemuva kwemashumi eminyaka leyalandzela. Yonkhe lemetamo leyentiwa isishiya sinembuto lotsi, uyini umphumela waloko?
Nga-March 21, 2012, Mabhalane Jikelele we-U.N., Ban Ki-moon watsi: “Minyenti imitsetfo nemathuluzi lokufaka ekhatsi luhlaka lolulungela umhlaba wonkhe lwekuvimba nekucedza lubandlululo lwelibala, kucwasa, lubandlululo lwebuve nalokunye lokuhlobene naloku. Ngetulu kwaloko, kubandlulula umuntfu ngelibala lakhe kuyachubeka kubanga kuhlupheka etigidzini tebantfu emhlabeni.”
Ngisho nasemaveni lapho kube nentfutfuko endzabeni yekulwa nekucwasa bantfu ngelibala naletinye tinhlobo telubandlululo, umbuto uyaphakama: Lentfutfuko leyentiwe ilukhokhile yini lubandlululo lolusekujuleni kwetinhlitiyo noma ibafundzisile yini bantfu kutsi kubonakale nangetento tabo kutsi sebete lubandlululo? Labanye bakholelwa kutsi intfutfuko lenjalo imane isite kuvimbela kucwasa bantfu ngebuve kodvwa kungenteka ingakhoni kucedza lubandlululo. Yini leyenta kube njalo? Kwentiwa kutsi lubandlululo sento lesingasibona futsi longabhekana nemtsetfo nawusentile kodvwa kucwasa umuntfu ngebuve bakhe kuhambisana nemiva yemuntfu lejulile nemicabango lokungesilula kuyilawula.
Ngako, noma ngumiphi imetamo yekucedza lubandlululo akukafaneli imane ivimbe tento letiyimiphumela yelubandlululo kodvwa kufanele ishintje imicabango nemiva umuntfu lanayo ngesive lesingesiso sakubo. Kungenteka mbamba yini loko? Nakungenteka, kungenteka kanjani? Asesihlole lokwentekile ekuphileni kwebantfu lokutasisita sibone hhayi kuphela kutsi bantfu bangatenta tingucuko kodvwa nekutsi kukhona lokungabasita kutsi batente.
LIBHAYIBHELI LABASITA BANCOBA LUBANDLULULO
“Ngitiva shengatsi sengikhululiwe elubandlululweni.”—Linda
Linda: Ngatalelwa eNingizimu Afrikha. Bengitsatsa noma ngabe ngumuphi umuntfu waseNingizimu Afrikha longasimhlophe ngelibala njengaloyo longephansi kunami, longafundzanga nalongatsembeki futsi kumfanela kuba sisebenti sebantfu labamhlophe. Bengigcwele lubandlululo, kodvwa bengingakuboni loko. Ingcondvo yami yashintja nangicala kutadisha liBhayibheli. Kulo ngafundza kutsi “Nkulunkulu akakhetsi” nekutsi inhlitiyo ibaluleke kwendlula libala lesikhumba noma lulwimi lesilukhulumako. (Imisebenti 10:34, 35; Taga 17:3) Umbhalo waFiliphi 2:3 wangisita ngabona kutsi nangitsatsa labanye njengalabangetulu kwami ngingakhona kuncoba lubandlululo. Kuphila ngetimiso teliBhayibheli letifaka ekhatsi leti lengisandza kutisho kungisitile ngaba nendzaba nalabanye ngisho noma banaliphi libala lesikhumba. Ngitiva shengatsi sengikhululiwe elubandlululweni.
“Ngacala kubona umbono waNkulunkulu ngebantfu.”—Michael
Michael: Ngakhulela endzaweni lebekugcwele kuyo bantfu labamhlophe e-Australia futsi kimi kwakheka lubandlululo ngebantfu base-Asia ikakhulukati emaShayina. Nakwenteka ngihamba ngemoto futsi ngibona umuntfu lokubonakala sengatsi wase-Asia, bengehlisa lifasitela lemoto bese ngikhuluma emagama ekumhlambalata njengekutsi “Hamba kini wena muntfu wase-Asia!” Ngemuva kwesikhatsi, nangicala kutadisha liBhayibheli, ngacala kuba nembono waNkulunkulu ngebantfu. Uyabatsandza ngisho noma babuyaphi noma banelibala lesikhumba lelinjani. Lolotsandvo lwangitsintsa futsi inzondo lebenginayo yagucuka yaba lutsandvo. Kutibonela kwami kwenteka tingucuko letinkhulu letinjalo kuyajabulisa. Nyalo, ngitfola injabulo ngekutihlanganisa nebantfu bemave onkhe nalabakhuliswe ngetindlela letingafani. Loko kuwushintjile umbono lenginawo ngekuphila futsi kwangiletsela injabulo lenkhulu.
“Ngagucula ingcondvo yami, ngakha kuthula.”—Sandra
Sandra: Make watalelwa eSifundzeni sase-Umunede Delta, eNigeria. Umndeni wakubobabe wona waseSifundzeni sase-Edo futsi ukhuluma si-Esa. Loko kwabangela kutsi make abandlululwe kamatima ngumndeni wakhabobabe kwaze kwaba sekufeni kwakhe. Ngaleso sizatfu, ngancuma kutsi angingenelani nebantfu labakhuluma si-Esa futsi angiyuze ngishade nemuntfu lovela eSifundzeni sase-Edo. Nangicala kutadisha liBhayibheli, ngase ngiba nembono lowehlukile. Njengobe liBhayibheli litsi Nkulunkulu akakhetsi, futsi litsi noma ngabe ngubani lomesabako uyemukeleka kuye, ngingubani-ke mine kutsi ngingazonda bantfu ngenca yelulwimi lwabo nobe ngenca yeluhlanga? Ngagucula ingcondvo yami, ngakha kuthula nemndeni wakhabobabe. Kusebentisa kwami timiso teliBhayibheli kungente ngajabula futsi kwanginiketa kuthula kwengcondvo. Kungisitile kutsi ngiphilisane nalabanye ngisho noma ngabe bakhuliswe ngayiphi indlela, basikhumba sini, bakhuluma luphi lulwimi noma basiphi sive. Combelela kutsi yakuphi indvodza yami. YaseSifundzeni sase-Edo futsi ikhuluma si-Esa.
Yini leyente liBhayibheli lakhona kusita laba lesisandza kukhulma ngabo nalabanye labanengi kutsi bancobe inzondo lesekujuleni kwetinhlitiyo tabo kanye nelubandlululo? Kwentiwa kutsi liBhayibheli liliVi laNkulunkulu. Linemandla ekugucula imicabango nendlela labatsatsa ngayo labanye. Ngetulu kwaloko, liBhayibheli liphindze lisho lokunye lokudzingekako kute kucedvwe lonkhe lubandlululo.
UMBUSO WANKULUNKULU UTALUCEDZA LONKHE LUBANDLULULO
Nanobe lwati lweBhayibheli lungasisita silawule siphindze sikhiphe inzondo lesinayo, kunaletinye tintfo letimbili lokufanele kutsi tilungiswe ngembikwekutsi lubandlululo lucedvwe nya. Kwekucala, kunesono nemaphutsa ebantfu. LiBhayibheli litsi: “Kute longoni.” (1 Emakhosi 8:46) Lokusho kutsi noma singetama kanjani kubalekela lubandlululo, sibhekana nebumatima lobufanana nebemphostoli Pawula, lowabhala kutsi: “Nangifuna kwenta lokulungile, lokubi kunami shaqa.” (Roma 7:21) Ngaleso sizatfu, ngalesinye sikhatsi inhlitiyo yetfu lenemaphutsa itawubuyela ‘emicabangweni’ lengaholela elubandlululweni.—Makho 7:21.
Kwesibili, Sathane Develi uhuha bantfu. LiBhayibheli limchaza ngekutsi ‘ungumbulali webantfu’ futsi litsi ‘unguMkhohlisi wemhlaba wonkhe.’ (Johane 8:44; Sembulo 12:9) Loko kuchaza kutsi yini leyenta lubandlululo lwandze kangaka nekutsi kungani bantfu babonakala bangeke bakhone kutisita endzabeni yelubandlululo lolumatima, kucwasa ngelibala, kubulawa kwebantfu besive lesitsite, letinye tinhlobo tekubandlula ngelibala lesikhumba nekwenkholo kanye nekungahlalisani kahle kwebantfu.
Lokusho kutsi ngembikwekutsi kucedvwe lubandlululo ngalokuphelele, kudzingeka kucedvwe sono sebantfu, emaphutsa abo kanye nekuhuha kwaSathane Develi. LiBhayibheli liveta kutsi loko kutawufezwa nguMbuso waNkulunkulu.
Jesu Khristu wafundzisa balandzeli bakhe kutsi bathantaze kuNkulunkulu basebentisa lamavi latsi: “Umbuso wakho awute. Intsandvo yakho ayentiwe emhlabeni.” (Matewu 6:10) UMbuso waNkulunkulu nguwo lotawucedza konkhe kungaphatseki kahle kwebantfu lokufaka ekhatsi kungabeketelelani nelubandlululo.
Nasewufikile uMbuso waNkulunkulu sewulawula umhlaba, Sathane ‘utawuboshwa’ nome angakhoni kwenta lutfo kute “angasaphindzi edukise tive.” (Sembulo 20:2, 3) Ngemuva kwaloko, kutawuba “nemhlaba lomusha” nome umphakatsi “lapho kubusela khona kulunga.”a—2 Phetro 3:13.
Labo labatawuphila kulomphakatsi webantfu lolungile sengeke bawente emaphutsa, batawukhululeka esonweni. (Roma 8:21) Njengobe batawube batikhonti teMbuso waNkulunkulu, ‘ngeke balimate futsi ngeke babulale nome ngangukuphi.’ Kutawubangelwa yini loko? Kutawubangelwa kutsi “umhlaba uyawugcwala kwati Simakadze, njengobe nemanti agcwalisa lwandle.” (Isaya 11:9) Ngaleso sikhatsi, bonkhe bantfu batawufundza tindlela taJehova baphindze babe nelutsandvo njengaye. Loko kutawusho kuphela kwalo lonkhe lubandlululo, “ngobe Nkulunkulu akakhetsi muntfu.”—Roma 2:11.
a Kute utfole kwatiswa lokubanti mayelana neMbuso waNkulunkulu kanye naloko lotakufeza masinyane, fundza sehluko 3, sehluko8 nesehluko 9, sencwadzi letsi Lifundzisani Mbambambamba LiBhayibheli? leshicilelwa boFakazi baJehova.