Letsoatlara le Fetoha Naha e Behang Haholo
JOALOKAHA HO BOLETSE ARTHUR MELIN
E ne e le selemo, letsatsi e le le hlakileng, ka 1930, ke ne ke eme seemelong sa likepe Prince Rupert, British Columbia. Ha ke talima tlaase seketsoaneng se neng se lutse fatše ka leoatleng, ke ile ka ipotsa, ‘Metsi ’ohle a ile kae?’ E ne e le ha ke qala ho tseba ka maqhubu a Leoatle le Leholo la Pacific Lebōpong le ka Bophirimela moo metsi a leoatle mohlomong a eeng a theohe haholo ho isa ho limithara tse supileng hoo e ka bang feela ka nako ea lihora tse tšeletseng. Empa ho ile ha etsahala joang hore moshemane ea hōletseng polasing ea makhulo a tle mabōpong a Leoatle le Leholo la Pacific?
KE NE ke ile ka memeloa ho atolosa tokelo ea ka ea tšebeletso ea nako e tletseng ho Jehova ka ho kopanela le basebetsi ba seketsoana se bitsoang Charmian. Kabelo ea rōna e ne e le ho simolla mosebetsi oa boboleli ho thatika le lebōpo le hōle ka bophirimela ho tloha Vancouver ho isa Alaska. Bolelele ba sebaka sena bo akaretsa lik’hilomithara tse ngata tsa lebōpo la British Columbia, leo e neng e le letsoatlara le se nang barorisi ba Jehova. Mokhelo feela e ne e le sehlopha se senyenyane sa bahoeletsi ba ’Muso toropong ea Prince Rupert.
Ke ne ke laba-labela ho qalisa mosebetsi oa boboleli, kahoo ha ke theoha tereneng, ke ile ka leba seemelong sa likepe hang-hang hore ke tle ke bone seketsoana se bitsoang Charmian le ho kopana le ba sebetsang ho sona, e leng Arne le Christina Barstad. Ho ne ho se motho ho sona ka hona ke ile ka tloha. Ha ke khutla hamorao letsatsing leo ke ile ka nyaroha. Ho ne ho bonahala e ka leoatle lea psha!
Empa ke eng se ileng sa lebisa kabelong ena e thahasellisang?
Lefa la Moea
Kananelo ea ka bakeng sa lintho tsa moea e ile ea qaleha ke sa le hae masabasabeng a Alberta, Canada. Ntate o ne a ile a fumana pampitšana e neng e ngotsoe ke Charles Taze Russell oa Zion’s Watch Tower Tract Society e ileng ea fetola bophelo ba hae ka ho tebileng. Ntate o ile a qala ho bolela ho baahisani ba hae ho sa tsotellehe mosebetsi oa hae o jang nako oa temo, Calmar, Alberta. Seo se bile lilemong tse lekholo tse fetileng, qalong ea bo-1890.
Ke hlahetse lelapeng lena le tšabang Molimo ka la 20 February, 1905, ke le oa borobeli ho bao qetellong e bileng bashemane le basetsana ba leshome. Ntate, hammoho le ba bang tikolohong ena ea Maswede, o ile a kopanela le Liithuti tsa Bibele tsa Machaba. Ha nako e ntse e feta, ba ile ba haha sebaka seo ba kopanelang ho sona, seo hamorao se ileng sa bitsoa Holo ea ’Muso. E ne e le e ’ngoe ea tsa pele Canada.
Ha ho mohla mosebetsi oa polasi o kileng oa re thibela ho ba teng libokeng tsa Bokreste, tseo tse ling tsa tsona e ileng ea e-ba karolo ea lipuo tsa libui tse etileng tse neng li rometsoe ke Mokhatlo oa Watch Tower. Lipuo tsena li ile tsa haha ka ho rōna takatso e tiileng ea ho kopanela mosebetsing oa boboleli. Ka lebaka lena, hoo e batlang e le bohle lelapeng labo rōna ba tsamaile ka botšepehi leseling la ’nete ea Bibele.
Ho Kopanela Mosebetsing oa Boboleli
Qalong ea bo-1920 ke ile ka fuoa kabelo ea ka ea pele ea ho paka. Ke ile ka lokela ho aba limemo tsa puo ea phatlalatsa ka ntlo le ntlo motseng oa Edmonton. Ha ke ntse ke eme moo ke le mong tsatsing leo, ke ile ka ithuta thuto ea bohlokoa: Ho tšepa Jehova. (Liproverbia 3:5, 6) Ke ile ka thaba hakaakang ho phetha kabelo eo ea pele ka thuso ea Jehova!
Tšepo ea ka mokhatlong o bonahalang oa Jehova le ho sehlopha sa lekhoba la hae le tšepahalang le le masene e ile ea tsoela pele ho hōla ha kutloisiso e eketsehileng e fanoa ka Lentsoeng la hae la ’nete. Litloaelo le mekhoa tse ngata tsa Bokreste-’mōtoana, tse kang ho keteka Keresemese le matsatsi a tsoalo, li ile tsa lahloa. Ho iphumanela pholoho e ne e se e se eona taba ea bohlokoa bo boholo; ho e-na le hoo, ho bolela ka ’Muso ho ile ha qalisa ho ba sebakeng se ho loketseng sa bohlokoa. Sena sohle se ile sa ba le phello e tebileng bophelong ba ka. Kahoo nakoana ka mor’a hore ke nehele bophelo ba ka ho Jehova ka la 23 April, 1923, ke ile ka etsa tšebeletso ea nako e tletseng pakane ea ka.
Nakong ea mariha makhulong ha mohatsela o le ka tlas’a ntlha ea khoamo, re ne re paka libakeng tsa mahaeng re palame selei se huloang ke pere. Nkile ka qeta libeke tse peli le sehlopha se seng ho se neng se tsejoa e le mosebetsi oa k’haravene. Likoloi tsena tse khethehileng li ile tsa ipaka li sebetsa hamolemo ha ho etsoa bopaki lithoteng tse khōlō tse se nang lifate tse makhulong a Canada. Ho sa tsotellehe mathata a lichelete, maemo a mabe a leholimo, le libaka tse khōlō tse neng li lokela ho tsamauoa, ke ile ka khona ho tiisetsa tšebeletsong ea bopula-maliboho Alberta ke ntse ke e-ea le ho lula teng ka linako tse fapa-fapaneng ka lilemo tse tharo ho fihlela ka letsatsi lela leo ke tšoanelang ho lula ke le hopola ka 1930 ha ke ne ke memeloa ho sebeletsa Lebōpong le ka Bophirimela la Pacific. Kaha ho ne ho se letho leo ke le tsebang ka leoatle kapa liketsoana, memo eo e ile ea e-ba phephetso kelellong ea ka.
Ka sebele, kapele ka mor’a hore ke fihle Prince Rupert ke ile ka ikutloa ke phutholohile e le hae ha ke e-na le basebetsi-’moho le ’na ba bacha seketsoaneng. Moena Barstad e ne e le mosesisi oa sekepe ea nang le phihlelo, kaha o ne a ile a ba khoebong ea ho tšoasa litlhapi ka lilemo tse ngata. Lilemo tse latelang tse tšeletseng e ile ea e-ba nako ea ho bolela ka matla haholo, ra phunyeletsa metsing a lebōpo la British Columbia ho tloha Vancouver ho isa Alaska. Ke ile ka ithuta thuto e ’ngoe hape: Kamehla amohela kabelo e tsoang ho Jehova, ’me le ka mohla u se be leqe ho e amohela.
Ho Jala Peō Haufi le Leoatle
Boema-kepe ba rōna ba pele boo re ileng ra khefutsa ho bona nakong eo ea selemo ka 1930 e bile Ketchikan, Alaska, moo re ileng ra laela mabokoso a 60 a lingoliloeng tsa Bibele. Ka libeke tse ngata re ile ra etela mahae ’ohle Ketchikan, Wrangell, Petersburg, Juneau, Skagway, Haines, Sitka, le metsana e meng e qalikaneng. Ho tloha moo re ile ra bolela lebōpong lohle la British Columbia, ra le qeta pele lehlabula le fela. Ho ile ha eteloa liahelong tse hōle tsa ba remang meru, liahelo tsa ba tšelang tlhapi makoti-koting, metsana ea Maindia, litorotsoana, hammoho le bajaki le ba chehang liphoofolo ba lulang hōle. Ka linako tse ling ho ne ho le thata ho tloha ho batho ba jeoang ke bolutu ba sebetsang mehahong e fanang ka khanya e matla e etsang pontšo ho basesisi ba likepe, ba neng ba amohela motho hore a bue le bona.
Hamorao Mokhatlo o ile oa re hlomella ka likeramafono tse nkehang, le ka lipuo tse rekotiloeng tsa Bibele. Re ne re tsamaea re li nkile, hammoho le libuka, Libibele, le limakasine. Hangata re ne re lokela ho li nka ha re ntse re ngoangoaretsa mafikeng a lebōpong la leoatle. Nakong eo maqhubu a kokobetseng, ka linako tse ling re ne re lokela ho li hula ho nyoloha lilereng tse tetemang ho isa lithaleng tse telele tseo likepe li laeloang le ho laolleloa ho tsona. Ke ile ka thabela boikoetliso ba ’mele boo ke neng ke ile ka bo fumana bocheng ba ka ha ke ntse ke sebetsa polasing e makhulong.
Tsamaiso ea molumo seketsoaneng sa rōna e ile ea sebetsa e le kofuto e matla bakeng sa ho hasa litaba tsa ’Muso. Kaha maqhubu a molumo a ne a tsamaisana le metsi hangata lipuo tseo tse rekotiloeng li ne li utluoa ke batho ba bohōle ba lik’hilomithara tse ngata. Ka lekhetlo le leng ha re emisitse koung e ka thōko ea Sehleke-hleke sa Vancouver, re ile ra bapala e ’ngoe ea lipuo tsena tsa Bibele tse rekotiloeng. Letsatsi le hlahlamang batho ba phelang hōle le lebōpo ba ile ba re bolella ba thabile: “Maobane re utloile thuto e e-tsoa leholimong ka ho toba!”
Ketsahalong e ’ngoe banyalani ba holileng ba ile ba re ba utloile ’mino o tla o theoha ka chomela ea bona, empa eare ha ba tsoela kantle, ba se ke ba utloa letho. Ha ba khutlela ka tlung ba utloa lentsoe. Ke hobane’ng ha ho ne ho le joalo? Ha e le hantle, nakong eo ba neng ba le kantle, ke ha re ne re ntse re fetola rekoto. Re ne re ee re bapale ’mino pele ho hohela thahasello ea batho, joale ebe re bapala puo ea Bibele.
Ho e ’ngoe hape ketsahalo, ha re ne re emisitse haufi le sehleke-hleke se nang le motsana oa Maindia, bashemane ba babeli bao e leng matsoalloa a moo ba ile ba tla ba sesisa seketsoana ho tla bona moo mantsoe a neng a e-tsoa teng. Ba bang moo sehleke-hlekeng ba ne ba nahana hore ke mantsoe a ba habo bona ba shoeleng ba neng ba khutletse bophelong!
E ne e le ho tloaelehileng ho aba libuka tse lekholo ka letsatsi ho ba sebetsang lifekthering tse hōle tse tšelang tlhapi makoti-koting. Kaha ba ne ba se na litšitiso tse ngata, ba ne ba e-na le nako ea ho nahana ka lintho tsa moea. Qetellong ba bangata ho bana ba lulang sebakeng se ka thōko ba ile ba fetoha Lipaki. Maetong a latelang, re ne re e-ba le tebello ea ho ba etela bakeng sa ho ‘khothatsana.’—Ba-Roma 1:12, BPN.
Tšebeletso e Tsoelang Pele ke E-na le Molekane
Ka 1931, ke ile ka nyala Anna ngoan’abo Christina Barstad. Ka mor’a moo re ile ra tsoela pele re ntse re bula maliboho hammoho ka seketsoana ’me re ile ra thabela liphihlelo tse ngata tse putsang ka lilemo-lemo. Marua-rua, litau tsa leoatle, liqibi, li-porpoise, likhama, libere, le lintsu, e ne e le balekane ba rōna sebakeng seo se potolohiloeng ke lithaba tse phahameng, melatsoana e patehileng, le likou tse khutsitseng, tse aparetsoeng ke meru ea likedare, liphaena, le lifate tse khōlōhali tsa li-Douglas fir. Ka makhetlo a ’maloa re ile ra thusa likhama tse khathetseng le lipotsanyane tsa tsona ha li ne li leka ho sesa le ho tšela koetseng eo metsi a phallang ka potlako ho eona e le ha li balehela tse li jang.
Thapama ka letsatsi le leng, re ile ra hlokomela ntsu e neng e fofela tlaase ka holim’a metsi, linala tsa eona li ne li tseparetse tlhapi e khōlō e bitsoang chinook salmon. Tlhapi eo e ne e le khōlō hoo e neng e ke ke ea e phahamisetsa ka holim’a metsi ka ho feletseng, kahoo ntsu e ne e lebile lebōpong e ntse e hulanya tlhapi. Frank Franske, eo e neng e le setho sa basebetsi ba seketsoana o ile a bona monyetla ’me a matha ho thatika le lebōpo hore a fumane ntsu e khathetseng le ho e phehella hore e lahle seo e se tšoereng. Sehlopha sa rōna sa basebetsi ba seketsoana sa bo-pula-maliboho se ile sa ba le tlhapi e hlabosang bakeng sa lijo tsa mantsiboea phirimaneng eo, ’me ntsu e ne e ithutile ho arolelana le ba bang, le hoja e ne e le leqe ho etsa joalo.
Sehleke-hlekeng se seng se senyenyane ho ea pheletsong e ka leboea ea Sehleke-hleke sa Vancouver, ba ha Thuot ba ile ba amohela ’nete ea Bibele. Monna e ne e le motho ea sa tsebeng ho bala le ho ngola, ea nang le boikemisetso bo matla, ea itjereng ea bohareng ba lilemo tse 90, ’me mosali oa hae eena o ne a le bohareng ba lilemo tse 80. Leha ho le joalo, monna o ne a thahasella ’nete hoo a ileng a ikokobetsa ’me a lumella mosali oa hae hore a mo rute ho bala. Kapele o ile a khona ho ithuta Bibele le likhatiso tsa Mokhatlo ka boeena. Lilemo tse ka tlaase ho tse tharo hamorao, ke ile ka thabela ho ba kolobetsa bobeli ba bona lehaeng la bona le ka thōko sehleke-hlekeng, ke sebelisa seketsoana sa rōna sa masokoana e le tanka ea ho kolobeletsa!
Re ile ra boela ra thabela ho bona lelapa la ha Sallis toropong ea Powell River le arabela molaetseng oa ’Muso. Walter o ile a bala bukana War or Peace—Which? ’me hang-hang a hlokomela hore seo e se tšoereng ke ’nete. Kapele lelapa lohle le ile la kopanela le Walter boemong ba bopula-maliboho Vancouver, moo re neng re ee re emise Charmian ha e le mariha. O ile a ipaka e le ea chesehang haholo, ’me ka lilemo-lemo o ile a eketsa ho ratoa ha hae ke mokhatlo oohle oa baena sebakeng sa Vancouver. O ile a qeta tsela ea hae ea lefatšeng ka 1976, a siea lelapa le leholo la Lipaki ka morao ho eena.
Ho Hlōla Khanyetso
Hangata baruti metsaneng ea Maindia ba ne ba hlonamisoa ke mosebetsi oa rōna, ba re nka re le masholu masimong a bona a moea. Motsaneng oa Port Simpson moruti oa sebakeng seo o ne a batla hore morena oa motsana oo a re thibele ho etela malapeng. Re ile re ikopanya le morena eo ’me ra mo botsa hore na o nahana hore ke ka nepo ha moruti a balella batho ba hae sehlopheng sa batho ba hlokang tsebo hoo ba ke keng ba iketsetsa liqeto ka bobona. Re ile ra etsa tlhahiso ea hore batho ba hae ba nehoe monyetla oa ho utloa puisano ea Lentsoe la Molimo ’me ba ikhethele seo ba neng ba batla ho se lumela. Phello: O ile a re fa tumello ea ho tsoela pele re bolela ka har’a motsana oo.
Ka lilemo tse mashome morena oa motsana o mong o ile a ba khahlanong le boiteko bohle ba ho sitisa Lipaki hore li se ke tsa kopana le batho ba hae, bo neng bo etsoa ke litho tsa lekhotla le lihlopha tsa bolumeli. O ile a re: “Hafeela ke ntse ke le morena, Lipaki tsa Jehova li amoheloa ka mofuthu mona.” Ke ’nete hore hase kamehla re neng re amoheloa ka mofuthu hohle, empa ho sa tsotellehe khanyetso ho ne ho se mohla re qobelloang ho tloha sebakeng se itseng. Kahoo re ile ra khona ho phetha tšebeletso ea rōna lekhetlo ka leng leo re neng re emisa ka lona sebakeng se itseng.
Ho Tiisetsa Likhathatso Leoatleng
Ka lilemo-lemo re ile ra talimana le mathata a lifefo, maqhubu, mafika a sa bontšoang ’mapeng, le likhathatso tsa enjine. Ka nako e ’ngoe re kile ra hoholeloa haufi haholo le Sehleke-hleke sa Lasqueti, hoo e ka bang lik’hilomithara tse 160 ka leboea ho Vancouver. Re ile ra qabelloa har’a mafika, re ile ra tšoaseha moo nakong eo maqhubu a neng a kokobela, ’me polokeho ea rōna e ne e itšetlehile ka boemo ba leholimo. Hoja boemo ba leholimo ba e-ba bobe, seketsoana se ka be se ile sa soahlamana mafikeng hore e be litsekana. Kaofela ha rōna re ile ra ngoangoaretsa mafikeng ’me ra etsa sohle seo re ka se khonang tlas’a maemo ao a mabe. Re ile ra ja lijo tsa motšehare, ra tšoareha ho ithuteng, ’me ra emela maqhubu hore a phahame hape.
Ho sa tsotellehe ho ba kotsing hangata le litšitiso, e ne e le bophelo bo atlehileng le bo thabisang. Leha ho le joalo, ho tsoaloa ha bara ba rōna ba babeli ho ile ha tlisa phetoho e khōlō. Re ile ra ’na ra tsoela pele re phela ka ho sebelisa seketsoana, empa neng le neng ha re ne re sesisetsa ho ea ka leboea ho ea fihla Nōkeng ea Oona, Anna le bashemane ba ne ba ee ba sale moo le batsoali ba hae ha rōna ba bang kaofela re tsoela pele ho ea ka leboea ho fihla Alaska. Joale ha re khutlela ka boroa, Anna le bana ba ne ba boela ba kopana le rōna hape.
Ha ke hopole ho e-na le mohla bana ba kileng ba tletleba kapa hona ho kula. Ba ne ba itlama ka mabanta a pholoho ka linako tsohle, ’me ka linako tse ling re ne re ee re tlame ropo ho ba potoloha. E, ho ne ho ee ho be le linako tsa ho ferekana.
Litokiso tse Eketsehileng
Ka 1936 re ile ra lokela ho tlohela Charmian, ’me ke ile ka fumana mosebetsi oa boipheliso. Hamorao re ile ra ba le mora oa boraro. Ha nako e ntse e feta ke ile ka reka seketsoana sa ho tšoasa litlhapi, se sa kang sa sebeletsa bakeng sa ho ba setšehetso sa bophelo feela, empa hape le ho re lumella ho tsoela pele mosebetsing oa ho bolela ho thatika le lebōpo.
Re ile ra hloma lehae Sehleke-hlekeng sa Digby, ha u tšela kou u tloha Prince Rupert, kapele ho ile ha thehoa phutheho e nyenyane. Nakong ea Ntoa ea II ea Lefatše, ha mosebetsi oa Lipaki tsa Jehova o ne o thibetsoe Canada, re ne re ee re nke seketsoana ka mor’a khitla ho ea Prince Rupert ebe re “futuhela” tšimo le ho siea lingoliloeng lelapeng le leng le le leng. Ha ho mohla ho kileng ha eba le motho ea amahanyang ho pholletsa ha rōna har’a bosiu le ho abjoa ha lingoliloeng tse thibetsoeng!
Naha e Fetohile e Behang Haholo
Butle-butle batho ba eketsehileng ba ile ba qala ho kopanela le Lipaki tsa Jehova, ’me ka 1948 tlhokahalo ea Holo ea ’Muso Prince Rupert e ile ea bonahala. Ka mor’a ho reka mohaho oa sesole o neng o lutse ka mose ho kou ea likepe, re ile ra o qhaqha, ra tšelisa thepa le ho e tlisa setšeng seo ho hahoang ho sona. Jehova o ile a hlohonolofatsa mosebetsi oa rōna o thata, ’me re ile ra ba le Holo ea rōna ea ’Muso.
Ka 1956 ke ile ka khutlela boemong ba bopula-maliboho, ’me Anna a kopanela le ’na ho bona ka 1964. Re ile ra boela ra sebetsa ka seketsoana ho thatika le Lebōpo la Pacific. Ka nakoana re ile ra boela ra ba le karolo mosebetsing oa potoloho, ra etela liphutheho ho tloha Lihleke-hlekeng tsa Queen Charlotte re leba bochabela ka ’nģane ho lithaba ho isa Letšeng la Fraser, ’me hamorao ho ea fihla Prince George le Mackenzie. Ka lilemo-lemo re ile ra tsamaea ho pholletsa lik’hilomithara tse likete-kete ka Leboea-bophirimela ho Pacific ka koloi, seketsoana, le sefofane.
Prince Rupert re ile ra tsoela pele ho thabela liphihlelo tse molemo tšebeletsong. Ka bobeli ba rōna ’na le Anna re ile ra ithuta le batho bao hamorao ba ileng ba ea Sekolong sa Bibele sa Gileade sa Watchtower ’me ka mor’a moo ba sebeletsa e le baromuoa linaheng lisele. Ke thabo e kaakang ho bona bana ba rōna ba moea ba isa molaetsa oa bohlokoa oa ’Muso linaheng tse hōle!
Hona joale bobeli ba rōna re se re le ka holimo ho lilemo tse 80 ’me re ntse re sebetsana le bophelo bo ntseng bo fokola ho ea pele, empa re ntse re thabile tšebeletsong ea Jehova. Botle ba tlhaho boo re bo boneng Alaska le British Columbia bo khutlisetsa mehopolo ea bohlokoa likelellong tsa rōna. Empa se tlisang thabo e khōloanyane le ho feta ke ho bona seo e kileng ea e-ba letsoatlara la moea la sebaka sena se seholohali hona joale le e-ba le liphutheho tse ngata haholo tsa barorisi ba Jehova.
Ka ho khethehileng e bile ho thabisang lipelo tsa rōna ho bona bana ba rōna ka bobona, hammoho le bana ba rōna ba moea, ba hōla ’me ba rorisa Jehova. Re thabela hore re bile le karolo e seng kae khōlong ea moea e teng karolong ena ea lefatše. Ka mohlala, hona joale Alaska e na le lekala la eona le hokahanyang mosebetsi oa liphutheho tse ka holimo ho 25.
Ka 1988 re ile ra ba le tokelo ea ho nehela Holo e ntle e ncha ea ’Muso, e leng khubung ea motse oa Prince Rupert. E, re thabile, joalokaha Esaia a ile a thaba, ha a ne a re: “U atisitse sechaba, Jehova, . . . u itlotlisitse, u suthisitse meeli eohle ea naha.”—Esaia 26:15.
[Setšoantšo se leqepheng la 21]
Mosebetsing oa potoloho ka 19164-67
[Setšoantšo se leqepheng la 24]
Mofuta oa seketsoana se ileng sa sebelisoa ho paka ho thatika le lebōpo la leoatle